장음표시 사용
11쪽
mde fi Hasdrubal, nimirum Caritagine, a Carthagine, de
vel ex Carthagine. Vnde exstulavit Ovidius' Roma vel Patria .
tibi praeposivio subauditur. Hnde strissit' De Ponto,uel ex Ponisio. In istis Locus proprie dictust sed in iis, quae subjiciam, Io- .cus Imaginarius aut Tropicus significatur. Vnde emabeliarius' A patre , tamquam a loco, in quo est pater. Similiter M ssus est a patra, locum seu partem,non rem agentem,significat, sicut in sacris : Spiritiu Sanctus , quem Chrisus misit repane. inde dabitur mihi viaticum' A me dabitur , vel Hinc
dabitur me dabo. Livius : Plures ab Romanis equites Meia derutat, id est, a parte Romanorum , sicut a Casare algata sunt litora, pro literae Caesaris: sicut Reus a Milone , pro Milonis1eus: Fulgor ab auro, p ro auri fulgor: Servus a milite, pro Militis servus : Pars de ma 1ubiis, pro moenium pars. Cic. Dilia sentia a me expensatur, id est, alii hinc a me diligentiam expectant. Plaut. Gutta a me auferri non potest, id est , tu guttaiax, hinc a me auferre non potes. Idem: Decet idabs te impetrari, hoc est,me inde a te id impetrare.Livius: M Latinis res repetita, non significat Latinos res repetii sse, sed Romanos inde a Latinis. Verum quidem est, in pastivis verbis nonnumquam agentis rei significationem esse, sed id fit per Accidens, quoniam Caussa agens, sive princeps, sive administra, aut instrumentalis, talnquam Losus, a quo motus princi prum est,concipiturri ut, A Scipione victus es Hannibal. Sed id non minus Activis verbis contingit: ut, A Scipione cladem accepit Hannibal Ab Achille periit vel occidit Hector. Inde nimirum, id est, a parte vel loco Achillis, tamquam a caussa esliciente, prosectus est motus, nempe caedes aut casus. Sic in Ithyphallicis habemus: Membrum quaritis, unde procreamur. Quomodo,
Hyginus in fabulis: Gladius unde se Ajax interfecit.
Ovid. Pectoris traiectus Lynco Castor ab ense.', Idem, Neve peregrinis tantum defendar ab armis.
In quibus causa instrumentalis significatur, unde velut a Loco effectus coepit: quod ipsum similiter in materiae significati ne usu venit. Vnde casia sa est composita' Luto vel de laeto , ex Luto. Curtius lib. 8 . Terra lini ferax, inde plerassuesunt veses.
Sic , ride erevit Roma8 Alba ruinis, seu de ruinis,aut ex ruinis.
Totum quoque ut locus concipitur in isto: Hic inde es, δε
12쪽
Iorem adoptavit ibi . Versivis de Phanissis sive ex tota Comaedia Phaenissarum. Nihil de sacro, nihil ex publico attigi, id est, nullam partem ex toto sacro aut publico. De die convivia fac re 4 est, inde a parte totius diurni temporis.Non mihi partem istinc seo de isto vidulo, pro partem totius viduli. Subjectum similiter: ut, inde emisti hos captivos' mi depraia, de quam-stibus. Ubi prius De Totum, posterius Subjectum notat, cluti servi sint adjunctum domini. Lusiavi de illo, pro ex illo, tamquam notitiae subjecto. De Tempore notius est, quam cui verba debeant impendi: quis enim nescit, Iude, Hinc, Dehinc Deinde Tempus, a Quo motus principium habet,significare ξ In quem modum Voces quoque Locum, in quo quid est, significantes, ad Temporis notationem transseruntur, ut nivaleat Cum, me & Isti vero Tum. Plaut. Vbi moles pater esse, ibi esto, pro quando Voles, tum esto: sic/Eris ubi vos ulcis Plocus, pro tempus cum ulciscar. Non est nune narrandi locus, pro tempus quo narretur. Sed longum nimis sit omnia , quae Propaediae Logica & Rhetorica iuppeditant, hoc loco iterare. Illuc ergo revertor, unde abieram. Ego a te doceor, forma liter non est idem, quod tu me doces, sed ego istinc., sive a tua parte doctrinam capio , seu doctior fio: nam & praepositioni De locus est, ut Plaut. Alios de tesseri doctiores, id est, de te discere. Idem Pseud. Aufereturne id premium a me, quod promisi per jocum ' SI. De improbis viris auferri pramium cspradam decet. Ubi videmus, Auferetur a me,non esse aliud,Φquam Auferetur de me.Pari modo tu a me amaris, formaliter non rem agentem , sed partem sive locum significet, ac si es. set: Tu hinc a me amorem habes , vel ex mea parte amMisa quomodo Catullus nos interpretari docet his versibus: Nulla potes mulier tantum se dicere amatam
Vere, quantum a me Lesbia amata mea es,
xtilla des ullo fuit umquam in foedere tanta,
. Luanta i more tuo ex parte reperta mea es.similiter quod est apud Terenti Phorm. Non potes satis ρ
merito ab illo tibi referrieratia: id valere ex parte illius, haecno, Caesaris verba docent lib. 1.belli civit. Pa ca spiHor is
13쪽
eurus , quodsibi ap rte eorum gratia retita non si prostiis in
eos maximis benefici', dimittit omnes incolnin.
Jam nec illud satis probatur multis , quod de adverbiis motum ex loco significantibus Grosippi ejusdem tradix Grammatica, Iohannem de Auria perinde atque ab Austia
recte Latine dici, suppresso nomine Ortus, vel Oraundus, vel nasus, ut idem sit, quod Iohannes homo Austrius vel Austriaeus. Sed quam illi in Latinis auctoribus hospites sint , nihil negoti j si magno testimoni orum cumulo demonstrare , ex quibus glanum fit veteres significando motui ex loco Ablativis, cum praepositionum aliqua, ut A, Ex, De, sive expressa, sive suppressa, uti consuevisse. Virgil. Pastor ab Amphrno,pro Amphrysius. Livius: Turnus Herdonius ab Aricia, pro Aricinus. Cicer. Homo ob curo loco. Plaut. Adolescens de summo keo. Hugin. Theseus ab Athenis, pro Atheniensis. Amphidamus de Arcadia, pro 'cas. Iterum Cic. De Gyaro scripsi, pro ex
Gyaro. Et Plaut. Trucul. Tres adolescentes, Rure unus , alter Mrbe, peregre tertius. Terent. Mercenarium a villa et i .Similia horuni passim sunt obvia. Illud tamen insolentius non ne mini videtur, quod paradoxa literaria pag. si .in Plauto repOnendum docuerunt: Non sium Animula, pro non sum ab Ani
mula Apuliae oppido. Sed neque hujus generis non plurima
leguntur. Caesar lib.I. civit. Reducitur ad eum deprehensus eximere Cn. Magius Cremona prafectas fabrum Pompe i , pro Magius Cremonensis, ens a Cremona, vel de Cremona or-ous. Sic lib. 3. civit. Casar desideravit C. Fulginatem Placentia, Agravium Puteolis, pro Placentinum & Puteolauum. Plaut. Merc. Hideo hospitem Zacyntho, pro Zacynthium, a Zacyntho. Et Asin. Periphanes Rhodo,mercator dives, pro a Rhodo, Rhodius. Propert. lib. . Erat Crorabsyria Philis, pro a Philis, urbe Bd insula Nili. Ibid. Tibia Mudoniis tiber eburna Cadu, pro a Cadis urbe Mygdoniae:eis in veteribus membranis non
dis , sed Modis legi in Grosippi codice annotatum vidi, quod & rectius puto. Atque hinc opinor intelligis nisi a Latine loquentium consuetudine abhorreis, si qius te Alberia rim Septati, aut de vel a Septati , vel Septatium eo mpellet: quomodo me quoque Marisngelum is, vel de Fano Benedicti
profiteri soleo , quod castellum Novocomensis agri , ubi
14쪽
D. genedicto sanurressuerat eo turis, , ex quo & mire S. Emeritio vocatuI velut monumenta vetera fidem faciunt, majorum meorum juris fuerit.Sed quidni ego ex penitis faucibus despuo Fuerit, verbum nihili . cui lumbos defiactos velim . Grame ego pro nihilo esse Deo,quod fuit, quando fuit. Tamqu- hominem quando animam e vit- quid eum g a M, quisuit. Tu me, nobilii Iune juvenis, quod facis, ama & e.
PAULO IOSEPHO MERO NOTHEOLOGO ET PHILOLOGO
SEcutus tuum, in clatis , consilium , quod nuper Romam discedens mihi dederas, Pascasij Grosippi ad Logicas, & Rhetoricas Acroases Propaediam diligenter legi, ejusque rum hoc nunc sero pretium, ut & Latinae syntaxis fundaumenra penitius perspiciam, & in bonorum auctorum lectio ne minore negotio procedam. Nec dubito ubi processit aetatis ad Philosophiae aliarumque disciplinarum studium appulero animum , quin praesentes ejusdem Propaediae utilitates magis experiar , quod ut tantus Theologus ac Philosophua mihi futurum haud dubitanter consirmabas. Confido me rem tibi minime ingratam facturum, si nonnullum ejus , quoaixi, pecimen tibi exhibeam. In ipso ergo velut aditu Pro Paeaiae ogicae, ubi de Terminis seu Vocibus agitur, Termi num implicem esse didici unicum vocabulum plurium vim habens, sicut Nemo valet haec duo Em homo: & hujus Re nent este pleraque nomina Adjectjra cum Genitivo cassi p.
15쪽
le . fita,& omnia adiectiva neutra sine substantivo posita. Itaquhminime jam obscura mihi ridetur constructionis ratio in iis . loquendi generibus , ubi Genitivus , quem Philosophi ea
Grammatica pariter apud Graecos MLatinos perpetuo a nomine Substantivo , aut a Praepositionum aliqua regi contendit, ab Adjectivo pendentis speciem habet. Verbi gratia,De-m netm est amara uxoris. Hic Amans nomen est ad)ectivum. in quo substantivum subaudiri necesse est, eum ratio psstulet, ut uno Relatorum posito simul & alterum ponatur. Amansigitur est Homo amans: quae duae voces vimqtabent nominis, Substantivi, quod est Amator. Plaut. Paen. Siceim oportes hominι amantι operam dare Z Et Pseud. Ne me per ι hominem amantem. Ita planum fit, genitivum moris a Substantivo re
gi. Sic Parmeno es domini similis. In Adjectivo Similis substantivum Homo subauditur. Duae vero voces Homo similis unius substantivi nominis vim habent, unde genitivus Domiani regitur, quasi esset Assimilator domini: quae ipsa in multis
aliis est rati ut, Par, aquatis, servus,socius, maritus, pro i quus, vicinus,Mud, amic-, proprius, alienuw,superses, comscru , contrariu Sc. neque refert, quod saepe nullo Substa livo nomine res per Adjectivum fgnificata exprimi potest, eam rervin numerum verbis minime e quari libenter omnes philosophi assentiant.Itaq; cum legimus Corpus patiens inedia, satis est nos intelligere in adjectivo substantivum aliquod suppressum esse, duabusque vocibus unam rem signita
cari, ac si foret, Passor seu Tolerator Inedia. Sic Memor virtutis, pro Homo memor Valet Recordator , Liberalis pecunia est Larguor. In Adjectivis porro neutris plerumque Negotium, Opus aut Factum. Transcendentes voces subaudiri satis jam
Grammatica Philosephica demonstratum vidisti: quod genus sunt ista, Triste lupus est stabulis , Tantum fidei, Multum diei,
Parum argenti,Hoc literarum, Id hominis, Id loci, Luideau sa, Luid mulieris uxorem habes. Esta item Negotium mulieris idem quod mulier, sieut Res cibi est cibus. Plaut. Stich. ach. T. sic I. Virorum absentum negotijs follicita humus, pro de viris absentibus. Cicero 2. ad Quinctum Frat. epist. in. Cassi enem, O ad Philistum redeo,in quibus te video volutatum. Cassi e-nis luidem vulgare, si vosum negotium,quemadmodum με ci a
16쪽
H aliquot locuti sunt. Aenias is, evitalis eber, acinus, br mis , ubi Negotium Callisthenis ponitur pre Calli enes, cujus dictio significatur esse vulgaris, cui multi Graecorum sint similes,cum aliter sit in Philisto. Sic Res hominum S Deorum, pto homines & Deos dixit Virgilius : O qui res hominumque Deumque AEternis regis imperiys, o fulmine terres. pro quo
Horatius : Divosique mortalesque turmas Imperio rerat unus
aquo. Ovidius omnia hominum negotia similiter , sed per ellipsin, pro omnes homines dixit: Omnia sunt hominum renui pendentia sis. Post atque haud multo , ubi de suppositione praecipitur, Reduplicativam, seu Restrictivam suppositionem in Scholis
Logicis vulgo perhiberi invenio, quae vocem aliquam particula restrictiva seu limitante determinat, ac velut coercet, re ad certam totius pariem adstringit. Ejus generis particulas esse Eua, pro A vel ex qua parte, Luatenus pro Qua fine tenus , In quantum, secundum, Ratione, Respectu, ut: Animal sentit, qua animal est, Homo quatenus homo ridet, Christus e flius David siecundum carnem, vel respectu aut ratione carnis.
Sed etiam praepositionibus Ad, A & Ab expressis, aut suppressis hujusinodi restrictionem solere significari ut apud
Sallustium t modestus ad dominationem, Sc Sanctus alia, pr Quod ad dominationem, quod ad alia attinet. Virgil. Omnia Mercurio similis,pro ad omnia. Idem. Eaciemque simillimo
Duro, pro ad faciem. Horat. Nec μυιου animum mitior anguibus. Pro ad animum, ab animo vel animo. Plaut. Ab ingenio ima probus vel senex, Ab armis valeo ut lupus, . clunes infractosge N. A pecvnra haudperbene valeo. Cicer. Inops ab amicis. Ab
equitatusirmus, ab exercitu infructus, a militibus se a petunia imparatus. Interdum Luod ad vel Luantuma Latini dicunt eodem sense, verbum Attinet per ellipsin supprimentes. Livius lib. 8. Otium inde quantum a Roscis fuit, id est, quantum attinet a Volscis sive ad Volscos. Ovid.
Luantum ad te Theseu, volucres Ariadna marinas
Pavit in ignoto sola relicta loco. Barbari porro ex aeuod ad secerunt Suoad, ut dicant, Ha-
17쪽
solaici sinus duobus Varronis locis indoctorum. librario ea opera insedit lib. 7. de ling. lat. Hae sigiliatim triplicia esse δε-bent , quo ad sexum, multitudιnem, caseum. Et I .rei rustiauoad culturam refert: utrum terra sit macra, an pinguis.
Iam quo loco de Forma sermo est , monet eadem Propaedia solere Latinos Formam per Accusativum & Ablativum expressum aut suppressiim, itemque Praepositione Per, In, Ex aut Cum sunt liter, vel expressa vel suppressa significare. Dicunt videlicet Laetus laetitia, & Iratus iracundia, & Falsus salsimonia, & Honestus honore. Raul. Pseud. Vt mea latus ut
tiasiet. Et Curc.a .se. 3. Non ego mediocra incedo iratus iracundia. Et Bacch. Multi quos censeas esse amicos , reperiuntur
false falsimoniys. Capt. Honore honestiorem me semper facit ; in
quibus Praepositionem Ex, a qua regatur Ablativus, subintelligimus. Sed non minus Accusativo eamdem ad rem usos suspicati libet, ut Latus Latitiam dicerent, sicut in plauto sunt AEdes clare clarorem merum, pro quo dc clarare mero &ci poterat. In verbis quidem viilemus eos Atticorum more cognato accusetivo, vel Ablativo Formam actionis significare solitos. Dicunt enim Hvere vitam & vita, Servireservitutem dc servitute, Currit cursum celerem Sc cursu celeri, Ire iter Sc itianere, Ludere ludum dc ludo, Gaudere gaudium Sc gaudio, Latari titit iam & tititia, Precari aliquem preces, precibus, per precem Sc cum prece ut Livius lib. 9. Legati missi ad pacem cum precibus petendamὶ Pugnare pugnam dc pugna, Saltare saltationem se saltatione, Dolere dolorem se dolore, Ridere risumo risu. In quibus omnibus casus Foimam significantes sunt ex pre lsi, nam tititia est Arma laeti, Ira irati Vita viventis, r-sus currentis, &c. In aliis castis per ellipsin supprimitur,ut Pa-buti titus ager. subauditur enim substantivum Latitia, a quo Genitivus regitur. Sic Integer vita, stibaudi Integritate, Purus sceleris puritate, Peritus juris petitia, Potens sui potestate, pidus vini cupiditate, Misier animi miseria, Avidus cibi aviditate , Memor tur memoria i quomodo memoria memini &memoria oblitus. Plaut. Capt. ach. 2.2.3. Istuc ne dracipias, δε-cile memoria memini tamen. Trin. ach. 4. sic. 3. Tribus ne poteriisse memoria oblitum. J Similis alicuius similitudine, Cumulatus scelerum cumulo, Satur rerum saturitate, Onus,1 auri onere,
18쪽
orbus auxilli ostitate, Plenus iam copia, quod idem valet
ac plenitudine, Refertus nugarum copia, Abundans lactis abundantia. Hinc porro minime magni negotij est, Syntaxeos rationem expedire in plerisque verbis cum Genitivo constructis, si omnem genitivum a nomine substantivo regi meminerimus , tum omne verbum activum accusativo formam Ggnificante sive expressio, sive silppresso conjunctim esse. --go me animi vel Amor animi. Subaudire licet angorem. Excruciare se animi cruciatum , Fallit me animi salsimonia sive error. Desipere mentis insipientiam , Fasidiis alicujus fastidium, Potiri hostium potestatem, Misereor tui miseriam; visee et me tui miseria , Pudet mefacti pudor, Pige e laboris pigror seu pigritia , ridet me illius taedium, Panitet dicti paena Agere furti actionem, Admon e perieuli monitum, Non Diatibarsermonis falsimoniam vel errorem , Meminisse alicujus memoriam, Studere alicuius studium, Invidere alicui rei alia cujus dinvidiam, sicut Horatius nec illi Sepositi ciceris, nee Ionga invidit avena, & Graeci 4 ρονῶν αι h ια subaudi φθί- nam & Graecae Syntaxis regulae ad hunc modum corrigendae sunt. Simul tamen verum est, quod Grosippus in Propaedia de Causa praecipiens monet, Causam sive suo vocabulo expressam, sive Gratia, Nomine, Ergo, opere, Facto , Merito, aut aliis vocibus significatam, alias disertim poni . alias per ellipsin retieeri, indeque Genitivum regi : ejusque ellipseos conjecturam ex eo duci , si Genitivus per Aecusativum aut Ablativum cum praepositionibus obiD, Ad, Ab; De, Ex, causae significationem habentibus , iisque vel expressis, vel subauditis explicari possit, ut lator & latus laborum. Subauditur Causa vel Ergo vel Gratia, cum eodem sense dicere liceat la-horibus, ex laboribur,ob labores. Indoluit suecessorum Minerv
subaudi Causia,quia est obfuerassa, success aut ex successis,Bona scilicet Minereae suecessa dolorem essiciunt. Notat autem Grosippus noster idem ipsum in voce Causia apud Latinos, quod apud Graecos in Adverbio seu Praeposi
tione hem usuuenire, ut videlicet cum verbis & nominibus sve expressa, sive suppressa Genitivum regat, & alias vim Praepontionis Propter habeat . alias restri ionem vel ce
tam partem significet , ae si esset Ad, A, Luantum Ad, seu B , balba
19쪽
barbare Suoad. Tamquam si dicam: me umini bene fetara etsi aliarum rerum es improbus. Subauditur Causa quoa
nonnumquam Cicero exprimit. Utrovis autem modo expli- eari potest, sive Propter res, sive Luantum ad alia res atrianet. quibus duplex sensus similiter erit, si praepositione A , causam significante, utamur hoc modo: Ab atiis rebus, eui robus, vel per ellipsi , Aliis rebu , quae loquendi genera passim sunt obvia. Ita plana est Syntaxeos ratio in istis e
Sanus mentis 3c animissanus animo δά ab animo, &sanuae animum: Falsin animi, miser animi, Fussensus animi. Vacum rerum δά rebus, Nudus opum & opibus, Terra ferax uvarum Actitas, Notus ingenii, ab ingenio & ingenio, Dignus laudis, ad
laudem δά laude, assus luminis , lumine. Nimirum Ablativi a praepositione Causam vel Partem significante, Genitivi a nominibus Causa, Gratia, Ergo lid est, opere vel Facto
mine , aut merito reguntur. Causa vero significat omne id , quo vel praesente, vel absente & permittente, seu non impediente, quid fieri videtur, quam Causam Inficientem & Otiosam Grosippus vocat, ut in hoc Plauti: Mea causa salvu sis licet, pro quo idem alias, Per mesalvussis licet, id est, quod
ad me attinet, non impedio quin sis salvus. Quoniam vero vox Causa etiam rem fignificat , quae in disceptationem venit, eo fit, ut in verbis judicialibus subaudiatur, ac suppressa Genitivum regat, ut Accusare furti, nempe Causa, ob sumtum, de suilo, Insimulare eadu δά de eade,Postulare majes ris de de Majestate, Liberare aliquem culpa, eulpa, a culpa, Absolvere sceleris, scelere, descelere, Adpringere vel Alligaresa furti de furto, Damnatus voti, de voto , seu de voto , Condemnare sacrilegij ia desacrilegio, Perdere aliquem capitis r ubi Causis vel Crimine Capitis est , causa vel Crimine Capitali. Ergo meministi monere Grosppum, esse ablativum a Graeco, idemque valere, quod opere sive Facto , ut Amoris ergo sit Facto sive Causa Amoris, quod Amor secit, sive cujus causa suit. Ita Plaut. Bacchi d. Metuo ne Phoenix factis tuis fiam , id est , tui causa,propter te. Et Mereat Tu quem iis confidentem facile tuis factis facis. nam Facere significat Caussam csse, ut apud euudem in Bacchid.
20쪽
ad mihi haud utrum velim lyrare intelli' atra bellas hosses fecit Archidemides. Ita feci in auri quantum velut bumeret. De Nomine pro Causa satis multa in Paradoxis Literariis dicta puto. Ciceronis tamen locum non possum, quin recitem ex Vatiniana: Vt tu me carum esse dixisti populo non tam cau mea , quam Reip. sic ego te duo esse odio civitati non tam tuo, quam resp. nomine. Rusdem est , Damnatus nomine eonjurationis, ubi Nomine per ellipsin omitti poterat, sicut
etiam in isto : Me tibi nomine negligentia suspectum esse δε-ko. Recte enim dicitur susspectus negligentia , negligentia, ae negligentia , super negligentia , & in negligentia. Praeci- pne tamen Nomen id videtur significare Causae genus , quod
non tamen rei causa est, quam esse praesertur. Virgil. Conjugium vocat: hoc pratexit nomine eulpam, id est, situm cum hospice concubitum excusat praetexto conjugii nomine.Nomen ergo conjugii non tam causa est, quam praetextus consuetudinis AEneae cum Didone. Postea ad significandum quodvis cauis genus usui esse caepit, quomodo & Gratia, cui scilicet res estecta resertui accepta. Pacuvius: Suem fama gratia ante omnes nobilitat viros, id est, qui propter famam seu famae ergo est nobilissimus. pro quo M Fama meriato dicere paterat, ut Ovid. in Sapphus epistola:Et forma momtis tu mihi Phabus eris, ta est , formae causa, seu propter formam, sive ut Plautus amqt dicere Hirtuteforma.Sed quid ago Θ quin manum tollo de tabula, nisi patientia tua abusum merito me existimari nihil pensi habeam. Vale virorum Optime, mibique virtutis ac doctrinae tuae admiratori favere Perge. Mediolano Kal. Martias anno I6 .