Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

121쪽

libertatem acceptam refert iugum legis non amplius ei impositum est, quo externis ritibus adstrictus erat Gal. I sqq). Quum antea continua erat pugna inter eius σαρκα et πνευμα, et hoc illi plerumque cedebat, Christi assecla την σαρκα cruciavit cum omnibus malis cupiditatibus ei inhaerentibus Mai. J 24 Rom. VIII 9 sqq. Rom. XIII o ). Novo enim spiritu est imbutus, quo libere Deo servit, γραμματι opposito Rom. VI 6, 2 Cor. III ). In Christi communione omnes tamquam unum corpus inciunt, discrimine sublato inter Iudaeos et Gentes, inter liberum et se uum Bom. XII 5, 1 Cor. XV 13, GH ΙΙΙ 28):

nam omnes atrum instar coniunguntur circa eius crucem, quae summa eorum gloria est, quia peream novae vitae compotes sunt sacti Mai. VI i 14). Qui Christi spiritu ducuntur, hi demum veri Abrahami sunt filii Gal. Π 29). Fructus huius vitae Deo dicatae erit sanctitas Rom. VI 22), per communionem Christi, qui iis actus est ἁγιασμος r. I 30), huius autem sanctae vitae finis vita aeterea Rom. VP 22). Quid vero quum Dei amor in primis in Christo

in mundum mittendo et morti tradendo conspicuus iis est iactus, nonne ad eum amore complectendu ducentur nonne ei se tradent, omnemque fiduciam in eo ponent, et omnino fidem in eo habebunt 3 Longe quidem abest ut omnium Christianorum vita iam ea sit, quam duce Paulo depinximus quod ipsum

122쪽

Apostolum perspexisse tum aliunde intelligitur, tum etiam. inde apparet quod saepius eos adhortatur ne peccatum amplius sibi imperare sinant, sed ut Deo et

iustitiae serviant Rom. V 12, 18, 19). Sed etiamsi hanc Christi discipuli conditionem, quam ex auli re

audivimus, animo potius quam oculis emi dixeris, nonne hoc maiore iure hominibus, quam Christo vitio vertemus Nam fieri non potest quin tum vita illa sanctissima, tum mors, excellentis et erga homines amoris et obtemperationis obrutati paternae documentum, tum in vitam revocatio, qua homini de sua ipsius vita immortali persuadetur, saluberrimae sint ei, qui cum Christo communionem instituit; et licet nondum ad persectionem pervenerit, ut in hac via assidue procedat necesse est fides in I. . eum ducere debet ad fidem in Deo habendam. Sic δικαιοσύνη Θεου, quam neque Gentes neque Iudaeos consequi posse vidimus, sub N. . hominibus offertur. Dibuenda est Dei gratiae, qui per Christum viam iis aperuit ut eius compotes fierent, dummodo fidem haberent, quae sola est conditio τῆς δικαιοσύνης. Ipse Deus salva sua ipsius iustitia hominem iustum declarare potest, qui fide cum Christo coniunctus, in dies magis magisque in via persectionis progredi debet.

123쪽

Be caussa cur genus humanum per Christum δικαιοσύνην Θεου con3equatur. Est haec repetenda a vinculo inter genus hum num et alterum damum, cuius primus τύπος est

Rom. V 14ὶ ut ab hoc mors, sic ab illo vita, ut ab altero condemnatio, sic ab altero iudicium probans redundat, qui non χοικος, sed ἐπουρώνιος est. Ut in priore nostrae disquisitionis parte prima incensum veniebat comparationis pars, sic altera nobis hic exploranda est quae invenitur Om V 15-19 et 1 Cor. XV 45-49. 'L χαρις του Θεου καὶ ri δωρεὰ ἐν χαριτι τῆτου νος ἀνθρωπου Ιησo A W3του εἰς τους πολλους ἐπερισσευσε vs. 15). Incipit aulus a gratia divina si constat, quod in protas dixerat per unius peccatum plures esse mortuos, multo certius est πολλω μαλλον hanc Dei gratiam et donum, cuius gratia est caussa in plures manare. Est haec δωρεὰ, ut apparet e secl. 17, δωρεὰ της δικαιοσύνης et in primis conspicua est in Dei gratia, quam in Christo nobis manifestavit. Non enim aulustio de Christi gratia loquitur, ut nonnulli putant, a Dei trina distinguenda; sed mei gratiam ulterius

124쪽

destabit, in christo hominibus pates solam. Et quid

inde manat in eos, qui hanc gratiam acceperant ροι την περισσείαν τῆς χαριτος καὶ τῆς δωρεας τῆς δικαιοσύνης λαμβανοντες ἐν eo βασιλεύσουσι διὰ του νὀς . . 's. 17). Qui hanc abundantem gratiam, quam Deus iis obtulit, et donum, quo τὴν δικαιο- σύμ ν consequi possunt, fide acceperunt, hi etiam per unum . . regnabunt, vitae participes iam hac in

terra, sed multo magis etiam post mortem. Τὰ χαρισμα ἐκ πολλων παραπτωμώτων εις δικαίωμα 's. 163. Multa peccata, quemadmodum unus peccator effecit ut iudicium erretur condemnans, ansam dederunt

ut beneficium Dei gratia nobis concederetur, quo proban3 de nobis fieret iudicium. ι' νος δικαίωματος ες παντας ἀνθρωπους ει δικαέωσιν ζωῆς vs. 183. Uures interpretes Uc. δικαίωμα h. l. aliter explicant atque secl. 16 Christi meritum intelligentes, sive in tota eius vita sanctissima sive in obedientia, quam inprimis in sua morte Deo praestitit. Nobis nulla caussa esse videtur cur non hic, ut supra, ei notionem tribuamus

iudicii Dei probansis, in primis, ut animadvertit Hemgelius, quia s. 15 et 17 τω παραπτωματι data non opponitur Christi meritum, sed Dei χαρις et δωρεὰ

et si περισσεία τῆς at αριτος καὶ τῆς δωρεa της δικαιοσύνης. ultum etiam disputatum est de verbis εις παντας ἀνθρωπους, quibus aulus significat omnibus hominibus viam ad δικαίωσιν patere, quamquam minime omnes coram Deo probabantur quia multi fidem non

125쪽

habebant in Deo, quae sola est conditis, qua coram eo probari possent. Itaque hoc dicit Apostolus per unum iudicium probans actum est ut omnes πιωτεύοντες a Deo prsi rentur et ita vitae aeremae participes fierent. Λια τῆς πακοῆς τομένος δίκαιοι κατασταθήσονταιοι πολλοί vs. 19). Christi obedientia, quam in

tota sua vita et in primis in morte Deo praestitit,sactum est ut plures, ab eo ad fidem Deo habendam adducti, ab eo in proborum classe collocaremtur. Fuinio utitur aulus, quia hanc δικαίωσιν non proponit temporis momento locum habentem, sed contra credebat alium alio tempore ad fidem adductum iri et ita την δικαιοσύνην consecuturum esse. aucis Apostoli argumentationem sic tradere licet est arcta necessitudo inter Christum et illam generis humani partem, quae se ei iunxit, quemadmodum inter caput et membra. Iam vero ille peccati erat immunis, ad mortem usque Deo persectam obedientiam praestabat hac vita sanctissima actum est ut eius assectae ad fidem accedant, eodemque vitae principio

imbuantur, quo ille conspicuus fuit et ita coram Deo probentur. Non igitur Christi merito a Deo iusti declarantur, sed Christus viam iis aperuit ad fidem, quae conditio est τῆς δικαιοσύκος. Iudicium Dei in eos, qui Christo devincti sunt,

latum non est condemnans, sed probans, et sicut ille, quatenus mortuus est, tantum peccato est demortuus,

126쪽

caeteroquin vero Deo vivit, sic etiam hi, cum eo peccato demortui, non amplius moriuntur, sed vitae aetemae participes sunt acti. Ut primam comparationis partem, sic etiam alteram et Augustinus et et gius perperam tradiderunt. Non magis enim nos Christi merito iustos esse declaratos docet aulus, quam nos tantum ad exemplum Christi sanctam vitam agere statuit. Est arctum vinculum inter C stum et eius asseclas sanctissima igitur eius vita actum est ut nos ad fidem ducamur et ob nostram ipsorum fidem coram Deo iustificemur, quia fides λογίζεται ι δικαιοσύνην.

1 Cor. XV 45). Ultimus damus ita factus est ut sit spiritus in eo non ψυχή, quemadmodum in primo Adamo, primas agit partes, sed πνευμα tota eius vita hoc principio regitur, quia alterum principium animale sibi subiecit. Et hoc πνευμα dicitur

ζωοποιουν : est enim spiritus tantum verae vitae principium, aetemam vitam cum hominibus communicans.

Haeterea secundus homo, ut hic appellatur, est κύριος ξ ουρανου sus. 7), quae verba variis modis interpretati sunt . . est cogitabant de Christi origine coelesti, minus recte, ut apparet e secl. 8, ubi idem ille κύριος ἐξ υρανου dicitur ἐπουρώνιος, quo vocabulo Christi coelestis dignitas indicatur. Quemadmodum igitur ille erat coelestis, tendens ad coelestia, humilia spemens, sic etiam eius sectatores sunt ἐπου- ρώνιοι. et iam hac in terra et magis itiam 4n vita

127쪽

coelesti us 48). Imaginem tulerunt primi Adam et saepius, quamdiu in hac vita sunt, humilia et caduca magis quam coelestia appetunt; sed alterius Adami imaginem serent, et in primis quidem post mortem, quando nihil eos detrahet a sublimibus et coelestibus appetendis, sed in hac quoque terra sus. 49). Itaque Christus aulo est alter generis humani

parens, primi parentis antisypus. Omnes eius sectatores informari oportet ad eius imaginem, quam aliquando serent. Iam vero ille peccati erat immunis, πνευματικος, coelestia appetens; cui arctissime devincti, omnes humilia spemere et peccato demori debent. Novo hoc spiritu imbutos, fidem Deo habentes, Deus, gratia sua et salva sua ipsius iustitia, in proborum ordinem refert.

128쪽

Ad finem disputationis nostrae quum pervenerimus, paucis memoriam repetere iuvat viae, quam ingressi sumus. Nobis, aulum pologetam religionis christi, nae proponere cupientibus, non magis inciebat eum audire positive rem suam defendentem, quam negasive probantem, caeteras religiones ad hominum salutem p rum aptas esse. Utrumque erat coniungendum, ne Apolingetae imagini quid deesset. Huius naturam religionis ponebat in δικαιοσύνη Θεου, in vera illa iustitia, quae coram Deo probatur, quemadmodum Iudaei, quamquam hi diversa via eo tendebant Gentibus etiam hoc erat summum, ut arcto vinculo cum iis coniungerentur. ma parte probare conati sumus neque sentes, neque Iudaeos eam assequi potuisse. Deus Gentibus se patefecerat in natura, conscientia et historia, ex quibus sontibus illae eum cognoscere potuerant Attamen inciderant in idololatriam et morum

129쪽

pravitatem veram salutem, δικαιοσύνην Θεον, non

consecutae sunt.

Frustra quoque Iudaei ξ ἐργων νομου quaerebant δικαιοσύνην Lex, quamquam ipsa bona et sancta, praebet accuratam peccati cognitionem, qua pugna exoritur inter hominis σαρκα et πνευρια, et hoc illi cedit; sic legis ope peccatum re vera vires acquisivit. Et homini, qui omnibus legis praeceptis obsequi debet, lex nullum affert ad ipsam observandam adiumentum. Iam vero, quum nemo omnia legis praecepta teneret, sub legis oeconomia unusquisque erat υπο κάταραν. Sed neutiquam hoc legis consilium erat ut homines τῆς δικαιοσt νης compotes fierent Lata est ad tempus, non hominis emendandi caussa, sed ut eum praepararet ad aliam conditionem, qua allata legis imperium cessaret fini legis erat Christ . Et quod ad Iudaeorum conditionem moralem attinet, multa quidem hi in Gentibus reprehendebant, sed eadem acientes se ipsos damnabant. Iudaeos autem multo minus excusari posse quam Gentes, aulus probavit variorum, quibus illi his praestabant, iurium

commemoratione. Caussam, cur totum genus hum

num ante Christum δικαιοσύνην Θεου haud consecutum sit, duce aulo, invenimus in omnium hominum cum tam coniunctione a primo parente peccatum transiit ad omnes eius posteros; quemadmodum in illo το ψυχικον primas egit partes, sic etiam in omnibus eius posteris huic το πνευματικον cessit.

130쪽

Hinc nobis apparuit rustra verat iustitiam extra religionem christianam quaeri. orro aulum tuentem audivimus religionem christianam contra eos, pii την ἀνάστασιν νεκρῶν, cardinem totius Euangelii, negabant. In altera disputationis parte positive probavimus δικαιοσύνην Θεo hominibus per Christum offerri mimum vidimus de Dei gratia, ni hominum salutem tribuendam esse docuit aulus. um diximus de fide, τῆς δικαιοσχωνν conditione, deque eius indole, ut prorsus nobis constaret, quomodo Deus, salva sua ipsius iustitia, hominem, fidem in eo habentem, iustum declaret. Tandem ad Christum oculos convertimus, homines liberantem a iugo legis et peccatorum pristinorum, qui praeterea iis auctor est ut in eius societate peccato magis magisque demoriantur. Et si caussa agitur, cur homines per Christum huius salutis compotes fiant, vidimus emente Pauli Christum esse alterum generis humani parentem, a quo in omnes eius sectatores iustitia et vita diffunduntur.

His lectis, nonnem sortasse quaerit, num huic riuli doctrinae adhuc sua constet vis et auctoritas. Et continuo quidem unusquisque concedet, nihil praeclarius, nec religionis naturae magis conveniens X-

cogitari posse quam arctam necessitudinem inter Deum et hominem, ut homo libere Deum tamquam filius ridiem adeat, quos nihil separet, sed intima iungat consuetudo. Sed quomodo homo ad talem condisionem terveniet, quam laesus dixerat , ik δικαιο-