Rodolphi Agricolae Phrisij, De inuentione dialectica lib. 3. Cum scholiis Ioannis Matthaei Phrissemij. Omnia accuratiùs quàm antehac suo loco restituta

발행: 1558년

분량: 442페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

421쪽

RODO L. AGRI C. DE I NVENT.dialogis uoti est dissicile perspicere. Sed nos interim aliquo exemplo quod dicimus indicemus. Demus cademicu probare volentem Epicureo. qui uis sine Hirtute sit, eum esse infelicem. Non sumet ille tantummodo virtutem essummum

bonum. id enim nihilo probabilius est,quam id quod intendebatur. nec id etiam unde istud deducitur, uirtutis curam maxime naturalem esse homini Altius igitur ordietur. uus retecquid fateatur anima corpore meliorem esse Sed hoc quoque muniendum es Socratica induEtione. uuaerendiι est, an aurigam curru, nauegubernatorem,m dominil domo,

principem popularibus, min v niuersum quod imperet praestantius esse putet eo quod Raret: an m animi imperio putet

corpus regi. ara si concedat, neces erit concedat animum corpore potiorem esse. auod ubi constare carpit sequatur hine, propria animi bona propriis corporis bonis essepotiora. Quod si docuerimus hinc,propriam animi virtutem propriam corporis, voluptatem esse e constabit virtutem esse meliorem voluptate. Euod i um erit fortasse quaerendum. Ex longiu- quo rogabit itaque ,putetne eisdem gaudere corpus animum ' quod nimirum negabit. Nam in multa poscit corpus,quae nec indulgeta illi credit Epicurus. Ergo horum aduersus animus,qui negat ea corporι,gaudet. Sic m animo multa placent, quae corpus auersatur. Cum gaudeant autem diuersis, voluptas corporis erit: quod autem voluptati contrarium sit, non inuenimu , nisi virtutem . Ea pertinebit igitur ad animum. Haec ergo bona utriscique erunt. Ἀδdsis proprium auimi bonum virtus,erit m sim mum bonum, cum demonstratum sit ante, meliora esse quae ad animum, qua m quae ad corpus pertineat. Cia enim no sint alia propria

hominis, quam tu unt avimi m corporis bona: NUω-

422쪽

tunae Ionasium dicuntur,quia istis riseruiunt) ergo animi bona,quonia meliora Auntsemma sint oportet. Et iam hae quidem cum sint virtutes, necessi es quisne eissit , esse cum summo malo,quod vitium erit, Atqui qui uis cum sim mo malo est,infelix est. Ergo iam essicitur,quod intedimus, qui quis e ue virtute, insedis est. auodsi a proximis carpiss-mus, inde digrederemur ad longiusposita, insolentior aduerserius negaret omnia, nequeperuenire nos ad aliqui imneret unquam, quod is confiteretur. μι cum ea proponiamus,quae disti multum,nequefere quicquam negotij videtur habere cum eo quod proponimus, facibus dat adure rius tanquam nihil ad pertinens. Vnde datur confessum nobis

aliquid arripere,in quo pedem quod dicissit figamus,ad

quod si alio perueniremus ordine, negaret id imum aduersa rius, ne vinculis argumentationum vinciretur, O aliquid confiteretur, ex quo contra imum regredipossemus.

Sed queadmodum a ummo quodam cacumine petito initis,ad id postremum, quod probare desinamus, delabimur:

sic licebit econtraris,m hoc imum quod intendimus primum facere. id adhibita argumentatione confirmare, hanc quei am argumentationem rursu alia astruere, donec veniamus ad aliquid i dem,quod inficiari aduersarius non posit. Similiter etiam poterimus, cum negauerat intentione aduersarius,proponere aliquid, quod etiam diuersum videattira proposito,quod det aduefarius. Id cum fecerit, tum ductu eo quem obliquum priore libro diximus,ex contradicente intentionis , contradicens eius quod aduersarius dedit, col gere. βuod quomodost, suo loco nobis es dictum. Huius ta- Lib. me admonitum altercatorem velim, vise at qua potissimuex issis istonendi ratione quatur, dua re in alterca- Σ

423쪽

RODO L. AGRI C. DE INUENT.

tione figuras esse orationis. At enim interrogantes, maduersari, sententias percotanda elicientes, disserimus, aut asseueramus, . nostraru argumentationum csantia,in nostri sententia eum transire cogimuF. Primu genus est, vi cu qua rimus,sitne virtus proprium animi opus. auodsi dederit aduersarius,rursus quaerimus, ne opus cuiusique bonum ipsiue

Deindesi id quoque detur si quaeritur, sitne animus optima pars nostri' Post haec,' ne Optimum quod optimo bonum est'

Haec etia cum datafuerint,tum retiuisetur,utique optimu,

Assummum bonum esse virtute. Secundiigeuus est,cu dicimus. Virtus estsummu bonii. idq' probamus. es enim bonii

animi nostri,quis prcsantisimum quod in nobis s. uod

sit aute animi bonu virlitis,id rusus dacemus,quonia proprasivus est ipsius. rellisaque ad huc modum asseueramus, donee veniamus adpostremum aliquid,quod probatione non habet opus. Cum possit aute duci ordo illepropositionum, aut aprimis,atque codisiis ad intentionem,aut ab intctione ad prima confessa,per utranquesturamrapta tamen est interrogatio priori ordini,si genus Usium disseredi tutius, atque modestius,inpluriu laqueorum aduersus aduersarium capax Namsi interroganti aliquid no det aduersarius, potea inde sine dedecore referre pedem,quod asseueriti turpesset, repulse,m se invia conatum fatenti. e seueratio vero grauior est,atque instantior,stordini ab intentione ad coufes ducendo aptior. metet enim aduersarium,innon istius consensi. ,sed viribus ru.e voluit extorquet. Sed rem ibesse oportet elusemodi,quam ab inuito nos aduersario confidamus exprimere posse. uuae si non sit,satius erit interrogationes experiri . Socrates itaque apud Platonem, ut qui nihilscirese

affirmarer nihilque habere,quod tanquam pro se asententia

424쪽

DIALECT. LIB. III. is diceret: interrogatione semper est Uus, omnemque omnib- in loris distulationem ex aduersariorum dictis instituit. Et sicut maximorum omnis aeui virorum inphilosophia consenserimae tribuuntur Platoni ,sic omnem altercationum ra- Platonisumtionem artemque seummo ingenio paraque curam acumine in dialogis expressit. Euanquam non desisterit eum e gristoteles incessere. tanquam copia effum , nouitatis cupidum, eloquendo tumidum ,orationis o lentatorem Fama tame pro Platonestetit . . sicut multorumsuore e sistoteles aequauit primu maximoru iudiciis Plato hunc proximu quide, , sed infra se tamen ,sicut omnes,reliquit. suintilianus autem, Quintiliani

in ι . in 1 liber alter .

sicut declamationum ,sic altercationum quoqueproprιucon tionum.

didit volumen,quod in nostras peruenit manus: egregiu quidem, Pusunt illius viri omnia. Plato tame,quiuissint etiainsignes virorum viri que linguae dialogi,in quanuis varios Uus mihisessicere videtur exemplo . Vi ergo quae ad distosi' is d. disp.ationem pertinent,in summa quandam redigamus, opus est in 'R primis,qui uis bene distonere volet ut totam inuentionissuae luam,hoc est,omnia quaecuns disturus est velut conssectui seuo subiiciat. Tum quid in animo auditoris essicere velit, diligenter expendat Deinde res imas,rerumque ξartes, eis vim inaturamque singularum, omnia m inter se coperat, cum praeceptis omnia. Tum no disculter videbit, labi temporum sequenda ratio, ubi per species res digerenda, oe quibusdam velut limitib' singula diserneda. νιι aliud ex alio, ut quodque proximum aptismumue fuerit, ducendum. Tum quid tribuendum voluptati, quomodo visioriae certaminiquesimulendum, uis quaestionum ordo,quis argumetationum, quis propositionumseruandus. Ect autem diligeti multaquὸ tura Σρφῆ 'R

tractata distositio, quando veram haec pars ingen, laudem

425쪽

RODO L. AGRI C. DE INVENT.

meretur. Sicut enim opes fortunae muncre imprudetilus'

sepe contingunt recte autem ministrare eas, circum stedi cosἶluque viri es proprium sic inuentionis copia indomitis prope nonnunquam insanis datur ingeniis, decor distositionis ordo arte iudicioqueformatur. auorum ut illud naturae felicioris ,sie hoc cultioris doctrinae signum est. fraeparanda quidem utraque, istud tamen iustius laudes.

Fauet enim quisque persuasioni suae. suum, inquiunt, euique pulchrum sumusquei λαντοι adeo καὶ φιλeri κοι omnes. ut nonnunqui in manifestis etiam erratis nobis bla-iamur, ac ne a nobis quidem ipsi vinci velimu . Quis autem nesti , hodie multa etiam apud magnos quosdam theologos,maximis vociferationib idcirco defendi, no quod sint vera, sed quod aut nobis, aut iis, qua tu doctrina Pseirur, aliqua dotalia vita sint Nemoque Vel sibi ipse libenter errorem suum satetur. Tantum abest, inquit, ut apud alios libeter sateamur errorem nostrum, ut nobis eua ipsis aegre eum fateri ioleamus. In quo pedem, quod dici solet, figamus.)Ductu videri potest a bobus. aut equis eurrum aratrumve trabetibus. Nam ut illis firnxiori opus est solo, quo pede: firmet r. ita disputante, solidu firmumque aliquid babere portet. quo ceu sulcimento ac basi tota disputatio nitatur. Notum vel pueris est prouerbia illud Hieronymianum, Bo lassus sortius pedem figit, Verum id alienius est ab hoc loco. Et sicut maximotum omnis aeui virorum in philosophia consensu primae t ibuuntur Platoni. id vel ex Cicerone eo stare potest,qui Aristotele ita principe philosophorum appellare solet, ut Platonetam esemP excipiat. ut prima Tusculana Aristoteles, inquit, lHge omnibus Platone semper excipio praestas& ingenio Se diligetia, cum quatuor alia nota genera esset coplexus 8ce. Plato huc xximum quide. Verbis magis qua sensu his simile est illud Claceronis in Bruto. Duob' igitur sumis Crasso de Antonio. L. Philippus P ximus accedebat, sed longo interuallo, proximus tame Et hunc a mulatus Virgiliuti longo. scdlximus, interuallo. Quintilianus autem sicut declamat tonu Demuor ego, csi nihil fer me tam obrutu suerit hactenus, quin id nostra hac te peta de in lucem prodeat, qui Quintiliani fiat, ut hoe Fabii altercatio tisi opus nodum usquam excusium sit. N am extare ipsum ad- liber alterea hue,id vel inde colligi potest,quod Rodolphu,sib id visum testatur, neq; verisimiletionum. est, intra tatillum temporis intercidere potui spe. Quod aute ad volume attinet decla mationum, hoc an Quintiliana sit,video verti in dubium.Sunt enim quia iant. sunt qui, negent. verum nihil ad huc locum. Ut totam inuentionis suae sylvam.) l lateria rudem impolitamque,& adhuc indigestam. Et quibusdam velut limitibus.)Ductum a discretione, disterminationeque agroru. Porro, quae hoc capite ab Rodo ho tractatur, eadem te cum alus quibusdam praecipit Aristoteles,octauo Topicorum. parum utilitatis allatura us hactenus tradita praecepta , nisi vos qui in omnἰν.

V Essem equidem, ut quaecunque de distositione hactenus' dixi, adeo'quaecunque de tota inuentione, cui distonendisubiecimuspartes,tam aperte potuissent dici a nobis, ut

426쪽

nihilsuisset praeterea requirendum. Fecissem, ut quemadmodum nun des nostra candido fortasse lectori excusata erit, sic tum fuissetfacultas laudata. Iam vero, praeterquam quod ingenii nobis perquam tenuis utique vena eri, apte dicendi aperteque vires exiguae,rerum fortasse natura obstat, quo minussola praeceptione . artis ratione demon band possint ista plene perfecteque tradi. uod quidem in omnibus , quae usus actionisque causea docenIur, euenire ν, demus: ut ni uerint longa co uetudine, m exercitatione multas mala futuri potius operis in Medis rebus stem, quam in praesentias. diu praestent. ItaqpiEtor quanuis multa, vel legerit, et audierit de figurarum ratione quo linearum du-Ltu eminetia,quo reducta, quo directa in seElum,inas oeulisse dentia, ipsaque velut inste delitescetia quoque trafures,item m tota ostendentia magnitudine am exprime dasint. quae luminum,quae umbrarum vis, quata oculorum varietas, materia, mixturae quam multiplex in corporibus

partisi diuersitas, quae forma, uis color cui que, quae omniu'intersee couentio si audebimin Latine sic dicere,quod Graeci. μυίαν vocant) quis earum ordo, non modo ut nihil a natura distortumsit,sed ut distositio earu motum quendi cor-lorum animorumque repraesentet. Cundia haec quanuis a praeceptorepercepit,nisi tamen ime admouerit tabulae mansi, multa tentaverit, multam operam ste profectusperdiderit, multaque suis fecerit improbandae ne faciet quidem Pnqui, quae debeant aliquando probari Hoc idem in musicis contingit. Nihil profuerint multa ista,quae de conficiendis musicorupraecipiuntur instrumentis, quibusproportionibus singulae nassantur: nihil quae de vocum interuallis, quae de consonantibus,m dissonantibus, quae quibus consonantiae recte aut

usum omni iure plurimuposse. Pictor. Musicus.

427쪽

RODOL AGRI C. DE INVENT.seci subnefiantur,quae temporum statia sint obseruada, qui

modi si non omnia diligens meditatio assuefecerit firmauerit, indiderit,'prope in naturam verterit. Hoc in rebus rustiacis,hoc in bestu gere dis,in Rep. administrata, in uniuscuiri vita rite redieque formanda euenit, visuperuacua silpraeceptio, qua non fuerit industria discenti equuta. au cunque enim distuntur operis gratia praecipue distuntur etiam ex ope. re. Nec russa res efficacisu recite nos doce acere, qua visaepe faciamus. βuodsicontingit in apertioribus istis m prope manuariis artibus, ut digficiliores,'proinde ad percipiendum ob curiores sed γ inutiles videantur , nisi usus accessierat:

quanto minus erit mirandum,in hac re oditiore arte, prima

eiusfotem traflantibus,quae da obscuriora videri, quae tamemrofereis in luce creber diligens rerum traflat s.causam nos etia omnia usius diximus, qua solet,qui ista praecipiut. Ex iis deinde omnia,non implevimus modo, sed onerauimus etia,ut quoc posemus modo, cutita quatuis nobis erat,veluti in plano consticuoque poneremus. Et hoi a tame qualiacus, in his quauisiuis meliora, cotenderim non magnopere pro iutura, nisi de arte fiat usios, m in opus Vsex quibus verba vertatur. mpum duabus his in rebus fore accipio .scriptis aut horum cui que gene is expedendis,innostris deinde

ad illorii exemptu quantum datur effingeris. auorum illudes ad artis perceptionem commodius, iniud ad effici niDCur moluen cultatem e scacius. Sunt autem reuolueri authores, non in η δμ hq selum , ut inuentionis acumen, distositionis decorem, in omni rerum oration rique genere nosiamus sed communis re rum humanarum senseu Peritiaque accipitur, c copia quaedam orationis ad omnem usum paratur. Vndesemper velut

ex thesauro , velfroferamin ea quae distosuimus, vel eorum

428쪽

DIAI. ECT. LIB. III. 389 IN similia eflagam. ispraeter Lec qu 'se, exempla sententiae,d uerbia,'generalis quaedam rerii omnium degustatissumitur, m ad om id orationis usim apta 3 saeia pellex. Quia bussit, ut iucundas ceta rauis, erudita dicatur oratio. de apud Platonem, ri totelem, Cicerone, Ouintilianum,

reliquosque quorum in illistra nomen est, omnium artium o-

musque humanitatis peritia elucet. Quam quidem eis qui in populo maioreque ciuilium negotiorum turba versantur, susvreuniue m crebra audiendi experiendique con uetudo q- peditat. Uui vero testo umbra gaudentes, intra studiorum cretase condiderunt,uisi ab eis qui in literas i tu mise runt depro serint, non vide unde ea consequipsint. D dum est ergo authorum omne genus,cum propter haec quae diximus um propter ea quae propria no Iri unt ne iij, ut co latis cum illorum obseruatione praeceptis, ista explicatius intelli amus, m illorum virtutibus ex praeceptionis ratione cognitis,incipiamus m nos ducibus illis proferre pedem,

eorum quoque sequi vestigia, quos quantumlibet de longinquo posses qui, in hac secuti no Iri desidia, vel praecipuam

arbitror laude. Initio itaque suis habebit ira tatas a aliis, quos imitari volet quaestiones etiam is tra fare, eademque qui debeam 'me dicet quae illi. Interim tamen ne nihil agat, o,dinem '. 'mutabit sipoterit quaestionum, argumentationum,par

tiumque argumentationis cuiusque,vel omnium horum, vel quatenus res permittetata tamen, ut speciem ordinis aliqua,

ipse assequatur. Tum videbit,si qua quaestis,aut argumeratio psit a se adiici ei quas ille, cuius ductu equitur,s- bisumpsit. Hinc pascis collectam argumetationem pluribus replicet. Quae strictim breuiterque dicta uni ab adio, se copiose: quae ubertim alius,idie a M tius dicat. Non quia siua

429쪽

RODO L. AGRI C. DE INVENT.

meliora putet ,sed ut hoc pacto, sicut pueri olent , proximis quibusique apprehensis, poneregradum di cat. Post haec quaesionem aliquam quam simillimam propositae accipiat Aque

ea omnem inuentionis distosition que rationem quam ob simvatam in exemplo volet,quatenus pote i,consequatiur. Hinc

ei, quae dista mi ab aliis, contradicere incipia, adu arsis tueri partes. Quod quidem liberius iam est. Multum tamen iuvabitur inuentiones artis diuer , cum propositis illius argumentis , facilius admovebitur, quid . st prose dicere debeat. Uberrimum id confiummati roboris,cum relicito 't dicitu nido volaresἶo arbitratu carperito m quacunque libuit, arripit iter. i esuo ductu iuuenit, quae dicenda stat, di 'onitque inuenta secies iam uo iure ,sivo eae tofacit. Quod ubi quatenus potest contigerit, tum dada ventis vela, O non solum id ut bene,sed ut celeriter sine cunctatione Quomodo istafaciamus, conandum. Id a sequemur si primum locos

ἡ ,ἡih. .'' mus,ut quotiesiunque libuerit cuncita velut uno intuitu, sine P0sit - - cunctatione persticerepsimus: deinde, si multo usu assuefecerimus animum, intentos sempere apertos ut sic dis c. rim habere oculos, ut statim post ex rebus per locorum ordia 'nem descriptis,consentientia diserepantiarue eruere. uuibus rebus,si ullis alioqui onsequemur,ut expedite, pio subito,

'de omni reproposita dicerepsimus. Diffcile id quidem

ardusi,non tamen maius qua viseripsit. Ingens enim,

men , incredibilis est vis mentis humanae: cui nihil pro-Quin i .i, pemodu di clusit,uisi quod non vult. uua in re ut miracu- NUR 'ῖς utranseam, ut vidi ui dum a primis vitae annis, quo consequens est mutum idicisse tamen, H quaecunque scrib ret aliquis, intelligeret, ese quoque tanquam loquisciret,

430쪽

omnia mentis I9 e cogitata perscribere possit: caecos item per ingentia urbium spatia, non modo vicorsi omnisi flexus ambage ue ,sed domumsingularum aditus ostiasine errore permeareIolitos. ea potius quae quotidie iant , deamus, eqvibus unum hoc fecerit e multis, quod in eis qui musicis

organis canunt,tantum potere animi vis praestare, ut manus pede ue membra ratiotiis expertia, oesequentia alieni imperi, nutum,nou vises antea canendi modos propositos ex tepore L qat,m cum hi m quodque,inab alterius partis diuersum osscium motumque faciat, omnia tamen in unum iunga utvr cocentum. cum interea i a mens praeter haec libro

intenta sit,in quo quod cauit scriptum est, unde ministris istis membris, quodsequi debeant,depromit . uuod si potuit ani

mus istud obsequium alia docere membra, repugnatia etiamc non nisi longo usu domanda. quanta facilius erit ei uum agere opus, huius rei facultatem non modo imperare sibi, cum sit ei conatim expeditior, si inperficere, quanto est vis

sua corporis membrorum et Facior.

Quam Greei evaμετριαν vocant.) Hrem Graecis mensiiram ae modum esse norunt Uel pueri: I Iine fit ruiau.re at, qua vulgus hodie commensurationem. Rodolphus couentionem interpretatur. Budaeus in placitis philosophoru,τae τωναριθμων συαμ - προας. interpretatur aecommodatas numerorum proportiones. Nisi tamen & ipse admouerit tabulae manum. Nisi 8e ipse pingere occeperit. Praeter haec quoque exempla Exemplum diximus supra esse rem gestam,aut perinde ut gestam, quae ad suadendum aliquid aut dissuadendum. ad laudadum vituperandumve adhibetur. Dientiae. sententi, Sententia est oratio ad mores se comunem bo nmum vitam pertinens, ostendentque, quid aut fiat in ea pleruq;. aut fieri oporteat. Vt, Princeps qui vult omnia scire, necesse habet multa ignoscere. Necesse est multos timeat, quem multi timent. Peras no cul-pe, quod mutari non potest. Diverbi . Parce ni prouerbia,adagia. Est autem pa- Diuerbium rcemia,queadmodum eam finit Erasmus,celebre dictum, scita quapiam nouitale insi- Parceutiagne. Vt, Ego in portu navigo. Quid cani cubalneo igno gladio ne seces. ui Ueroi cto , umbra gi adrtes. Qui in foro Sc in hominum frequentia non versantur. sed in eis delitestum locis .qu e strepitu carent, ac prolude aptiora sunt studiis. Cuin relicto. ut dieitur.mdo. Dulium hoc est ab auibus, que posteaqua n diu sat is i parentibus in nido alitae sunt. Se volandi, ut sic dixerim, artem seu m dum edoctae.tansem aliquando nido relicto suis ipse alis nituntur. Tum danda ventis vela. Ductum a nauigan tibus. lnetens enim.&c Sic M. Cicero ad Brutum: Magnum, inquit. pus omnino. &ard tum Brute eonamur sed nihil difficile amanti puto. Quocirca si qui facultate hane

disseredi em difficilem ac arduum nimis perhorrescet ac desperabunt, hi primum ut

SEARCH

MENU NAVIGATION