장음표시 사용
41쪽
DE CONSTITUTIO Ninus. 2 laut nisi statutum tale particulare idem disponat et decernat, quod disponit et decernit ius commune, nihil ei addendo, vel detrahendo , prout iterum prohat relata glossa . et ex eo desumpta ratio, quod Milicet eum aliud nihil
statuat ius particulare, quam ius commune, consequenter qui derogat iuri communi, censeatur etiam derognre iuri particulari, idem Prorsus asserenti, quod asserit ius commune.
lla Rescriptis in genere, eorumque divisione et impetratione.
S. I. Ouid sit Rescriptum et quotvpleae 'Rescriptum aliud non est, quam responsum principis supremi ecclesiastiei vel Meuiaris , supplicanti vel consulenti in scripto datum : quamvis enim si reseripti nomen latius accipere velis, omnis responsio ad petitionem alterius, quamvis a privato laeta sit, in seripto oblenta, reseriptum diei m sit , quia tamen in h. t. maxime de rescriptis pontificiis agitur, et leges etiam civiles in strictiore acceptione de rescriptis loquuntur, hinc ab illa strictiore , et magis propria aeceptione discedi non debuit; quae tamen ipsa a ceptio strictissima non est, eum multi adhue distinguant inter privilegium , beneficium, dispensationem , et reseriptum ; quae tamen haec distinetio magni momenti non est, magis placet sub rescripti nomine haec omnia comprehendere.
Plures sunt quidem rescriptorum divisiones; potissima tamen in est, qua rescripta dividuntur in rescripta Iustitiae et Gratiae. Illa dantur ad explicandum , seu declarandum ius, sive ad lites expediendas, dicendum ius , et administrandam iustitiam : haec dantur ob obtinendam aliquam gratiam, seu beneficium: addunt his aliqui rescripta etiam mixta , quae scilicet gratiam et iustitiana continent, ut si executori mandetur, ut conserat Mnesi-eium , simulque detur potestas compellendi resistentes, vel impendienteS.
S. II. Ouinum impetrare possint Rescriptum, qui non; et a quibus, contra quos, et tu quibus rebus impetrari possit 8Supplicare principem, sive impetrare rescriptum potest quilibet, sive
actor, sive reus sit, nisi speei aliter prohibeatur : qualiter prohibetur haereticis l. 2. eod. de summa Trinit. Servius i. i. eod. de precibus Imperat. offerendis , inisi causarum atrocitas aliud extraordinarie concedati et excommunicatis exeommunieatione maiore c. Direetus, 26. h. t. sive occulti sive notorii fuerint, sive per se, sive per procuratorem, etc. ita ut tam reseriptum ab his impetratum, quam processus vi talis rescripti institutus, Sint ipso iure nulla squamvis enim , si mram iudice ordinario Nerit excommunieatus, et nee per iudicem ex ossicio, nee per exceptionem adversarii repulsus sit, acta illius Omnia , et sententia valida sint, uti colligitur ex c. I. S. sin. de e σι. in s. hoc tamen de ludire delegato per rescriptum imp
42쪽
22trato, diei non debet, eum enim nullum rescriptum sit, et irritum , per quod iudex delegatus ab excommunicato impetratur, consequenter nullam vi talis rescripti iurisdietionem aequirit, Ergo si aliunde eam non habeat, acta iudicii illius, et sententia nulla erunti nisi super causa ipsius excommunicationis propriae agat exeommunicauis, aut super causa appellationis ut ne medium necessarium ad sui defensionem videatur illi negarit vel impetraverit taliter excommunieatus rescriptum ab episeopo, aut alio ordinario, qui papa in serior est, vel a principe saeculari, a quibus per excommunicatum impetrata rescripta ipso iure valida sunt, cum ea, quae de rescriptis in iure Canonico dicuntur , potissimum se extendant ad rescripta pontificia , prout ex sine huius tituli satis colligitur. S. III. n quis non tantum pro se, sed etiam pro alio impetrare possis rescriptum 'Resp. ΙIescripta ad lites , sive rescripta iustitiae, non posse aliquem alterius nomine impetrare ad cavendam scilicet nimiam litium multiplieationem 3 nisi speciale ad hoc mandatum ab eo , cuius nomine impetrat, habeatc. Nonnulli, 28. S. Sunt et alii h. t. aut sit ex illis personis, a quibus non debet de iure eivili mandatum exigi , quales sunt personae sanguine nutalia propinquitate coniunctae, iuxta prudentis iudicis arbitrium , aut sit procurator generalis ad lites eonstitutus , qui nomine proprio ad causas , quas agere potest , i generalis mandati rescripta etiam impetrare potest; sunt tamen aliqui, qui eom volunt hodiernam Curiae romanae consuetudinem , ut a quibuslilisti eliam extraneis personis, nitens nomine reseripta ad lites Pliam impetrari possint, sine speciali mandato: quod de reseriptis gratiae facile concedent omnes sad benelicia enim ecelesiastica obtinenda, ad dispensationes , vel alias gratias impetrandaS, etc. Supplicari a quolibet, pro qumlibet Papaci posse sine speciali mandato ex loss. in citatum S. Sunt et alii P. Sine speciali mandato, et cae l. Unirersis. Cod. de precib. I erat. b. ρο- tet fortassis non tam facile de rescriptis nil lites.
lae interpretatione Roscriptorum.
S. I. Ouomosi interpretari oporteat reseripla iustitiae, si re ad lites. Resp. In dubio, si de contraria voluntate rescribentis non constet, intelligi et explicari debere luxta ius commune , ne illi derogetur, etiamsiu proprietote verborum recedendum csset, aut clausula adiecta transponendariSet, prout Sumitur ex e. Cousum, 18. h. t. cum enim reseripta talia fiant iuxta ius pommune, consequenter nihil contra lus commune decerni recte praesumetur nisi per clausulam expressam et derogaretur i ita ut potius error scriptoris praesumi debent, quam quod eontra ius commune a principe reseripium sit. Resp. 2. Strictam plerumque interpretationem faciendam rescriptorum
iustitiae . sive ad lites itum quod odiosa illa sint, litium oceasionem pra bentia , tum quod derogent iurisdictioni ordinariorum ita ut extendi non Di iti Cooule
43쪽
23 debeant ad eaSus, aut personas non expressas, et quamvis rescriptum tale impetratum sit eum expressa clausula, Quod ni illius aliae etiam quaedam personavi conveniri possint: aut quod tam super his, quam super aliis quibusdam causis detestatus iudex cognoscere possit, in iudieium tamen vi talis rescripti, neque cauSae graviores , aut maiores deduci possunt, neque personae digniores expressis , conveniri, Sed nequales tantum , aut etiam leviores , quam Sint expresine : neque reSeriptum tale ad quemvis numerum personarum, aut enuSarum extendi debet, sed ad tres aut quatuor personas, e. Sedes, i 5. h. t. in prima eitatione coram iudice delegato nominandas e. 2. h. t. in s. ad tres vel quatuor causas arg. relati c. Sedes nisi ex subieeta
materia amplior svisse mens rescribentis colligi posSit J; et hine l. si per reseriptum eonveniri possunt homines quidam in dioecesi existentes, non possunt vi talis rescripti eonveniri homines , qui in civitate episcopali existunt, prout sumitur ex c. Rodulphus, 35. h. t. quamvis enim civitas talis episeopalis in dioecesi sit tanquam eaput totius dioecesis, ob Suam tamen dignitatem sub strieta acceptione dioecesis , quoad odiosa , non venit; sicuti mandatum , quod quis impetrat, ut de beneneto sibi provideatur in dioerest, aut civitate, ad Melestam cathedralem Se non extendit, prout expresse docidit pontifex in c. Ouamvis, 4. de praebend. in G, 2. Non potest conveniri haeres vi rescripti ad lites impetrati, cum clausula generali, ut Di illius conveniri possint etiam quidam alii elerici, vel laici. Si res adhue sit integra , et ante litem contestatam mortuus fuerit, qui in rescripto illo expresse nominatus quidem non suerat, vi tamen clausulae illius eonveniri poterat, prout sumitur ex c. Signi avit, 36. h. t. QuiB obligationes personales, quas deiunctus ante mortem non contraxit, non transeunt ad eius haeredem. Dixi, si nominatus expresse non fuerat in rescripto papali, vel si contra aliquem rescriptum impetratum fuerat, ratione ecclesiae, aut dignitatis, quam possidet, eonveniendum , poterit vi clausulae generalis adiectae etiam haeres illius aut successor in dignitate conveniri, ut si enim res integra amplius non censetur. 3. Si rescriptum impetratum sit ad lites simpliciter, vel eum clausula , et quibusdam aliis causis, non debet rescriptum tale extendi ad controversias , quae post impetrationem rescripti primum exortae sunt, c. uv. h. t. quia dispositio, quamvis generalis, censetur tantum fieri de praesentibus , non autem de suturis , quae nondum existunt, nisi aliud exprimatur, argu . l. Si scripsisset, 46. H. de legat. 2.
i. II. Oualis interpretatio seri debeat in rescriptis
gratiae, sise ad benescia. Resp. Striete interpretanda esse, ita ut neque a persona in persinnRm , neque a casu expresso ad casum non expressum extendi possit, nisi aliter de intentione rescribentis appareat, vel ex clausula adiecta , vel quod res ad primaevum suum statum redueatur per rescriptum , vel quod motus proprius, aut damni compensatio ampliorem favorem mereatur : ratio autem huius responsionis est, quod reseripta talia beneficia retinenda sint ambiti a, P. Ouamvis, 4. de praebend. in s. et mandatum contineant de facienda
provisione , mandati Rutem fines diligenter sunt custodiendi, I. Diligester, Disti tred by Cooste
44쪽
245. b. mandati; et hinc per se talia reseripta extendi non debent ad beno fleta aliter vaeantia, ne in rescripto expressum est; ad beneficium post datum reseriptum ereeta, et de novo Creata est. c. Susceptum, s. h. t. in s.clement. ult. eod.
S. III. De quibusdam et Julis Rescriptorum. Sunt pertae quaedam elausulae, quae in rescriptis communiter exprimum tur, vel saltem subintelligi debent, nisi expresxam mentionem stylus illius Curiae requirat; ab harum nutem intellectu multum dependet reseripti notitia , explicatio , et interpretatio. I. Ergo in omni rescripto ad instantiam impetrato , exprimitur, vel su intelligitur illa clausula: si preces veritate nitantur; aut liuie aequivalense. Eae parte, 2. h. t. ita tamen , ut in rescriptis iustitiae saepe non sit Essentialiter requisita , et consequenter reseriptum tale non sit ipso iure irritum , si narrata in eo non sint vera, cum talia non in m ad fundandam , et inchoandam iudicis iurisdictionem inserantur, quam ad aliquam illius instructionem , quomodo seeundum iustitiam procedere debeat, et saepius ad id tantum reseratur, quod immediate untecessit, prout scilicet materia subiecta exigit, ut colligitur ex c. Olim , 25. h. t. II. In omnibus rescriptis tam gratiae, quam iustitiae opponi solet, vel subintelligi debet clausula : salvo iure alterius, sive sine praeiudicio alterius 2 neque enim papa , aut prinoeps reseribere densendus est eum derogatione iuris alterius, nisi aliud exprimat, eum commodius sit, si non possit subvenire alteri, nisi alter laedatur, neutrum iuvBri, can. Donique causa, l4.
III. In rescriptis ad beneficia datis, ea etiam Plausula habetur, si is, i datur, dignus sit fid est, nullum canonicum impedimentum habeat ad beneficium reclesiasticum obtinendum, uti colligitur ex e. Cum alis, 17. iuncta Gloss. sin. h. t. Ita ut hare elausula ipso lure rescripto tali insit, et non tam faciat collationem conditionatam, quam informet conserentem, quid agere debeat. IV. Habentur etiam in rescriptis Bliae nonnunquam clausulae speciales, ut cum causa V. g. pluribus quidem decidenda delegatur, in tamen etiam elausula additur: ut si omnes nequiverint simul exequendis eommissis in t resse, alter vel plures alii nihilominus exequantur: intelligendo hanc alausulam , tam de impotentia iuris, quam de impotentia laeti luxta c. Miscitatus, 13. iuncta Gloss. V. imped. h. t. et τε nequiverint, intelligendo etiam pro noluerint iuxta c. Prudentiam, 21. de offlcio delegati, ut ne scilicet per alterius malitiosam voluntatem, nulli praeiudicans reseripti gratia impediatur: debet tamen impeditus, per nuntium ad alios contudices destinatum,nut alia ratione impedimentum hoe illis signisseare. Simili modo plerumque reseriptis gratiae ad benescia obtinenda , ea etiam clausula inseritur , aut inserta habetur : si pro alis non scripsimus, qui eandem stratiam prosequia turpe. Mandatum, 38. h. l. neque enim mens pontiscis est, collatorem ordinarium super receptione, seu institutione duorum
gravare inisi id exprimaturi nisi posterioris pontificis litterae prioris pontificis Dissili reo by Cooste
45쪽
mandatum, quod ad talem Eret iam dedit dρ providendo alimi ei rea Mnesipium , vel canonientum in ecclesia tali, tantum prosequerentur , prout habetur in c. Litteris, 39. h. t. eum in tali easu non tam hie posterior pontifex gravaverit ecclesiam duobus maudatis, quam prioris pontificis gravamen prosecutus sit; ad quod vi omeli sui, saltem ex aliqua decentia , et honestate tenebatur : vix tamen aliquis huius e. hodie usuS est, non tantum, quod gratiae exspectativae sublatae sint per Conril. I rident. sed quod est stylo romanae Curiae statim post promotionem suam pontifex talia de providendo mandata , quae nondum executioni data suerunt, revocet, prout habetur in o. 39. et 40. de praebctnd. in s.
S l. Oua ratione servandus sit ordo, et formas u modus in Rescriptis praescriptus 'R m. In rescriptis verborum seu scripturae ordinem servandum omnino esse, ita ut si ordo hic pervertatur, aut transponatur, non tantum Pomtra formam res ripti, sed etiam ultra, aut praeter ram agendo aliquid, irritus sit processus, c. Cum dilecta, a 2. iuncta Gloss. ver. Transponentes h. t. i tum quod mandati sines diligenter sint custodiendi, tum quod
nullam potestatem habent delegatus, nisi quantum ipsi iuxta rescripti sor-' mam a delegante eonceditur 3 nisi forma rescripti, in lavorem praecise partium eonressit, ni, his remittatur, aut forma, vel modus procedendi praescriptus non tam de iure eommuni l quo in casu lux in iuris communis praescriptum forma talis, vel substantialis , vel accidentalis tantum eriti sed de novo a delegante praeseribatur quo in easu modus ille praeseriptus su stantialis eriti ita ut tali sorma non servata, actus sit irritus, prout pro-hant relatum cap. et relatae rationes; si tamen de alia mente delegantis , velox stylo Curiae, vel ex modo loquendi, vel ex allis ei reumstantiis eis. nihil eolligatur. Et hine, quamvis de pluri hus alternative, vel disiunctive, ut inquirat delegatus, delegans praereperit, ad executionem tamen rescripti obtinendam , unum ex illis esse verum sufficiet, iuxta e. Inter caeteros, 4. h. t. eum satis sit ad veritatem propositionis disiunctivne, alterutrnm veram osse. S. II. In et quomodo duobus Rescriptis impetratis in eadem cavsa , in posteriure mentio si ri debeat de prior . Certum est l. quod in rescriptis iustitiae, sive ad lites impetratis, si in eadem enusa ad diversos iudices delegatos plura talia reseripta impetrentur , in posterioribus mentio steri debeat de prioribus, ita ut absque tali mentione posterius reseriptum impetratum . non quidem ipso iure nullum sit , unnullari tamen et rescindi per oppositam exceptionem possit, et p sint per prius rescriptum , iam delegatis praesentatum impetrati delegati iudices princedere In tali eausa , e. Caeterum, a. h. t. nisi, qui prius reseriptum impetravit, dolose et malitiose per annum eo usus non suerit, aut nisi prius sum
46쪽
26rit subreptilie impetratum : his enim in easibus omnino validum est posterius reseriptum impetratum , quamvis prioris nullam mentionem secerit, iuxtae. Plerumque, 23. h. t. Certum est 2. tolli prius rescriptum , et procedi debere luxta posterius, si in hoo posteriore mentio prioris rescripti, Seu factae iam delegationis saeta fuerit, luxta relat. e. caeterum, S. Si vero, cum posteriora, si legitima priorum mentio flat, derogent prioribus, argum. c. B Me, 3. de confirm. ut. et inut. nisi fortasse ad instantiam, in favorem praecise partis , doneessum hoe posterius reseriptum sit, atque huie lavori suo cedere velit, qui posterius hoc rescriptum impetravit, ut iuxta prius rescriptum procedi possit. Certum est a. st prius reseriptum ad iudices delegatos communi partium litigantium consensu impetratum suit, nullum esse posterius rescriptum , ab una postea parte, nesciente altera , et nulla saeta mentione, quod prius reseriptum communi consensu impetratum fuerit, ad alios iudices delegatos impetratum , iuxta relat. c. Caeterum, iuncta gloss. V. de commiss. non tantum , ut ne alter iniustum damnum patiatur , quo nesciente Hii iudiere petitisuerunt, contra eos , qui communi consensu prius impetrati fuerunt, sed ut satis sat etiam per expressam derogationem regulae Cancellariae de non tollendo ius alteri quomodolibet quaesitum. S. III. De quibus mentio seri debeat in Rescriptis benesciatibus.
Reseriptum, quod conceditur clerico in forma communi clerieorum pauperum et ab aliquibus reseriptum benesciale iustitiae dicitur, eo quod iustum sit elerim pauperi , beneflcium conferre, ne mendicare cogaturi si in eo non fiat mentio proprii patrimonii, quod habet, aut pensionis , vel aliorum redituum etiam latealium , nullum est, et invalidum: non tamen invalidum est illud reseriptum, quod ad beneficium obtinendum clerico conceditur insorma dignum , et communiter dicitur reseriptum gratiae, aut gratiosum, quamvis de patrimonio, aut talibus reditibus, quos etiam pingues habet, nulla sat mentio: sicuti enim in forma pauperum ad obtinendum beneficium rescribere non vult pontifex , nisi vere pauper aliquis Sit, qualis non int, qui patrimonium, aut similes reditus comparentes habet, ita gratiose etiam nonnunquam reseribit ad obtinendum heneficium , ubi paupertas non urget, sed merita, et aliae convenientes qualitates exigunt; ergo ad illa rescripta impetranda, ut ne errare videatur pontifex , patrimonium , et similes reditus explicandi sunt, si aliquos haheat impetrans; si tamen Mnestelum quod quis habet, quamvis illud tenue sit, in impetrando reseripto beneficiali, Sive iustitiae illud sit, sive merae gratiae, taceat impetrans, nullum est illud, et subreptilium, c. Postulasti, 27. h. t. etc. e. Proponente, 42. eodem: cum enim nolit pontifex ad multas fraudes cavendas, henesseium alicui concedere, qui nesseium iam habet, et huius in impetrando alio nullam mentionem facit, e sequenter expressio henescii iam obtenti qualeeumque illud sit, cum iura simpliciter , et nbsolute loquanturi est de essentia, sive forma rescripti heneficialis postmodum obtinendi, nullum autem est rescriptum, quod sua forma
Quin immo in cap. Ad aures, 8. h. t. vult etiam pontifex , ut in rescripto Diuiligeo by
47쪽
27 ad aliud beneficium a se impetrandum, exprimatur etiam qualitas Mneste litam ante obtenti, utrum sciliret hoc sit dignitas, personatus, beneficium euratum , aut perpetuam residentiam requirens , utrum sit iuris patronatus , electivum , vel unitum alteri beneficio , aut benefletum ecclesiae cathedralis, quorum redituum sit, attendendo saltem praxim, et stylum Curiae, Re regulas Caneellariae inisi certum aut verisimile sit, papam nihilominus, etiamsi qualitas benesteil expressa fuisset, illud concessurum fuisse , cum hare qualitatis expressio, quamvis requiratur, de forma tamen rescripti non sit argum . relat. cap. Ad aures, iuncta Gloss. In ca3u, set in eap. Ad audientiam, a l. h. t. vult, ut de rescripto, seu mandato prius impetrato a sede apostolim, ad beneficium obtinendum ab impetrante, flat mentio, quamvis eidem re- nunelarit pro pensione v. gr. aliqua impetranda scum renuntiatio talis sine consensu pontificis laeta, simoniaca censeatur, urgum. cap. Relat. Ad audiemtiam, iuncta gloss. v. Renunciantes, etc. c. vlt. De pactis) et in c. In nostra, 32. h. t. vult pontifex, ut, si quis vi rescripti apostoliet in eanonicum v. g. certae
ecclesiae receptus iam sit, absque eo tamen, ut praebendam habeat, in posteriori s litteris ad aliud benefletum in alia reclesia obtinendum, saetae iam in eanonicum receptionis , Ut prioris rescripti , specialem mentionem saeiat eum in tali casu ius ad rem iam habeat, ad praebendam scilicet in prima melesta, ubi eanon leus receptus est, obtinendam, cuius ex premam mentionem, ob allatam fraudum cavendarum rationem vult fieri pontifex et in cap. constitutus, 19. h. t. ae cap. Cum aliquibus, 4. eod. in s. vult, ut impetrans reseriptum ad beneficium in certa re Iesia obtinendum , si contra illius ecelesiae statutum aliquod, aut consuetudinem , praesertim si iuramento haec aut alio speciali modo eonfiirmata sint, statuit illius, aut consuetudinis mentionem faciat, ita ut, nulla tali mentione saeta , reseriptum tale sit ipso iure nullum , et irritum , nisi clausula derogatoria : non obstante, statuto aute suetudine, etiam iuramento, aut alia qualibet, etiam pontiscia eo fr-matione roboratis, in reseripto tali addita fuerit; neque enim mens pontificis est, tollere talia statuta per rescriptum suum , nisi derogationis huius per clausulam insertam mentio sal. Et denique in eap. Cum adeo, i T. h. t. Vult, ut impetrans litteras a papa ad obtinendum beneficium mentionem saeiat, quod sit clerieus, quod eanonteus quidem sit, nullam tamen praebendam habest, cum haec scire intersit pontificis ad reseribendum simpliciter, vel saltem hoe vel illo modo. Quod si tamen absenti, et ignoranti ab Ordinario collatum sit benestelum, vel etiam scienti, quod tamen nondum areeptavit, et hic ad aliud benestelum obtinendum, nulla facta mentione prioris collationis reseriptum impetret, valida quidem est impetratio rescripti, et collatio alterius beneficii; utrumque tamen simul retinere non potest, si sint secundum Canones incompatibilia talia henessela; hoe quidem iuxta communem doctrinam saerorum Cnnonum, et cap. Gratia, T. h. t. in s. iuncta gloss. v. A sede apostoliea. Illud vero, eo quod talis eollatio ante uereptionem nec lus in re, nee ius ad rem proprie,
et absolute loquendo conserat, et consequenter nulla videtur necessitas mentionis huius laetendae.
48쪽
S. lv. De aliis quibusdam, quae exprimenda sunt, in impetratione Reseripti vel non 8
Resp. I. Contra ordinem religiosum a sede apostoli ea pri, ilegiatum , ut per reScriptum conveniri non possit, nisi expresse illius mentio fiat, nihil valebit rescriptum , contra monasterium illius ordinis impetratum , si non sat mentio in rescripto, cuius ordinis monasterium illud sit capit. Cum ordinem, si . h. t. Neque enim valet rescriptum, si non servetur sorma ad
valorem illius in privilegio praescripta, et requisita, nisi tali privilegio, per clausulam derogatoriam in tali reseripla positam, sumesenter derogetur. Resp. 2. Non valere reseriptum ad lites is exeommunieato linhabili ad litigandum i impetratum , si nulla excommunicationis in eo stat mentio capit.
Dilectus, 26. h. t. iuncta Gloss. v. communicationis, ex quo capit. etiam illud habetur, quod non valeat reseriptum ab eo impetratum, qui a iudice Sun possessione deiectus est, a beneficio v. gr. amotus, si ad restitutionem hoc eoncedatur, et tamen nulla mentio fuerit laeta de causa amotionis: cum enim pro iudiee iudicialiter procedente stet praeSumptio, quod iuste processerit, consequenter interdictum possessorium recuperandi contra illa locum non habet, nisi causa amotionis prius examinetur, prout etiam Gloss. habet in
relat. cap. V. Viribus carere. Resp. 3. In rescripto impetrato in causa, quae communis est praelato, et conventui, quamvis serme consuetum sit, ut fiat mentio ipsius etiam conventus, absolute tamen necessarium hoc non est, prout sumitur ex ea . Ed eri , 2 l. h. t. eum enim praelato rerum talium seu honorum communium
libera administratio competat, consequenter pro talibus rebus in iudicio illo agere potest, et reseriptum contra ipsum impetratum eaeteris paribus, valebit, etiamsi nulla conventus lacta suerit mentio. Resp. 4. In reseripto gratiae beneficialis, dato pro eo, ad idem beneneium obtinendum , in quod per vim prius se intruserat, vel quod per laicam potestatem acceperat, Violentae intrusionis , aut non canonicae assecutionis mentionem seri debere; alias rescriptum , et dependens ab eo laeta inhabili collatio nulla forent, eo quod tacita fuerit eritas, quam si cognovisset pontifex, vel omnino non reseripsisset ad hoc beneficium, vel saltem non tali modo.
t e Rubreptione Reseripiorum, et aliis miniis, quibus Rescripta vitiantur.
S. I. an ob subreptionem vitientur Rescripta ipso iure seu facto, et ob quas causas sunt obreptitia pSi proprie, et rigide loqui velimus, alia rescripta dicuntur subreptilia,
alia obreptilia e subreptilis oblenta dicuntur, quae obtinentur tacita veritate de iure vel consuetudine, aut stylo Curiae noeessario, et substantialiter exprimenda ; obreptilis obtenta dicuntur illa , quae narrata salsitate ei rea causam motivam , aut aliud substantialiter requisitum obtinentur: quia tamen communis usus hodie loquendi haec duo nomina confundit, neque nobis
49쪽
29 villo verti poterit, si sine singulari vocum harum diserimine de vitiis rescriptorum loquamur. Ad huius proinde paragraphi quaestionem respondendo , nn scilicet ob subreptionem vitientur rescripta ipso iure seu sacto , dicendum videtur , quod rescripta beneflcialia, et quaecumque alia gratiosa, ipso iure nulla sint, si sub , aut obreptitie impetrata fuerint eap. Ad audientiam, a l. h. t. et Clement. l. de praeben. Reseripta vero ad lites ordinarie quidem, et communiter non sint ipso iure irrita, ope tamen exceptionis ab adversario elidi possint, cap. Si autem, s. et cap. Plenumque, 23. h. t. Cum enim in casu rescripti beneficialis , aut gratiost, non sit pars, quae contra illud excipere possit, sit automin easu reseripit ad lites, consequenter in illo casu, cessante provisione hominis , debuit providere lex, ne diu detineat benefletum illegitime obtentum ille, qui per rescriptum subreptitie obtentum illud aequisivit, contrarium vero dicendum fuerat in casu reseripti subreptitie obtenti ad lites. S. II. An, et quomodo Rescriptu sunt obreptilia,
si per dolum sint impetrata. Si obreptio dolosa commissa sit in rescripto, sive taeeatur verum, sive exprimatur salsum substantiale, et essentiale totum rescriptum , quoad omnes partes in eo contentas sit irritum saltem ope exceptionis, si rescriptum ad lites sueriti ita ut iudex in eo datus non debeat, si ob aut subreptio talis ei probata fuerit, vel notoria sit ex lacti evidentia, nec possit de causa
principali, ne quidem Secundum sormam iuris communis cognoscere, quamvis princeps, si dolus non intervenisset, adhuc saltem secundum sormam, et terminos iuris communis reseripturus suisset: prout habetur expresse in cap. Super litteris, 20. h. t. et patet etiam ex eap. Sedes, l5. etc. eae tenore 16. h. t. ne fraus sua alicui patrocinetur nisi subreptio talis per dolum commissa, nee substantiae rescripti ad lites Obsit, quae in iurisdictione delegata consistit, nec formae rescripti, quae est ipse modus procedendi iudici delegato praeseriptus , nee alicuius alterius, quod per se, et intrinsece ad causam commissam pertinet, causa suerit, cum ex fraude taliter commissa nullum commodum sentiat mendax precator; vel nisi non tam impetrans, qui verum proposuit, quam eurialis seu sollicitator, aut scriptor fraudem commi Serit,
eum in tali casu non impetraus, qui Verum proposuit, in culpa sit, Sed sollieitator talis; vel de Veritate precum tantum, et articulo Subreptionis cognoseat ludex in tali rescripto datus, quod facere potest. S. III. An, et quomodo ob subreptionem villantur Rescripta obtenta per simplicitatem vel ignorantiam pSi subreptio non dolosa suerit, sed ex simplieitate , vel ignorantia etiam erassa fuerit commissa , sive per expressionem salsi, sive per SuppresSionem veri s substantialis , et essentialis j contigerit, rescriptum ad lites non redditur absolute irritum, si taciturnitas talis, aut talis salsitas non sit causa concessionis absolute, prout patet ex citato eap. Super litteris, S. Inter alios Inisiectum conoeSsionis, hie et nunc per ignorantiam, aut simplicitatem tacita, vel salso expressa , aliud quoad substantiam rescriptum impetrasset hoc
50쪽
enim casu, non tam attendendum est, quid princeps acturus suisset, si nulla veri suppreSSio, aut salsi expressio interveni Sset, sed attenditur, quid egerit. Et hinc I. Nullum esset i saltem ope exceptionis rescriptum, Si Solutionem petens ex causa donationis est. debitam, ad solutionem hanc sa-ciendam reseriptum impetrasset, petens ex simplicitate, aut per ignorantiam solutionem ex causa mutuli eum tamen illa ex musa donationis, venditionis eis. debeatur. 2. Vitiatur totum Praeriptum Si Suppressio veri, aut expressio salsi musa sit concessionis rescripti quoad Substantiam alterius ab eo, quod impetratum fuisset, si verilas expressa vel salsitas omissa suisset, quamvis ex simplieitate, aut per ignorantiam subreptio illa commissa suisset. Et a. invalidum etiam est reseriptum tale, in quo impetrando commissa fuit ex simplicitate , vel per ignorantiam subreptio, Si a principe v. gr. contra sententiam iam olim ab eo latam impetratum sit, et nulla huius sententiae iam olim latae mentio in tali rescripto nat, prout patet tum eae est. cap. Super litteris, tum ex cap. cum olim, i 2. de Sent. et re iudie. et ex desectu voluntatis in concedente satis probatur.
S. IV. An ob subreptionem, quae contingit circa causam non Malem, ae principalem , sed impulsivam tantum, vitientur Rescripta 'Probabilius est Beseriptum quodcumque sive ad lites illud sit, sive Gratiae,
non esse subreptilium, nisi Suppressio veritalis, vel expressio salsitatis ad rem postulatam per se, et intrinsem pertinentis contingat ei rea causam sinatem , seu principalem em Ssionis , non nutem , si contingat tantum circa causam lmpulsivam , nisi fidius Curiae , vel ius veri expressionem spretaliter requirat, ut sumitur ex capit. Dudum, 14. S. Nos situr, de praebend. in s. quod Milicet in illo easu , non autem in hoe deficiat voluntas concedentis, uti ex relato cap. colligitur ; et quamvis in omni rescripto , saltem tacite, subintelligatur ea clausula: si preces veritati nitantur, intelligi tamen haec
elausula de veritate causae motivae, non autem causae impulsivae, cum illius veritas moveat, ad rem simpliciter concedendam, vel sestem ad rem certo modo, et cum certis pestrictionibus, clausulis, limitationibus , etc. concedendam , non autem veritas huius , quae tantum movere potest, ad sacilius, cilius, et liberalius, ete. rem quae petitur, concedendam. Colligi autem potest, quod expressa V. gr. Veritas in rescripto causa sinalis sit, si in aliis rescriptis dependenter a tali eausu expreSSa, res, quae hic et nunc petitur, concessa fuit, iuxta stylum Curiae, et rescribentis consuetudinem; vel si sola, et unica aliqua causa expressa suerit; eum enim non rescribat pontifex sine causa sinali, consequenter, Si unica tantum expressa sit, sinalis ea esse debet: si vero plures in reseripto causae positae sunt, uniea tamen innium vera sit, quae sola in aliis Similibus reseriptis ad eoncedendum tale rescriptum sufficiens est, haec unica causa sin ilis erit , eum pro valore actus, nemini praeiudicantis, non tantum in hoo easu, sed in dubio etiam, ubi colligi nou potest, utrum sinalis, an impulsiva eausa tantum sit, praesumi debeat; potest tamen etiam ex eo eolligi, quod impulsiva tantum causa aliqua sit, si ad rem postulatam cAtrius e tantum, et mere accidentaliter se causa