Iurisprudentiae antehadrianae quae supersunt

91쪽

7. Q. MUCIUS P. F. . N. SCAEVOLA

Q. Mucio pontifico maxime conceptum dicitur, quod

in adrogando iuraretur. cf. Gai. I, 10 inpuberem aput populum adoptari aliquando prohibitum est, aliquando permissum est. nunc ex epistula optimi imperatoris Antonini quam scripsit pontificibus, si iusta causa adoptionis esse videbitur, cum quibusdam condicionibus permissum est.'2. Gell. 3, 2, 12, 13. - Q. Mucium iureconsultum dicer solitum lege non isse usurpatam mulierem, quae cum alendis Ianuariis apud virum matrimonii causa esse coepisset, ante diem quartum alendas Ianuarias Sequente usurpatum isset non enim posse impleri trinoctium, quod abesse a viro usurpandi causa ex duodecim tabulis deberet, quoniam tertiae noctis posteriores se horae alterius anni essent, qui incipereto Kalendis. cf. Gai. I, 111. Usu in manu conveniebat quas anno continuo nupta perseverabat; quia enim veluti annua BOSSeSSione usucapiebatur, in familiam viri transibat filiaequo locum optinebat itaque lege XII tabularum cautum est, ut si qua nollet eo modo in manum mariti conVenire, ea quotannis trinocti abe88et atqu0 o modo usum , cuiusque anni interrumperet.

3. Cicero top. 6 29. - Gentiles sunt inter se, qui eodem nomine Sunt . . . qui ab ingenuis oriundi sunt

. . . UOTU maiorum nemo Servitutem Servivit . . . qui

capit non sunt deminuti . . . nihil enim video Scaevolam pontificem ad hanc definitionem addidisse Libs IV. 3

Familiae erciscundae' o libro uetum et do partition legata st domortis ausa d0nationibus t d sacris scripsi Sse puto.

1 Verba inter definitionis sarticulas a Cicerone interiectas non est satis'; ne id quido satis est' 'abest etiam nunc'; hoc fortasso satis est' supra omi8i.

92쪽

82 IV. SEPTIMI SAEC IURIS CONSULT SERIES ALTERA itaquo hoc loco etiam pontificum do sacris decretum repotondum vidotur, quod in Mucii iuris civilis libros rocopium fuisso Ciceronis do logibus 2 19 48 verba satis luculenter indieant haoc innumerabilia nascuntur, quibus implentur

iuris consultorum libri quaeruntur enim, qui adstringantur sacris . . haec nos a ScaeVola didicimus . . .

itaqus o Mucii libris a qua tradit, Ciceronem desumpsisse satis apparet. D quaestions qui adstringantur sacris in tractatud familias orciscunda iudicio Mucium dixisso ori similossi Huschho quoque ad Ciceronis locum adnotat: into sos se. 0redos orat actio familias erciscundas, qua qui saerae

lacerat, coloros de indemnitate conveniris poterat. ogo malo, cum inter consorte maior nati socius pro omnibus sacra sacere communi sumptu eos qui hereditato dividi docrovorunt, statuere debui SSe quo modo Sacrorum, quae una et communia manebant, Sumptus contribuendi essent.

nam in horoditato dividunda non sacra divisa et multiplicata osso, si Ciceronis orba ostendunt et ros ipsa docet. Illorum, qui adstringebantur aeris quosquo Cicero

enumerat, Mucium non uno tantum modo loco montionem lacisso vidotur, sed diversis locis secundum causarum, ex

quibus adstringebantur, diversitatem, scilicet ut hersdum in iudicio amilias erciscundas explicando, ita aliorum in usucapion horoditatis vo in rebus d0functi roditis xplicandis quod item si re ipsa indicatur et Cicoronis

verbis comprobatur, nam iuris consultorum libros innumerabilibus rebus impleri vix dicere potuit, si de sacris uno

tantum loco tractavi8Sent. De partitione legata.

1. D. 32, 29, 1. Labeo libro secundo posteriorum Iavoleno epitomatorum. - Cum ita legatum esset, ut Τitia uxor moa tantandem partem habeat, quantulam unus heres, si non aequale partes essent heredum, Quintus Mucius et Gallus putabant, maximam partem legatam esse, quia in maiore minor inesset.

93쪽

7. Q. MUCIUS . . . . SCAEVOLA

Quas nune legimus: Cum ita legatum S8et ut . . .uXO mea . . habeat', neque avolenus neque Labeo, sed Τribonianus scripsit apud Labeonem haec fore scripta fuisso puto: Titia uxor mea tantandem partem capiat quantulam heres. si non . . . legatam SSe.

2. Cicero de legib. 2, 20 50. - . . etiam ho dant ScaeVolae, quom est partitio, ut, si in testamento deducta summa centum nummum non sit, ipsique minus ceperint quam omnibus heredibus relinquatur, sacris

no alligetur. cf. quae p. 34 adnotavi. 3. Cicor ibid. 1 tradit, iuris consulto stiam hoc cavisse, ut cui plus legatum sit, quam sine religione capere liceat, is por os et libram oredes tostamonti solvat, propterea quod eo loco res est ita soluta, quasi ea pecunia togata non osset'. do re V. Burchhard Z. d. Savigny-St. X p. 305, 314. itaque et ea quae ubieci, o Q. Mucii iuris civilis libris desumpta videntur.

Cicero de legib. 2, 21, 52, 53. - habeo ius pontificium quid huc accessit ex iure civili partitionis caput

scriptum caute, ut centum nummi deducerentur inventa est ratio, cur pecunia sacrorum molestia liberaretur.

quid si hoc qui testamentum faciebat, cavere noluisset Padmonet iuris consultus hic quidem ipse Mucius, pontifex idem, ut minus capiat quam omnibus heredibus relinquatur, quibus par dicebant qui cepisset, adstringi: rursus sacris liberatur hoc vero nihil ad pontificium ius, sed e medio est iure civili, ut 0r aes et libram heredem testamenti solvant et eodem loco res sit quasi ea pecunia legata non esset, si is cui legatum est, stipui tus est id ipsum quod legatum est, ut ea pecuniae stipulatione debeatur sitque ea non mortis causa capta .

De mortis causa donationibus. J4. Mucii astat filius familias, cum ne miles quidem licet approbant patro testamentum facere posset, mortis

94쪽

84 QV. SEPTIM SAEC IURIS CONSULT SERIES ALTERA

causa ex0mpli gratia uxori donare patro sermittonte poterat cui ita donatum erat, acri adstringebatur, cum tantundom donatum esset quantum paterfamilias retinobat. quoniam nulla donatio rastor uxori si liberis factam in usu erat, Sic quoque aera in familia retinebantur. Κuobior . . Savigny-St. XI, 9-45.

Cicero de legib. 2, 20 50. In donatione hoc sc illud tantundem et minus capere iidem Scaevolae interpretantur et quod paterfamilias in eius donatione, qui in eius potestate esset, approbavit, ratum est quod eo insciente factum est, si is id non

approbat, ratum non est.

Communi dividundo Tria fragmenta, qua ex Pomponii libro ocimo quarto exstant quaequo ad communi dividundo arbitrium optime referri possunt, Mucium quinto vel sexto librod 00dom arbitri scripsisso indicio sint unum Mucii fragmentum huius loci videtur esse.

D. 50 16, 25, 1 Paulus libro vicensimo primo ad odietum P. 339y). Quintus Mucius ait partis appellatione rem pro indiviso significari nam quod pro diviso nostrum sit, id non partem, Sed totum esse. Libo VII

De rei aeoriae arbitrio 'An do dot Q. Mueius eripsserit, dubium est, cum nequo dotis neque rei uxorias arbitrii usquam in fragmontis sentio fiat in Pomponii ad Mucium libris pauca

eum in libris ad Sabinum omp0nius libris decimo quarto, quinto, sexto do iure dotium scripserit P. 594-637). Quamquam iam P. Mucium de C. Sumpronii Gracchi vidua dot responsum dedisse scimus D. 24, 3, 66), tamen

95쪽

T Q. MUCIUS P. F. P. N. SCAEVOLA

Sorvii domum auctoritat patri do dot roddonda actio data videtur. gyhlar Dota trech p. 48. itaque ea quae Q. Mucius do rei uxoriae arbitrio docuit, Sorvi do dotibus libro oblitterata sunt quas vero Servius hoc libro do sponsalibus stra dotis dictions cum sponsalibus coniunctis

doquo rei uxorias cautionibus tradidit Geli 4 4 3, 2),

fortasse iam Mucius exposuit, qui otiam patris responsum illud in libros suos recopisse putanduS St.

De tutolis, do quibus Pomponius libro sexto decimo videtur scripsisse P. 272, 273), etiam Mucium scripsisse constat qua apud Gaium I 14 sqq. hac de re logimus,

repetenda duxi. Permissum est . . . parentibus, liberis quos in potestate sua habent, testamonto tutores dare, maseulini quidem sexus inpuboribus, feminini auium sexus cuiuscumque aetatis sint et tum quoque cum

nuptas sint . 145 loquimur autom xceptis virginibus Vostalibus . . 155 Quibus tostamento quidem tutor datus non sit, iis o logo XII tabularum agnati sunt tutor08, qui vocantur legitimi'. 157 6 olim quid0m, quantum ad legem XII tabularum attinoi etiam lamina agnatos hab0bant tutoros'. 165 s eadem logo XII tabularum libortorum et inpuborum uiola ad patronos liberosque eorum portinos'. 184 Olim cum logis actions in usu erant, otiam ex illa causa tutor dabatur, si intor tutor omet mulierem pupillumus logo agendum orat . 185 ' si cui nullus omnino tutor sit, si datur in urbe Roma xl0go Atilia a praetor urbano se maiore parte tribunorum plebis, qui Atilianus tutor vocatur . 187 ab hostibus quoque tutor capto ex his legibus tutor poti obot'.

1 Gai. 1, 188. - ex his apparet, quot sint species tutelarum si vero quaeramus, in quo genera hae species diducantur, longa erit disputatio, nam de ea re valde veteres dubitaverunt . . . hoc tantisper sufficit

96쪽

86 IV. SEPTIMI SAEC IURIS CONSULT SERIES ALTERA admonuisse, quod quidam quinque genera esse dixerunt, ut Q. Mucius, alii tria, ut Ser. Sulpicius, alii

I, 23 Sq. 2. Auct epit de nomin rat post Valer Maxim. Pueris non prius quam togam virilem Sumerent, puellis non antequam nuberent, praenomina imponi moris

fuisse Q. Scaevola auctor St. D Mucii dicto a Mommsono reiecto V. Karlowa II, 188.

3. D. 26 1 3 pr. Ulpianus libro trigesimo septimo ad Sabinum Ρ. 2836). Qui habet tutorem pupillus

vel pupilla si furere coeperint, in ea causa Sunt, ut in tutela nihilo minus durent, quae sententia Quinti quoque Mucii fuit. 4. Vat. r. l. - Qui a muliere sine tutoris auctoritate scion rem mancipi emit vel falso tutore auctore quem sciit non esse, non videtur bona de emisse. itaque et veteres putant et Sabinus et Cassius scribunt. Etiam Mucium id docuis verisimilo videtur.

5. D. 33, 1, 7. Pomponius libro octavo ad Quintum Mucium P. 258). Quintus Mucius ait: si quis in testamento ita scripsit: filii filia 6quo da ibi

sunto, ubi eo mater Aua esse volet eisque heres meus

in annos singulos inque pueros puellasque singulas damnas est dar cibarii nomine aureos decem'. si tutores eam pecuniam dare nolunt ei apud quem pueri atque puellae sunt, nihil est, quod ex testamento agere

97쪽

7. Q. MUCIUS P. F. P. N SCAEVOLA 87 possit; nam ea res e pertinet, uti tutores sciant, quae voluntas testatoris fuit, uti possint eam pecuniam sine periculo dare. ΟMPONIUS in testamentis quaedam scribuntur, quae ad auctoritatem dumtaxat scribentis referuntur nec obligationem pariant itaque haec Quinti Mucii scriptura: iberi mei ubi sunto, ubi eos mater sua esse volet', nullam Obligationem parit, sed ad auctoritatem defuncti conservandam id pertinebit, ut ubi iusserit ibi sint nec tamen semper volunta eius aut iussum conservari debet, veluti si praetor doctus sit non expedire pupillum eo morari, ubi pater iusserit rel.

Hunc locum pussim a Triboniano constitutum esso apparet: nam re diversas in unum commiscuit cum testamentum, a quo oratio incipit, matris voluntatum

Spectare iubeat, si quaeratur, ubi testatoris liberi oss0 debeant, postea de patris tantum voluntat diss0ritur. accedit quod cum iustamonium de uredis tantum obligation dicat, o improviso tutore introducuntur, qui pecuniam dare nolint i apud quem liberi sint. Neque qua Tribonianus Pomp0nio tribuit, squo qua Quintum Mucium dixisso tradit, fidem habent ipsi Muei sub Pomponii nomin Tribonianum quaedam Subi odisse puto id orba docon ' nam a ros eo portinos, uti tutores sciant qua voluntas testatoris fuit, uti possint

eam pecuniam in periculo dare'. f. Supra p. 68. etiam tostamonti ipsius orba a Triboniano mutata sunt. Mucium non aureo nominasse manifestum est nequi testator iuboro

potuit, ipsis filiis filiabusqu0 cibarii nomine pucuniam dari, quod verba: eisque heros damnas si daro nunc faciuiit; deniquo si hoc iussisset, dicor non potuit eis dare . . in puero puellasque Singulas '. Mucius, ni fallor, non id dicere voluit, matrem familia liboris aliud domicilium assignare p08Se quam quod ipsa habeat, sed hoc tantum matri familia decernere licere, ubi cum filiis vivor velit itaqu0 quod ad testamentum attinet, uel nulla alia verba videntur osse nisi haec:

98쪽

88 IV. SEPTIMI SAEC IURIS CONSULT SERIES ALTERA libor moi ibi sunto, ubi eos maior familias 3 osse volet'. quid Mucius do hoc iusso dixerit quae quo Pomponius adiueerit, nescimus: Tribonianus nova ex commentariis ad praetoris edictum sumpta substituit. cf. Dig. 27, 2, ubi pupillus ducari vel morari obsat si si alimontis ei praestandis . Libo IX. De normibus actionibus' D noxalibus actionibus, de quibus Gaius IV, 75 sqq. dissorit, Mucius hoc libro videtur scrip8i880; nam neque Ρomponium libro septimo decim M log Aquilia', 0quo Mucium hoc loco V pauperi et de lege Aquilia scripsisso, id quod sinui vult, alio docet, qua rebus ipsis inest, qui do noxat Aquilia actione optimo hoc libro uetus scribere potuit.

1. D. 9, 2, 31. dem Paulus libro decimo ad

Sabinum P. 1807 ). Si putator ex arbore ramum cum deicerit vel machinarius hominem praetereuntem occidit, ita tenetur, si is in publicum decidat no illo proclamarit, ut casus inde evitari possit sed Mucius otiam dixit, si in privato idem accidisset, posse de culpa agi culpam autem esse quod cum a diligento provideri poterit, non esset provisum aut tum denuntiatum esset, eum periculum evitari non possit. Cf. D 48 8 7. Paulus libro singularii publieis iudiciis P. 1266 ... si . . . putator X arbore cum ramum deiceret, non praeclamarit et praetoreuntem occiderit, ad huius logis se Cornelia de sicariis coorcitionem non pertinet

2. D. 9, 2, 39. Pomponius libro septimo decimo ad Q. Mucium P. 274). Quintus Mucius scribit: quacum in alieno pasceretur, in cogendo quod praegnas erat iecit quaerebatur, dominus eius possetne eum

eo ut 0 egisset lege Aquilia agere, quia quam in

e-iciendo ruperat si percussisset aut consulto vehementius egisset, visum S agere OSSe.

99쪽

7. Q. MUCIUS P. F. P. N. SCAEVOLA

3. D. 9, 1, 1, 11. Ulpiatius libro octavo ad dictum P. 608). Cum arietes vel boves noxiam commisissent et alter alterum occidit, Quintus Mucius distinxit, ut si quidem is perisset qui adgressus erat, ceSSaret actio, si is qui non provocaverat, competeret aetio. λLibor 3

De statu liberis 'D. 40, 7, 29 Q. Pomponius libro octavo ad Quintum Mucium P. 275). Quintus Mucius scribit:

pater familias in testamento scripserat 'si Andronicus servus meus heredi meo dederit decem, liber esto'. doinde do his bonis coeperat controversia esse qui se lege heredem aiebat esse, is eam hereditatem ad se pertinere dicebat, alter, qui hereditatem possidebat, aiebat testamento se heredem esse secundum 2 contra )eum sententia dicta erat, qui testamento aiebat se heredem esse deinde Andronicus quaerebat, si ipsi viginti dedisset, quoniam secundum eum sententia dicta est, futurusne esset liber an nihil videatur sontentia, qua vicit, ad eam rem valere , respondit valere . quapropter si viginti heredi scripto dedisso et ros contra possessorem iudicata ess0t, illum in servitutelare Labeo hoc quod Quintus Mucius scribit . . . putat

verum S Se . . .

Qua Tribonianus Mucium scripsisso dicit, non Mucii Verba sunt, sed partim certo omponii, qui Mucianam

s0ntontiam retulit at ne Tribonianus quidem manum loco videtur abstinuisse. ceterum . Upr s. 72. De sequentibus verbis quam ob rem eum sibi aut noxam sarcire aut in noxam dedere oportere v. Lene Edictum perpet. s. I55 et Pat ad Ulpianum OS.

100쪽

De possessionὶbu et SucasionibuS. D possessionum oneribus Mucium scripsisse traditum eSt. quaenam genera Statuerit, nescimus adiunxit usucapionem, quam non modo in Singulis robus, sed otiam in heroditate, et non solum in robus, sed etiam in hominibus locum habuisse constat de mulieris usucapi0ns Gai I, III)Mucius alio loco videtur Scripsisse. cf. Supra p. 81.1. D. 41, 2, 3, 23 Paulus libro quinquagensimo quarto ad edictum Ρ. 659 . . . . Mucius inter genera poSSeSSionum posuit, Si quando iussu magistratus rei

22 D. 41, 2, 25, 2. Pomponius libro vicensimo torti ad Q. Mucium P. 286). Quod autem solo animo

possidemus, quaeritur, utrumve Sque eo OSSideamus, donec alius corpore ingressus sit, ut potior sit illius corporali poSSeSSio, an Vero, quod quasi magis probatur, Sque e possideamus, donec revertentes nos aliquis repellat aut nos ita animo desinamus possidere, quod suspicemus repelli nos posse ab eo, qui ingressus

sit in posses Sionem. Pro ' quasi magis van de atur sagacit0 scribondum osso conicit Quinto Mucio multis assenti sentibus, in quibus etiam ernico et Lonet. 80 doctrina Mucio adscripta eius vix p0test esso, ita ut orba quasi magis potius alitor explicari obeant. Pomponium sic non Scripsisse certum iudico, at en scribere potuit: quod magis probatur', ita ut Triboniani manus otiam in hoc Pomponii fragmento agnoscatur. Riceobono uti deli. Ist. 6, 29 sq. quido magis legit. 33 Gai. III, 200. - interdum aliena re occupare et Sucapere concessum est nec creditur furtum fieri, veluti res hereditarias quarum heres non est nactus pOSSeSSionem, nisi necessarius heres Xtet.