Friderici Giannetti ... Cosmus philosophicus seu Aristotelicae philosophiae vniuersalis explanatio in commodum studiosae iuuentutis edita definitiones descriptionesque ... studio Francisci Cionaccii Tomus quartus, libros De ortu, & interitu, & De ani

331쪽

tia antecedente , qua nec formaliter, nec virtua liter hominis occilionem, intendit. Ignorantia consequens dicitur, quae taliquo modo. consequitur ad aliquem actum i voluntatis

seu quae aliquo pacto est volita. ΡΟΜtest autem haec esse volita duplis modo. Primo directe, ut cum quis ivult ignorare legem ut liberius pec cet; dc haec dicuur affectata, idest, de industria, volita. Secundo indirecte , nempe quando non est volitae in se ipsa, sed in quadam voluntaria negligentia sciendi ea , quae homo. dvertit se debere nosse, dc haec ignorirantia dicitur crassa , quia nastitur ex socordia , qua crassi, dc 'pingues torpere λlent. Dicitur etiam supina,

quia solet esse in illis , qui supini ja

cent, di non vident etiam ea , quae

coram ipsis sunt posita. Dicitur quO-que vincibilis, quia adhibita debita diligentia potest vinci, seu deponi

Denique respectu operis datur alia ignorantia, quae dicitur comitans , deest cum quis ignoranter ponit opus, quod tamen posuisset, etiamsi ignorantiam illam non habuisset , ut cum venando occidit hominem putans es

se seram, sed est ita animo disposi

332쪽

tus, ut Occidisset , etiamsi scixisset

esse hominem. e. ut

Hac explicatione pramina, sacilis est ad quaestionem responsio, nam ignorantia antecedens facit , ut Deus in omnino involuntarium fecundum illam rationem, di circumstantiam, secundum quam ab ipsa procedit; quia tale opus nec est volitum directe, seu in se ipso , nec indirecte i seu in sua causa, nempe in ipsa igno- tantia, dc ideo est non voluntarium . atenus vero voluntas est ita dispo- sua, ut si sciret, nollet ponere, dei cum postea scit, tristatur, est impi, cite contra ejusdem voluntatis inclii nationem , idest involuntariums . ' ignorantia comitans nullum causat involuntarium, seu violentum, aut ' invitum , quia qui cum illa operatur, non agit contra suam inclina- , tionem, etiam implicite. opus ta- men ab illa procedens, non est voluntarium secundum rationem objecti ignoratam, quia nisu volitum , quin praecognitum . Ignorantia consequens si non sit affectata, facit actum simpliciter voluntarium , & secundum quid involuntarium. Ratio est,

quia qui absolute, dc simplieiter vult

333쪽

causam alicujus effectus, vult etiam absolute , ct simpliciter illum ess ctum , ergo qui vult ignorantiam , quae est causa operis, absolute& simpliciter vult etiam ipsum opus s ergo i quod si ex ignorantia consequenti non affectata cum sit volita simpliciter & absolute ejus causa, est etiam ipsum simpliciter de absolute volitum, seu voluntarium.

. Quia tamen operans hoc pacto est ita animo affectus, ut si sciret, nollet facere , & tristatur cum scit quod fecerit, saltem ex parte in voluntarie

operatur.

Si vero ignorantia consequens sit affectata ut liberius operetur idest, ne sciendo avertatur ab opere, quod meditatur , lieet physice minuat voluntarium, tamen moraliter non minuit, sed potius auget. Ratio est, quia etsi pbysice opus illud , quod

fit ex hac ignorantia, non sit ita expresse volitum, ac si esset 'olitum in se ipso, quia ignorantia occultat operis conditionem, dum fit ; tamen illud opus suit antea directe volitum in genere, quando ut liberius operaretur , voluit ignorare , & quidem adeo ardenter fuit volitum , ut po-

334쪽

Di p. vlt. quast. VII. 23 stius voluerit se privare seientia, quain delectatione intenta per illud, unde ex vi majoris voluntatis factum est: Patet autem censeri magis volunt rium Nus , quando ex vi majoris v luntatis ponitur; atque adeo potius in hoc casu augeri , quam minui vinluntarium.

At si ignorantia. affectata sit so lum , ne subeat molestiam, Si laborem diseendi, aut ob cupiditatem

operandi conJunctam cum voluntate abstinendi a tali opere, si sciret esse malum , ut cum quis contracto matrimonio dubitat an contraxerit cum impedimento illud irritante, lenon vult ulteritis investigate, noteneatur a matrimonio recederer in

his casibus ignorantia faeli, ut opus ex parte sit minus voluntatium, quia efficit, ut non sit directe volitum , dum Oeeultat operis conditionem; imo facit ut aliquo modo sit inv luntarium , quia ignorantia est camis, ut fiat id , quod aliquo modo voluntati displicet. voluntatem humanam carere Omaino libero arbitrio, Sc ad omnestias operationes impelli neeessitate luadam , putarunt Maniuhaei ut refert .

335쪽

stn D. Augustinus lita de haeresibus

cap. 46. Uviclessis , ut. paret exue sone s. Concilii Constantientis artiar. Luterus in assertione suorum a ticulorum art. 36. & Calvinus , qui lib. a. Instit. cap. a. sect. 4. docet, quod in Ecclesia ne quissem vox i, heri arbitrii serenda est. Luterus tamen postea in Visitatione saxonica,

di Melancthon in Apologia consessionis augustanae art. I 6. Chemni ius iniexamine sessionis 6. Concilii Tridentini cap. ἰ - ist Can. 4. dc G. docu

rnm inesse homini libetum arbitrium ad actiones quidem civiles , & externas , quae ad communem hominum societatem spectant , non Vero ad actiones spirituales, seu, salut tres, ad qua; se habet mere passive, quia colus Deus eas in animo huma-.noenicit. Pelagiani in alterum declinarunt extremum, quia crediderunt inesse homini liberum arbitrium tam validum, ut per solas suas vires naturales sussiciat , ad omnes omnino: actiones salutares emciendas, ac provinde Divinam gratiam non esse ad eas necessariam, sed solum esse utilem, ut melius fiant. Liber-

336쪽

Disp. ult. Quast. Urin libertas, seu potentia libera liber tale indifferentiae est illa ,-ρο is

nibus requisitis ad agendum , potest age . re, o non agere. Hanc potentiam

esse homini suadetur ratione scPrimo quia omnibus natiqpibus unanimis instinctus a natura inditus ut statuerenti leges de .praemiis norum operum , i& paenas : propter topera' mala, & ut advertit Philosocilphus 3. Et hic. c. s. tales leges nonrsolum promiserunt praenita natae sunt supplicis, antequam fiant:

'actiones, sed contuleruht,. de conis: runt 'praemia proprem bonas,ί suppi sciaque ininerum propter inalasu postrquam executioni: jam i demandatae sunt sed hac insipienter 'fierenti, homines sine libertate, seu necessario operarentur; quia i praemium de sua natura promittitur ad allicien- idos homines ad illam honestarem, quam nons proposito, pranario facile omitterent , dc paenae ostenduntur ad ihoc , ut ' abstineant ab tinhonesto

quod praeciso paenarum metu P facile eligerent. Similiter dantur praemia , quia homines patrarunt illud laudabile, quod potuissent non patrare 4 dc pariter paenae inseruntur, quia patra-

337쪽

a38 De Animarimi scelera, a quibus debebant abstinere : sed hoc totum esset falsum , ' stulte institutum, si non esset in illis potentia libera ad bene, de ma te agendum , seu ad agendum , de non agendum 3 ergo inest homin, hus talis potentia, quae est libertas.

Secundo apud omnes nationes diversimode laudatur homo propter opexationem honestam, ae brutum e. Dequus propter velocitatem cursus :nam homo laudatur, quia operando honeste fit bonus, non autem quia praecise erat bonus ante talem operationem. Equus vero, quia velociter currendo manifestiit honitatem,

quae in ipso praeexistebat antequam curreret: sed hoc discrimen totum fundatur in eo, quod homo libere operatur bonum , de ideo bonus fit serando, equus vero non ita , uteit manifestum , ergo: inest hominblibertas. Tertio quia dantur prudenter respectu hominis consilium, de correctior sed consilium ne sit imprudens, & frustraneum , supponit in eo, qui illud recipit, potestatem agendi , vel omittendi actionem contrariam: correctio pariter ne sit ine-Pta , supp it. correptum potuis O .a aliter

338쪽

Di p. ult. Quast. VIL a haliter facere , alioquin corriperetur aliquis de actione , quam non potuit omittere , de lassicienter se excusaret, si diceret, Non potui aliter' facere; ergo tam consilium quam , eorrectio supponunt, & manifestissime ostendunt inesse homini libertatem . Mitto alia multa argumenta, quae in hanc rem afferri possent, quia luce clarius puto, hominem esi se libero arbitrio praeditum. Pro coronide huius quaestionis as' vertite, quod intellectus, de voluntas humana solent aliquando significari nomine eordis , ut in illo Psalomi scrutans corda , renes Deus, quia 'sieuti in animali cor est primum, principium motus , a quo reliqui. corporales motus pendent, ita in anima rationali intellectus, ili voluntas sunt primum prineipium operationum rationalitam, dc sicuti cor in animali occultum est, ita intellectus, tk voluntatis affectiones occultς sunt,ic propterea occulta Cordium nun- upantur. ἰ

339쪽

Vtrum occulta cordis humani cognoscam

tur a Damone.

SVpponendum est humani cordis

cogitationes cognosci clare Deo, quia Deus est, nam Deo. de - tur cognitio persectissima omniumentium , quia Deus alioquin si vel unum minimum ens ignoraret, aut non clarε cognosceret , pateretur hoc ipso desectum in sua scientia, eum desectus sit scientiae non cognostere omnia vel si cognoscantur, non cognoscere claris : pati autem desectum in scientia est non habere scientiam persectissimam, atque adeo esse ens desectuosum , quod idem est, ac non esse Deum; ergo Deo, quia Deus est convenit clare cognoscere omnia entia , atque adeo etiam in anima , seu occulta cordium . Hispositis. Dico cogitationes cordis humani non cognoscit clare , 6c certo Din imon, sed solum coniecturaliter. lProb. quia intellectus Daemonis sde se cognoscit solum per species isibi congenitas, quae sunt ordinis. s

340쪽

naturalis: ted species ordinis naturalis non possunt repra sentare cogitati nes cordis humani; ergo non potest de se Daemon illas certo , dc evidenter cognoscere. Min. probatur, quia nullum inferioris ordinis continet , ac proinde nec repraesentat res ordinis superioris: sed species ordinis naturalis sunt in ordine inferiori ad cogitationes cordis humani , quia haesunt in ordine liberorum, quI m dius est inter naturale, & supernaturale ; ergo species ordinis naturalis non possunt repraesentare cogitationes humani cordis, atque adeo Daemon eas per huiusmodi species cedito, de elare cognoscere non potest; unde Reg. 8. 39. dicitur de Deo: Tu

solus nosti cor omnium filiorum hominum. Et Paralip. 6. 3 o. Tu enim solus nosti eorda filiorum hominum. Ouod vero Daemon cognoscat con-aecturaliter certis indiciis . compertum est. Fit autem id praecipue per aliqua corporalia signa, ut cum ex interioribus affectionibus in aliquam homo passionem inducitur , quae si fuerit vehemens etiam in apparentia exteriori praebet indicium affectionis interioris: similiter si pallescit ho-