Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

111쪽

batur. Inter duos Cherubim, ab utraque parte positos, locus erat, unde Ιehova dicebatur iussa sua dare tamquam a throno suo. Semel quotannis Onti sex Μaximus magno expiationis die sanguine victimae ope

culum spargebat, ut populi Israelitici peccata expiaret; praeter ipsum nemini illud conspicere licebat ch. Exod.

8angesne animalis fiebat expiatio, tamquam vitae sede et symbolo vitae populi Deo dicatae, nequaquam operculo, quo Deus habitare censebatur, quod nihil aliud erat nisi sedes Ie vae, minime vero sede prinpitiationis. Sed quomodo Christus hoc sensu λαστήριον dici potuit, quem Deus omnium culis adspectandum proposuit, quum perculum unicuique, uno ontifice Maximo excepto, esset obtectum sit praeterea nulla comparatio institui potest merae enim sunt nugae, quos nonnulli invenerunt ad eam probandam l).1 Ra v. o. vlingius, quem citat Oltramarius isquemadmodum, ait ἐλαστήριου arcae ἐπιθεμα, tabulas legis, minas item et maledictiones violatoribus eius intentas, ita tegebat, ne in ullius umquam veniret conspectum ita Christus merito suo maledictionem, quam tabulae legis arcae inclusae minitabantur, ita texit a sustulit, actus pro nobis επικαταράτοις κατάρα Gal. 3 5, ut Deus ea resipiscentibus ac credentibus in Christum imputare et in laturo iudicio in conspectum producere nolit.' Sic etiam Carpgovius de parculo oratione officii tegit et expiat peccata nostra, ratione inhabitationis, omnem plenitudinem meitatis in se habet, ratione coronae, regia

112쪽

Itaque quaeritur quomodo vocabulum ἱλαστ ριον sit explicandum; . . nullum nobis auxilium praebet, quia praeter locum in Epistola ad Hebraeos citatumnusquam occurrit.

Est illud proprie adiectivum, hic substantive positum, neutrius generis, ut nobis Videtur, potius quam masculinum, ut Hengelius putat, accusativum ad pronomenos reserens derivatur a verbo λώσκεσθαι, quod significat propitium esse, non, ut apud scriptores classicos, propitium reddere. Itaque vocabulum nostrum vertimus: medium e tutionis, quo Deus peccata hominum tegit, expiat, condonat et ita mentem suam hominibus probat, quamquam nonnullorum interpretatio victima piacularis etiam fortasse serti potest. Et Deus dicitur Christum proposuisse λαστηριον ἐν τῶ αυτουαῖματι ultima enim vocabula non coniungenda esse cum διὰ τῆς πιστεως censemus: nam neque πιστις

ἐν idem significat atque πιστις εις, neque πίστις ἐνα7ματι Christi usquam occurrit, et praeterea tum riuius tantum indicasset quomodo homines subieetine per fidem huius peccatorum veniae compotes fierent, non Ver quomodo illud ἱλαστήριον obieetine Christi

morte nitatur. splendet maiestate, ratione altus, adspersione AEanguinis hilastidi delet ieccat populi, rationes tutelam adumbrat suos, ut sub eius alis habitent et delitescant. Quae omnia in Christo etiam adesse censet.

113쪽

Quemadmodum sub V. T. hominum peccata sacrificiis piacularibus tegebantur, quia sanguis animalis symbolum erat vitae Deo dicatae, sic nunc ε τω νυν καιρω Deus, Christo medio expiationis proponendo, salva sua ipsius iustitia peccata revera condonare poterat Christus enim totam suam vitam Deo dicaverat, eius voluntas coaluerat cum Dei voluntate et huius vitae, persecta obedientia conspicuae, tamquam corona erat mors cruentissima, quam subire non dubitavit, quia persuasum ipsi erat sic serae Dei voluntat . Qui igitur cum eo arctissime iunguntur, non tantum symbolice De se tradunt, sed revera vitam suam Deo

dicare debent fieri non potest quin Christi spiritu

imbuantur illi, qui tamquam membra cum capite cum eo coniuncti sunt demortui peccatis, quemadmodum ille Deo quoque vivunt. Ac licet a persectione adhuc longe absint, Deus pristina eorum peccata non imputat, διε λογιζομενος αυτοῖς τὰ παραπτωματα αυτῶν Cor. V os non tantum ea tegit, ut antea, sed ea etiam condonare potest, quia ipsi auctore Christo non possunt non progredi in virtute et tendere ad persectionem. Si Deus per Christum τὴν πολύτρωσιν hominibus obtulit. Est haec ἀπολύτρωσις, ut e contextu 1 apparet, liberati a peccatis, quibus omnes premebantur 1 Ch. Eph. Ira , col. I 14.

114쪽

Vs. 23), quae caussa erant cur homines a Deo iusti haberi non possent; nunc vero, hisce peccatis condonatis, Dei grati haec δικαιοσύνη iis contingit Minime haec ἀπολύτρωσις significat redemιionem, quae pretio solvendo fit; nam etsi haec propria eius est significatio, apud avium neque hic, neque alibi huic notioni locus est l). Christus quoque dicitur auctore Deo nobis actus esse ἀπολύτρωσις Cor. 30), nam raditus est διὰ τὰ παραπτωματα ri μῶν Rom. IV 25), mortuus est οπερ ἀσεβων I: 6), υπi ήμῶν 's. ), ni τῶν ἁμαρτιῶν η ιῶν Cor. XV ); Gal. II 40 aulus Christi amorem erga se laudat, παραδοντος αυτον sui ἐμου. Itaque constat Christum impedimenta sustulisse, quae prohibebant ne homo fidem Deo haberet Liberatus esta legis iugo, quo adhuc premebatur ille et fiebat etiam

ut servili animo Deum adiret, tamquam servus dominum; liberatus est ab onere peccatorum, quae antea commiserat, quaeque ei iniiciebant timorem severi, qualem

Deum sibi proponebat, iudicis, quo quidem animo fidem

in Deo ponere non poterat.1 Ch. Doet. Bo l. l. qui ostendit in versione Alex. saepius τη- ἀπολύτρωσι tantum significare liberationem poli. tioam et religiosam et in scriptis . . propriam redem

tionis notionem non occurrere.

115쪽

His igitur impedimentis sublatis, quomodo e auli doctrina Christus homini fidei auctor exstitit pUt ad fidem in Deo habendam perveniamus, requiritur mi πίστις ει Hyra 'Ιησουν est haec via, quae ad illam ducit Gal. ΙΙ 16). taque quaeritur, quaenam notio sit tribuenda fidei εἰς M. I. Sicut indicat praepositio iς semel occurrit si πιστις προν τον Κύριον 'Iησουν hilem. 5ὶ haec formula dicitur de eo, cuius mens et animus et tota omnino vita ad normam Christi dirigitur, qui ei se tradit euinque accipit quemadmodum ipse aulus illam explicat: παραλαβειν τον H3τον Ιησουν τον κύριον Col. Π tamquam Christum Dominumque suum et

Summa inter utrumque existit necessitudo est homo re του Rom. ΙΙΙ Cor. XV 23, 2 Cor. X Gal. Π 29), totus ad eum pertinet, eum ἐνεδύσατο Gai m 27, tr. Bom. ΙΠ 14), non amplius sibi ipsi vivit, sed Christus vivit in eo Gal. Π 20), ut paucis complectar, Christi spiritu est imbutus Rom. VIII ). Quam vim huiusmodi

necessitudo habeat, neminem fugit quodcumque enim parentes in liberorum, in amicorum amici, praeceptores in discipulorum institutione efficere possunt, nullo modo id comparari potest cum Christi spiritus in eius sectatoribus incacitate. Quod ut recte perspiciamus, X- plorandum est quid e mente auli, tum in Christi vita, tum vero in eius morte et in vitam reditu illud sit,

116쪽

quod necessario vim habet in Christianis salutarem, ita ut ad fidem Deo habendam apti reddantur. Ι. . in hac terra Dei imaginem pure et sancte retulit Tota eius vita Deo erat dicata, cui semper obediebat Bom. V os usque ad crucis mortem cli nil. : ). Quamquam ἐν μοιωματι σαρκος ἁμαρτιας Rom. ΠΙ ), ut caeteri homines, eius σαρ πνεύματι non imperabat, sed contra ei erat subiecta Dei spiritu semper ducebatur. Eius mentem animumque Hulus unicuique exemplo proposuit 1 Cor. II 16,

Peccatum, ut mem naturam humanam, sic ipsum quoque allicere conabatur acerbissimum certamen contra peccatum ei ineundum erat, sed semper victor ex eo

prodiit. Non erat μαρτιας διακονος Mai. Π 17), ipse peccatum non cognovit 2 Cor. V l), ira, mortuus est ita ut omne suum imperium in eum amiserit ἁμαρτέα ἀπέθανεν Om V 10 l). Sic

Deus per eum peccatum in came humana, in qua sedem suam collocare solet, damnabat et ita unicuique exemplo

1 Nullam caussam videmus cur formulam ἁμαρτέα απέ- Θαυε, hi aliter explicemus atque . , ut multi interpretes, qui s. l interpretantur mortuus est ut peccata expiaret. vel ut poenam peceat lueret, contra . 2 peccato demortuus est. Ut Christus semel peccato demortuus est, sic omnes eius sectatores in eius communione ei demoriantur necesse est.

117쪽

Christi probabat amem humanam peccati immunem esse posse et debere. Rom. VIII 33. Unus ille erat iustus, et sic ἐγενήθη abii ἀπο εο δικαιοσύνη, sanctus erat, ut nos ad suam sanctitatem duceret; factus nobis est για ιυς 1 Cor. 30). Unicum erat fundamentum, quo aedificium veritatis superstrui

Maximum Christi momentum non erat positum Secundum autum in externa eius vita, in eius actis et dictis, quamquam ipse quoque ante conversionem suam Christum κατὰ σαρκα tantum cognoverat et eum secum dum extera eius acta iudicaverat; sed nunc, quod summum erat, Christum κατὰ πνευμα cognovit, intema eius vita, eius spiritus maximi ei erant momenti 2 Cor.

sanctissimam, pluris etiam fecit eius mortem, quae huius vitae corona erat. Propterea summa eius gloria est in cruce . C. Gal. V 14), commendat Christum crucifixum 1 Cor. D 23, quo dicto luc lenter apparet eum Christi morti vim tribuere a imum, etiamri tota eius vita non excludatur), latetur scientiam suam omnem hac Christi cruce contineri, quippe caeteris omnibus malaris habenda

legis et peccatorum, quae antea patraverant. In hac morte in primis Dei amor conspicuus est; συνέστησε

118쪽

iam nobis persuasum est ab hoc amore Dei in Christo neque mortem neque Vitam, neque aliquid in coelo vel in terra nos posse separare VII 38, 39). Et cum hoc Dei amore Christi amor arcte coniunctus est, qui mortuus est στἐ ἀσεβων, quum vix aliquis invenitur

qui mortem beat ni δικαίου FOm VI 6, 73; etiamsi igitur variis cruciatibus affligimur, nihil ab

huius caritate nos posse separare confidimus V 111 35.

m. M. Π 20). alis amor nos συνέχει 2 M. V 14), ab omni malo nos detrahit, ad bonum nos impellit. Christus est verus agnus paschalis 1 Cor. V ); sicuti Israelitae agni sanguine, postibus alliis, ab

excidio liberati sunt, sic nos Christi morte veram salutem accipiemus, dummodo fide cum eo coniuncti, vitam nostram Deo dicemus Eum, qui peccatum non cognovit, nec ullius peccati sibi conscius erat, Deus peccatum secit 2 M. I), i. e. eum tamquam scelestissimum peccatorem cruci assigi iussit, ut nos in eo, in communione eius verae iustitiae compotes fieremus, quam ex lege nemo consequi poterat His διὰ νομου δικαιοσύνη, ἁρα ριστος δωρεαν ἀπέθανεν,

tum eius mors nihil effecisset Gal. Π 21). Hoc Christi mortis consilium fuit ut a peccandi principio, quo Omnes erant imbuti, homines liberaret οπως ἐξέληταιήμας εκ ου ἐνεστῶτος αἰωνος πονηρου Gal. Ι:4ὶ, ita ut cum peccat, demortui, non amplius sibi

119쪽

ipsis, suis cupiditatibus viverent, sed ei, qui in ipsorum salutem mortuus est 2 Cor. V 15). Cum Christi morte eius in vitam revocatio arcte cohaeret haud semel aulus Christum mortuum et emortuis revocatum coniungit Rom. IV 25, VI passim,

etiam Christi opus et vitam probavit, eumque talem esse ostendit, qualem se professus erat, Dei Filium Rom. Ι:4J. Sed aliam etiam hic Christi in vitam reditus significati,nem habet in Huli doctrina nempe Christum ἐγερθέντα ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνήσκειν Mm V : ). Iam hominibus persuasum est Christum esse immortalem; quum non amplius imperio peccati subiectus sit, 's. 10)cui semel est mortuus, etiam mors in eum non amplius

dominatur 's. ); vivit tantum Deo 's. 10). Huius

aeternae Christi vitae persuasio est fundamentum fidei eius sectatorum nisi enim ipse vivat, neque hi in illa cum ipso coniunctione vitae aetemae participes fieri

m. IV Christus dicitur in vitam revocatus esse διὰ τὴν δικαίωσιν ηριῶν, quem locum magnas interpretibus dissicultates peperisse novimus Quum enim alibi , δικαίωσις Christi morti tribuatur, vix intelligebant, cur nostro loco eadem tribuatur eius resu rectioni. Varia ratione nodum solvere conati sunt Sed

120쪽

animadvertendum esse putamus, aulum versu superiore magnum commemorasse fidei momentum, Deo habendae, qui Iesum Dominum nostrum e mortuis in Vitam revoc verit quum igitur nostra sectione dicit Christum ob nostra peccata morti esse traditum, etiam memorat eius resurrectionem , quae in Iesu vita summum habet momentum, neque tamen incacior erat quam Christi mors ad hominem coram Deo iustum declarandum. Consequens est, ut haec Christi vita, in qua mors et resurrectio primarium tenent locum. vim habeat egregiam in omnibus, quibus intima cum eo intercedit necessitudo, omninoque sic cum eo iuncti mi πιστις εἰς ιστον ducat ad την πίστιν εὐυ.

Sic Christo iuncti cum eo peccato demortui sunt, liberi ab eius imperio quotquot baptismi ritu eius

socii sunt acti, necessario etiam participes redduntur eius mortis, scilicet moralis, qua semel peccato est demortuus. Rom. VI passim). Sic vetus homo, qui peccato serviebat, cum Christo velut cruci amus

cum mundo commune est, in quo peccatum imperii sedem ponit, ei crucifixus est, .ut vicissim --dus Christi discipulo GH. VI : 14). Cum Christo

mortuus, etiam Iin eo in vitam revocabitur; mo tuus tantum est peccato, sed eius vita iam Deo erit dicata Bom. VI). Liberatus a peccandi principio, novo domino servit, τῆ δικαιοσύνη, quae