장음표시 사용
11쪽
inagna semper laude positos admiramur. Hae igitur ambae ad MAUROCENUM honestandum ita concurrunt, diffcile ut fuerit statuere, utram prius, magisve summum debeat praedicari. Etenim si, quam literarum studiis diligen tem, & assiduam operam dedit sine intermissione, quaeque posteritati reli
quit suae doctrinae, atqne adeo facundiae eximiae monumenta praeclarissima, in spexeris ; eumdetria Reipublicae administratione nunquam recessisse, vix animum induxeris , ut credere valeas et sin autem tantarum ReipubIieae dignitatum, quibus est omnibus egregie perfunctus, rationem habueris; eumdem
iterarum studiis tantopere addictum fuisse, nulla tibi ipse ratione persuadere poteris. At ille veram animi quietem, & tranquillitatem in bene, praeclareque agendo , non in otio reponens, & quidquid publicis negotiis subtrahere licebat, in suis deliciis, atque , . .ioribus, id est in literis omnibus, libero homine dignis , avidissime contriere solitus , eruditissimi juxta viri,ae Senatoris prudentissimi personas duas gravissimas unus egregie sustinebat. Qua proper nos ditas illius , tanquam duum virum , vitas posteritati jure
optimo mandare debemus. Enimvero, cum talis, tantusque extiterit ANDREAS , non. multum est illi ad nominis commendationem de cIaritate domestici generis petendum : noui, et mori qui tantum posteritati virumi deseribere constituimus, paucula quaedam videntur ric ς σακοῦ. δἰeenda. Primum nobilitatis gradum facere consueverunt , in civitate no bilissima , & maxima natum educari; deinde claris parentibus ortum esse.
Natus igitur est MAUROCENUS Venetiis , clarissima post homines natos, atque optima civitate, quam, si li coxis arcem, justitiae thronum, prudentiae regiam, Italiae ocellum, en ristianae re publIcae PaωμisAriae inlis di Xeris, vera quidem praedirabie, sed omnium sermonibus pervulgata, &longe minora veris, nullamque omnino Vocem reperies, quae magnitudi nem ejus comprehendere valeat ; & quidquid dixeris, minus erit. Siqui dem nemo tantis est naturae , atque industriae praesidiis instructus , qui urbis amplitudinem, situm, leges, init tuis non modo oratione consequi speret , soa admiratione omnino possit adaequare . Cum vero antiquitas ipsa in humanis rebus proxime as Deos accedere videatur, & fiant, quae sunt a praesenti memoria longe remota , quasi Veneranda canicie quadam, multo sanctiora; haud facile dictu est, quantum clarissimo generi dignita tis adjungat temporis vetustas . At in Veneta Republica illud , ut alia omnia, sapientissime, ae prudentissime constitutum est, ut ii tantummodo ad reipublicae administrationem admittantur , qui vel ab urbe condita, perpetua , atque incorruptu majorum serie ad hane usque aetatem impol lutum genus traxere , vel ab ingentibus meritis civitatis , atque adeo eo mitiorum jure donati, successionis legitimae, do nunquam interruptae continuationem praeseserunt. Quod cum ita sit, inter eas familias MAURO CENI numerantur, quae cum ipsemet Republica de antiquitate certantes, dubium faciunt, utrum eas tantae patriae filias, anne matres merito appelles; cum illud pro certo habere debeas, nullam omnino reperiri , nul- Iam excogitari posse majorem generis claritatem . Eminent vero praecipue
MAUROCENI , eum omni tempore belli , pacisque artibus clarissimi no-ruerint; neque desint in pervetusto familiae splendore & a tres in Republica
in Du a tres in Rep. Dures in Magnum magnorum virorum proventum qualibet aetate tulit gens MAUR EN Λ, qui belli togaeque artibvs , gestis domi sorisque supremis magistratibus elari, ecclesiasticis dignitatibus inlisues, literarum doctrinaeque laudibus relebres, nobilita
12쪽
Duces , & omnes honorum gradus, quos eadem tribuit , & cardinaliciae, a J quas vocant , purpurae, & regale bJ fastigium . Igitur ex hae gente natus est Andreas ipse , simulque sol eum hominem vidit , & patricium , non factum, sed natum, virtutisque splendore a clarissima suae gentis stirpe nunquam discedentem , eis quo magnam sibi gloriae accessionem feeit Quemadmodum enim qui propcla virtute non sulgent, alienae laudis. gloriam aucupari, inque se trafferre non debent : ita qui ad majorum gloriam proprias virtutes adjungunt , duplicem mihi promereri laudem videntur ; non
minus quod ne potes fuerint, quam quod digni nepotes . Ortus est Andreas , fortunato admodum , faustoque siderum concursu , postridie idus sebruarii anno a Christo nato M. D. LVIII. qui Veneto more. numerabatur adhuc M. D. LVII. Patren . habuit Jacobum , virum prisca virtute, & fide , & Senatorem amplissimum , qui, multis exanitatis laboribus, publicisque muneribus summa cum laude perfunctus , Reipublicae Consiliarius , qui inter summos honores habetur , renunciatus fuerat : avum Andream , qui virtutibus universis , pietate praecipue , atque innocentia inter omnes eminens, Cretae, ubi Reipublicae nomine, summo cum imperio praefectum agebat , cum ingenti regni totius dolore, atque lacrimis, biennio post Andream nepotem natum diem obiit , atque caelum , unde prius venerat , veluti jure postliminii, revisit . Mater vero fuit Caecilia, Pauli Cornelii filia , divi Marci Procuratoris , quae dignitas , secundum Principem , primum obtinet in Republiea locum e sicuti Cornelia gens amplissima , atque nobilissima, ce) praeter Reipublicae Ducem , innumerabilesque Senatores , Omnes continuos annos in supremis dignitatibus egregie versatos , cdὶ quam plurimos etiam tulit purpuratos Ecclesiae Pa-b trestent antiquissimam, di Reipublieae eoaevam maxime illustrarunt. Singulas enumerare immensi prope operis esset. Quos tres in Republiea Duera memorat Crtim , suere Dominitus, an no II 48. ad principatum evectus; Marinara, I 249. Mieba/I, 3332. Postremis hisee temporibus eamdem dignitatem eonsecutus est Franeistis, qui Peloponnesiaetis ob Pol onmsum domitam di-Ωus est . Tertium supremo rei maritimae praesecto, anno i 688. Reipublieae prineipatus delatus esti Reipublieae Prineipi, quartum suprema rei maritimae praetectura. l a cardinaliciae purpurae Petrias Mauroeontii , insignis iurisinsultus , a Gregorio XII cardinalteia purpura donatus est . Hujus breviter meminere Marein Mantua in Emomo ΠΙ- friaem virorum , qui vel scripserunt , via jurisipemiantiam publi o docuerunt , &e. Patavii, Gra-riosus Perebat nur exturibat anno IIII. in . pag. 34. et Gutam Pane rollus vo Haris Iogum ἐπινer rexibus , Honoriis , a d Marcum Antonium Ero tollum, 1637. in ε. pag. 448. Eamdem digni talem in gentem Mauνotonam intulit deinde Ioannos-Franciri us, eurus vitam scriptit Stephanus Cosmus, id temporis Congregationis Cleri rum Regularium e somascha Praepositus Generalis, dein Arehiepiscopus Spalatensis . Exstat ita inseripta : Memorie delia vita di Gio. Franee o Morosint, Cardinato A S. R. CH a , e Vestois di Brajicia. In Venetia, a pro se GD. Batrista Catani, I 676. in a. . & retalo fainetam)dictum intellige de τι asina I auroeena quae Stepbano, Ungariae Principi, nupta Anaream peperit, cognomento Venerum, Ungarorum regem. vide sis Iabellici editionem postremam pag. 24 .s σὶ praeter κε publieae Duem l Haee eum Crassus seriberet, uno tantum Prineipe gens -nelia gloriabatur, Marco stilicet, qui anno 3363. Prineeps est renuneiatus. Deinceps vero finisTO 161 . Joannos I. Dux ereatus est; & anno i 639. Franeiseus, ejus filius. Nune JOANNES II. Franaesti nepos, idem fastigium tenet. d in quam Murimos etiam tulis ρω puratos Ecclesiae parm in Sex e gente Cremita Cardinales recensere poterat Crassust Marcum ab Alexandro VI. anno x 492. renunciatum ἰ Franciscum, a Clemente VII. anno I 323. Andream, a Paullo III. anno 2334. Alo tam , a Iulio III. anno IIIo. Fodericum, a Sixto U. anno II 8 . di iuniorem Franciscum, a Clemente VIII. anno x 92.
Ego duos alios adjieio inferioribus temporibus inter Cardinales cooptatos: Fianicum iuniorem ab
13쪽
tres; neque solum ta) Reges, bJ sed etiam qui regnum ipsium incredibi
li, at maxime pia liberalitate patriae donaverint. Τam cIari vero parentes , cum nihil antiquius haberent, quam ut silium domesticis , hoc est sanctissimis praeceptis imbuerent , haud difficulter putarum , ad omnia summa natum, quique sive felicitate quadam, sive naturae bonitate rectam sponte viam ingrediebatur , ad suam consuetudinem , moremque deduxerunt. Ubi per aetatem licuit, praeceptorem ille nactus haud vulgarem , Bernardin m se in Parra iam , qui non latinas modo sed praecas etiam literas egregie doceret , puerilibus in studiis non se pueriliter gerebat et immo vero usque adeo supra aequales adolescentes se se extulit , ut jam inde apud omnes magnam sui, nec illam sane dubiam, expectationem concitaret. id Erat enim celeri captu, eXpedita ratione, tenaci. que memoria ad prodigium stupendus , & elucebat ubique ingenium pera. Cre , quodque caput est, gravitate quadam temperatum, & ad omne literarum genus bene, feliciterque natum; ut magister verba dumtaxat in promptu haberet , non verbera , magisque testis , & admirator, quam doctor
se Jam vero puram , & emendatam latini sermonis elegantiam imbibe.
Ducis fratrem, qui patavinam ecclesion summa cum laude inpur.
Λὶ n quo forum reges ) Carbarina Cornelia, Iacobi II. Cypriorum regis uxoi sali , parens vero Iacobi III. eui etiam immatura molle praerepto ex mariti testamento suecessit. b Sed etiam qui regnum ... patriae donaverint . Eadem Cypri regnum libere Venetae Reipublieae largita est. Legendus hac de re Petrus Bembus Hissor. Ven. editionis nostrae pag. 1 . e in pra/ἰepterem illo narius h Hs vulgarem, Bernardinum Parthenium J Cum Partbenitis et udiendis ae probandis iis, qui eaneellariae muneribus iungi debent, praesectus emi, Canteli riae magi serum voeamus, Ioanni-Baptiuao Rafario sussectus est, ut graeeas literas Venetiis publice traderet. Constat ex Senatus consulto VI. kal. novemb. IIII. edito , exseriptumque habeo ex Re so III uirum rei literariae, pag. 237. Natus erat Spit imbergi, pago haud ignobili in Foroiuilo. Edidit Commentarios in Horarii Flacci carmina axq e vodor. Uen. apud Dom Niiaestinum a 34. in. 4. item de Imitatione poetica libros quinque, primum ita liee Hen. v. Gab. Ioistitum II 6o. in . deinde latine Ven. v. Lia. APaneium, II6 . in 4. Uerum auctor Vitae Fri Paulli Veneti, ex ordine Servorum, sub narrationis suae initium memorat, Mauro renum, urraeum aliis pluribus ex Veneta nobilitate pueris, grammaticae ae rhetoricae rudimenta aecepisse ab Ambrosem Moresio , ejusdem Paula avunculo . At Lollinus in Mauroconi vita , quam hule statim sissilietemus, narrat eum in literis graecis Parthenio doctore usum esse, latinis vero Ea
dὶ Eras enim eeleri eaptu, &α ὶ Qua ingema vi polleret Andrear, quod dederat primorum sindiorum specimen , narrat Aurdius Palaetyotui, Panegarico in funere Andreae Mauroeeni , edito Von. rv. Ande. Musebii, I 62O. ia 4. ,, Quae Vero traderet Praeceptor illius , ae mode- is rator, ita excipiebat, ut non exeipere, sed expromere videret ur, quae dudum impressa, &is insculpta laterent in animo. Quotidie sumebat aliquid, quod legeret, seponeret, stylo tr o Iam xero νινam ω emendatam latini sermonis elegantiam imbiberat, die. Post quani humanioribus literis, quantum satis puero fuerat, operam dederat, ad philosophiam, adhue in patria degens, se totum contulit. Testatur Patarietus laudato Panegyrico. Cum musarum, , , poetarum, historicorum saltus Peragrasset, di quasi aceu rata apis, atque solicita milegisset, D quidquid dulce videretur, ae suave ex illorum floribus delibandum, tandem in PHILOSO-M PHORUM penetralibus consedit & abdidit se. D Narrat porro idem auctor, quantumla rebus philosophicis profecerit, euius rei argumento fuisse memorat theses publice eum fiamma laude apud frequentissiniam illustrium virorum eoronam propugnatas. Id vero elarius etiam in de colligitur, quod anno 1326. XI. kal. tua. cum ad Senatum de publieo philosophiae doctore legendo relatum esset, quod munus a prima harum se holarum institutione patrietis hominibus semper delatum est, An eae Maurocenι lationem habitam, eum magna ejus laude, inc veni,
14쪽
O rat , eum a verbis ad res ipsas opportune conversus, a J Al disium Ps Durum , virum patricium , logicam , & philosophiam e Senatus consul to publice profitentem audire coepit . Is vero adolescentem amplexus , in eam viam , qua ex vera , solidaque virtute in caelum itur , recta deduxit; eum mentis altitudinem, omni ex parte persectam, homines ex philosophia sibi comparare doceret , non ad ostentationem , & inanem sapientiae lati dem a sed ad usum vitae necessarium , & ad virtutem per semetipsam expetendam. Hinc virtutis amore inflammatus adolescens, omnem curam, &diligentiam in studiis ponere , omne inque movere lapidem non cessavit, ut supra saeundiae laudem , philosophiae peritissimus evaderet e quod tanta animi alacritate , tantaque contentione procuravit , ut nihil sere temporis amitteret; immo vero cum quiescere aliquando vellet , & animum relaxa. re, non ludis, aut inertiae se dabat, ut alii, qui solent Ludere par impar , equitare in arundine longa Ised argumentandi rationes omnes , captiosasque dialecticorum probabilitates summa cum voluptate, atque fructu percurrebat e tantamque sibi argumen torum supellectilem comparaverat, ut in differendo subtilis, & omnium acutissimus dialecticus haberetur; possetque de omni re, quaecumque in disceptationem vocaretur, in utramque partem copiosissime disputare; & eunctis illis ludieris exercitationibus, quibus, ut Graecorum more juvenum alantur ingenia , solet unus aliquid proponere , quod ceteri oppugnare aggredian.
lur , ipsemet semper no interessa, quam praeesse magis videretur. Non tamen diu velitationibns illis Operam navavit, Cum sophistarum, aut agyrtarum verius artificium subodoratus, clamaret : Nolla se rem omnium preti sy-nzam, te us videlicet, in commenticiis , futilibusque γπ sionibus miserrime ter δε- re , ex quarum disputariove nunquam doctior , fed infestior faepe vaeritatis hostis dia foedere Daleas r severeque plectendos diceret doctores illes, qui, pellucidis, atque Iim
rissimis Aristotelis , o Platonis fontibus omissis , unde vera , folidaque mi fomia
fauriri potest, lutulentas , ct fastis fas recentiorum paludes , vepribus , atque Gm tis undique censertas adolescentibus exhibent ; ubi barbari , atque imieriti homines , contentionis cupidiores , quam veritatis , excogitatis disinctionum sigmentis, argumentorum improbe detortis conclusonibus , altassmas scientiarum contemplationes, non ad veritatis Iutem , sed ad cimmerias tenebras , perpetuis verborum involucris, infatissis ominibus dirusint, miseramque philosophiam , non vitae amplius , myrumque magistram , non naturae , caelorumque indagatricem ; sed artem faciunt ad fallendum vulsus captiosam , arque ni satorissm , in qua bominum quoque ingeni sissimorum totas aetates sine ullo iniictu contritas Iassim es videre. Cum itaque Μυι raceni prima aetas , tam vario virtutum genere so-rens , tamquam ver, futuram anni ubertatem maximam ostenderet, Pata-b a vium
veni, eompetitoribus Luca Molino In rebus philosophieis doctissimo viro, & Angelo Gabrielio , qui alios suffragiis vicit. a in Aloysum Pisaurum . r. . audire eoσis. J Aoe idem Cras,3 assirmat in eo opere quod inscribitur, Psama νηι , edito rin. v. ber. CombH, I 6S2. in a. pag. 7 . D At docendi mune- ri addictus s Pisaurus, philosophiae in patrio gyninasio prosessor in ita se gessit, ut ex eius aca- ,, demia, quasi ex equo troiano, amplissinii viri prodierint, Augusinui Valorius, ANDREAS is MAUROCENUS, historieus, &e. ,, Halluet natur hie autem Crassis, dum inter Pisaurἰ auditores Valer/um hune recenset, qui aliquot ante illum annos professio erat, di quem Andreas noster adhue PUER in Hemtos se o ρbilosopbiam interpretantem aut verat, ut ipse testatur ad Lollinum scribens, opuscὐυν- pag. 22r. Coasule Diarium iraticωm literatorum, ton o V. Pata. 37 3. & 378.
15쪽
i tum se contulit ; ubi si in cum c bὶ Franciscum Picolamineum , fe) philosophum praestantissimum, audiret, nihil sibi ad omnem diligentiam reliqui
facere, cessare nunquam, sibi ipsi instare, atque egregio cum semetipso cera tamine instituto , quotidie doctior evadere ; saepius comites , & famulos omnes a se dimittere , quo liberius , remotis arbitris , dulcissi in is literarum studiis accuratius vacaret; nunquam se minus Otiosum , quam cum otiosus, nec minus solum , quam cum solus esset, praedicare , ut ne cum cessare quidem opus esset , in suo studio cessaret, & dum animum relaxaret , tamen aerius intenderet. Nihil prosecto tam alte natura constituit, quo labor, &diligentia non possit eniti . His artibus ille ingenuas omnes disciplinas non leviter, aut perfunctorie ; sed serio diligenterque amplexus, studiorum prospero cursu , & feraci vigiliarum proventu ad summam, & inusitatam multiplicis doctrinae segetem pervenit, cum praecellentis ingenii velocitate , ca-- Pm- ὰὶ eum Franeiscum Pieeolo mineum, die. 3 Cens νειμ n a non antiquitate solum originis, sed magnorum virorum quoeumque genere clarorum neunditate nobilis est. Ortus est Franis δε α, Senis in Etruria , ubi familiae sedes. Primum logieam in patria ; dein Maeelatae, ae Periatiae philosophiam doeuit. A senatu veneto accitus anno I 36o. philosophiam exrraordinariam in ptima sede, ae paullo post ordinariam in prinis patiter sede Patavii professus est . Ita a junt Ideo tis. Psil pus Tomis us in I fritim virortim elogiis, Paristia , N. Don. P argum o socium , 163o. in. 4. ae Antonius Decolonus de G nasso Paranino , Patavi; , ap. 1 raxe. Ashuram, a 39g. in a. Ex Ruso tamen Ilivii irin patavini gymnasi moderatorum apparet, ex phi Iosophiae extraordinariae exedra ad secundam sedem ordinariae, hine ad primam proveE1um ;tum literas graecaa ae latinas tradexa maum, donee iterum primae philosophiae ordinariaesidi restitutus est. Adeundum hoe Regestim pagg. 229. 24 I. 243. 234. 262. 272. 276. b) eiam Franei seum Pie lom in eum. . . ati,ir.t J Non unum tamen Piceolumis um audivit, sed alios etiam doctissimos viros, quibus id temporis gymnasum illud florebat. Id testatuerisinntia in eius Vira Idiotas etiam Ga.dius in Elosographo edato Furantiao, Op. Amatoris Ma - , ω fee. i 637. in a. pag. ras. Si tras fera asi' italita Asene , marie ki Vere iis, o nmi=, o Lais opi nise , po adatta pia far 'mo ι' an A Platon abis dimorandis ianismonto , ah Getiὸ la seometriis , L m ea , o P Atra parti vitia inarematitis, o rilia Assissis. Di quesa. ἐ- Itimi immortali, Franeeseo piecolomeni, o Iaeopo Zabarena, μοι o primipi di far ι κ/ hrreraν iis , parἐmoto amo e efferva . Sed luculentior testis Aedros ipse, qui quadam epist la ad Abse m L of in Α, Bellunt episeopum, virum doetissimum . sbique maxima familiarite coniunctuin , quae exstat inter eiusdem Andreas in L pag. aia. his verbis eorum temporum meminit . , , o praeclara tempora, eum nobilitatis Venetae flos in amplissimo ae pulcherrimo ,, literarum theatro se se ad egregios mores, atque disciplinas essingeret. Erant omnigena eruis ditione praestantes Oiri Feririeus Pondissitis , F ηιφιοι Piso ominem , J.eoltis Eabarosea , qui se philosophiam prostabantur. Erat πιο-ι PH νμών , peripatetima iupernaturalis philcsO- phiae eolumen, qui metaphysea interpretabatur. Erat Mensior ille Gniti MInns, ingenuaia rum artium promptuarium , qui amoenissimo praesidebat horto , plantarumque omnium ,, imagines mente complexus, portento similis, eunctos ad stupore in usque exeitabat. Quot ibi deis abditis rerum eatiss, de naturae areanis disceptationes ρ &e ,, Neque hie praeteriti debet , quam tune amieltiam eum Ioanno Franciyco Mussato inierit, viro literis graecis ti latinis omnatissimo , cuius obitum, eum in id tempus incidisset , quo Nisu otenus erat IlIVir literarius, desset Ipse brevi elogio, qnia inter eius Opincula exstat , pag. Is . ,, Quonam meo se fato eontigisse di eam, Da os Franciso in Isara , ut qui tuam olim eximiam 1apientiamsi ADOLESCENs suspexelim tali nimium seroὶ extrema tua , mea jam ineipiente senecta ,, fructuna ferre coeperim λ summo id felicitatis reponebam loeo, me proximis hisce annis in- ter huiuste gymnasi Moderatores a Senatu eooptatum, talem virum nactum, quiciam de se iis rebus eommunicarem, de iisque dissererem studiis, quibus IUVENTAM alueram, dee. sis) psi sphum pra/saniis tim audir/ι ) Ut iurisprudentiae ae theologiae potius , quam philosophiae operam daret , Patavium Mauroeentim conressisse , testari videtur Paut ocius inponerarico . ,, Latinis igitur literis Venetiis diligenter ex eulius , ibidem in philosophiae, , studio magna cum eura exere ita tus, Patavium ad percipiendum stlidium LEGUM , ae RERUM DIVINARUM eoueessit. M
16쪽
ptuque illo fere incredibili , vanis , ae futilibus quaestionibus prorsus abdi
catis, disciplinas omnes egregias complecteretur : eas vero philosophiae par tes, quibus mores formantur, & rerum humanarum , ac divinarum arcana exquiruntur , non calleret modo perexacte , sed in omni vita praeclarissime quoque e X primeret; sapientiaeque studium eximium non solum verbis, aut rerum abditarum exquisita scientia , sed morum gravitate, ac vitae innocentia prae se ferret. αὶ Eloquentiam praecipue coluit, atque exercuit, quae a natura ad salutem, & conser ationem hominum data, in qualibet republica semper primas tenuit, prudentique viro non utilis tantummodo, sed necessaria omnino videtur e Sistere . Nam cogitatione , & animo si quis multa comprehendat , at oratione quod velit explicare nesciat, perinde est , quasi nihil ille cogitarit : sapientiamque sine eloquentia thesaurum quidem, sed latentem in tenebris, penitusque abditum , cui nequeat patere aditus, non inepte dixeris . tbὶ Cum itaque inhonestis omnibus voluptatibus nuntium Andreas remisisset, vitamque in literarum studiis suavissimam viveret, triennium in praeclarissimo Patavino gymnasio non sne ingenti ctn gloriose peregit. e in Ubi vero Patavio , sicut per alias Italiae civitates, importunissima pestilentia vagari coepit, inde invitus discedere coactus est et non tamen intermisit, immo diligentius exercuit honestissima , & liberalissima literarum studia, ut iis ornatus, excultus, atque expolitus , speciosaque & ingenti doctrinae multiplicis At historiaru in supellectile comparata , ad rempublicam accederet instructissimus : cives illos, veluti detestabilem pestem execrari solitus , qui literarum rudes rem publicam administrandam suscipiunt, ut civitatis pericillo, quin etiam exitio civilem tandem prudentiam sibi sero comparent. Sie igitur per omnes ille dignitatis gradus ad supremam existinationis, & nominis claritatem pervenit, cum propter ingentia ejus merita honores Omnes , super alios alii continuati, eidem deserrentur ; ille vero praestaniissimis etiam literarum studiis, quae veI maximis in occupationibus ν
ain Eloquontiam ρνιυcipue coluit in Aeripe a Pautrolo uberiora de exereitationibus iis, quibus eloquentiam Patavi xeoluit. Interdum in illis Musarum umbraeulis, ubi erant con- is ventus, ac concursus hominum praestantissimorum, e suggestu dicentem, docentem, disi is putantem, interpretantem, laudantem, quaerentem, Ut inperantem, commenta pulcherri- isma, atque dignissima afferentem audires intelligentiam, aciem, industriam, eruditionem is memoriam notares. Ubi vero perorasIet, di finem fecisset dicendi, summis plausibus, ae iselamoribus exeipiebatur, 3, bu Cum ira se inbonos is omnibus usu ardue amnetum Andreas ramin t Qaam aI enus ab huiusmodi voluptatibus fuerit Andreas, alibi lueuientissimo teistmonio apparebit. Pudicistiam vero Patavit, ubi adolescentibus maxima di frequentissima pericula, sanctissime ab ipso euitam, praeter LAlinum in eius vita, narrat etiam Palai Hus. is Contra ille pudiei- istiana & eontinentiam osculatus ae complexus est, ae ita complexus, ut nullae unquam si- is tenes, quae in hoe maris sinu innatare plurimae ac formosissimae ct lcbrantur, mellii is eum is verbis, S ad sallendum eompositis irretiverint, insatuaverint ; sed i permirum atque perra. istum in rationem quasi εubernaeulum in hoc humanae vitae cursu adhibens, di rectam insi- ,, steus viam cum immortali eon; unetam gloria, quasi Argonauta vellus aureum, idest Integri- ,, talem atque pudorem in portum, ad extremum videlicet spiritum invexit , die. - Subjicit deinde auctor, quibus potissimum rationibus inoffensa in vitam inter tot insidias deeurrerit εsei licet otium declinando, opem a Superis precibus, sacramentorum usu, aliisque pietatis chrinstianae exercitationibus implorando. c Ubi vero Patavio.... posidentia vagari coepit 9 Teterrimam ejus anni, qui 1376. suit , pestilentiam deseribit Maurocenus , Hsoriae suae libro XII. pag. 492. Nartat autem Palargo tu, Miatirocearum Venctias rediaile, non ob pestilentiae metum, sed ob eon se elum studiorum
17쪽
nibus , & muneribus nunquam intermisit , familiae vetustissimae gloriam a majoribus hereditariam, ac veluti per manus acceptam non tantum conser varet ; sed enixe etiam augeret, atque amplificaret. a Illua autem admiratione dignum admodum videtur, cum haee ageret Me tiroeevώs , dum aliud ageret : tot nihilominus , tantaque conseripsisse , quae praecellentis , rarique ingenii existunt monumenta, cum veteribus etiam optimis comparanda , quorum gratia etiamnum post obitum sibi ipse superstes immortali eruditionis, & eloquentiae laude commendetur. Neque tamen sunt adhuc tanti viri scripta in vulgus edita ; sed a doctis hominibus prae manibus habentur , cum ille ab omni ambitione remotus longissime,saei litatem istam edendi quaecumque scripseris , saepius improbaret ; praeclareque constitueret, qui scribit, ut doctrinam vulget, nullatenus eum doctrinae inservire , sed gloriae . b Extant vero, De R. bus Venctis in Syria gestis liber singularis : De iis , quae Veneta Respublica ad Hisbiae oras gessit adversus Olbovem , riderici Imperatoris sitium , libri duo Tractatus de forma Rei Itiblieae Venetae : Icon , seu vita Cbristophori Valerii e Leonardi Donati , Venererum Priscitis , Vita : Vilia Hieronγmi . Fabritii ab Aquapendente z praeter alia quam plurima opuscula , quae non minus eruditionem , & acumen , quam scribendi peritiam , elegantiamque abunde testantur. Verum nihil praeclarius, atque ad famam posteritatis splendidius extitit, quam Rerum Venetarum uberrima Historis . Hanc X virum decreto, e Jcum anno M. D. XCVIII. Paulo Parisae , doctissimo viro, & Senatori praeesarissimo, eo in munere suffectus esset, latine scripsit, quaecumque Respublica gessisset ab anno M. D. XXI. usque ad M. DC. XV. diligenter complexus; eidem vero licet manus extrema nondum accesserit nam d, carptim scribere ne-
suorum eurtieulum . M Postquam.seientiarum orbem obivit, nihilque esse ampliuν videt ,, tur, quod ille non perlustrasset, perlustratum non cognovisset, in patriam reverius est. δε a j IIlud atirem mιrum . . . eum baec age ex Mauroeenus, die. Mirum sane videri debet , quod tantus Senator, a prima adolescentia ad rempublieam ingressus, numquan on gravissimis curis occupatus, tantum otii nactus suit, ut tot alia, quorum bona pars in Iurem est edi ta , nedum hane tantae molis, tantique laboris Historiam, eon seripserit. Paullo post itaque ait Crassus . ,, Carptim seribere necessiario cogebatur , siquid a publicis negotiis temporis vae Α, ret; quaeque intermiserat, recolere vix otium erat, nedum ornare, expolire, atque et is borare. Eadem affirmat etiam in Fanerarito Pala Notus. ,, obruebat nimirum viri an is nium Respubliea : idest rerum eontentio maximarum. Lucubrabat. Ad primam furem ibatis ita senatum . Reversus domum, quod reliquum temporis, studiiν reddebat. Perire omne,, tempus arbitrabatur, quod seriptis non daret, Iiteris non impertiret . ,, Quae omnia nouoratorie amplifieat aue or , sed eitra ullum artifieium simplieiter narrat . Neque enim laudat orator V sed medicus ejus aegritudinis caiisIas serutatur, qua Andreas decessit . His aeredit
Pauliat Mauroranus , qui ea epistola , qua Antonio Priolo Duei, & Exeelso Xviri ini Concilio fratris Andreae Hismiam nuneupat, ait , , In ilIa conscribenda, quod a publieis cm is is ris, & corporis aegritudinibus temporis reliquum erat, id omne sere ipsum eontrivisse. bὶ Extane vero, die. Operum omnium, quae Andrear conseripst , tum quae typ s edita , tum quae calamo tantum exarata, ad ealeem ejus vitae tu Ientum elenehum dabimus. eὶ eum Paulo Parutae ... eo M munera fur aut esse , die. 3 Historiae rerum Venetarum seribendae munus iniunctiim est Maurorano Xvirum decreto anno a 98. X. kal. ian. post Paulii Parinae Equitis di divi Marci Proeuratoris obitum . Anno vero r3sq. IIII. kal. ian. X viri pariter deerevere, ut Ipsi quotannis ducenti durati solverentur : quod etiam Paullo P rtitae deeretum suisse, patet eου ejus Vita nuperrime eum eius Historia edita . . in nam e rptim scribore edi atu i Exstat inter Andreao opuscula pag. I q. epistola ad , , Lollinum, qua ipse de se idem testatur . is Id unum me mordet , angit , atque excrueiat, , quod Hi oriam, quam summis vigiliis sere usque ad haee tempora perduxi, ad umbilicum ,, adducere nequeo: neque enini vel semihoram diei ae noctis quieram dueere licet. quae
18쪽
cessario cogebatur, si quid a publicis negotiis temporis vacaret, a quaeque intermiserat recolere vi X otium erat , nedum ornare, eX polire, atque elaborare nulla ibὰ tamen ex riis desiderantur, quaecumque in gravissima,
la saequo intermisso ar, 3ecolere vix oyium, die. Non dubitat tamen asserere Palaetetolus, quaeeumque Senator noster dictaret, ita elaborata fuisse visa, ut novis citris eadem expolire minime opus esset. ,, Raro commutabat, quae scriberet: rarius deIebat. Omnia fluebant, riaeumen styli subibant ; ut quae illi lponte , & nullo pene studio excidissent , aptiora videren- tur, quam aliorum, qui continuo eamdem tundunt incudem, extundunt, di excudunt la- is re, dcc ,3 4 bὶ nialis ramo ex ias desiderantur , &e. Longum esset, omnia afferre de hae rerum δεκε rarum Hsoria testimonia: omnia tamen praetermittenda non sunt. Ioannes-Henricus Boecisis , Biblior apbia e trica I Lipsiae , se x. heredum Io. GR 7, 37i . in 8. pag. x34. ς, An eas Mauracori Hsoria Venera minime spernenda est ρ sed merito PRAECIPVis in re- hus Venetorum MONUMENTIS accentetur. M Neobus Gad ius vol. II. de Scriptor. non Ec- cI. M. LM . ex opogr. D. Per. Cancei, 1649. in sol. pag. 2. haud multis Maurorantim laudat : is Maiaroeam Androas senator dc HISTORICUs inter Venetos NOBILISSIM Us suit. ,, Idem fusius in Elogi robo , pag. 116. Compose, obre aletine operexte, Ia Storia Venetiana divisa in molli libri , Mirateianda . piis norabili aut nimemI HI' Etiropis , e oti Asia n I passato stiolo succeduti Non AE tropera , νra' mederni almeno , soriografo latino pia emisso, e di- istenso, e sis , nὸ obe discor a mersio deri' interos Alia Κυυblica, o A' Principi, dei Morosit at i , ii quale morira β' emero ebiamaro, a Iusa det oran Tito Litio Padovano , af mio parere ,
ID EA DI NOBIL ISTORICO , LATTEO FIU ME DI ELOQUEN LA ROMANA ,
Haec eadem oratoriis ornamentis nvellita Palargoων tulerat. M Haee s per Venotos facta in ille tam praeelare compleaus est, ut si beati eensendi sunt ii, qui aut laetunt seribenda, ,, aut legenda seribunt , beatum Senatum, beatum M. Mroeenum fateamur: illum quod λα- ,,rit: hune quod scripserit. Divina tuis iactis Respublica es ι his seriptis sempiterna . At is quo stylo complexus 3 prosecutus eo nimirum, ut copia Livium, verborum elegantia Cae- is sarem, frequentia sententiarum Thucydidem superaverit, posteris praeripuerit palmam sui eons quendi , dici is Nicolaus Cressus, huius riδae auctor, alibi, nimirum i a Patrieior ins Veneroismum elogiis ; Veneriis, Η. Euau. De . binum, I 6I2. in a. hisce verbis opus illud claudit , , multa assirmans, vel eonsulto praetermitas Vel strictim expiessia , ne viderentur in historiam haee Elogia evadere: & vero praeclar3 facinora explicata uberius, ex Veneris bisoriis peti poterunt, ab iis praesertim, quas Andrea/ Maurocenus , Senator amplissimus , maximus se sapi- , de ineredibili facundia, dc latini sermonis elegantia, di rerum gestatum fide, Uulga- turus est . Inter vivos enim degebat Mauroeenus , cum Crassus haee icii ret . Addendum etiam, quae fuerit Alo 3 Lollini de hac Hisoria lententia, quemadmodum apparet ex oua-dim ad Andream epistola, inter ejus vi uias miscelianos edita miluni , ορ. F ane. Vis ori 6 2. in ε. pag. 324. Accedit tui ingenii Praestantia cum eruditione omnigena eoniuncta sermonis vero latini copia tam dives, tam beata, ut vel ingenti Venetae Hisoriae seribendae 'argumento, euius sub pondere complures viri florentis iacundiae succubuere, non modo suffe-elura, verum etiam supellatura videatur. M Neque hic ea praetereunda sunt, quae habet orianius Ferrariur pag. 327. Ope um Pariorum. Patavii , p. he . Pauli Frambottι , 166 2. in ais Andreas siquidem , Senator spe diat illi mus , Senatus consulto merae civitasis Hisoriam a B m
bi fine condere jussus, in juncto muneri , atque omnium expectationi praecia re satis est . 'B-bo quidem seribendi elegantia haud ita par, quod viro in specula honorum Ioeato, &ideo magna semper, ae varia domi, sorisque curanti, comendae orationi tempus desu-tit 'Sed operis magnitudine, consili praestautia, libertate, dc rerum maximarum usu, nemine inferior. Nihil unquam silii ausus, quod privato homini nequaquam impune cessisset. Qui pispe continentia Regum bella rebus Venetis adnexa, dc implicita, magnas necessitates, bel- 'lorumque causas, di modos, curasque ancipites tradens, quibus ille magnam partem , aut Vinterfuerat , aut praefuerat , ut aliquid gratiae daret , nunquam animum induxit . ae potentiorum offensas , quas veri studio sibi subeundas videbat , insuper habuit Aeeedat de releberrimus Fortumus Licetus. Hie eum editurus esset quatuor libros de his rotae; visunt Ana alimento ι prodiere autem Paravit, ast. Pot. Berretitum, 1612. in sol. eosque inseriberet Andreae Mauroeeno, gravissima illa nuncupatoria epistola ipsum ita aIIoquitur: se Ea si- quidem vitae integritate, judicii gravitate, ingenii praestantia, et cum ceteris disciplinis o-
19쪽
XVI AN D MAG& praeclarissima historia expetenda sunt . αὶ Ingressus fuerat italieo ser
mone eam eontexere , ubi Paruta desierat , inde initio ducto di verumtamen eum non modo suis civibus, Italisque hominibus, sed exteris etiam,& longinquis nationibus scribendum probe animadverteret; ne rerum gestarum memoria intra Italiae fines circumscripta , dc conclusa contineretur, immo propagaretur quam Iatissime ad omnium notitiam ; propterea instituit retexere , quae prius orsus fuerat, atque altius ea repetere , & latine perscribere , b) quae ita lice prodita literis a Parrata fuerant. Cum autem
dicen se ninibus , tum sacra theologia , naturali mora lique philosophia , eloquentia vero praesertim si pollere te, Selenissimae Reipublicae compertum est, ut non solum in summis & arduis ne- ., gotiis te consulto & moderatore libentissime felicissimeque uti eonsueverit ; verum etiam ex is innumeris alta sapientia claris te unum olim elegerit , qui rerum a Venetis gloriose gesta- rum I Moraam perpetuis famae annalibus insereres. Tu vero mirum dictu di sublintibus, ,, frequentibus assiduisque urbis magistratibus numquam deficiens, Se musarum studiis sedulo
is invigilans, simul Rempublicam praeclare gessisti, dc praeclara Reipublieae gesta conserip ,, sti, dcc. M a in Ingrinus fuerat Daneo sermone, &e. ὶ Contrat lum de Maurae no ae de Paruta contigIt.
Huie latine Hi riam sitani oris; ut narrat Amsolus Tenur, frater germanus meus, & cui non pauca eorum debeo , quae hic narrantur, in erus Vita, quae ipsius Hisorio per Lovisamn per editae, praemilla est it placuit deinde Italicis literis ex integro mandare. Mauroceum Ru tem, ingressus italico sermone eam contexere , mutata deinde sententia , insiluit retexere qua prius orsus 'nerat, et latine perscraere. Hine, quam varia si hominum mens, satis apparet scum alii iisdem rationibus ca9lamur, quibus alii deterrentur. EX Orti . Visola, quae ejusdem vitae inserta est, inter ceteras hac potissimum ratione ad Hi oriam italice seribendam adductus ille videri potest. Oltro ela mi par non poter furatro Mn. Ha - , /' D tanto stimato
d. loro p ruipe, P Historia desse eos ne e , ebo niuna opera , o cura baxes voluto porro per piae.ro a' nos i me uosmi Italiani : mehi ae ' quisu, persone per altro di abo ingurio , per bax roisi fora ualia I' in pria loro, non banno eognitione delia lingua latina . Contra vero minotenopulet, tum visum est, si ea lingua seriberet, qua legi di ab exteris posset. Id ipse testatur in prooemio Nisoriae suae, pagina huius editionis Deunda . is Post eujus obitum nimirum multa Parutae r eum mihi a supremo Decemvirum Consilio in junetum esset, ut ieriptis re-
,, rum, quae uoltra aetate gestae sunt, memoriam complecterer, euperetque animus, NON
, INTRA UNIUS PROUlNCIAE FINES , sed quaeumque priseae Romanorum linguRese notitia pervasit, nobilissimae atque antiqui is mae Reipublieae gesta perlegi, die. ,, .a tias italite prodita litaris a Paruta fuerant. Eadem etiam ratione, ut scilicet exteris quoque gentibus per venetos sortiter di sapienter saeta innoteseerent, nequaquam Hisori se suae initium inde sumpst, ubi Partita deserat, hoe est ab anno M. D. LII. verum operae, , pretium se iacturum existimavit c ita in eodem prooemio si altius seriptorum exordia duc ,, ret, atque ab iis Potissimum temporibus, quae post parem Bruxellia inisi Franei seum , Galia ,, lorum regem. & Caro lum, Belgarum tune ducem initam , Ec eum Venetis indueta, pa-- fias sequuta sun r. Ex iis igitur quae apud Partitam, Ieguntur rebus tantum omissis, quae ab ab anno M. D. X li I. per septem insequentes contigerant, Historiam suam exorsus ab annom D. XX l. quo ad Reipublieae prineipatum evectus est Antonitis Grim Atis , mira felicitate ad annum usque M. DC. XU. perduxit . Et fortare interii Aos eos septem annos eomplecti narratione meditabatur: sed praepropera mors prohibuit ; ut etiam prohibuit, ne ea mplecteretur, quae postremis vitae suae annis gesta sunt, quod Patisitis frater In laudata nuneupatoria epistola videtur innuere . ,, sed AB ALTIORIBUS , uti moliebatur, INITIUM ne su- ,, meret, neve ad proxima propius aeeederet, fata obstitere . is Non abs re erit hie s gnifieare , usque a Lollina aetate suisse aliquos , qui italice vertere latinam Matiroton. Hi oriam eonati sunt . Adeantur LoDin. Epistolae pag. 23 i. Audio, ,, te ne , an fratrem tuum e utriusque enim nomen ad nos fama detulit, de HISTORIA
se tum improbo , in multorum sane commodum ee mirum. Quotus enim quisque nune Roin na tractit , nisi Orbilius aliquis, in ludo verbere irrito adigens comatorum gregem , ut ,, bilingues sani ., Quis fueritis, eui epistolam hane Loi Intis dedit, divinare minime ausm. Id pro comperto aifirmare possum , Laurentium Penorium murorem Nisoriam , priusquam
20쪽
direndi formae variae sint, ac multiplices, quas Hermogenes, & alii Grames rhetores ideas nominarunt; duo tamen praecipua dicendi genera vulgo existimantur: brevius unum, ae pressius; uberius alterum , magisque diffusum et optimum utrumque, quodque jure quodam suo magnos autores, atque etiam laudatores habeat . Utrum autem ex iis alteri praeferre debeas, nullum certe in consilium adhibere , praeter temetipsum potes; ut scilicet, natura duce, quo genius rapit , eo propendeas, ne invita , quod ajunt , Minerva , hanc potius , quam illam dicendi rationem amplecti studeas . Id autem cum egregie calleret Mauroeenus , licet brevem , & sucei plenam orationem plurimum laudaret, uti aureum nummum eo pretiosiorem, quo argenteos plures repraesentat una exigua nota ; naturali tamen quadam
npensione, & longo midio quaesita secundia amplum potius , quam pre Di direndi genus consectatus est, quod veluti magnum aliquod auri non sit gnati pondus , eo jucundius , atque majoris pretii habetur , quo mole amplius: nec alia praestantioris boni nota insignior est , quam quod latius dis
fusum in plura emanet uberius . Liber ille vere aureus de Oratore ad Brutum ; cui tantum murore1ms ipse tribuere erat solitus , ut e manibus , aut e sinu vix unquam dimitteret ; quaenam dicendi genera in usu, atque in pretio essent, quando praeclara illa lumina eloquentiae enitebant , Antonii, Crassi , Cottae, Caesares, Hortensii, atque Cicerones , exacte demonstrat. Quantum mutaverint tempora paulo post, cognoscitur ex iis , qui, Flavia genta orbi dominante , proximisque deinceps aetatibus supersunt autores; praecipue vero ex Historiis, di Annalibus Taeiti , qui eum saecula multa in tenebris, ae situ perpetua quasi oblivione sepultus latuisset ;hinc erutus nuper , quamvis te lacer , & mutilus , eruditorum nunc prope omnium studio excolitur . Avorum nostrorum memoria sensus alius fuit , eum primum latinae literae, intermortuae jampridem , reviviscere coeperunt, atque ornari denuo; quod scripta multa doctorum hominum testantur . Est enim in oratione ipsa profecto, ut in rebus omnibus circuitus de veluti or. his quidam in idem recurrens, ut recidant in usum praesentem , atque re V centur , quaecumque temporis intervallo fieri jam desierant . Cernimus hoc quotidie in tota hominum vita, in ostietis, in moribus , in judiciis, ac legibus; nedum in habitu & eultu, & gestu , & sermonibus . Quae cum mu- recenus Omnia egregie perpenderet , quamvis contractum , & pressum orationis genus hae nostra aetate perciperet probatius haberi ; nihilominus alterum illud uberius , ac fusius , ad quod etiam sponte , ac natura lubens serebatur. , consulto praetulit : ea certe quasi praesagitione , sutura tandem quae prius extiterant tempora , ut in condenda historia praestantissimi viri imitari constituant Livium potius , quam Tacitum , illum facundum quidem, ut constat, minus ; addo etiam non magis prudentem . Haec iratura e de
ederetur, emendare, stiasque notas aditore animo agitasse . Testatur hoe idem Lolumu epistola ad Pisnoris , pag. 29 I. is De MAURO NA HISTORI Λ pauea adjieiam , quam is a te RECUDI non aecurate minus, quam amanter, quid ni gaudeam, alienissimo tempore ,, parentis lima destitutam die. is Huae epistolae eum responderet Pu- - exstat ejus epistola inter Lo iamra pag. 29αὶ satetur quidem -- i Hi oriam in manus sumpsisse ι verum purgat se , quod suseeptum opus minime perseeit. is Ad risoriam , quam innuis, AD- ,, NOTAvI mearum nestio quid ineptiarum; di malui institiae notam subire, quam inoffi- ,, eiositatis. Universam ne perlustrarem, vetuit moles atlantea oeeupationum, quibus opprimor is quaeque oppresso exprimant ingenuorum studiorum di memoriam , & ipsum paene nomen. is