장음표시 사용
131쪽
De Igne Suherraneo. IO9 luelamus. Primas igitur iure dabimus causa fi . nati caeteris praestantiori conditumque Mare dicimus salsum, ne putrescerent aquae illae statariae maximo cum mortalium detrimento,euidentique pernicie. Etenim, si minina palus,. vel integram inficit regionem, quae labes non expectanda erat ab immenso Oceano, reliquisue vastissidiis aquarum gurgitibus Tuturae huic aerumns prouida consuluit Natura alijs quinetiam ingenijs, fateor . plurimum namque
saluti viventium conducebat talem auertere pestem verum nulli aeque fidere poterat inputredine arcenda, vel praecauenda, quam Sali, cuius balsamicavi cuncta a corruptione vindicantur. Addant ali facilem mercimonii vecturam, peruium horia inibus, ob nauigationem, commercium, Piscium fere omnium altionem, habeant ex me quin etiam prouentum, atque ne cunditatem a Sale oriri, haec, inquam, superpondij,loco habeo, prae fine quem duduna ad ducebam. Non repugnabo, si quis in materiar necessitatem reserat Maris salsed inena, dum modo, neq; temere, neq; fortuito illud contigisse credat: haud enim arduum tunc fuit,quuFrigida pugnabant calidia minentia accis liquari salem quem nempe genuerat pridem Ignis e terrena illa concretione, moxq; eiusdem agentis energia miseeri, hincq; salsam prae diuti
132쪽
IU Ioannis Naralydiutino contubernio marinam euasisse. Accusatores habeo, qui me Aristoteli dicent i fractarium quos tamen moneo, ne Sectarium
iaciant, qui unicae Veritati fuit semper addi stus, ne eante quaestionem fauorabile spe. rent iudicium. Illaesa adhuc sunt apud me, quae a Philosopho nuper mutuabar: Siquide mistus est aquae sal, qui similem in sapore illam reddidit: hic vero existione Terrae quadam primaevam duxit originem. quid ergo: carpis ne forsan quod exhalationem neglexerim, salemq; substituerim dic tu,quo experimento didici lii,salsum esse omne id quod exhalat vel qua arte exhalationem, quae spirituosa plane res est,mari, nec non reliquis Fontibus iungi pos e spe rasti' autior te Aristoteles sublimat illam, vaporique maritat; hinc reduces ambo, iunctio; sub Pluviae specie. Salum ditant, atque saliunt. Obijciat quis huic sententiae fore pluuia semper sallam reclamet obseruatio aequanimior ego admittam, ea lege, atq; Omine, ut pro raritate atq,inopia, impos litura sit Mari salsedine conciliare, seruare vero, vel labefactatam re
parare arduum, vixque credibile. Tandem quid Cylum petis, S compendiosam ad salse dinem negligis tramitem, quem ibi prodromus sal indicat, post humus redar uit Vrget, teriae balsamum est, ubi-
133쪽
que diffusum quod te monebit Encheiria; montes praeterea salis, sontesque salsi manantes ab exordio Mundi,consultb,non fortuito conditi, iugis praeterea Ignis Subterranei opera, ut sal reparetur ex terreo ad iusto, mox confluo abi more liquandus, inqui longinquas terrae, Marisque regiones boni concessurus, praelium, di sodalitio Pellitur quin etiam salsi sub vaporis specie ab Subterraneo , non dissiteor verum nisi patulas nanciscatur vias, obici adhaeret, o concidit. Quod si marinae illuc properent aquae liquescet, compari pridem liquato admiscebitur atque labefactatam illius salsedinem quoquomodo instaurabit. Continent concaua terrs,magni cuiusdam alieni ad instar, marina S aquas et magna e paruis cognos aere possis.
Subest non ociosus Ignis, qui materiam agit, ac disponit, legatitia propri caloris opera
Mare ubique penetrat. Succedunt euentus artificiosis non dissimiles nam,in calent marinae aquae noctu, atque interdiu , quum tamen summe frigida sit aqua in Peripato. At vero in maxima mole, non minima poterat huiusmodi consistere virtus. Quod reliquum,calent praeter naturam, Vimque perennem perpetuo imser incubatu unis subterranos Praeterea pars
maris superior salsior, atque calidior est, quam ima
134쪽
*3 Prob ima Aristotele suasore &obseruatu Scalige- ri, figet non secus imo in lebete, qua desuperferuet, uniuersaque pene salsedo insuperficiem
S c. q. aquae conscendit, concrescitque in crustam.' amquam Usi e contrario debuiis grauius cisis, quod alsum: causam euentus si nosse aues, quidue conferat ignissubterraneus, opportune po- stac tibi aperiam, sat nobis est in praesens viriusque Ignis analogiam scrutari, ex ministerialis Ignis operibus, ad opera Ignis Naturae
manu te duceres libere experturi alias, & qu mistum,&aliena placita. Interim obuia Aristoteles, sequem et obijcit nostro progressui ratus impossibile sore, si exterre illius admis tione oriatur salsus sapor, quin fluuiis alii percipiantur, praesertim 'utina mare sit communis locus confluentium illuc fluuiorum . Decii-nassem profecto robustum obicem, verum, quoniam pro obiectione inuasionem comminatur, Occurro , atque aperte fateor , quas
omnes Salem sibi habere admistum, potabiles vero non salsas , sed dulces dici consueuisse, quod suaves gustui prae modica illius portione, iam euaserint. Recole,qua superius ab euidentia petebam argumenta, experire insuper palustres, a quibus, debita encheiria, Stygias nulla facta additione dubio procul elicies, a tibi, quod si uerabamus, tam erit euidens, quam
135쪽
controuersum, forsanque erroneum, Mare nil aliud esse, praeter fluuiales aquasa nam Mare constabat priusquam flumina in Mare conflue
2Epe vero cunctis silentibus Ventis Mareo turbari obseruant Nautae, fuistisq; ad ydera tolli. Cuius quide euetus causam, dum in dissitam tempestat ξ referunt, subscribere Aristoteli videtur, qui alicubi professus est,qubdprimo spritui ortu Maris pars prima impulsi, partem ibi continuam ipse compellit, itidemq; deinceps
mice pariserieqs agitatur perpetua . eamobrem quum mare ipsum continuum sit, scitur , ut qua si et nus ictus continuus ex his ommbus exultet,idq; sieri uno in te ore post citas, euenit, ut prima ,st ultima pars simia moueantur, quod aeri nunquaaccidi, Et problemate X, atq; XI. eiusdem sectionis eandem communicat nobis eruditione cuere donec nouo euentu admoniti, accuratius rem indagaremus, orsaoq; assequuti fuimus. Serenissima Religionis D.Stephani Triremes, inuisae Thracibus,atq; horribiles,elapsis annis, dum veteri instituto, nouaq; expeditione Me- ditem
136쪽
diterraneum sulcant, hostibus Christiani nominis bellum illaturae, obuias adoriuntur Aphri cani littoris custodes Triremes sereno undique Caeloillae fuga propriae consulunt saluti, iamq; praeda, fere,potiebatur strenuus victor, quum subita exoritur tempestas, breui illo in pacto, quod intercedebat . quit Procella , qua cum nostri dum incassum , diuq luctantur, Pyrais remigum alis fugam maturant, Pelagoque volant nostri vero infecta re, tandem regrediuntur. Vt vides, nulla tunc pulsorum fluctuum suspicio secus infensiores futuri prsdonibuS,cu. ius prora in undas valentiores pinus impegi set. Quamquam vero non dubito in continuo
corpore illud posse contingere , quod dudum
monebat Arist. attamen, ut libere fatear, non 'video primum, qui potuerit ille solido Maris
corpori concitationem concedere, successi uti motum aeri, qui tenuior, motui obsequentiori, denegare. Quod si haec vera sunt, praecedet igitur semper ventus agitatos Maris fluctus, vel alia expiscanda problematis superest causa. Equidem spontaneum motum naturaeque Maris consentaneum, nemo hucusque illum censuit, violentus proinde erit, praeterque naturam: at quis vim intulit silent venti, terra ,
quae Maris concha,immobilis stat , neq; si verteretur, quod redivitii Pythagorsci somniant,
137쪽
De Igne Subterraneo. II 'poterat infrequentis, violent euentus esse causa. Mare tandem semet non ciet quid igi tur' vel dabitur effectus absq; praecedente causa, vel si hoc aicet absurdum vera,cultaq Philosophia, totum hoc , quod vides, atq; experi
ris Subterroeotago acceptum reserre debueras ille namq; incessanti inicio, dum vicinam materiam aflicit, atq; transmutat, halitus copiosos simul, & subitollit, quorum par maxima, etsi per rimas terrae,atque poros exitum sibi parat, exhalationis tamen portio notemnenda illinc excluditur,ubi Mare terram alluit. Minorem evanidumque impendit illa conatum iuxta littora, maiorem, atque sensibilem in prosundo, dum aquae pondus, molesque repugnant, atque renituntur. Hinc primo turbatur Mare, excitantur fluctus, mox tumentaquae eleuatae nempe ab oppressa exhalatione , quae si inualida, breui fatiscit, sin robustior,disruptis tunc, distractiique repagulis per apertas exhalat Maris voragines; hinc tandem moti componuntur fluctus, reditque tranquillitas.
138쪽
h, Helena. Vngitur,non inepte, procellis phasma illud Igneum, quod Luissimas Maiis tempest
tes , vel picedit, vel consequitur. Portenti certiorem te reddet Plinius oculatus testis. In amennis nauigantium, ali que nauium partibus,ceu vocati quodam o insistunt, ut et olucresserim, ore sede mutantes graues cam folitariae , me remergente uenamgias es in carinae ima deciderint exurentesa geminae autem salutares, prosperi cursus praenuntitae,quarum aduentu Iugara diram i lam,ac minacem, appellatamq; Helenam ferunt. Et ob id Polluci, Cassori id numen assignaut eosque tu mari eos inuocant. Non est tamen , quod
dehortante Plinio in capitis limite, aure prae
beamuS,omnia incerta ratione, is in natu ae maie
state abdita: quandoquidem philosophantium speculatio nullum controuersiae breum huc usque reliqVit, fieri haec ab exhalatione, qus excluditur tunc a nubibus, vel naui in ipsa gignitur, vario prae Nautarum certamine, validaque ligni agitatione Materiam controuem aere nulli sus cst,locum generationis impugnare non iniquum. Qui enim poterat lubens de-
139쪽
scelusere chalatio e nubibus, quae reStenuis, leuisque plane est Ierum si ignita excludatur, iam Fulgur , vel Fulmen est, non portentum. Neque valida remigum lucta, ligniue qua satio,cxhalationem illam gignere, aut elicere valent siquidem non in singulis Maris tempestatibus quamuis grauissimis,euentuSObseruatur; quod tamen pernecessarium erat, si proposita causa subsisteret, sed raro, quandoque verbin principio, ubi nullus, vel perex uti conatus lautique ligni agitatio, atque concussio.
Potiori ego iure euentum referam exhalationem in illam, Subterramis Ignis sebolem, quae tempestatem desubitas concitauerat. Haec si tenuis . non multa, diu subsidet, aquarum oppressa mole, quivero emerrait, tota avolat, Mareque sedatur. Quod si viscidior sit, atque copiosa exhalatio,praeoccupat exitum portio, quae tamen, neque Mare tranquillat, neque innoxia, prae lentore , deprehenditur. Haerent solidis, strident prae salsi vaporis sodalitio discurrunt, vel stellarum cadentium in morem omite Ignem allicientes, vel ob salis pugnam,
qui ignitus salit simul, crepitat.
140쪽
i ici Ioannis Narai, Cap. XLV Maris Esius. NOm Vnicum est, quod prouida Naim
ra molitur, ut Marea putredjne praeseruet. Minus quidem putrescit totum, quam separata Maris portio , putrescerent tamen aquae illae statariae, ni vices mutarent,novumq;
stato tempore subrogaretur agmen priori iam labe sectat, prae pugna cum ambiente hoste. Testem habeo Philosophum, qui disertis ver-
.a . . bis rem confirmat. Similiter autem, γ' q-dmouetur, o fluit minus putrescit, quam quod non mouetur . Debilior enim fit motus, qui ab ea, quae in aere caliditate, quam qui in re sexistit, quare nishilfacit permutari Mare cient Venti, Procellae, Tempestates, Fluminum impetuS. Mouetur ab Oriente in occasum Nautaru obseruatione; a Borea ad Austrum, Aristotelis testimonior incerto praeterea motu circumagitur, ubi in promontoria impegerint aquae tandem accitur Chlum, fatigantur astra, ne Mare quiescat. At
vero inquies illa, quae statis horis quibusdam pluries in die Mare diuexat, vexavit quin etiam cc liberrima spcculantium ingenia, a nascenti Susque Sophiae incunabulis. Probabilior quae modo circumsertur opinio , euentum in Lu