장음표시 사용
11쪽
Quintilianum X, 1, 100 ' in hac sententia fuisse statueris, Latinorum verba iambicis solis versibus bene includi, nec ulla arte commode trochaicum Vel aliud metri genus admittere neque in fama et laude Terentio detrahendane quis eo procedat Verendum sit, ut dicat hunc poetam id latuisse, quod quilibet non prorsus invita Minerva qui
exercet artem musicam Sentit, metrum sententiis congruat oportere : a Terentio iudicium vertendis Graeco rum fabulis adhibitum fuisse iam concedendum est, ubi apparuerit, poetae Latino interdum hac in re a Graeco recedere visum esse. Subit autem hic Terentiani scholiastae socordiam ac negligentiam mirari, cum quod sciam huius gravissimae rei nusquam iniecerit ullam mentionem. I ihilo minus res non prorsus in obscuro et in Certo Osita est. Etenim Marti ictorini ΙΙ, p. 1523 apud Rusin.
de metris com p. 2707 verba sunt haec: Quantum autem ad metrum Comicum spectat, scio plurimos affirmare Terentianas maxime fabulas metrum et disciplinam Graeca-Tum comoediarum non Custodiisse, id est quas Menander Philemon Diphilus et ceteri ediderunt. Nostri enim in modulati dis metris seu rhythmis Veteris comoediae scridiores sequi maluerunt, id est Eupolin Cratinum et Aristophanem. Prologos itaque et rimarum Oenarum Clustri metris comprehenderunt, deinde longissimos id est tetrametros subdiderunt qui appellantur quadrati. Ostea in consequentibus Variaverunt modo enim trimetros modo addito quadrante vel semisse posuerunt id est semipede adiecto, vel integro pede iambo vel sesquipede. Hae per medios actus Varie. Rursus in exitu sabularum quadratos quales diximus in secunda scena locarunt.' Haec ille. Id saltem hoc testimonio quanquam ESSE UBenon satis recte et accurate explicata dixeris emci potest, genus et ordinem metrorum Terentianorum Oti Semper Vespondisse Menandro et Apollodoro. Et haec quidem res exemplis confirmatur. Quis enim non videt Menandrea, quae servavit Stob. Flor. XCVI, 11 apud Meine L. Fragm. Vol. IV, p. 1):IΠρῖς παντα δειλον ὁ πενος ἐστι γαρ
12쪽
Terentium hoc modo Latine, expressisse Adelph. IV. 314- 16:
Omnes quibus res sunt minus Secundae magis Sunt nescio quomodo vicissi, ad contumeliam omnia acci iunt magis, ProPter Suam i Olentiam Se en er credunt claudier.*')Constant autem Graeca trimetris iambicis, Latina octonariis. - Menandri delphis apud Ammonium p. 41, et Eustathium ad Iliad. p. 191, 25 Me inek. l. c. p. 70)exstat hic trimeter: Εἰ δ'εστιν υτος την κορην διεφθορως.
Sive comparaveris huic versu Terent. Adelph. III, 1, 8 sq. quod athenarius fecit, E re nata melius feri haud otuit quam factum
Quando itium, oblatum est quod ad illum pertinet Potissimum, loco senarii habes trochaicos quadratos sive tum mei-ne kio conferendum putaveris III, 2, 10: Cui miserae indigne per vim vitium Obtulerat, Terentius additis verbis: non intellego substituit tetrame- metrum iambicum catalectum. Idem dactum est Andr.
POSthac incolumem sat scio fore me nunc si deuito hoc
Hae Menandrea enim scholiasta refert Terentiano versui respondere αν θεος φευγει υκ αν ἀπολυμπτε. Quatum Vis diversa pericula fecerint hinc sententiam et Versum eliciendi Casau bonus Jacob sius Grauertus Mei ne hius quit C. p. 83 hunc in modum illa censet persananda Eνθενδ' ἀποσυγων υκ αν ἀπολοιμον ποτε, omnes tamen in eo consentiunt Graeca fuisse senarium. Eadem prorsus ratio ist Hecyr ΙΙ, 1, 17. Cons. supra P. 5. - Verba Graeca quae hotius v. Σκυθρος Menandro fabula non nominata affert: 'Erco ἀγρ0ικος Ἀργατος σκυθρος πικρ0ς φειδωλος,
13쪽
multi attenderunt respondere iis . Terentianis adelph.
Ego ille agrestis saevus tristis Parcus truculentus tenax Duxi uxorem. Frustra autem laboravit qui formam φιδωλος prima brevi restituendo Graeca uno tetrametro includere tentabat cons. Me inek. l. c. p. 72 non animadvertens ut videtur versus Terentianos esse e trochaico tetrametrorum genere. - Eadem metri diversitas videtur esse Hecyr. III,
Omnibus nobis ut res dant sese ita magni atque humiles SumMS, et in Apollodori verbis quae scholiasta Terentianus adscripsit: υτως καστος δια τα πραγsιατα σεμνῖς ὴν κα τα πεινος, ab aliis aliter mei ne hi l. c. p. 45 ita in me
ρ σεμνῖς κ ταπεινός. Heaut II, 4, verba Graeca ut videtur Menandri in codice embino leguntur haec neste Spengelio in Varr. L. L. p. 118 adscripta: Tανδο 0 χα0ακτο εκ λογ0υ Πωυι εται. Tανδρῖς equidem dedi, mei ne Liu. l. i. i. 111 Aνθοῖς scripsit, in codice exstat vitiosum λανδρος Sunt autem
haec aperte Senarius, sed Terentiana Nam mihi quale ingenium haberes fuit indicio oratio, trochaicus septenarius. Omnia quae attulimus exempla argumento sunt Terentio interdum visum esse, etiamsi sententiis cum exemplari Graeco concineret, metrorum tamen genere discrepare. - Α sunt fortasse qui adsensum cohibendum et
in alteram partem in nonnullis quidem disputandum Putent propterea, quod aut de iusta ratione emendationis factae dubitari, aut id saltem evinci et comprobari non possit, Graeca illa integros plenosque esse VerSus, neque partes Versuum. Eiusmodi autem dubitatio non solum fieri potest ut tollatur, sed concludendo ni fallor plus etiam effici potest. Ut illud enim liberaliter dem fierisOrtuSse posse, ut Graeca verba quae corruptu in libris
14쪽
exstant alia quadam ratione quam a viris doctis, quorum supra mentionem feci, non male inita integritati suae videantuΓ restituenda esse, illud tamen a me non possum impetrare ut putem, illas quas supra posui Menandri et Apollodori reliquias, quae aliquo modo in
libris depravatae metrum non statim produnt, fuisse primitus eo dum metri genere inclusa quo apud Terentium quae respondent decurrunt; neque id alii facile conces serint haec qui secum reputaverint. Apud Terentium qui aliquam cum hoc poeta familiaritatem contraxerunt
sciunt omnes non ita raro inveniri iambicos octonarios. Hoc autem metro comici Graecorum non sunt usi.
Cons. Hermania. Eleme .it doctr metr. p. 158, et ei nek. Fragm. Com. r. Ol. I, p. 442. Neque trochaicos tetrametros a Catalectos, qui apud Terentium non sunt infrequentes, in cena Graecorum auditos esse, nuSquam Certe
in his quae ad nos pervenerint tragicorum OmiCorumque reliquiis inveniri idem Hermannus . c. p. 90 statuit. Itaque mihi iam non male videor ratiocinari hoc modo. Omnibus iis locis quibus Terentius admisit octonarios trochaicos aut iambicos etiamsi illi loci ad Verbum e poeta Graeco Xpressi essent, apud hunc aliud metrum fuit; atque trimetros plerumque hos ipsos fuisse coniicere liceate Verbis nonym de com p. XXXII, ubi memorat: με νεα κατά- πλεῖστον στρεφεται εο τῖ ἰαμβικον, σπανιως δε ριετρον τεοον '). Contra ex iis versibus qui ex alio quam amborum genere in Diphili et etiandri Comoediis raro quidem inveniebantur fuisse Eupolideum polyschematistum, de quo cons. Herm. . . p. 578, Marius Victorinus refert p. 2551. Huius autem Versus nullum exstat exemplum in Terenti fabulis. Non id quidem mihi sumo ut diiudicare velim, utrum poeta Latinus prudenter talia novari necne, hoc tamen sentire atque intelligere mihi videor, eum non male
usum Sse metrorum genere quodcunque elegit. Terentium autem, si hac in re suo sibi iudicio standum esse existimavit, in singulis quoque verbis sententiis ipsa adeo fabulae dispositione ad suum interdum egisse arbitrium quodam modo iam augurari liceret, etiamsi id non prorsus
15쪽
exploratum haberemus. Sed huius ipsius rei indicia ce
laque testimonia exstant, ex quibus in unum collectis quam rationem ingressus sit in singulis saepe liquido demonstrari, in universum saltem animo concipi effingi quo possit. Et primum quidem quanquam poeta Latinus Graecum fabulae quam convertebat nomen sere retinuit . hae in re tanti exemplum non secutus quem notum est plerumque fabulae, nisi a persona quadam nominabatur, barbarum nomen dedisse, hanc tamen legem non ita sibilatam esse existimavit ut nunquam migraret Apollodori
igitur Ἐπιδικα ostενον ipse Vocavit hormionem, qua de re pluribus exposui in indice scholarum gymnasii Aquis-granensis a. 1840 p. 19 sqq.
Eodem pertinet quod plus semel personarum nomina mutavit. Ad Persi sat V V. 161 sqq. glossator haec adnotavit: Hunc locum e Menandri Eunucho traxit in quo Davum servum Chaerest ratus adolescens alloquitur tanquam amore Chrysidis derelictus, idemque tamen ab ea revocatus ad illam redit. Apud Terentium personae immutatae sunt. Recte hoc poeta enim Latinus Davum nominavit Parmenonem, Chaerest ratum Phaedriam, Chrysidem Thaidem. Neque nomina parasiti militisque gloriosi, quas personas e Menandri Colace in Eunuchum se transtulisse ipse prol. 30 sqq. testatur, eadem SerVavit, sed illum cui Menander Struthiae nomen imposuerat Gnathonem vocavit, hune Thrasonem cum a Menandro Bias dictus esset. Cons. Me inek. Menandr et Phil. reli q. p. 98et 99. Huc pertinet quoque quod scholiast Eunuch. V, 5, 1 memoravit: Adnotandum quod huius senis nomen apud Terentium non est, apud Menandrum Simon dicitur.' In ipsa quidem fabula Latina hic senex nusquam suo nomine appellatur, sed in personarum indice exstat Laches et in codicibus nunc initio earum scenarum videmus o nomen appositum in quibus producitur. Cons. Grauerti Anale et histor et philol. p. 158. In Adelphon fabula a Terentio Lampriae omen cum Micione Commutatum esse eine h. l. c. p. 7 recte iam collegit fragmento quod supra p. 9 sq. adscripsimus.
16쪽
Huius a Terentio factae mutationis causam mihi videntu Continere ea quae scholiasta ad Adelph. I, 1, 1 adnotavit: 'Nomina personarum, in comoediis dumtaxat, habere debent rationem et etymologiam. Etenim absurdum est comicum aperte argumenta confingere 'in vel nomen personae incongruum dare, vel ossicium quod sit a nomine diversum. Hinc servus fidelis Parmeno, infidelis vel Syrus vel Geta, miles vel Thraso vel olemon, iuvenis amphilus, matrona Myrrhina, et puer vel ab odore torax, vel a ludo et gesticulatione Circus, et item similia in quibus summum poetae vitium est si quid e contrario repugnans contrarium diversumque protulerit cet. Cons.
quae es singius vol. ΙΙ, p. 401 edit Lachm. sive ΙΙΙ, p. 26 sqq. edit Carol. in hanc rem egregie exposuit, nisi quod personati Aristotelis locum Poet. c. 9 quem per-
sanavit Bitterus male in auxilium vocavit. Hoc igitur Terentius ni fallor spectavit in hac re, ut personis nomina inderet, quae eorum moribus magis responderent quam amenandro imposita. Expositis quae ad externam dixerim fabulam pertinere ad ea iam ubi Terentium a poeta Graeco in singulis verbis vel sententiis recessisse mentione alicunde facta constat progredimur a levioribus ad graviora transeuntes. Nullius fere momenti est in eam rem qua de nunc agitur si ad horm. IV, 3, 3 sexcentas Proinde scribito iam mihi dicas adnotatum legimus Apollodorum dixisse μυοίας. Nam hoc scholiasta iam perspexit ad consuetudinem utriusque sermonis referendum esse. Oeta autem Latinus cum
Hec. III, 4, 26. Callidemiden quendam Myconium quem Apollodorus φαλακρῖν calvum dixerat criFum esse Oluerit, nonnullis imperite hoc fecisse, et Eunuch. IV, 4, 23. Μenandri illud γαλιώτης γεoco non intellexisse visus est
utpote qui ipse substituerit senem colore mustelino. Sed consulto et scientem hoc fecisse pluribus demonstravit C. p. 15 sqq. Et haec quidem sunt exempla quibus patet Terentium singulis adeo verbis quae in exemplar Graeco legebat significationem aliam esse substituendam existimasse. Sed
in his non substitit. 'adelphorum principium a Varrone
17쪽
praelatum esse principio Menandri auctor vitae Terentii refert. Ut Varro vir ingenio praestans omnique doctrina nonnullis harum rerum non satis idoneus iudex videatur esse, id quidem hoc testimoni essicitur Terentianae fabulae exordium a Menandre diversum fuisse, quamquam nescimus quatenus et qua in re hoc factum sit. Quae enim Fr Hermannus in indice lectionum per aestivum semestre a. 1838 in academia arburgens habitarum suspicatus est . III sqq. vereor ut probabili ac firma innitantur ratione * h).
Adelph. V, 8, 15 ab scholiasta adnotatum legimus
haece: Apud Menandrum senex de nuptiis non gravatur, ergo Terentius ευρητικο ς. ' Quod quale sit ut diiudicari possit, de personis et rerum serie breviter exponendum est. Demea ubi labore non parvo quem ut filiorum commodis consuleret per totam vitam tulit tantum tamen abesse vidit, ut amor liberorum sibi partus esset, ut in odium se Venisse arbitraretur, Micionem autem fratrem clementem placidum amari diligi cum videret, iam ipse experturus erat, num blande dicendo atque obsequendo sibi favorem conciliare posset, hac ipsa tamen re demonstraturus, quod frater facilis et festi vus putaretur id non fieri ex vera vita neque adeo ex
aequo et bono cons. V, 9, 30). In hac tamen nimia quam ostendit in filios non minus quam alios facilitate et liberalitate id inprimis agit, ut fratri molestus sit et incommodet, atque dum hune ut putat suo sibi gladio iugulat voluptatem capiat. Vel eo igitur procedit ut a Micione iam sexaginta quattuor annos ut V, 8, 15
postulet anum decrepitam in matrimonium ducere. Atque hic aliquantum reluctatus vinci se patitur. Haec tota ratio a Lessingio existimatore non levi l. c.
p. 443 sqq. sive p. 335 graviter improbrata est, in qua
seri non potuisse putet quin spectatores paulo subtilioris iudicii multum offenderint. ocine omnino recte iudi-
Catum sit necne nunc meum non est quaerere. In
utrum tamen huius rei parum convenienter institutae culpa cadat in Menandrum an Terentium an in utrumque ambigitur. Et iussinguis quidem ' eam , in latinum
18쪽
poetam transfert eumque Secutus est Meinekius i. c. p. 2 sq. qui Terentium cum suis pedibus incedere tentaverit noti optime sibi consuluisse pronuntiat. omne huius rei momentum in ratione i positum i est 'ua verba scholiastae supra transscripta interpretanda esse duxeris. Et hi viri quod mihi videntur credidisse a poeta Graeco nihil tale ineptum proficisci potuisse, scholiast quae scripsit in hanc sententiam acceperunt: ud Menandrum seni nulla exhibetur Olestia rῬter Viras h. e. illud de matrimonio
ineundo a Menandrin auctor omnino non Profectum est
sed a Terentio additum. Sed adesse lutaverim propter quae recte dissentire possis Illud inim memini mirum esse non potest, mos ab scholiasta de hac re non statim in ipso huius scenae initio rubi id agi coeptum est edoceri, aut quo nullo aptiore loco id fieri poterat, et quo id si quidem . scholiast huius , rei mentionem 4niecturus erat quam maxime fieri oportuit v. 10: Hanc te aequomst ducere, Ied in medio demum de hac re colloquio. at Lessingius ipsam loquendi rationem ut scholiastae verba in eam quam ipse ratatuit sententiam accipἰuntur postulare contendit cum dictum sit senex de nuptiis non
tra Grauertus '. i. p. 146 sqq. pronuntiavit, illud si scholiast verbis exsecuturus fuisset necessario mi scribendum non fuisse: dei nuptiis, sed tantum nuptiis praepositione omissa. Sed si quid iideo iterque falsa opinione ducitur . Verbum grauandi retinuit non paucis locis activam formam et propriam principalemque sua in vim quae in eo est ut idem fere significet ac valeat quod Latini dicunt onerare, onus imponere. Cons. Tacit Annal. I, 20 quem der tum Vehiculo sarcinis graνant; vid. Met. XIII, 12 sunt Poma grauantia ramosi Mor Epist. II, 1, 264 oscium quod me grauat. Itaque Iustinus XIV, 2 passive dixit me obsidio Psa multitudine grauaretur. - Satis autem constat gravari ea fere praeditam esse potestate ut sit aegre aliquid derre . invitum iv gravate aliquid facere, liquid iecusare, detrectare.
Haec vis ubi ei subiecti est plerumque accusativum rei quam gravamur adsciscit Per se autem si rem spectas
19쪽
qui dubitare possis, quin de re gravari hic recte dica tur, et quidni, praesertim a scholiasta eius aetatis quae maiorum loquendi usu iam multum recesserat, de aliquare gravari is dici possit, cui molestiae propter aliquam rem alseruntur , ut praepositio dis pervulgatissima vi
praedita id significet quod Germani dicunt in insichtaus in Rucksicli Simile utique est quod Latini
dicunt et rem et re et de re dolere, conqueri de iniuria et iniurias saevitiam vim. Atque Graecorum απορεῖν τινος, ινι, τι in Comparationem mihi videtur apte venire posse. Sola igitur eiusmodi ratiocinatione aut parum aut nihil hoc loco emci vides, sed neque Terentius neque scholiasta ipse nos ni omnia me fallunt destituerunt. Poeta enim Latinus paulo post v. 19 dicit: ne grauere Φ), et scholiast hoc explicat his verbis isti et difficilem praebeas . Itaque mihi quidem verisimile non videtur scholias tam hoc verbo et alia affecto potestate usum esse, neque tamen quidquam, si suo tempore diversilus significationis invaluisset v. 19 data occasione praeter morem ne uno quidem verbo de ea re monuisse. Quamobrem non possum quin huius scholii hanc sententiam esse putem Menander senem cum ab eo ut Pamphilae matrem duceret peteretur non ita gravate agentem sed satis facilem petentibus se praebentem fecerat Scilicet poeta Graecus hic quoque ηθος Micionis servandum censuit, et qui semper omnibusque fere facilis erat aliorumque Voluntati morem gerebat, hunc Demeae Patris eiusque filii precibus haud ita dissiculter cedentem induxit. Aliter visum est poetae Latino. Hic quoque fecit senem tandem exorari atque vinci, sed multum antea restitantem et reluctantem, et haud scio an hoc videri possit gravissimis argumentis factum esse . 1 ad quem ipsum scholiast illud adnotavit: Ego nouus maritus anno demum quinto et Sexagesimo Fiam, atque anum deor itam ducam sTerentius autem quod ita actionem aliquo modo dilatavit mirum non erit. Ita si Andr ac t. V, c. 3 e Menandro translatam esse scis, versum 20:Domus uxor liberi inuenti inuito atre,
20쪽
vix credideris enandreum non esse, si id certo scholiastae testimonio comprobatum non videns. At mira gravitate' inquit ille 'sensus elatus est nec de Menandro ae proprium Terentii. - Neque inconsulto et imprudenter Terentius mihi eoisse videtur cum in Adelphorum tabula Hegionem, qui Menandro Sostratae frater erat, Ognatum
Pamphila Sostratae filiae fecit. Cons. schol ad IlI, 2, 53.
Ita enim his mulieribus maior excitatur misericordia graviorque iam earum egestas et solitudo apparet III, 2, ). Et nomen quoque amphilae patris apud Menandrum non
suisse necesse est Concedas , quae est sententia Grauertil. c. P. 145 sqq. ut scholias tam summae arguas socordiae
et negligentiae. Haec enim eius verba sunt ad III, 2, 54: nam is nostro Simulo fuit summus prolata: Simulus nomen patris puellae deminutivum a Simo vel Simone. Et nota nomen in palliata fabula Latine deminutivum. Is quidem quocunque hoc profectum est quantae sit auctoritatisnpparet, cum Simulum Latine deminutivum effutiverit. Non solum ni haec Graeca: Θρασυλος Κοατυλος Μειδυχ ο Φελλος eadem forma signata sunt, sed Simulus ipse nomen Graecorum fuit, quod etiam nunc in enandri fragmento exstat apud ei ne h. p. 112, et poetam mediae quae dicitur comoediae ita appellatum novimus. Cons. Μe inek. Quaest scen spe c. III, p. 58 sq. et Fragm. Com.
Graec Vol. I, p. 24. Ad eiusdem delphorum sabulae , 2, 1 Ehem momtune, te i sum quaerito scholiasta ita iudicat: Meliusquam enunder, cum hic illum ad iurgium promtiorem quam ad resalutandum faciat. Sunt verba illa Demeae
qui dissoluta eschini filii vita exacerbatus prodit. Poeta Graecus igitur, si qua illi scholio fides habenda est, nihil tale Demeam fecerat loquentem, sed rem ita instituerat, ut pater illico, id quod ne fieret extrema priores cena frater Micio timebat, iurgare inciperet, aut Micio,
cum sibi salutem impertienti I, 1, 55 nihil reddi videret, quaereret I 2, 2): Quid tristis es
Aliud leve quidem sed apte tamen a Terentio si quid video mutatum est horm. IV, 3, 42. Antipho duxerat patre Demiphone absente Phanium quandam a Phormione