장음표시 사용
391쪽
non virtutem sed voluptate ummum esse bonu, permagno ad id sibifuisset adiumento,docere cum corporibus interire animos. Ideo enim stulti simum videretur silendida virtvtsi nomina sectari cumque mors seupra ceruicem immineret,ultro nos praemori exiguis his vitae bonis fraudare nosme ipsos in vita. Huic ergo idem fuisset ordo ruidus. At DoLco qui cum virtutem nonsummum modo bonum sed solum
putaret, attamen credebat interire anima,quandoque quide simul cum corpore, quandoque ut post corpus maneret, tandem di pari tamen atque emori, libera fuisset ei ratio, utram harum quaesionum praeponere maluisset. Aut si quis eligendus ordo,prius de virtute dixisset, tum de interitu an mi,ne de isto praedixisse quentis de virtute orationis detraheret fidei. Hinc cinctu sidus causis videmuό quaestiones eatis,' quae magis ad inuidiam reorum quam adsummam iudici' pertinebant,quia ab eis firmari cause, non eormari a causaxidebantur, m ab accuset orgin praepositas esse, mapatrono prius esse confutatas. Vt insurenae causeasolutims eum in Asia versatum esse altassis, Pauciora quidem haec. At in Caelium tam multa, ' longe maxima pars patrocinijsit de criminibus,quae sunt extra causam. Ergo cum sint adiumenta causae istaerius a Cicerone deliniuntur Pro Cluentio con- tra,quoniam crimina, defensa corrupti iudicii causea liquide poterant videri ab accusatorum odioprofecta . ista autem costata nihil iudici' corrupti causam adiuvissent, idcirco CD cero in finem ea coniecit orationis. Cum uero ab una prima quaestioncmultas deducimus alias quaestiones,quodplerique diuisionem Mnetorum vocarunt quam utilem quidem ante omnia neruis atque sibus controuersiae invenieris. uui
tilianus recti me ut m eruditissime dixit) tum hoc ob-
392쪽
Ierivanda di 'ositionis erit ratio, it primas eas ponamus quaesiones,quae ex ipsis nascuntur Porbis. Proximas,quae inclusae δειnt in verbis. Polemas, quae ex conditionibus accedunt. Quod ita est accipiendum direrum de quibus quaeritvrsit ea quaestiones natura,vipsint ex eis omnia hπ quae limum genera dedu- ddes '.uci. duodsi res ipse aliquod horum generum non admittent, Lud iis 'in eis tamen quae seipient , praeseriptus ordo quendus erit. Primumque quaectiones eas quae na tur ex verbis,quaecunque demum erunt, restissime excutiemus, anteruisequentiugenerum attingamus quae bones. Hae Ut enim quae times,
quibus an sit aliquid, quaeratur: quas veluti in praesumpto nocesse est esse, is quam quicquam ulla de re quaererepsimus. De indepersingula verba quae continentur quaestione,ducimus ordinem quae lionum. Primum luidem earum, quae Desebis inclusae sunt,ut quaeque maxime generalis est,sic primam facimus. Postsequuntur quae minus latestarent sicivtpostr masit,quae cotractissima.Tum coditionalessiubduntur, quas
m lsas quoque per generales specialesque diuidimussingulitim. Conditionalium vero intersi non facile est dare certam ullam di sitionis legem, ni P in eis quaestio, quaepsit alij quaestionis mameti aliquid asserre,quemadmodum petriximus,eas ιr prius cris tractanda: quodsi non sit umpi Ama acimus quae bonem aliquam,quae maiori vi mentem auditoris occupet postremam vero,quae adprobandum plurimum psit in medium,quod stet in agmine feri, debiliores recipiuntur. Sumamus exemplum paulo liberius, quo facilius possimus haec omnia una quaestione complesti. uuae mussitne inter laudes Achilli, numeradum, quod Penthesileam ad Troiam occiderit. Primum e forestne chilles, fueritne Troia ueritne Penthesilea. Nam quae de Amat
393쪽
RODO L. AGRI C. DE I NVENT.nibus Troiάque dicuntur,non defuerunt authores, qui vetu- tis haec comenta potius,quam veritatis monumenta putauerint. vis non omViuo, maxima tamen ex parte seriptorulibertate constare. Deinde iam est, an occiderit Achi es Penthesileam,an occiderit ad Troia. Hinc quitur iam id quod quaesitum est initiis,an sit inter laudes ei duce lum. Certu est, aduersariis non posse de hoc viro padto conuenire, nisi conuenerit prius de illis quae prior unt. Ergo si quid istorum est quod in dubium vocare velimu , necesse est praecedat id tra- Elatu huius quaestionis,de quasumma cotentionis est. Et hae quide quaesiones tu verbissunt. Post haee inclusas verbis tradiamus in quibus fere obseruatum est apud authores, ut ex
ordine proinde unumquodque verbum, ut primum est , per omnes quaestiones explicent generales primum,deinde conditionales. Mihi redissime ordo ex occidendi verbo incipere videbitur. Pt,an fuerit cui quam stendere aliquem deinde,
an occidere.post,an occidere Penthesileam. uuam per conditiones iam diuidimus,an occidere mulierem,an mulierem armis cons icuam,an nobilitate memorabilem,an auxilium
iure ferentem patriae, amico, regi, as licitae fortunae . Iam au nefuerint haec Achillis,cuius generalem quaestionem praeposuimus,cum diximu ,an fuerit cui qua. Ergo i umper conditiones diuidemus. an occidere hanc seminam fuerit viri fortis, an Graeci,an praestantissimi inter eos, an his maioribus orti, an hoc pacita instituti. Postremo iam sequitur quia multum interest excuses tantu aliquodsidiit, an lau-
ssim e adta viudices ausit propter ista laudandus. Nec
haec eo pertinent, quo credam has omnes quaestiones, vel alias multo plures,quae ex qusione ista possunt deduci,excu
tiendas esse dicenti sed ut in eis quad yiseum fuerit, quassu:
394쪽
expediet explicare disserentem, ouendamu3 Iberius inhaecopia, quis faciendus sit ordo. Non est quod putemus Oolum principio quaeditonu, quae ex diuisione nasiuntur habe-dam disponendi rationem,quinetiam O singulae quaesiones rursum diuisione disponsitur. In declamatione quae Math maticus insicribitur apud auintilianum, quonia tota prope controuersia ex eo pendet, quod fingitur in themate, mathematicii praedixisse, Hirum fortem, deindeparricidam fore, qui nasceretur. quaestio conditionalis eri,an satis magna causa voluntariae mortis sit praedicitis matbematici. uia si doceatur verum dixisse, iis utique magna erit causea, hocque es in quod probaturus incumbit. Praemittit tamen quae Iionem,an etiam apum dixerit,i a tamen denuntiatio titisceleris debeat satis esse causae conficiscendae mortis. Post haneiamsequitur,an verum dixerit. Id autem obtineri nopotest, nisi ante probetur, arte esse mathematica . auod ex duabus pendet quaestionibus: ansideru motu res humanae regantur: O ,anpossit is humano deprehendi ingenio. βuae cum utraque docuisset, tum colligit, hunc mathematicu verum d xisse. idque multis argumentationibusperuincit. Cicero nutersecunda Philippica, cum respondet eAntonio obiicienti
sibi ingratitudinem, necessi erat, si debebat conuinci ingrat tudinis, ut accepisset aliquid ab emtonio . Deinde, ut quod accepisset,beneficium esset. Postremum iliam gratiam non habuisse Antonio. Hunc itaque ordinem sequitur. At beneficio
inquit)sum Uus tuo. auo ' Negat Acilicet. Dicit tamen id semper prae si tubist. Subiicit deinde. Sed quo beneficio quod
me Brundusii non occideris Docet id, quod acceperit, beneficium non esse. Postremo,scdsit beneficium, quandoquidem maius a latrons accipi nultam potuit, in quo potes me dicere
395쪽
ingratum'Sit etiam continuo post de literi .is,cum eas recit se reprehenditerimμυ coarguit inhumanitatem esin quiliteras ullas recitandas putet. Deinde, qua si suis esse neget Cicero, probare nequeat istius esse. Demum, ut agno te is sicuti facit, nihil esse in eis quod accusare posit Antonius. aut uis viderit ista, diligenterque perstexerit, facile cognoscet, quo modo cundia haec velutgradibus quibusdam ducatur: ut ueperueniri adsequentia nisifer priora non possit,si
odo ea quae priora stat,diceda credamus. t deoqueprioribus adiuuantursequentia, ut quavuis priorasorte satis con, flanter teneri non possvi sequenti m tamen integra plerunque maneasdes, Mutatur tame hic ordo quaestionu,dit eius
dempneris quaestionii alia aliis in causis sit dispositio. Mιργο
Murena,de criminibus quae extra causam erat erimum d xit Cicero,quonia leuia in inania nullius, mometi erat, ut sebleuatis illis atque cotemptis,totius accusationis authoritatem pondus , primo aditu videretursublevasse. mde laquiex istafiducia erupit, ut diceret, bene habet, iactasunt fu-damenta defensionis. Pro Plancis,quoniam dignitatis comparatione praecipua caus illiu vis ex accusatoris opinione nixa erat,in , eam vehemctissime quod ex Ciceronis defensione persticere licet) incubuerate tractat ergo Cicero primam hac partem, a qua cum deiecisset eum,quod dissicile noerat,a tota deiecisse causa videretur. Ante omnia enim curidum est, ut initissimum aliquidoquod bene s erat fauditorem de tota causea faciat, ponatur. CredendumJue, non sine ratione iactiari ab omnibus,principium cuiusue respotissimam esse partem. Evitatur interim pes imus iste nimiu diligens ordo,quo ars magis in occultosit,minimisu pectu sit auditori dictis,quae no ex dicentis astu,sed ex re nata
396쪽
DIALECT. LIB. III. 17'videatur. Non quod non optimus sit ad rem quamque dicedam ordo exastissimus, quando decor etiam pr.ecipuus o rationi, queadmodum relus omnibus ex ordine accedit. Sed sicut in vita, qui animorum sis in oratione,qui aurium gratiam cupit,non quar redi sim a sequitur scd quae persuasioni
Vt omnia in Verre repetundarum crimina. Lese repetundarum qui tenerentur. Verris cius 'explicauimus prius. Quod ad hunc attinet locia,cu C. Sacerdos praetor in Sicilia fuis, set,successit ei in praetura C. Verres .qui cum prouincia eam obtinuisset triennium, ecmulta ibi libidinose, auare, crudeliterq; egisset,ladem aliquado succedente ei Metello, Roma reuersus, repetundarum a Siculis postulatus est, qui omnes praeter Syt acusanos ti Mamertinos, Marcum Tullium illo tempore forente defensionibus amicorss. ad accusandum Verrem descendere copulerunt, propterea quod hunc iam pridem necessitudine quada sibi devinctum haberet, ut qui qui stor praetoris Sex. Peducet in insula ea fuisset, S cu inde discederet, multa eis oratione ea, qua Lelybaei habuerat, b nigne est et pollicitus. Hac ergo Siculorum caula luscepta, multis criminibus accusauit Verte Cicero. quorum pleraque tam diuersa separataque suere, ut nullum alteri probando accomodari posset Ted suis singula e stent questionibus explicanda. Sitne animus huin anus immortalis. De animi immortalitate valia: fuerunt philosophoru sen. Animus antentiae. Plato in mortalem facit. Epicurei statim ut a corpore separatur, interire eu co immoriali 'firmant: Stoici manere quid cm cum aliqua diu verum post tamen dissipari. atqPnnihilum redigi Fiequen, est in huius rei metione Cicero, qui ubicunq; sele offert occasio, Platonis sentc ni iae libens subscribit. Qui veteris Acadcmiae. A cademia locus q- Academia. rat iuxta Athenas,ubi disputare ae docere solebat Plato. Vnde dicti sunt Academi ei, quorucis nouae viail,tamen duplex sevicti a suit, unde Sc duplex facta est Academia
una vetus, altera not a, quemadmodum explicatum a nobis est libro secundo. virtute esse summum t onum. Quam sententia Stoicorum diximu1 iam assem a Cicerone Tusculana quinta, in Paradoxis, di expendi etiam in libris de sim uus. Voluptatem semia . mum bonum est.. Ea sentetia Epicuri suit, quam apud Ciceronem primo libro des nibus dcfendit Torquatus. Vt in Murenae causa, in obiecerat enim Cato de Sulpiti Murenae A lia, Fe praeterea saltatore eum Cato appellarat: qui duo crimina diluit Ciceio, priusquam ad reliquas duas accusationis partes progrediatur. A t in M. Coeliatam multa.)Nacum auri a Clodia accepti Se veneficii esset accusatus Coelius, ta mutita praeter haec obiecta illi ivei rivi vel urinima Ciceronianae Orationis parte occupentea, de quibus erat collitulum iudicium. Quae ipsis nascuntur verbis.) Quae quaestiones ex verbis ipsis nascatur, quaeve ex iis quq vel bis inclusa sunt, de his lege libri se eundi caput undecimum. Quod Penthesileam ad Troiam occiderit.) Haec Penthesi lea regina Amazonum fuit, colanguineae arundem reginae Hippolytes, qua superiui Penthesilea diximus occi iam suille ab Hercule. Qi a perempta, Penthesilea exul cum suis, Priamo Hyppolyte. eo ira Gricos auxilio venit, in eoque bello ab Achille occisa est. Si e fere Diodorus. In declamatione quae Mathematicus inscribitur. Eius declamationis argum tum est eiur modi: Vir sortis optet pranatu quod volet. Qui caustis vclutariae mortis in Senatu noreddiderit, insepultus abiiciatur. Quidam de partu uxoris mathematicum cosuluit. Is respodit, viati solic futurii qui nascς retur, deinde parricida. Cum adolevi icti dui erat natus, bello patrix sortiter fecit, reddiderii caυns volutariae mortis, pater cotradiciti Cicero similiter in lectica Philip pica. Verba Ciceronis habent ad hunc modii: Aebent scio sum usus tuo: Q in Quanqua illud ipsum quod coxemotas, semper pre me tuli. Maliti me tibi debcie Lobteri, quam cuiqua minus prudcti no satis gratus vulers.
397쪽
In genere demonstrativo no ita magni referre . quae praecedant argumentationes,&quae sequantur.
Ied quo beneficio Quod me Brundusii no occideri. Que ipse victor.qui tibi, vi tute
loriati solebas,detulerat ex latronib suis principatum,n tuu esse voluisset, in Italia ire iussisset .eum tu occideres Fac pO uisse. Quod est aliud P. C.benefici si latronu, nisivi comemorare pol Hat, iis se vitam dedisse quibus no ademeranii Quod si esset bene ficium, nunqua ii qui illum interfecerunt,i quo erant seruar ,tantam essent gloria e sic uti. Quale autem beneficium est,quod te abstmueris a nefario scelere Qui in re noti iucui,dum videri mihi debuit,no interfectum a te quiin miserum, id te impune sacere potuisse. Sed si beneficium,quadoquidem maiust latrone accipi nullum potuit in quo me potes dicere ingraturi. An de interitu Reipub. quaeri no debui, ne in te in gratus viderer &e. Sic etiam continuo post de literis sim.) A t etialiteras, inquit,quis me sibi misisse diceret, recitauia homo, dc humanitatis pers,de vitae c5munis ignar'. Quis enim unqua,qui paulum modo bonorum consuetudinem nosset. literas ad se ab amico missa offensione aliqua litterposita, ia medium protulit, palamque recitauitqQuid hoc est aliud, quam tollere e vita, vitae societa' cytollere amicora colloquia a
sentius auim multa loca solent esse in epistolis,que prolata si sint,inepta esse videatur. Quam multa seria,neq; tamen ullo modo diuulgrada. Sit hoc inhumanitatis tue. stultitia incredibile videte. Quid habes quod mihi opponas homo diserte, ut Mustes Is, Thamiso,& Tironi, Numisio videri, Qui cum hoc ipso tempore stent cu gladiis in conspe tu Senatus, ego quoq; te disertum putabo, si ostenderis,quo modo sis eo, inter sicarios defensorus. Sed quid oppones tandem Si nege me unquam istas litera, ad te misisse, quo me teste coumcesi An ebi rographo, in quo liabes icientia quaestuosam' Qui possis sunt enim librarii manu. lam inuideo magistro tuo, qui te ta uia mercede quanta iam proferam, nihil sapere docuit. Quid est minus, no dico oratori, sed hom in is, quam obiicere aduertario, quod ille si verbo negarit, logiu Pgredi n5 possit qui obiecerut At ego non nego,icque in illo ipso conuulso, non riuumanitatis Diu sed etiam amotia . Quod enim verbum in istis literis est no plenum humanitati . o Ceu beneuolentia '8c quae sequuntur. Porro,de Murenae, ec Plancri causano est cur hoc lo eo quicquam dicamus,eum antei de utraque dixerimus.
cero demon irativa vocavit: quae videlicet ad o lent, tionem tantum Ioluptate tae audientium disseruntur, eae
arbitrio fere penda eius tui dicit: ab virique Mutis fecit , si
decorem, cuius solius es cura sibi , dis sitione consequitur. miti Odi sirent laudationes, viti crationcs, pane ricorum plerique , qui ex laudatione in tuadendi quandam
imaginem nonnuquam descendunt. Quoniam autem laudantur bona, vituperantur contrariar in homine quidem laudamus animi bona , ut sicientias , ut virtutes. Core
poris vero mortunae bona laudamus dupliciter, vel quia bonorum animi sunt indicia r ut vires , quia continenti e
398쪽
signum sit: opta, qui agilitatis, vel quia bene sit disses, ut
opibus ad liberalitatem, uiribus adfortitudinem. Contraria quoque interpretatione vituperamus haec is, horum contraria. Perse enim, nec bonasiunt, nec massa: sed ex eius qui habet ingenio accipisut nomen. In reliquis rebus lata mus utilitatem, quam praebent nobis: m ea praecipue parte bona censemus, qua prosint.Sic deum eatrem,rectorem rerum nostrarum, custodem, protectorem, datorem vitae, prosperitatis, quietis, omniumque quae felicium expetautur νο- tis,sentem originemque laudamus. Deinde similitudine laudum nostrarum fortunae quidem, quod nulli obnoxius sit corporis, quod malorum omnium, quae in nos incurrunt sit eripera animi humanarumque virtutum, unde iustum eu, E mentem,longanimem eropitium, sapietem dicimus. Eadem ratione in equis, ex vju nostro ,gestandi arandique commoda narrantur quantum bello,quantum pace nobis praestent. Tum quod alacritate ad pericula ode aduersus ueteres dominos ,patientia laborum, mansuetudine, obsequioque vim tutes nostras referunt. Ita in corporis bonu, robur, velocitas, decor. Ita in fortunae urit ornamenta, phalerae ena,
cultus,m a maxima quaque fortuna maxima cura eis adsibila. Similiter, non apes modo, sicut copiosi me mirgilius S 'φ . nec taci, ut Ouidius, ut Statiuου sed inanima quoque, sicut urbes, portus, regiones, arbores, plantae, lapidesque la dantur.Sic Plinius terram laudat, quod propter eximia me-''rita cognomen indidimus eis maternae venerationis. Htilitas haec eius est. Iam mitem, benignam, indulgentem, usus mortaliumsemper aurilla vocat. Iam venena. nostri misi
tam instituis putat. Imitatio quaedam est haec humanae pro
bitatis. Nec ego sum nescias, is figurate dici proprie Aa iiij
399쪽
nim quipo put' ) Ideo m imitationem dicimus. me tamen tantiat, quod initio proposis ilitudine quadam vi tutis tu i laudari, cummi re vera longisi me ab ea remata. Sed de laude, quanqua is non nostri negotij nunc ea sit, hae velut in transcursu non inutile uerit attigisse. Late patet senim laus omnium ciuilium i stiquum ratio prope ex eo jsente desienaei In iudici' enim,ruid aequum,Juid ini I ι uis Arun consiliys. quid expediat, aut noceat, quae cuncta vidistatis honestat usue metimur. auis autem no videat boomnia cum laudatione esse coniuncta sed tamen laudatio ex direntis destinatione in aliud transit nomen. Laudationem vero tunc proprie signamus hoc nomine,cum laudamus rem nullum alium in mum,nisi ut laudemus. In hoc itaque orationis genere, qsoniam praecipue voluptatem admirationemque sediamur audientium,'uae non contingit nisi magnis quibussi recensiendis,quae pesepe cum fide etiam periculo Petu-tur, aut minoribu in eum modum extolletis, ut magna videa itur sic ergo nonnunquam instituitur distositio,ut argumentationibus ab uper aliam increscentibus velut gradibus quibusdam augeatur oratio. uualis ea apud Ciceronem laus clementiae Caesaris, M. Marcellum restituentis. Et
ad auirites item laus beneficij Pop. 3 o. quo irae est ab exi,
lis reduZius .auae quomodosiant, perius diximus. c t in earum rerum laudibus recensendis, quarum i amisesticis magnitudo. ut in Pompeij laudatione pro lege Manda,in vituperatione M. Antony, L. Prionis,caeterorums,nihil est necessi seruare hac extruendarum argumentationum legem.
Md aut dis artimus bona pers a genera, sic, Ut defortunae bonis,de corporis tu de virtutibus dicamus ,singulabris simit terprosequimur, ut tuisqui fecit ad unaquique virtutum
400쪽
pretinens, id ad eam redigam. aut vitam totam, ut nati ut educatus e i, vi Iesiit, per temporum ordinem digerismus. aut ipsi nobis distributionem quadam essuimus, quod pro lege Manilia in laudando Pompeio Cicero fecit. auod fuit quidem faciendum sibi, quoniam pura laus non fuit eo loco propositased in suasionem vertebatur laudatis,nee Pompeium bonum visu tun'robare voluit,sed utilissimum imperatorem, in quo dixit quatuor illa esse oportere scientiam rei militaris, uirtute,authoritatem felicitatem. Aut si multa sint argumenta laudis,quora magna alia,alia leuior ni,ne vel leuiora in unum congesta locu exilitate sua vim orationis infringant,vel eam maiore Fupra modum tollant, ordineque arbitrarasis pra vocavimus, equimur. Itaque ut maio- um robore, leuiorum fulciatur debilitas: rusus tenuitate leuiorum,impetus maiorum temperetur,m feminea,Γι -
musque incredibilia probabilibus, stendida obseuris, insignia
ignotis,propria cum bis quae sunt aliorum communia ut haem Zara,concinnatio quaedam, aeqιabilitas accedat oratio
m. In his vero generibus, Τμα puem fotam quaerunt Iura tationum o
quoque est ante omnia accomodanda istositio, id est, quem- d. ib. . His admodum de quaestionibus diximus,si sint argumentatione, quae nanslum prodes causae psintsed ex quarum asseueratione reliquis argumentationibus aliqua parte veniat fides, ut eas aliis praeponamus. Sic Cicero pro Milone in ea quaestione cuius sepe iam meminimaes, qua disputat an posit , ius ab altero occidi iure.primum opponit aLefariis M Horatium,qui serorem occidit,ab lut que est Po. I sentetia. In quo velut nasientis rei 30 mana exemplo, legesque, mi stimonium ex fabulis quaesitu,innixasunt Similiter auintitiamu in Mithematico,cum probare vult,mathematicu dia