Dissertatio medica de indicationum doctrina ...

141쪽

CIUITATIS AMSTE LAEDA MENSIS CONSULES, UIRI ΑΜ-PLISSIMI, NOBILISSIMI l

ILLUSTRIs HUJUS ATHENAEI CURATORES, UIRI GRAUISSIMIlQUI HAC IN URBE REBUs PUBLICIS ADMINISTRANDIS, JUSTITIA EVE UINDICANDAE PRAEESTIS, VIRI NOBILISSIMI, SPLENDIDISSIMI lQUARUMCUMQUE DOCTRINARUM PROFESSORES CLARISSIMI, COLLEGAE CONJUNCTISSIMI lMATHESEOS ET ASTRONOMIAE LECTOR PERITISSIMEl

142쪽

DIVINORUM ORACULORUM INTERPRETES DISERTISSIMI, VENERANDIl

QUARUM VIS ARTIUM, DOCTRINARUMQUE DOCTORES COMSULTISSIMI, EXPERTISSIMI lCIVES, HOSPITES, LITERARU Μ AMORE AUT DOCTRINAE FAMA INSIGNES, CUJUSCUNQUE ORDINIS ATQUE LGCI, AUDITORES HUMANISSIMI, EXOPTATISSIMI l

Vos ETIAM, JUVENES' LECTISSIMI, HUJUS ATLIENAE IORNAMENTA, PARENTUΜ AMOR, PRAECEPTORUM DE- . LICIAE, PATRIAE SPES l

143쪽

Si quid erit in me ingenii, Auditores, quod sentio quam sit exiguum, aut

si aliqua artis medicae exercitatio. iii qua me non nisi mediocriter Versatum esse persentio; aut Si vel aliqua dicendi ratio, a reliquis disciplinarum studiis Prosecta , quae omnia Magistris , quibus olim usus fui, optimis eorum e Praeceptis potius, quam proprio marti, me debere lubenter confiteor; timemti tamen mihi ac sacile trementi terrorem inculit nova Athenaei Amstelaeda- mensis, quam imprudens forte et incautus suscepi , provincia, tum locus ipso et quam adbcendi Cathedra, e qua dixerunt olim viri, omnium omnis generis doctrinarum et disciplinarum laude ornatissimi, e qua et hodie in primis summa cum admiratione contemplari mihi contingit effigiem virorum, de nostratibuS atque exteris optime meritorum , quorum fama eximia atque disciplina ad unam, non dicam Europam , sed ad omnem terrarum Orbem

Quamvis enim ad erigendum animum meum juvet, quod in religione onficii collocandum arbitror, magistrorum optimorum praeeotitum quamVis Vel hac occasione gratiSSimo Cum animo laudare vehementer non poSSim Dolaviros illos, in arte Sua Dei eximiOS, SANDI FORTIUM, O OSTER DYKIUM, PARADISIUM, ClariSSimos quondam ACademiae Lugduno - Batavae Prosessores, qui praeceptis suis atque iustitutionibus singularem cujuscunque generis benevolentiam ad studia mea contulerunt; quamvis vel me erudi um etiam A 3 Drae

144쪽

F. v AN DER BREGGΕΝ eonN. FI L. Praedicem laboribus atque scriptis virorum, doctrina, honore, ac nomine il-Iustrissimorum , qui in hoc civitatis Amstelaedamensis Athenaeo summa cum laude floruerunt atque adhuedum Vigent BONNII, VROLΙKII, RE IN WARD-TII ; non arroganter tamen ita de me ipse sentio, quin et cuncta haec aliorum officia atque merita, ad me delata, ad debita mea scientiae atque artis justo nomine exsolvenda , eo magis Valere, persuasum mihi sit ac per-

Quod igitur audacem me juvare afflictumque sublevare poterit , VeStra, CONSULES Civitatis et CUR A aeon vis hujus Athenaei, Viri amplissimi et

Perillustres, erit humanitas et benevolentia, qua studiis meis adeSSe, DOVae que palaestrae Curam Committere Voluistis, Ciam ProseSSionem, Plane novam,

Pathologiae medicinae P acticae, Alateriae modicoe atque Medicinae Forentia

in siiluere degernerella. . .

tino et hanc Vestram auctoritatem , hunc amorem et favorem VeSirum,

Viri gravissimi l in consilium advocare mihi liceat, quo magis certiores vos esse velim, non istam mihi inesse doctrinae copiam, quam et ProVinciae, a me SUSCeptae, ratio aut Spes VeStra exspectare videatur. Non igitur multa promittere, sed insignia benevolentiae Vestrae documenta gratissimo cum ani mo rependere, voluntati atque exspectationi , quam de mo habetis, benefi-Cae, quantum in me erit, satisfacere , atque illa Omnia ad munus meum PCnSumque revocare , summa officii mei erit religio. Quod si sedulo ita acturus Sim, ut nec ipse mihi, neque etiam spei vestrae defuisse plane judicor , vos, Viri nobilissimi l hoc animi et ossicii gratioris testimonium, benevoli accipiatis, rogo, peto, obtestor. Quod SupereSt, SalVOS VOS atque in- Columes Deus Optimus Maximus diu conservet, in Civitatis, Patriae, Athenaei, Literarum, rerumque omnium bonarum insigne decus, Oro, Precor, Supplico lAtque ita etiam et vos, Viri clarissimi, Collegae honoratissimi l doctrinarum quarumcunque Professores , ad euindem amorem et faVorem compellare

Velim. Egregium quidem illud Curatorum omplissimorum beneficium, in medelatum, hoc sibi habet peculiare atque Proprium, ut ordini xestro adscriptum

145쪽

nihilque adhuc tribuentem, literarum, scientiarum, doctrinarum et utilitatum societatem vobiscum inire me patiamini, quin et multa mihi de jure vestro concedatis; mihi prosecto, qui tenuitatis meae bene conscius, hoc ordine vix ac ne vix quidem dignus videar. Cum vero in studiis atque literis nihil humanius fieri possit, nisi ut doctrina superior et sapientia, factis et scriptis latissime celebrata, studiosum et laboris amantem , Voluntate, ConSilio, auxilio iuvet aut adjuvet , ita et vos , Viri eruditissimi, me velut laborum socium recipiatis, subveniatis, sublevetis et Sustentetis, pro scholae DOStrae Celeberrimae necessitudine, oro atque obtestor. Favete mihi igitur et amate VOS, quorum Caritatem, beneVolentiam, subsidium et praesidium imploro, atque me in vestram Vos recipite fidem, quibuS integrum me totumque tra.dere, cura mihi erit summa et delectatio. iEt vos Auditores humanissimi l cum orationis argumentum aggredior, adeste aequis auribuS, meque humanitate et benevolentia sublevetis velim.

Dicam agitur: De und atque sola vid , pro hodiernis Artis Medicae incrementis , tum ad

fiscis solertiam, tum ad artem iPSam amplisecandam rite ineunda. Pervolventes diversarum gentium annales, ad inveniundum quod olim fuit artis medicae studium, prout IliStoria, lux illa veritatis et magistra vitae, uos edocuit, quatuor quidem PeriodoS distinguere nos oportebit. Ac primum illa, quam facile incertam ingenii infantiam dicas, ars domesti-

ea fuit, quum Nationes infimum adhuc culturae gradum tenuerunt. Quamdiu enim illae, Penates sanitatem tueri, vel Daemones morbos affligere, Vel Deorum ad Valetudinem reCuperandam auxilium implorandum eSSe, Somni runt ; quamdiu aegroti, eumdem in finem , viis publicis aut templis expone bantur, tum Vel Varia Signa, formulas, amuleta, aliOSque CharaCte S Sympa- theticos aut magicos, ad Sanandum vel insectandum ut pluximum V lere putarunt ; artem medicam profecto hanc periodum constituisse , absque omni dubio contendere licebit. Alterum mox fuit stadium artis empiricae, qua Viri, doctrina atque aucto

146쪽

ritale ornatissimi , obgervationes Vitaeque quotidianae experimenta ad usus suos practicos contuleruiat, atque inde et sentem et terminos scientiae omnis medicae petiverunt. Imo et eamdem hJuc Viam ineuntes, HIPPOCRATES,

Nus, HALLERUS, VeteriS Scholae empiricae Unus aut alter, Coaevos luce

sua ingenti illustrarunt, quin et Posteros ad liberrimam examinandi rationem et colligenda rerum gestarum testimonia duxerunt, quibus scientia haec Persectior, pari cum passu, mirum in modum adaucta fuit. Nunc enim Unulic sola veri' inventio opem illam Praestitit, Ut diversa systemata theoretica, Pariter cum arte ipsa aut Praxi, ex di Versa Vivetidi ratione, in scholam il- Iaia me asint. Hoc igitur tempore ars Scientdica multos secit progressus. Omnia, ad perficiundam illam aliunde ducta, vel veri speciem vix tenuerunt, aut cum ipsa qn entions dCSierunt. . Sequitur tertia Dogmaticoruni Periodus, qua philosophandi ratio scholasti- Ca, cum ConjectUris praeter SenSUUm effata, scholarum formulis, sententiisntque Verbis, cognitionem ipsam empiricam sibi subjecit, adeo ut ipsa haec Philosophantium schola et abstractas notiones, et omne istius eruditionis gemas, quin et Vocabula ipsa tenere aut intelligere sola vix ac ne Vix quidem Potuerit. Qui scholam Hippocraticam sequebantur, hoc philosophandi

genUS OPPugnare Vehementer coacti fuerunt. Mox autem ad Castra Dogmaoticorum et Disputantium pervenerunt, Baestauratis literis, novum in dies aPParuit systema , a philosophis inventum atque inductum, quod facile ad Scientiam Veram et germanam retulerutit ; atque hinc nonnunquam Ars ipsa Vestem aliquam mysticam induit, qua cognitionem ipsam nisi vel ad summum veritatis culmen elevarunt, desiderio tamen suo et hypothesi, Verbis baxbaris et poetico dicendi genere, satisfecerunt. Atque haec sunt illa literarum stadia, quae in Medicina Obtinuerunt. Hu-- igitur annorum intorva Ilo , in unam aut alteram partem, de Vera aut sal-- PraXi, de Brownii systemate empirico aut hyperPhilosophico , vel tandem de ipso philosophandi genere, vel poetico, vel prosaico, disputatum fuit. Utemplemur autem hodierna Medicorum aut Physicorum studia, quibus

147쪽

vel ob ectum artis, velut experientiae Subjectum, ad Veram obserVandi, atque experiundi rationem reserre , Vel postremum hoc, velut mentis effatum, ex argumentandi more Philosophico explicare voluerunt; contemplemur Porro eorum inventa et modum, hanc disciplinam Variis modis atque pactis tractandi, tum prosecto egregia indicia et sublimioris systematis medici subsidia in-Veniemus. Confiteri tamen oportebit, principia artis nostrae, mediis in lite- Tartam ΠΟStrarum incrementis, ad unum aut alterum systema veri nominis firmandum, non ita vera aut certa existimari posse, ut illis fidem omnem Praebeamus. Congeries enim illa empirica, multo cum servore adaucta, Pa riter cum Medicorum ipsorum studiis, ad ortem medicam revocandi omnia, quae Scientia Daturalis afferre poterit, tum et ipsum illud, quod ad aetatem noStram pertinet, Singulare scientiarum omnium Sublimiorum et Universarum studium Verum et germanum , cognitionis rectae fundamentum, in omnem Partem vacillarunt. Atque haec observatio magis adhuc Valere poterit, quiP Pe omnis hic artis progressus hoc sibi habet proprium, Ut accuratius indaget atque examinet, quod imperio ejus in hanc vel illam partem subjici poterit. HiS enim praetermissis, mox provectiora inventa atque Studia artem ipsam, quam divinam atque in ipsa rerum natura standatam sicile dicamus, ad incertam non tantum scientiam, quin et ad vanam ac futilem disputa

tionem referenda erunt.

Atque ita magno cum illo systematum et compendiorum numero, Ubi Vel Varia Scientiarum theoremata vel regulas therapeuticas, ab infimis inde es satis empiricis ad audacissimum conjecturandi genus illatas , inVeneris, ipsa exoritur quaestio: Quid vel inde ad sci sentiata et artem accesserit Z Quid vel veri aut certi his in studiis inveniatur Aut quamnam utilitatem ars mediCa e magnis Scientiatum naturalium progressibus, vel ex ipsa illa philosophia erectiore aut sublimiore , Ceperit PDelapso Saeculo octavo decimo medio, egregium illud praesidium artis medicae enatum fuit, cui BoERHAVIUS, FR. HoFF MANNUS, STA HLIUS,

aliique ansam praebuerunt. Condiderunt illi ubicumque terrarum Scholas suas; Scripserunt erudita varia, quae in omnium sere manu VerSabantur; B G R.

148쪽

F. V AN DEB BREGGEN con N. v I t. GLLEN 1 theoriam examini SeVeriori subjecerunt ejusque auctoritatem diminuerunt ; scholam SYLVII OPPIIgnarunt; Θεραπειαν generalem firmioribus oeconomiae animalis Principiis, in statu tam Sano quam morbOSO , pariter cum prospero medicamentorum Succe8Su , laudarunt; Vitia humorum accuratius examinarunt; majorem organismi omnis vitalis rationem habuerunt; empiriam irrationalem rejecerunt, Simplicioremque rationalem substituerunt; illi tandem , pro ratione temporis emendatioris et progresSuum, quos Physica aliaeque disciplinae theoretica jamjam secerant, seliciori laborum Omnium eventu gavisi fuerunt. Ad finem vergente eodem saeculo , Physica, Praesertim Chemia , multos

fecit progressus; major lux Physiologiae et Pathologiae apparuit; Μateries

medica et Pharmacia magis elaboratae ; multa medicamina, huc usque incognita, quin et medendi methodi Variae meliori examinis trutinae subjectae;

magnus ObSerVationum rectiorum numerus de Statu morboso atque remedio.

rum effectu , experientia duce, pervagatus fuit; accessit tandem medicorum liberior sentiendi ratio, quae vincula disciplinae Scholasticae perfregit, atque haec omnia Vim singularem ad perficiundam Θεραπειαν, maximum illud recte medendi instrumentum, adhibuerunt. Prisca igitur Hippocratis observandi ratio iterum Praevaluit, qua naturam Sequi, ejusque Vires medicatrices, ex magistri optimi voto, magis aestimare coeperunt. Aditus fuit longe sicilior componendi lites admodum sutiles, quae olim in Pathologia humorali aut nervosa obtinuerant; illam certis circumscribendo limitibus, hanc illustrando partibusque solidis vitalibus utili rem et efficaciorem reddendo vim, quae tandem disputatores fervidos de efficacia medicamentorum in partibus Corporis Humani solidis et fluidis ad altissimum silentium redegit. Cognitione Physices mirum in modum adaucta, nostris quidem diebus Philosophia , quam criticam appellant, terminos .cientiae arctiores constituit: ariaS, quae olim extiterant, docendi methodos examini accuratiori subjecit; opiniones antiquitatis priscas et venerandas, veluti dubias valde et incertas, ProVocavit; innumera sere orsanismum rite examinandi iuventa Progenuit,

149쪽

II atque hoc pacto inductae fuerunt omnes noVae illae et grandes ariis revoli tiones , quae omnem theoriam medicam Vel turbarunt Vehementer , vel etiam ad novam quasi formam duxerunt. Fuit imprimis Τheoria organismi vitalis, quae universas illius mulationos a mutata mixtione et forma materiae animalis sejunxit, relicta tamen ipsa illa explicandi hanc varietatem cura atque opera, quin et materiam ipsam Variantem nomine singulari appellandi facultate. Mox enatum fuit systema Brownii et theoria incitabilitatis, qua vita, sola in organismi incitatione at que in actione externarum incitantium potentiarum posita, atque illa, Velut laudamentum Primum et princeps , Commendata fuit. Fuit tandem docendi ratio medica, quae Primas naturae Vires, atque ita summum illud scientiae omnis physicae principium, non ad Solam artiS formam experimentalem, quia et pariter ad contemplandi aut theoriae rationem, atque hoc Paeto Θεραπειαν

ipsam nuperrimis quidem temporibus, ad firmam et stabilem scientiam re . tulit. In hodierna igitur Medicinae conditione, nullus alicui theoriae locus erit, quae, jure atque arbitrio, Praxita ipsam determinare possit, nulla prosecto,

quae experientiam Solam, teStem ac magiStram habeat. Accuratiori enim instituto examine, bene multa, Sese offerunt laCunosa et contraria, atqUe experimenta ipsa therapeutica duplicem aliquem, quin et aliquando valde iu- felicem eventum habuerunt. Idemque illud confiteri facile oportebit de reliquis omnibus, quae hoc quidem cum consilio inventa atque institula sunt, ut Medicina practica ad solum theoriae finem res erretur. Cum igitur, ne hanc in rem prolixiores simus, ex his, nuperrime ad me

dicinam novo cum studio relatis, quae ante perhibita sunt , conclusionem aliquam efficiamus, sucile apparebit, tractationem medicitiae scientificam Supe. xius fuisse elatam; multas ideas et opiniones ad veriGrem artis formam accessisse; Ordinem magis logicum ad morbos bene distinguendos, imo et in varias clasSes reserendos, obtinuisse ; rationem longe accuratiorem Virium Vitalium , tum ad explicandum tum ad tractandum statum morbosum , in.

ductam , atque iude indicationes et qualitateS corporis materialis magis desi-B a ni

150쪽

nitas et verius fuisse elaboratas. In alteram tamen partem nullus, a praejudicata opinione immunis , inficiari poterit, permultos Dimis anxie versari intractatione aliqua transcendentali, quae empiriam aut praxin sacile spreverit. Antea enim opinio fuit Vulgaris, Unum aliquod factum magis valere, quam quidem magnum hypothesium numerum; theoriam autem in ipsa experientia collocandam, arctissimoque neXu ad Veritatem et USum Certum eSSe Conjungendam. Nostra autem aetate res ipsa longe aliter comparata est. Quod in experientia Cernitur , nunc theoriae subjicitur , figmentum sere omne lu- hΡnti Us arridet, quod certum sane dicamus,' rejicitur, atque ita sententiam vulgarem Sequi, in laude collocatur. Hinc novae Cujuscunque generis observationes studio praejudicato ad Systema reseruntur. Nine statum , qui

incitationis dicitur , aptissimumque medicamenti stimulantis gradum ad granum sere indicarunt, ast in praescribendo medicamento ipso, aut dosi, Vel forma, vehementius errarunt. Hine faciliorem unusquisque rationem invenerit , Cosmogoniam aut Physicam phantasticam sormandi , tum et elementa naturae jucunde satis atque eleganter effingendi , Ut quod in Daturae phaeno- menis observatur, divino quasi honore afficiatur, magis quam quod in ipso naturae conspectu, aut monte, aut 3gro, aut laboratoriis Sese omnino commendat, examini accurato et experimentis subjiciatur. Iucundius hinc etiam longe et facilius fuit, theoriam nervorum, sensuum organorum et generationiS, formulis mysticis comprehendere, quam examen illud accuratius instituere, quod HRLLERUS, SO EM MERINGI Us, alii, quondam fecerunt. Atque ita

imaginatio sola medicamentorum effectus facilius quidem fingere , quam invisitandis aegrotis ipsis, experientia duce, Consectanea certiora elicere Potuit. Ut igitur paucis omnia comprehendamus, nullus quidem abnegare poterit scientiam amplificatam, cognoscendi autem et distinguendi rationem imminutam fuisse. Medicina igitur theoretica magis , quam praetica. PraeValuit , atque adeo multis concedendum facile erit, medicinam priscam, absque inventiS recentiorum stare utique Posse; postromum Vero sine veterum praesidiis ix ac ne vix quidem recenseri aut vel amplius posse intelligi. In tractanda enim arte medica non arridet, quod sciendum solum, Sed quCda,