장음표시 사용
31쪽
solemni, codicillos hanc dixero plurativo numero, te ste Cato a , retenta nimirum vocabuli originatione aquamquam et singulari numero codie illum interdum legimus usurpatum maioris demonstrationis causa b .
NI Oae testandi potestas apud Romanos populi primum auctoritate comprobata , tum iure xIr. tabularum cciique patrifamilias concessa est, ea profecto non secus iure admittebatur, ac si certo, solemniquo ritu omnino celebraretur: qua de causa sum ma instat orisi adicia iustam sententiam te), sive iustam contestati
nem d iuriseonsulti dixere. Et quamqciam vel ritu quodammodo commutato , vel nimia iuris subtilitate Paulatim senescente praetoris praesertim beneficio facilior deinde praeberet ar civibus testandi ratio , haec tamen ad Augusti aetatem namqnam iuris caruit solemnibus, suamque constanter retinuit solemnem sormam; ne aliter in leges offenderetur. Poimus autem Augustus insignem q idem immotationem ab veteri observatione invexit in re testamentaria. Etenim eo auctore introduci coepit et ius codicillorum , quod prorsus erat ignotum, a quE necessaria fideicommissorum Praestatio , quae prius haeredis tantum pendebat arbitrio. Quae duo summa capita fuere, ut veteribus re- a L. έ8. de verti. signis. Haec enim enuneiatis habet liberos , non habet liberos semper pluratiuo numero P O rtur, sicut et ptigillares , et codicilli. b L. 58. de conditionib. et demonstr. l. 39. de iure codicillorum , et t. I . C. da testamentis. e) L. I. qui testamenta sacere possunt d) Ulpianos Io, S. I. m. κέ
32쪽
gialis quodammodo conturbatis nova veluti hae in raprodiret iurisprudentia , sive spectemus fidei eommissorum rationem, quae Vel nuda testatoris voluntata constabant sa) ; sive codicillorum , qui re quidem ipsa novam testandi formam praebuere. Originem autem c
die illorum ita exponit Iustinianus b . Quidam Lentulus in Africa decedens codicillos reliquorat testamento confirmatos, in quibus ab Augusto quid per fidei commissum petiit, itemque a filia cohaerode qUaedam legata reliquit. Plaeuit autem Augusto Lentuli potius vo-llantatem sequi, quam legis rigorem ; atque agnoscens fideicommissam in codicillis relictum, exemplo sciit,ot et Lentuli filia legata quoque praestaret. Tum Pru dentibus convocatis in consilium eos adhibuit Augustus, ut cognoscerent, an codicillorum usus admitti posset; quos inter Trebatium sertur, summae tum au ctoritatis, eatenus eos adprobasse, quod diceret titilissimum, et necnsarium hac ciυibus esse prostier magnas
et longas peregrinationes; tibi si quis testamentum facere non posset, tamen codicillos posset. Primum quidem , ut recte putat Hotomanus c), civibus tantum extra Italiam degentibus permitti coepit haec nova testandi ratio. Etenim quum iis non lacile praeberetur sumetentium testium copia, qui cives romani omnino esse debebant in testamentorum consectione, aequius ideirco existimavit Trebatius , si per codicillos saltem possent suam declarare voluntatem sine iuris solemni-hus. Durum quidem Videbatur tot meritissimos cives vel intestatos pati morituros, vel testamento facto obtestium inopiam non valere quid addere , vel immutara in supremo vitaE momento. Haud dissimilem viis deo aequitatis rationem , quum antiquato testameiatori
33쪽
rem usu in eomitiis, concederetur tandem iure deeam. Wirali libera cuique testandi saealtas, ut magis placue. rit. Quum enim saepe fieret, ut Vel morbo eorrepti , antequam comitia haberentur, intestati decederent, velaemel in comitiis testati prius mortem obire cogere u-tur, quam ut novissimam Promere Possent voluntatem ob comitiorum raritatem ; aequa ratio suasit, Ut excusissa comitiorum necessitate, quo magis Vellent, sua coaderent testamenta.
II. Verum res parvis fortasse ducta principiis, ut solet , paulatim undequaque propagari coepisse credibile est; atque utcumque principio ius codicillorum civibus tantum praeberetur peregrinantibus, vix stetit, quin ad ceteros postmodum cives perduceretur vel in orbe eommorantes. HIC sane spectare existimaverim illa Iu-atiniani verba: post quae tempora quum et Labeo codicillas fecisset, iam nemini dubium erat, quin codicil Ii iure optimo admitterentur. Plane ante Labeonis eo-dicillos adhue vacillabat in Urbe praesertim eorum Usus;
quum revera causa non esset, cur racederetur ab iuria observatione, ubi non deerat testium copia, urata Trahatii sententiam ; ac propterea qui maiorum institutis haerebant, non sacile eorum introductionem patiebantur. Sed postquam Labeo codicillos scripsisset, tanti Iu .risconsulti auctoritas eo valuit, ut illius exemplo nemo amplius auderet de optimo codicillorum iure dubitare. Is sane fuit Antistius Labeo Trebatii discipulus, atque princeps sectae Proculianae; qui non tam Perse. Terabat in ea , quae sibi tradita fuerant, sed, ut inquit Pomponius i ca) ingenii qualitate, et fiducia doctrinae plurima innovare institiait. Quare quemadmodum Au gusti exemplum effecerat , ut codicillorum ius introduceretur saltem pro civibus, qui procul ab urbe vagarent: ita postea summa Labeonis auctoritate cunctis
34쪽
omnino patuit illoruiri usus , qui proinde Versus est in assiduam iurisdictionem. III. Recepto igitur codicillorum iure apud Romanos
opera praesertim iurisconsultorum,qui et suasionibus, et exemplo illos commendaverant, oportebat eorum quoque sapientia , atque consilio certas praescribi iuris re gulas, certam' Ne normam, intra quarum fines regerentur; sive propriam iuris rationem constitui, qua eosila tuerentar, ut tamen in leges aperte non o frenderent, ne novi iuris introductione in rct testamentaria vetus laederet cir observatio, legesque mori bras abrogari viderentur ; quod sane Romanorum religio non patie Bat r. Hi ne manavit quoddam peculiare ius codicillorum ex iurisconsultorum doctrina potissimum prosectum, quodque veluti per manus tradebatur sa), suisque scriptis iurisconsulti alligoriant; quin Paulus librum singularem conscripsit de iure codicillorum , ut apparet ex quarumdam legum inscriptione, quas Tri-honianus retulit in pandectis b). Stetit autem diu hoeius sub iisdem sere regulis usque ad Constantini magni
aetatem: quum tandem tum testamen torram , tum codicillorum ratio coepit quodammodo variare ab veteri observatione. Et quamquam Tribonianus in pandectarum collectione plura reliquerit ex veterum iuris consultorum sententiis , licet non integra, ae mutila et quicquid tamen undiqiae colligere licuit, unum in locum hic conserra duximus, ut ita deprehendamus Vaoriam codicilloriam aetatem , variasque proinde iuris regulas . Quod , ut servato ordine pertractetur , Primum est, ut videamus ea rerum capita, quae generaliora sunt, quibusque veluti communibus cuiusvis generis codicillis consertur, vel distinguitur eorum ratio ab iure tests mentorum ; deinde gradum faciemus ad peculiares codicillorum modos, quibus interpe se discriminantur.
a) Uide l. 1 o. de Iore codicillorum.
Ib Vide inscriptionem legis 8. de iure codicillorum.
35쪽
ouae fuerit eodicillorum norma', ac quemadmo. . dum a tostamentorum ratione distinguatur. I. laenit Graecis Interpretibus deseribere codie illos tamqriam i stamenti stiρolementum a , aut correctio so) ; propterea quod testatores vel corrigunt , vel sup lenton codicillis quod in testamerito caverant, vel omiserint . vitiosa quidem est huiusmodi descriptio ἔ.quum in codicillis ob intestato nec corrigatur , nec stay Pleatur testamentum . Rectius Culacius definit eὶ: eo dictutis est testati , oel intestati voluntas minus solemnis; quicquid enim morientibus permittebatur relinquere sine ulla solemnitate , id veteres ad codicillorum naturam reserebant , sive testati, sive intestatide eessissent . Ne . autem huiusmodi non solemnis voluntas cum testamentis conscinderetur , iurisconsulti Bdscripserum generaliter omnibus codicillis quasdam communes leges, certosque fines, quos praetergredi non liceret ; Di ita distingueretur ius codicillorum a soleomnis testamenti ratione d) ; nam alioqui si idem . inquit Costantinus e , ω sicilli, quod te 'tamenta possent,etir dioersum his instrumentis vocabuliam mandaretur , quas Dis ac ρotestas tina sociasset y Testimenta porru
ex lege , codicilli vero ex moribus descenderant ; ae proinde fieri non poterat, quia lex laederetur , si a Theophilias inst. lib. a. tit. ab. de codicillis e et in Basilicorum lib. 56. lit. I. . th) Ηarmenopulus lib. b. tit. 7. I. S. cin Tract. a. ad Africanum ad i. I b. da iura eodi
dὶ Iustinianus inst. lib. a. tit. ult. I. a, e L. 7. C. de eodicillis.
36쪽
quod potissimum testameoti caussam emeit, tribuera intur quoque codicillis. II. Quoniam aulem praeeipua testamentorum ratio versatur in hereditatis datione , quae tribris tantummodo verbis explicata . ut monet Ulpianus a) , satis Est, ut testamentum inro habeatur , non immerito id negatum est codicillis . Tradita ergo est prima iuria regula, hereditatem nempa codicillis neque dari , neque adimi posse tum in primo , tum ulteriori insti-mtionis gradu in ; quom eadem sit caussa donatiotiisae ademtionis, tum quoad institutos, tum substilutos e . Addit hie Papinianus alteram rationem , qua hujusmodi datio, et ademtio hereditatis codicillis vetabatur ἔ qnae tamen spectat eos dumtaxat codieillos, qui testamento facto conficiuntur: ne , ut inquit id), per eodielitor, qui eae testamento Dalarent, Usum te tamentum , quod vires per institutionem herediam ac-eipit , eonsirmari videretur. Pendet haec Papiniani sententia ab illo iuris principio . quod codicilli ad testamentum taeti considerarentur tamquam illi ris partes , iresqne suas ex testamen o caperent , sod tamen Iatius infra apparebit . Hoe admisso absurdum videbatur Papiniano, permissa hereditatis datione in aodicillis, testamentum ipsam quasi per codicillos constr- mari 3 quum alioqui testamenta consistant per heredis institutionem se . His consequens est, nee eLhe
redationem codicillis seribi posse f) . Etenim interee ista, ut inquit Caiva s , quae ad ordinanda testa μὶ L. t. l. 1. da heredibus instituendis.
ωὶ Inst. loe. eit. l. 76. ad S. c. Trebell. L. I a. de iure codieillorum. Da L. 27. s. a. de eonditionibus Institutionum. d Cit. I. Io. de iure codicili.
H Vide cuiaeium lib. 15. qu eationum Papiniani adsit. l. Io. de iure eodiei l.
37쪽
menta necessario desiderantur, PRINsIPALE itis est de liberis heredibus instituendis, Del eaeheredandis ; ac propterea quum in persona liberorum aeque cadat vel institutio , vel exheredatio , par idcirco in utraque iuris ratio considera lud. Demum, quod ex eodem fluit principio, neo conditio adiici potest in codicillis institntioni pure datae in testamento a) . Plane conditionis adiectio naturam sequitur dationis ac ademtionis hereditatis a atque, ut eleganter ait Modestinus b), qui conditionem institutioni adiicit, is certe in defectu conditionis de ademptione hereditatis cogitasse intelligitur ;datio enim hereditatis sub conditione necessario ademtionem quoque conlinere videtur. Haec quidem in codicillis paganorum ; militibus vero , quibus extra iuris regulas concessum est testari , qno modo magis Velint ac possint c) , quicquid ceteris permittitur dumtaxat in testamento solemni , id placuit omnino remitti ; ita ut milites recte dare, vel adimere possint hereditatem tum in testamentis, tum in codicillis dὶ
III. Verum quod hactenus ex iuris civilis rigore codicillis veleres negarunt , ne testamentorum leges stab- erterentur , admissa lamen Augusti quoque auctoritate necessaria fideicommissorum praestatione , quae antea sola heredis fide constabant, laetum est propterea , ut quod codicillis una via vetabatur , altera concederetur . Ac sane quom fidei commissa non ex legibus, sed ex moribus quoque prosecta, rigorem idcirco iuris civilis non sequerentur, salius putarunt iurisconsulti ,
si quod iuris rigori repugnaret, in fideicommissi caussam con ersum admitterent: et ita, ut prineipio innuimus, res testamentaria partim codicillorum introductione , Partim obducta henigna fideicommissurum ra-. a L. 6. de iure codicili. b) L. a7. S. I. de conditionibus instit. c L. a . et o. de testamento militis d) L. 56. eodem.
38쪽
tione non parum declinavit Augusti aetate a veteris iuris observatione sine expressa legum offensione . Hi naconstituta summa discriminis caussa inter ea , quae ver-
his directis, sive civilibus relinquerentur, ae pretati vis , sive fideicommissariis ; quae datio , et ademtio hereditatis verbis ei τilibus concepta iure codicillis negabatur , eadem permissa est verbis Precali vis relicta, si vo per fidei commissum, ideoque ita rescripsit Imparator Philippus a): Hereditatem quidem neque dari , neque adimi codicillis posse manifestum est. Verbis tamen serecariis per huiusmodi etiam novissimi iudicii ordinationem iura non faciunt irritas voluntates. Unde in Fcaciter te codicillis
rogatam esse, ut quibusdam rebus contenta portionem , quam testamento fueras consequuta , aliis restitueres ,
falso tibi persuasum est. Neque hoc invadere testamentorum leges videbatur: quum enim fidei commissa haherentur tamquam extra iuris civilis rigorem , nec hereditatis datio iure civili permittebatur, nisi verbis civilibus ac imperativis, modum quidem excogitarunt , quo legibus, moribusque una servirent. Qui ergo legetestari vellet , is profecto cogebatur imperativo modo hereditatem dare, vel adimere in solemni tegi amento, qui vero moribus, satis erat precative eam relinquere vel in codicillis ; ut ita , dum mores sequerentiar, in legem non offenderent. Et quamquam diversa formu- Iarum conceptione idem prorsus videretor codicillis negari , atque permitti, hoc nihilominus intererat, ut qoarta detraheretur in fidei commissaria hereditate, non autem in directa; idcirco ait Iulianus b) : Hereditas testamento inutiliter data non potest codicillis quasi hereditas confirmari: sed eae fideicommisSο Petitiar, salva ratione legis falcidiae. Suavis autem est Boetimerus c), a in L. et . c. de codicillis. b L. a. S. ult. de iure codicillorum. se CV. 1. suae disp. S. II.
39쪽
quum ideo eredit in eodicillis admissam hereditates dationem per fideicommissum , non item directam ; quod eo dic illi epistolarum more conficerentur. Qui autem e. Pistolas scribit, rogat , non praecipit a indeque natum arbitratur, ut non nisi per fidei commisso m heredit ales eodicillis relinqtierent cir ; quia revera hi conciperentur epistolarum more magis precativo , quam imperativo.
Quid pulidius tanto viro excidere poterat Z Quid quaeso iuris ratio cum epistolis commune habet Z An rhetores , epistolasque scribendi praecepi Ores romano Umquam iuri praefuerint 7 Falso quidem arbitratur, ut vidimus, quum unam sucit codicillorum , ac epistolarum rationem; sed turpiter decipitur, quum caussam fidei commissariae hereditatis in codicillis agnoscit ab episto- Iarum forma. Legata qoidem directis verbis concipiebantur, eaque codicillis relicta iure constabani; cur ergo valerent codicilli in legatorum datione verbis imperativis concepti Z Q nonam pacto legala cum epistolarum more convenient 7 An legare idem fuerit, ac precari pSed haec latius infra. IU. Altera iuris regu Ia , qua codicillorum ratio a te flamentis distinguitor, ita se habet: ius civile non patitur quem decederis pluribus testameniis relictis, licet Ilura exempla, sive codices onius testamenti recte seri antur a e prius Enim testamentum rumpitur per po fieri os b , ita ut novissimcim priora subvertat. Quic, quid autem Heine eelo c) placuerit, id nimirum processisse ex testamentorum origine, quae in comitiis legis modo iuberentur, ae proinde ut novissima lex priores abrogat, ita Ditimum testamentum rumpit anteriora , quod e re alienum piataverim , solidam sane hoc habet
iuris rationem. Etenim testament om oniversam eon
Plectitur successionem, quae una idcirco esse pol est ἔ ae a L. I . qui testamenta sacere possunt. b) L. I. de iniusto. rupto, irrito facto testamento. o In notis ad Uinnium inst. lib. a. tit. 17. i. a. m. V. 5
40쪽
propterea idem esset decedere pluribus testamentis , a Pluribus successionibus, ut nil mirum, si in militibus tantummodo plura testamenta admittantur sa); quippa quibus concessum est, quoque decedere partim testatos, partim intestatos quo fit, ut conditis pluribus testamenis iis, novissimum attendatur, tamquam suprema hominis oluntas. Contra vero quum codicilli haud exhibeant universum ius defuncti, sed aliquam eius partem , Placuit idcirco ad testamenti differentiam , quem pluribus eodicillis decedere posse b , omnesque rati habebuntur, nec prius rumpitur per posterius , nisi per posteriores quid immutari placuerit, vel priores revocentur , quum nova voluntate priori derogetur c . U. Demum testamentum actu solemni perficitur, sive ius civile , sive praetorium spectes , neque sine iuris solemnibus consistere potest, praeter quam in militibus: codicilli vero, ut ait Tribonianos dὶ, nullam solemnia ratem ordinationis desiderant , atque , ut scripsit Marcianus e) , testatoris manu neque scribi, neque signari necesse est; quia nullae in illis sormnlae adhibebantur , nulla certa verba, nullus ordo, nullus libripens, nul-
Ius emptor samiliae f . Codicilli igitur actos solemnis
non erant, tum quod non ex lege descenderant, qua iuris solemnia constituta sunt supremis voluntatibus, sed moribus tantum recepti, magistratuumque iurisdictione, iam quia,inspecta illorum origine, non alia de caussa principio permitti coepit civibus peregrinantibus eorum Usus nisi ut, quum ob lestium inopiam ordinare solemnem a) L. r9. de testamento militis. b) L. 6. q. r. de iure codicillorum. e) Vide connanum in comment. iuris civilia lib- s.
d) In, tit. lib. a. tit. Ult. I. ult. e L. 6, i. a. de iure codicillorum. s) Fide Cui acium trae t. a. ad Asricanum ad i. 15. de iure codicillorum.