장음표시 사용
151쪽
quod, ut unusquisque Videt, agendum Sit. In Summo autem fine et consi lio collocandum erit, quod Vero Domine Praxin dicimus. Haec enim Juxta naturam suam et veriorem significationem nihil vult inserius, nisi ut Corpus Humanum, Velut Naturae phaenomenon, quantiam quidem fieri poterit, imperio mentis atque artis, finiqUe'Supremo Satisfaciat. Omnes Corporis paristes, in omni existendi aut Vivendi aut patiendi modo vario, pendent ex objectis naturae externis, quae illud assiciunt , adeo ut arctissimis quidem
vinculis cum ipso universi Organismo cohaereant, tum a tione ipsa rerum externarum facile modificentur. Atque ita supremum artis medicae finem illum dicamus, qui est in temperandis et regundis istiS externis, gravem ita profecto et grandem, ut naturam iPSam, velut agentem, juxta experientiam satis bene certam, ad artis formam redigere POSSimus. Natura, e contrario, ad artem Medici non exanimum aliquid est, quod velut instrumentum Pro lubitu IDOVeatur, quin Potius animatum illud, quod ipso spiritu suo calescit, alimenti S SUStentatur et aliunde etiam alo et, cujusque phaenomena, Pro externo rerum impulSU, juxta certas naturae leges afficiantur atque immutentur. Hae leges a medico obServandae non tantum, sed et accuratius tenendae sunt, ut Pro eXterniS hisce rebus medicamina aptiora investigentur. Quod in Phaenomenis naturae ejusque legibus veluti causam comperiaS, nunquam absolutum ita Praedicabis, quin et arti subjectum atque obediens existimaveris, quin et Per naturam ipsam, satis bene cognitam, ad organismi leges rite componaS aut ad medicamentorum salutarium praescriptionem facile reseras. Praxis igitur disciplinam scientificam supponit, ambaeque illae nequaquam Veluti reS Contrariae opponendae, quin contra arctisSimo quidem Dexu conjungendae erunt. Si unam ab alleii seponas, tum disciplinam ipsam, pro inventis ipsis Vel magis vel minus certioribus, aut extendere magiS, aut, quantum PoteriS, ad Scientiam satis hie persectam conferre , officii tui dixerisi; CODStat tamen praxis , Hequaquam hypothesi inserviens , Velut ad liquidum explorata VeritaS, exornata quidem dignitate, honore, laude, temporique accommodata, sed ipsa sibi quasi sus ficiens, nec opperietis amicos futuros aut Patronos, qui ad lucem scientiae Clariorem acceSsuri erunt. B 3 In
152쪽
F. V LN DER BREGGEN O ORN. FI L. In hoc arctissimo tamen praxeos et scientiae medicae consensu, nihil ob. stat, quin illam pariter, nostris imprimis temporibus, ad universam rerum naturalium cognitionem conferamus. N Ostra enim aetas hoc sibi singulare habet atque egregium, ut Ingenia hominum, mirum in modum exculta, ad excelsius quoddam scientiarum fastigium et culmen adscendant, ut intricatiora rerum principia ad unam aliquam consensionem , vel ad ianum aut simplex principium referre, quin et terminos, quibus Simplex circumsoriis bi solet, ita extendere velint, ut quid vel ad scientiam medicam peculiarem, vel ad naturae philosophemata, Proprio Domine, pertineat, aut quid ConSen.
sum organismi nostri cum rebus externis, Vel orbem ipsum SCientiae natura.
Iis constituat, vix ac ne vix distinguere possimus. Ita Vel tuae , quae in sensus occurrit, Vel vis electrica, aut galbanica, aut magnetica, quae in ner-VOS agunt, Phaenomena Praebent adeo Singularia, ut facile ex usu singulorum ad experientiam universam Concludas, atque, Velut Una datur Natura,
omnia ad unam eandemque scientiam reseras. Ita etiam, DatUram Contem.
Plando , occultiora et remotiora ejus adita penetrare, atque ex millies mille Phaenomenis peculiaribus unum aliquod principium elicere poteris, quod et sciendi desiderio aut curiositati, non vero arti medicae aut disciplinae, satis. faciat, quippe haec non cogitandi sed agendi, non Videndi, quid singulari
aliqua occasione , sed monendi rationem habeat , quod in omnem omnis corporis humani organismum valeat: re Scilicet, ut summus GA UBI Us ait; σ PUlcrum eSt , rerum quarumvis reddere rationem posse , nodos difficilesu ingenii acumine solvere. locis obscuris, ubi prudentia, errorem aut prae-s cipitium metuens, timido pede incedit, gradumve sistit, solem quasi mani. u bus gestare; pulcrius etiam, quae sensuum aciem Cautaeque rationis so-α Iertiam fugiunt, naturae arcana conjecturis et quadam Veluti divinatione
v explicare, ut qui per somnium detegat, quod vigilanti incomprehensibilo
W Sit: pulcer imum denique systema concinnare atque apponere totum teres, si rotundum, omnibusque numeris absolutum, in quo tirones nihil non exae. Q quatum inveniant. Laudarem et ego, Si morbi opinionUm Commentis ce-
derent; si quo loquacior Medicus , eo perfectior esset, sistad hypothesin
153쪽
ὰ sese natura flecti fingique sineret : saltem serenda putarem, si sola Mediisa cum contemplatio faceret, Deque cum Praxi Theoria aliquid haberet com-
a naret. Verum nimis Prosecto manifestum eSt , quamplurima , nso parvis momenti, mala ex hoc sonte in artium praestantissimam invehi.' Atque ita, Auditores, si Medicinae historiam testem appellamus, illam, a priscis inde temporibus Usque ad.aetatem nostram , systematum et hypothe sium plenam fuisse, constat. Τandem vero et sermandi et docendi ratio in omni Europae parte invaluit. Nulla tamen Theoria medica eodem ac perpetuo honore, Deo uniVersa fide affecta fuit , quae certae scientiae contingit. Systemata, e contrario, artis Persectionem semper impediverunt, imo et in eorum varietate fundamentum atque ratio cernitur impersectionis illius, quae in diem observari Solet. In arte nostra, igitur, PrinDipia comparationis Universa Valent, non Vero
unum illud, ex quo reliqua deriVanda forent. Persectam illam nunquam di. cas , ad quam nihil novi accederet, Μedicus ardeuter quidem cupiet majo. rem in dies Progressum ad artem ipsam Persiciundam , ast cavebit pariter, ne ullius systematis philosophici aut medici, ad saeculi morem compositi,
aut numeris omnibuS absolutissimi, rationi aures patulas praebeat, velut quae sitiem supremum attigerit; hoc enim nec dignitati Naturae humanae, Deo auctoritati artis ipsius conVeniret , quae laboris Praemium nunquam in vita otiosa quaerit. Hinc igitur una, eaqus Sola, via ineunda erit, quae ad solertiam medi es, artemque ipsam amplificandam faciat; Empiria scilicet rationalis. α Duo,
a enim, TeCte mouente BA GLIVIO, Suut Praecipui Medicinae cardines, ratio
is et observatio; haec veluti filum, ad quod redigenda sunt Medicorum ra-α tiocinia. Ars
154쪽
Ars medica universam sepiam habet experientiam; haec suit enunciatio. saepius atque saepius repetita, hodiernis tamen in theoriae studiis magis ma. gisque adhuc repetenda. Illa Veru S eSt fonS ac germanuS, Unde quae artem vere medicam constituunt, haurienda erunt. Quod in hac bonum rectumque
cernitur, per illam ei obtigit; quod vel aliis modis clanculum accessit, imis persectum et incertum facile dixeris. Illa profecto comprehendit, quod incerta observatione Conspicitur , quod, Vestit Consectaneum pueri nominis, ex ipsis. experimentis Colligitur, tum ad veram existimationem ducitur. Haeo positionem ipsam aut corollarium usus communis constituit. Scientia illa empirica , quam , Pro infinito fere Observationum Dumero , aeque influitam praedices, consensionem Sibi Vult sinalem observationum bene multarum,
quas uno quasi actu et ictu comprehendit , atque finis earum eo gravior erit, quo magis ex Usu Practico colligi poterit. Haec experiundi ratio, ut cum clarissimo Η o R N I o , insigni inter alios Germaniae decore , dicam, vi non sola est agendi ratio pro lubitu ac sensu, aut arbitrio Suscepta, Deo a effectus sensuum, videndi, audiendi, gustandi, olfactus aut tangendi, quod a in organismo ejusque mutationibus observantur; ast ejusmodi effectus in α eo, qui 'experimenta facit, e rebus sensui et rationi subjectis petitus, pa-
α jungit, Ut ut illa sacultas abstrahendi nunciapari solet, qua τὸ simplex, eK Sensu ductum ad unt eruile ii ansferatur. Absque exercitio sensuum igitura nulla ars medica dari, sicut absque mentis applicatione , quae monet quida vel abstrahendum aut judiciose formandum sit, fieri nunquam poterit. Ex- periendi ratio igitur sequitur statum normalem Organismi nostri aut abis K normalem, ejusque vel imminutionem vel sublationem, cui observatio sena suum dederat materiem, quam vero ratio et judicium ad finem therapeu-κ ticum rite aestimabunt atque ad usum practicum reserent. Comprehendit . illa pernoscendi congeriem, quae non meditando solum aut argute dispu- tando comparatur, cujus vero pretium rebus ipsiS externis dijudicatur; Doti
igitur quod pro arbitrio capias aut rejicias , aSt aliquid necesSarium; ver. bo , ejusmodi coguitio, quae experimeuto nititur, cujusque Veritas a Demi
155쪽
. ne in dubium vocari poterit ' Haec itaque ineunda erit via, qua ad
ipsam rei naturam , experientia duce, cogno Scendum erit, quod in omni tem. pore atque occasione aequale semper sit, quod subjectas sibi habeat observationes rerum Vere existentium, pariter Cum examine illorUm omnium, quaesvel Physiologia, vel Anatomia, aut Chemia, asserre poterit, Vel tandem quod de multis peculiaribus veri nominis consectaneis noVam Conclusionem abstrahit, Postea vero observationes UniversaS inter se comparat, ad inveniundum lapidem angularem, quo omnes aedificii Partes nexu arctissimo conjungantur. Experientiam, igitur, medicinae fundamentum agnoscamus, sed eam solam non sufficere Statuamus, coniunetam Vero Cum theoria ratioriali, quae observationes omnes et plenam morborum historiam irater Se et cum Praesenti morisbo comparat, quae solidas rationes, easque Claras et Perspicuas, dare valebit, insignem continere utilitatem; verbo, talem laudemus experientiam, quae so .lidis ratiociniis innititur, quae nec figmentis Subjecta, neque omni hora mutabilis , sed scientia hominis medici, ut ita dicam, aeterna praedicatur. α Τheo-α ria recte monente GA. UBIO, C opinioDum Commentis consarcinata, fucoque et hypothesium exposita, etsi specioso habitu incautis arrideat, non solum g Usu caret, sed multis etiam modiS CUm arti, tum artifici, obest. Etenim, x ne dicam in contemptionem, qua satis superque laborat, adduci, damnosius . hoc est, quod masculum illud observandi studium, Veteribus tantopere ex-α cultum, a quo, cum inter initia deducta et deinceps aucta est Medicina, a tum hodieque incrementa capere ac persici debet, tanto sere magis frigessi cat, qUanto ratiocinatorum ejusmodi servidior est ad argutandum pruritus, si atque in fingendis hypothesibus licentia effrenatior.' Imo, Auditores, hanC Unam Veramque Viam, quae ad certam scientiam ducit, Medici jam ini erunt, eaque Semper POStea ineunda erit. Ini Verunt, inquam, Viri praestan. tiores, qui, nullo Systemati itaservientes, Viderunt, quod erat ConspiCiendum;
qui, instructi optimis observandi praesidiis, Vera a falsis distinxerunt, omnia
156쪽
inter se conjunxerunt, ut Veriam cognosceretur; Viri illi prudentiores, non conjectura audaces, aut temere festinantes, nec Solo desiderio acti atque studio repetendi, quod alii jamjam obServarant; Viri, tandem, strueturae corporis et organismi ita peritiores, quantum quidem pro modulatione ingenii aut ratione temporis comparari potuit: hi omnes viam hanc regiam ingressi sunt. Cum luce, quam accenderunt, novum simul medicinae studium aperuerunt, ejusque Scientiam firmarunt, quamvis ad Summam perfectionem perducere nunquam in mente habuerint. Documento sint scripta illorum bene multa, quae Vel experimenta et argumenta continent maximi pretii, per se quidem Vera, a Demine OPPugnata, nullique Cedenda temPori, quoniam Datin rae magis quam hominum effata dixeris. Quae apud eos cIara et perspicua fuerunt, per Viginti et quot excedit saecula, tenebris hypotheticis facile o, Scurari potUerVut, DBDqU3m Vero SPlendorem suum amiseriant, atque ex ipsis tenebris novam lucem elicuerunt. Multi, e schola nostra aetatis posterioris, audaces quidem fuerunt in contaminandis illorum nominibus, omnibusque, qui a parte Hippocratis steterunt, tarditatem, ignaviamque objecerunt; quippe qui doceat, exspectando curare, et generosos quoseumque ad artem noVis tentaminibus amplificandam conatus retuderit. Quod autem ad Veteres attinet, Iaude dignos potius, quam derisione et calumniis illos judicarem. I estem hic appellare mihi liceat praeceptorem, neC non amiCum dileCtiSSim lm, PARA
Dis Iu M: κ Imbellis ergo 'θ cita loquitur) o bonit Hippocratis Medicitia
si est, quae morbis extremis extrema remedia adhibet, quae materiem noci-α Vam, ad exitum paratam, nullo non morbi tempore subtrahit, quae dejec. α tioneS, non Copia, sed utilitate aeStimat, adeoque nec sanguinem ad animi u deliquium effundere, nee mochlicis corporis profunda Verrere, non reformi
a dat Θ Ignavum igitnr Medicum agebat sYDEN Η ΛΜ Us, quum febribus inter-u mittentibus, etiam quando continuarum iaciem Prae se serebant, etiam quanis do
N. PARADus, Oratio de cognitione historiae medicinae, magno cum cae M aici in arto exercenda solertiam, tum ad artis amplimationem, Glumcnto, P g.
157쪽
ε do sub aliorum morborum formis latebant, liberalissimum Corticis Peruvianie usum opponebat; quum in Dysenteriis ad Laudant potentiam haud minusu promptuS quam animosus decurrebat; quum Pestis Venenum potentissimis α diaphoreticis adoriebatur, quum miros istos a nervorum ἀταξια morbosa oppugnabat 3 Iners erat Μedicus BoΕRHAVIUS, qui animosam Veterum W medicinam et praeceptis et exemplo laudabat, qui tam multa e chemicorum α officinis medicamenta commendabat et tam Valentia, ut, ne, Suae auctorita a tis excusatione, temerarii sorte Medici abuterentur, diserte juberet ab usuu abstinere, qui methodum utendi nescirent 3 An quia spontaneΟS DatUrae me-α dicatricis motus, suis' quoque legibus temporibusque adstrictos, cen a suerint ab arte adjuvari debere, non temere intempestivis moliminibus a turbari, medicique solertiam non magis tunc cerni, et intelligentibus appro a bari, quum magnos morbos magnis remediis debellat, quam quum, vel ex α arte cunctando, vel quieScendo et idonea agendi tempora Venando, res ae-α grorum restituunt; anne ideo summi hi Viri, insanienti Vestrae sapientiao, ae inertes, ignavi ac tardigradi, Videntur 2 Sarta tecta servabitur Medicinae Hip. a pocraticae, aeternis legibus fundatae, dignitas; constabit Naturae sua virtus a Suusque in agendo ordo, relicto medicis solo gloriosae in Naturae Parendoae servitutis honore.'Eandem Viam fi . A. , inierunt etiam optimi hodierni temporis Medici. Scholae illae Patriae, quae illam veluti tutam ac securam commendabant, doctorea habuerunt celebriores, et discipulos pariter, industria, scientia, arte, ornatissim . Deservescit etiam de tempore infelix omnia miscendi, diruendi, convellendi furor: jam ad meliorem mentem redeunt, quos inconsiderata rerum noVarum nee eXPertarum Cupiditas infatuaverat. a Quae enim,' ut jure summo dixit BR GLIVI Us, α in natura fundata suut, crescunt et persiciuntur, quae vero ἀ in opinione VerSantur, non augentur.' Illa igitur via, quam, cum Veteribus, ingressi suerunt SYDEN HAMUS,
I. c. Lib. I., Cap. XII. P. I 27.
158쪽
Dus, alii, aut ad Persectionem et certitudinem ducit, aut, nisi hoc itavere comparatum Sit, nobiS profecto ab ea omnino discedendum erit. Audire si velitis priscum audacioris disciplinae patronum , quem Postea ad
viam regiam redire non puduit, jam testem appellabo virum Clarissimum Fn AN RIUM, filium. a Dicam candide, sunt verba ejus ) me Systemati. BRUNo-κ os longe nimis tribuiSSe, ac in eo praecipue erraSse, quod scilicet credide-α rim, Scientiam medicam Posse systematis limitibus contineri et excoli. Αsta sanctUS Veritatis amor, atque data naturae mysteria in morbis observandia opportunitas, ab aeterna animi CGecitate me defenderunt. Statim ac igitutu oculos ad perennem naturae lucem conVerti, Vinculorum me puduit, quia bus , licet non tenaciter, Systematis me amor obligaverat. Quapropter iisti ac libertati restitutUs, quid me in arduo opere Praxin medicam exercendist suffulciret, anxie quaesiVi. Observatio et Ratio, hi duo i Iedicinae cardines, a sese quaerenti Obtulerunt. Ambos Systematum medicinalium sectatores mag-α na ex parte effugere, tandem cogno Ui. Genuina enim observatio ibi desit, . oportet, ubi observatoris judicium a praeconcepta opIutoue ducitur, nec inis .c tia ratio ultra limites experientiae procedit. HuJusmet autem limites in re. α hus medicis statuere, magni ingenii tantum labor esset, Disi summi in ar- . to Viri, inter quos sufficiat HIPPOCRATEM, SYDEN HAMUM, et B Αωἀ GLiv IEM commemoraSSe, id jam absolvissent. Legant, iterumque legant. il- ω lorum opera, qui Veram medicinam, artem scilicet reipublicae et aegrotan . . tibus salutarem, addiscere cupiunt. Videbunt, maximos illos viros a judio ου cio circa Causas Proximas morborum , atque reconditas medicamentorum acina tiones, fere omnino Se abstinuisse, et in phaenomenis morbosis accurate de . . scribendis, remediorumque effectibus, Pro Varia rerum PDSitiolae Variis, se .
. dulo determinandis, totos fuisse.' )Atque adeo quid hanc in rem nunc faciuudum, quanam via ad solertiam
'b Jos EPH. FRANR, Instituti clinici Caesareae Universtatis Minensis. Annus Primus Lipsiae 18o8. Introductio, pag. 3. sqq.
159쪽
Modici et ad artem ipsam amplificandam incedendum sit, nunc A. A. breviter
videre, a re nostra haud alienum erit. Fundamenta Theoriae iacere, quin et ipsam Theoriam sormare, postea demum experientiam ad auxilium Vocare, quae illam confirmet, insanum revera erit; quippe nec ratiocinandi ratio, neque experimenta ad rem illustrandam, nec philosophia hypernaturalis, germanum huno scientiae medicae fontem aperire poterunt. Ager autem, ad Luz
colendus, largus et abundans pariter est, ut multi fructus et jucundi inde colligi possint; arctior autem Medico, qui empiriam ex observationibus erit
in VenturuS. Quo aCCuratius observabit, quo magis aliorum Observata ad re. gulam criticam reseret, eo selicior pro Cto in delegendis partibus erit succesSus. Qui autem disciplinam scientificam, vel universum medicinae objectum , ad usus Praeli Cos Conserat, D ullo hiajus aut vel rationum peculiarium examine institulo, quod ipsiS Suis aut aliorum ObServatiouibus conveniat, aeque in . liciori gaudebit eventu, atque omnis ille, qui, Summa in obserVatarum rein riam Cotigerie practica, nullam rationem scientificam secutus, mediis errabit in undis. Artem autem scientificam, quae Pari passu in diem perficitur, Empiriam arctioribus limitibus CircumscriptUram , omnemque illius, Vix aC De vix quidem evitandam. incertitudinem atque errorem diminuturam fore , nos facile exspectemus. Moneamtis tamen pariter, Empirismum rationalem Sum mO cum Studio esse colendum, quippe in omni praxi exercenda, ad illum, non dicam solum , ast fidelem Comitem confugere nos oportebit. ACcyrata igitur et perpetua observatio simpliciorum organismi atque naturae relationUm; tum sedula Praeticorum exercitatio, quantum quidem individua diagnostices, materiaeque medicae observata literis mandarunt, Medici summa atque Una erit provincia. Adjiciendae erunt ipsae obServationeS, quascum alioriam obSerValis comparabit. Seligenda tandem erunt, more critico , quae ei in Omnem Partem graviora, atque ita, jure merito, commendari et affirmari posse videntur. Indulgeat, igitur, naturae et hominum speculationi, quae, ad HSUm Vitae et artis recte constanterque adhibita, Medicos rationales
et modeStOS, DUDqUam vero speculationi sophisticae, quae, fictionibus indulgenS, arrogantes et tuanes es sicit.
160쪽
22R VAN DER BREGGEN, DORI . FI L. Hoc modo, Empiria natura sua atque modo ambitum, qui per scientiam ipsam circumscribitur, definire vel distendere poterit, atque Medicus ipse, in postremo temporis et agendi Puncto, Smium medicanalem et judicium praci cum sibi erit vindicaturus, Ut perinde diagnosin veram instituere et medica. mina felicius adhibere queat. s Est scilicet sensus medicinalis, V ut cum H A H. Nio loquar, v facultas longo Usu, aSSidua speculatione, et Sedula antece a dentium et consequentium comparatione, aequisita, percipiendi Celeriter, et α ab iis, quae extrinseCus apparent , cognoscendi PraeSentem Corporis condia tionem, morbi genium, naturae Vires, CUriCta denique, quae SPem aut me- tum laciunt. Huic sensui adjungit judicium practicum; haec nobilissima ve. st ri Medici facultas, diuturna speculatione et meditatione acquisita, quae facit, ct ut exiles disserentias, quae Vulgares Medicos fugiunt , in magna Casuum si in re militudine percipiat, Vicissimque, ubi maxima extus disparilitas esse videis a tur, ibi caussarum morborumque unItatem Saepe agnoScat, itemque Symptonomata subtilius discernat, et quae alios terrent, haud raro levioris momenti si esse, neglecta potissimum Curanda perspiciat.' Rationes igitur magis definitae, quibus Medicinae cultura ut plurimum per- scietur, rite collocandae erunt in accurato status morbOSi, ejusque Varii omnino et diversi, studio, quo scilicet thesaurus experientiae medicae mirum in modum augebitur. Atque huic fini inprimis clinica occasionem optimam praebbtura erit cognitionem omnem theoreticam adhibendi, quae tamen ad usus suos salutares referri nunquam poterit, nisi Vel omnem doctrinam medicam spi pla.
Perlegenda ideo omnino erunt tam Veterum, quam Recentiorum Scripta, quorum argumentum eruditionem et aeumen Criticum acuit et Confirmat, tum exercitationem illam perpetuam auget, qua et partium studium et periculum tollitur defendendi vehementer, quod semel animo praejUdicato Statueris, si Expedit,''moriente HOFFM ANNO, α ad stabilienda standamenta solidae et verae medici. ε nae, theoriam veram et realem cum praxi, vetereS cum recentioribus, amice con