장음표시 사용
301쪽
manam, o quot sint potentia sin
Nomine potentiarum in praesenta
intelligimus immediarea quaedam principia vitalium operati num , quae principia esse plura in homine clarum est, nam experimur in nobis varias, & plures esse op rat aes vitales, ex quibus plural, tas , re varietas principiorum deducitur. Aristoteles a.deam tex. 27. , ω cum eo: communiter Scholastici, enumerat quinque potentias, scilicet vegetativam sensitivam , appe--tithram, . toto motivam, di intellectivamia Differunt inter . se istae pintentiae, quiae vegetativa habet rationem vitalem sollim circa cose pus animatum , de ipsam exercet per organum corporeum, et 'qualitares naturales corporis e. g. calorem , humiditatem, dic. Sensitiva habet operationem vitalem, circa quodlibet corpus , affectum variis accidentibus, & ipsam exercet per organum
corporeum , non tamen per natura
302쪽
Di p. a Q. V. magetativa , sed per qualitates intentionales, scilicet per species, seu similitudines quasdam repraesentati vas corporum impressas ipsi potentiae, do quibus speciebus supra tractavimus . Appetitiva habet operati6hem vitalem, qua tanquam actu suo elicito inclinatur in bonum , quod est 4n ipsa antentionaliter , per ipsius speciem impressam, & per cognitionem ,qua sit ab ipsa appramensum. Loco motiva est vis quaedam animae , qua potest homo , locum sibi
convenientem petere ad. re cessarias, vel utiles sibi quaerendas, Imtellectiva attingit onme en rub ra
Appetitiva dividitur in appetitum
sensitivum , de rationalem et intello,ctiva invitellactum agentem, δε ρομsibilem. De appetitu rationali, α de intellectu agemus hic, cum de retibi quis egerimus suin avi
303쪽
VT Deile intelligatur quidditas
intellectus , multum proderit explieare intellectionem. Intellectio igitur est actio quaedam immanenS,
verum omne cognoscimus. Intellectus est proximum, 'immediatum principium intellectionis. Ines.se homini tale principium evidens est, eum experiamur nos per ipere rerum Veritatem, & diversimmas ipsarum naturas. Potentia intellectiva dicitur etiam ratio, & mens, &quia intellectus est principalis animae potentia; propterea ipsa anima denominatur aliquando intellectus ,' ocmens, ut patet ex Arist. I. de an. tex. 63. ubi dicit intellectum esse substantiam quandam, & ex D. Augustino lib. s. de Trinit. c. 4. His Dico intellectum recte dividi in agentem , & possibilem, ita Arist. lib. 3. de an. tex. I7. & cum ipso Peripatetici omnes, excepto Durando. Prob. Intellectus humanus est inpotentia, ut intentionaliter fiat actu,
304쪽
ipsum objectum intelligibile per illDus speciem ad hoc , ut illud intelli gat 3 ergo dari debet potentia activa per quam reducatur ad actum, idest quae producat speciem intelligibilem , ad 'quam recipiendam intellectus est in potentia , cum omni potentiae eassivae . naturali respondeat activa eiusdem ordinis ipsi proporrtionata : sed talis potentia activa proportionata potentiae passivae i tellectus , nequit esse nisi intellectus agens; ergo necessario admittendus est intellectus agens. Min. probatur, quia talis potentia activa nee est Deus , nec Angelus, nec objecta inre ligibilia, nec quidquam aliud; ergo eli intellectus agens. Antecedens prinhatur . Non est Deus ut causa unis versalis , quia secundum hanc raticinnem reducit omnia in actum , con currendo cum causa, particulari s . cunda. Nec est Deus ut creans an
inam, sicuti Angelos, quibus ab initio infundit species intelligibiles, &ideo non debuit ab initio esse persecta in tali genere , sed in pura potentia , dc tanquam tabula rasa. Neque talis potentia est aliquis Angelus ,
quia Angeli nihil effective producunt in
305쪽
in anima nostra. Nec denique est potentia ipsorum objectorum intelligibilium, quia haec nequeunt producere nisi species materiales, quae per se sunt improportionatae intest
mi, qui est spiritualis; ergo sum est quod potentia passiva intellectus
ad rereptionem Oelarum reduc tur in actum ab aliqua virtute ejusdem animae quae eum sit saeuitas activa, nominatur intesiectus agens. Vt intelligatis autem quomodo intellectus agens produeat tales species, notate, quod a Deo ut Ain re naturae, instituta est inter pham lasamat intellectum talis connex io,
ut nihil percipi possit ab intellectu,
quod vel secundum se , ves secum dum aIiquid habens ad phantasiam peculiarem ordinem , non fuerit prius a phantasia perceptum, unde oditum est illud axioma: NM est in i etelis , quod prius non fuerit in sensa Dixitque Arist- lib. Metaph. --eesse est intelligentem phantasmata spee lari. Cum itaque productio specierum intentionalium ordinetur ad c
gnitionem, nullius rei species intel- ligibilis producitur ab intellectu agente in intellectu possibili, cuius rei vel
306쪽
ωθ. να- vel seeundum is, vel mundum albquid , ad quod habeat peculiarem ordinem , non sat eti/m producta prius species in seniis, Sc phantasma in phantasia. Convertit se intellectus agens ad phantastriar/, dc ex eis elieit, di format species intelligibiles . Advertendum tamen est, quod licitidem obiectum repraesenterui, Sc per phantasma, do per sp rem intelligis hilem λrmatam ab intellinu agem
te, tamen per phantasma non reprinsentatur nisi ut singulare, & individuum , eo prorsus modo , quo percipitur ab aliis sensibus sat per speciem intelligibilem χrmatam ab intellectu agente reprasentatur abs luin secundum suam quinitatem, ut abstractum a sua singularitate; de conditionibus individuantibus, quia intellectus habe modum cognoscem di abstra'ivum, seu universalem . Per hoc itaque, quod obj ictum per species intringibiles ab intellectu me productas, appareat in universali, de praeelsum a conditionibus in dividuantibus illud idem, quod per phantasma repraesentabatur miniis clare , immixtum conditionibus individuantibus, propicrea dicitur
307쪽
mtellectus convertere se ad phantasmata; illa illuminare, tanquam instrumento uti De intellectu possi- hili non est necesse, disputare , certum enim est species intelligibiles recipi in aliquo intellectu , qui acceptis spectenus elicit cognitionem z sed hoc intelligitur nomine intellectus possibilis; ergo certum est dari intellectum possibilem . I . - Οb. eum Durando. Ideo ponitur intellectus agens , quia inteIlectus est in potentia objectum intelligibile et sed hoc fundamentum est nullum; ergo mon est ponendus intellectus agetis. Min. prob. quia etiam sensus est in potentia objectum sensibile, de tamen non propterea ponitur senstis agens ; ergo neque ponendus est i tellectus agens, quamvis intellectus iit in potentia objectum intelligibile. Res p. Nego paritatem. Disparitas est , quia objectum sensibile , quat nus est realiter singulare, est determinatum P & sensus primo percipit singulate, & sic objectum sensibile, di materiale potest producere speciem sui in sensu , qui est quid materiale, cum sit actus organi corporei; objectum vero intellectus primario
308쪽
Di p. ust. VI. aos mario est quid materiale , & non est propterea actu intelligibile , qu tenus est in se materiale, ac perconsequens, non est proportionatum imtellectui , cum intellectus non sit actus materiae , & corporis , dc sic per se solum non potest producere speciem intelligibilam , sed haec prinduci debet ab aliqua virtute immuteriali, qualis est intellectus .agenS. Ex dictis patet intellectum agentem concurrere ut causam principalem ad producendas species intelligibiles, phantasma vero concurrere instrumentaliter; unde scuti in arte factis relucet aliquid, quod artifici, ut
causae principali , & aliquid quod
instrumento, ut causae instrumentali correspondet e. g. in scamno relucet ratio a rtificiosi, quae fabro lignario, dc ratio sectionis ligni quae serrae correspondet, ita in specie intelligibili ratio repraesentativa objecti correspondet phantasmati, ratio v ro modi spiritualis, de immaterialis correspondet intellectui agenti . Porro intelligere est operatio pror sus immaterialis , quia per intellectionem abstrahuntur ipsa etiano
objecta in se a parte rei individualia
309쪽
aIo ' De Antinalia, & materialia ab omnibus conditionibus individualibus, dc mate-rialibus, ita ut existant in intellectu
universaliter , ac omnino immaterialiter.
. Colligite rursus, quod intellectus. ex natura, & conceptu proprio est potentia pure assimilativa , solum. que effectiva similitudinuna, di imaginum formalium quorumlibet obiectorum, ac propterea ab Aristotele, di Philosophis communiter dicitur, quod intellectus est quodammodo
omnia, quatenus potest rerum omnium faciem asiumere , inducendo earum s militudines , dc imagines pquare sicuti corpus, quia ex natura sita ascendit, & descendit per solam levitatem, dc gravitatem, ad hoc uevelocius ascendat , aut descendat,imn potest promoveri, & iuvari, nisii maiori gravitate, vel levitate; ita intellectus ad suas operationes
promoveri, di iuvari solum potest per comprincipia assimilativa , seulpecies intelligibiles, quae scilicet in genere intentionali continent specialiter obiecta, quae intellectus cognoscere potest.
310쪽
ctus noster visi cognitione ab ipso distincta , quia cum sit finitus, & l,
miratus , repugnat ipsi propterea ut sit a se, seu ab intrinseco; cum igitur de ratione intellectionis , sicuti , di volitionis sit esse ab intrinseco, seu esse ab ipso intelligente , de volente , non potest non distingui ab ipso, alioquin si esset cum intellectu nostro identificata, s cuti ipsa esset a se, & ab intrinseco , ita dc intello. tus esset a se, & ab intrinseco, quod repugnat cuivis substantiae creatae, quae petit essentialiter esse ab alio . . Substantiae intellectuali creatae, qua intellectualis est, convenit genus perfectionis valde superius perfectione
rerum omnium, quae intellectuales non sunt, quia intellectualitas continet in se vastitatem quandam essendi quodammodo interminatam,qua. tenus omnia intelligendo, potest intentionaliter fieri omnia , videlicet
ea sibi adiungendo, dc superaddendo pet similitudines , di imagines ipsarum, quas potest exprimere. bruta econtra sint restricta ad sola
immediatis sensibilia: alia vero, quae cognoscitiva non sunt, snt adhue