장음표시 사용
111쪽
aliter quam Vina gelu rigentia peInicioso a tificio cogant ancillari gulae cupedijs.
QVassant reduces Venti, bellumq; in te
minantur Terrae, Marique, quorum sisnu mascula Ignis Subterranei opera,olim emerserant. Contulit operam Sol haud diffleor, monitore Aristotele disertis verbis; superius vero indicauerat Exisiit autem in terra multus Ignis, s multa auritas, o non solam illud , quo vernata terrae humidum trahit, sed, sditerram imam desicca calefaciens Exhalatio autem, sicut dictum est duplex existit, haec quidem et aporosa, illa autemjumofa ambas neces farium est fieri, harum autem, quae quidem humidi, plure habet multitudine exhalatio,principium fluentis aquae e t sicut dictum estprius, sicca aute a-
tuum principium ect, ziatura omnium, materia, nempe, Ventorum, prout concinne interpretatur Alexander Caute verb, me suasore, hae i. c. admittitor ut enim exhalationes excitat Ignis Subtirraneus, atque flatus, vel in terrae meditullio,nullis aliunde mutuatis viribus,sccedunt illae in ventos terra erumpentes, priusquam mediam aeris Occupauerint regionem quod
112쪽
VO Dannis Naraeiqobseruabis abunde in locis subterraneis, aesta
te prs sertim vigente. Quid vero, nam tumue Sol conferat, ex me audi. Fallelis egregie, si exhalationis atque fumosi halitus auctore mini- cuin Solem credis noctu namque, meris' in tenebris fiunt, non minus exhalationeS, quam Sol eptae sente Monebunt te iuges subterraneorum generationes,ventorum immensitas, atque duratio, quibus educandis impar est terrae superficies aequum suppeditare commeatu.
Praeterea, non ne tot annorum curriculo exaruisset iam penitus superficies issa, ineptaque prorsus halitibus producendis vrgentis Astri omnem modo detrectaret conatum facessant proinde haec, usque suum Soli tribuatur, quod euocet nempe inductaeque qualitatis similitudine ad se alliciat inem Subterraneum, illumque praecipue, qui fumosam incolit materiam Ventorum parerem , haud nescius tamen sum,nonnunquam, Solem hanc excitare, verum non diuturna opera, quin arcto e sinu statoque vix anni tempore, tunc praesertim, quum plus di spat, quam reponat,
113쪽
Cap. XXXVI Tonitrus. SVccedit non iniuria Vento Tonitrus , s
quod Ventus est super terram, ut dicebat Philosophus, sit ille in Nubibus. Omnia enimes hac secundumsubstantiam idem, exbutitionem siccam, censuit ille, sat haerens in re proposita, ne dicam dubius,parumque constans: ni tamen mendum irrepserit prae transcribentium incuria, euique intercapedine. Non unicum est Tonitrui genus, diuersa proinde horum generati quod minus assequuta illi fuere,qui singularem generationis modum asserunt. Etenim,
quia in Tonitrus sit sonus vi quadam in Nubibus excitatus, terrigenis saeptias infestus, a sono primum communiores eliciuntur differentiae, deinde a modo laesionis, tandem a materia, quae vim intulit. Quanquam verbindicibile est se nitus illius discrimen , quod tamen frequentius auditur,commode partieris in borborismum murmur, scilicet,&hagorem Murmurat intra
nubem coercitus spiritus , qui frigoris impatiens, exitum frustra meditatur. Simile quid patitur inferior venter in homine, praesertim si hypocodriaca urgeat affectio Fragor vero, prς impetu exeuntis laesione continenti nubis , necnon reluctantis. Patitur vero illa praeter percussionem saepius perforatio
114쪽
nem, nonnunquam vero, & rupturam. At illud, quod vim infert, vel vapor est, vel exha latio nondum ignita, vel Ignis hic vero, aut desuper, aut de subtus quod si primum, vel ab aequivoca causa recens genitus, vel impulsus. Sat erunt limplices hi modi, quos si composuetis ad inuicem cinnumers consurgent Tonitruudisserentis prosequamur simplices. Concrescit prs frigore nubes, non uniformites, verum superiore in parte, qua mediam intueturae ris regionem, crassior est aenulo qua terram spectat , non quidem ob Solis radios illuc usq;
resilientes,verum prs havi Subterranei sinis expeditione, quam suscipiunt, nuperrime geniti halitus Medios habet illa sinus, informesque ventres, loculamenta tenuis substantis,qus tamen vi coercita, novisq; circumflui hostis artibus irritati, fugam meditatur quandoque, capessit Vrget aerem inclusum concrescens nubes, stationemq; angustat ivrget, Massicit vaporem qui Philosophi obseriratu habet eleuantem adhuc luem. Duo haec, si exacte a nube
cohibeantur, murmur tantum modo excitant,
si ver crumpant, fragorem absque fulae troessiciunt. Fidem his faciant sonitus exit arupta vesica, ob exploso bellico illo tormento, solo aere praegnante, quod nuperrimo inuento curios reuelauit humana industria.
115쪽
ram Fulgetro .PErcunctaberis eccur Tonitru Fulgetro modo iunxerimus tanquam re una plane sint, eodemq; plane absoluantur in tempore' quod tamen rationi atq; euidentiae repugnat:
lsiquidem Tonitrus, quum sonus sit,auditui debetur, Fulgur, qui lucis species quidam visu tantummodo afficit. Quapropter res plane diuer' erunt Tonitruum, Fulgetrum. Non eodem praeterea tempore utraq; fieri euidemtissimum est quandoquidem Fulgores obseruamus, absque Tonitruis, viceque versa Toni trua absq; Fulgoribus. Dabo utraq; re differre, Tonitrum obseruari quandoque solitariu negq-bo tamen Fulgorem absq; Tonitru fieri Fal. lax est experimentum, quod producis,et enim non auditur tunc sonus prs distantia, percipitur Fulgor,contrari expers, vixque materiae indigus Non est igitur Fulgur absque Tonitruo. Si vero scisciteris eu cmus a me causam, aperiam squidem Fulgetrum est imago emicantis actutum e nube Ignis. Multa quidem valent igniri, atq; ignita conspici, verum non sub Fulgetri specie, actutum erile oculos. His
116쪽
iamIuperatis rem aggrediamur Si Fulgor Ignis imago est, quod superius assumpsimus, Ignis
dubio procul in nube continetur. At nubes ipsa, quum vapor sit, seruabit dubio procul portionem Ignis Subterranei, si vera sunt, quae dudum ab Arist. mutuabamur. ubdi vapor hunc includit, cui dubium, Ignem sibi comitem exhalationem asciuisses cuius natura tenuior , atq; Igni propior Obijcies tu, eccurperpetud non lucent' vel tam raro fulgente
Respondeo, quoniam mista imperfecta sunt,&reliquorum elementorum contubernio inqui.
nata, quae tamen si superet Ignis ille, vel ab ijs
tandem se explicet, corruscabit in cunctanter Fulgetri in morem, atq; concidet. Subsultant illico antiperistas lautores, quos nihil moror, Verum oportune singulos percunctor, quanti pendeat toties ingeminata illa vox, quidue -gnificet; Circumuentionem,lata inessi dixerint,no displicet; quid vero res circumuenta lucretur,& lucri modum, quantiam video, non tam facile explicabunt. Nimis vagum est illud intensiionis nomen, so sanq inconcinnum, quo nouuprouentum indicare student. nam si eos interrogaueris, ecquae intensionis causa' qui modus 'nil adducent, praeter aduersari praesentiam nixumque in semet rei circumuentae. Quae tamen longe a veritate declinanti nam frigus
117쪽
circumstans nonnisi frigiditatem inducere potest,quod tam verum, quam ab omni Philosophia alienum, inanima valere semet assicere. Verum, ne citra Prolusionis ditionem vager imprudens, contraham, non tam vela, quam disi putationem nostram ad Fulgetrum, hoc vero imaginem dicebamus recens micantis Ianis in nube . Potest exhalatio frigido circuquaq/ vallata, igniri, tum quod portio illa Subterram, Ignis non exacta missione reliquis miscibilibus iuncta, concedat ad nubis centrum quam minime inquinata,& pristinis pollens viribus;tumeliam, quod Ignis ille antiquo rerum naturalium priuilegio, similem possit in materia dis posita, atq; aflabre iam elaborata , generare Ignem, spectrum mox excitaturum. Irrepit in nubes, aliunde multoties Ignis, praesertim verbnoster Subterraneus descendit insuper, qui sub Lunae orbe, impulsus a motu Cpli,vel a Solis radijs, quorum opera, praestantior exoritur euentus. Dum enim pervadunt superiorem nubis partem, quae densior, atque si Lgidior , ut notabat Philosophus, forsan que roscida, ac stillarum copia foecunda fit, utra dij Solares propriam duplicent energiam, non secus ac, si concauam Chrystallum, aut uream Amphoram aqua resertam, confestim peruaderint. Quod si exhalationem nanciscantur
118쪽
vel quod frequentius , halitus sulphureos, atqnitrosos quis Subterran i vi illuc delatos, sta tim Ignem accendunt;qui angustiae impatiens, debiliori carceris in parte,vel nubem perforat, vel scindit, atque disrumpit; hinc fragor, atq; Fulgetrum praepostero ordine territant mortales.
Cap. XXXVII O'nt Anaxagora, et Empedoclis, de Fulgetri, moni
truo vindicaturis Aristotelea Censura
V Exum quid prohibet quominus fiant
quandoq; Tonitruum, Fulgetrum , , dum Ignis in frigida Nube statim extinguitur ΘObseruabamus Halices Tuque oculatu , atque auritus testis fuisti Serenissime Ferd mande due magna Cuppella in lacuna aqua frigidissima refertam funderent operaristi quatum aes, non absq; Fulgetro sonitu illico excitatu, velut ab explosa bon; barda, qui tamen repetita fusione
sensim satiscebat, reluctante minus aqua ob contractam caloris qualitat . At vero Anaxagoras, referente Plutarcho, utrumque fieri
dicebat, quum aestus in rigorem impegerit. Litabo
119쪽
De Igne Subterraneo. Ttabo modb, non Amicitiae, sed Veritati, cuius fines, ni fallor, minus assequutus fuisse Aristoteles videtur dum in Empedoclem, innaxagoram inuehitur. Credebant hi, ut ille autu mat, Ignem interceptum in nubibus de Solis radijs, nam astra Ignea existimabant, vel de
aethere, quem Anaxagoras vocat Ignem dela tum desuper, deorsum. Interceptionem verbutramque, nescio quo fauo, irrationabilem dicat Aristoteles. Qui enim poterat in dubium re uocare ius radiorum solarium in promotione caloris, Ignis, qui toties rem huiusmodi euidentia sussultam inculcauerat Verum neque fas illi erat controuertere,quomod Ignis a menta descendant,prs diurni motus impetu ad mediam usque regionem aeris, si memor eorum probe fuisset quae in primo Meteororu exanimo tradidit. Haud dedecet igitur vi ferri deorsum, quod natura serri natum est sursum, omnique tempore illud succedere, tam sereno,
quam nubilo Caelo. Quod si obijcias Fulgetri
infrequentiam, quum tamen frequentissimum obseruari deberet ex perpetuo Ignis descensu causabo ego Ignis , molem, conditi nem nequeunt enim tam exiles Ignis portio nes, immenso fere intercedente spatio, visus aciem mouere neque Ignis in propria mate ria conspicitur,verum in aliena quod superius etiam
120쪽
etiana notabamus. DEterminata tandem haec causa licet haud uniuersalis, Toni Fulge tri, non stridorem, sed fragorem concita is con- sestim namq; immergitur, exemplo sessorum, quos produximus scius vero fit, si sciassim, more fabrorum ferrariorum, dum gelu metallum durant, Sindis.
Cap. XL. Fulmen . NON iam insudandum erat Auctoribus,
qui Fulminis prosequebantur naturam, ut illius disterentias longe quandoque petitas constituerent,quam quod proximam illius materiam inuestigarent,atq; decernerent. Quamuis enim exhalationis resonet undiq; nomen, substantia tamen illa, a qua proxime Ignis Subterranei minis elio eleuantur halitus, enucleanda erat,ne vaga nominis compellatione sucum facerent Auditoribus. Et quantum video, peruium admodum hoc illis sui sic si a Fulmine indicia, uti par erat, pelijsent: ardet enim,obuia comburit, neque metallis parcit, reluctantia quaeque prosternit, animalia exanimat, sus- secat, enecat, extinctum veto , grauissimum Sulphuris odorem post se relinquit Poterantiae, inquam, indicia lis aptari, prsterquam