장음표시 사용
2쪽
D. IACOBO SPI FAMIO CHOLAE PARISIENSIS CANCELLARIO, ET IN VPREMO SENATU PRAESIDI,
GHielmus Morelius Tillian; S. P. D.
rara es annos, quum illis eflpem primis literarum in disciplinarum initiis aliquantum imbutiu, nee ea, terunt rudia se polita, meo multum satisfacerent animo,cogitare mecum coepi, Princeps iterarum
amplisiime, tranam rationepossem ista prouehere atque perpobre. Et α; audito prudentum do forum ue iudicio disciplinarum omniumfontes Graecorum liter: atque scriptis intelligerem contineri diutius in iis mihi poncndam operam ludium ue maius collocandum putaui:non quia Latinis scriptis omne do binarumgenu tractutum non esset illustrari
sed audiebam Gnecos omnia multo melius,copiosiud, aperitus,quam Latinos disputasse nec id tantum, verum Lannorum etiam vel omnia, vel quamplurima, ix ab eo,aut ne Pix quidem intes Π,qui prWessusim Graecis abquos non haberet. Itaque tot tantis huim Vitionis ν&Itatibus incitatus, Graeca versare coepi exemplaria tenuiterprimum
quidem,non tamen in totum mutilito adeo ue semel subcepta deserere sudiano potui, ut quo Antius proficiscerer,eo minus cupiditatem illam coercere reprimere uepossem. Io, H iam Nidebar Graecorum insitutionibus nonnihil in bustior, corrigendis chalco: aphorum exemplari bus ά Ioanne Lodoxo Tilitano b ari digeri iam tum demum prae fcio'nactus equidem Spartamquam Omarepro traitate, ne doctrina quidem bis quam mediocri praeditici pos t. Operam omnem in eam rem tegendo,describendo,conferendo dumibenter infumo, si quid int
rea de iis qua tum occurrebant, animum mouebat,id memoria commem
3쪽
r PISTOLA. torum, Philosophorum, Poeiarum non paucos ante mihi non satis contos intellexcrim quod me potis mum constetitum sentiebam,quando vel cum Larinis Graeca, vel tantia haec cum illis coniungebam Ea vero non abo referebam omnia quam Ῥt aut emendandis pro meo ossicio quae prodeunt ex issus ossicina exemplaribus valerent, aut meis priuatim studiu iuuandis instrui ent.Nam unde mihi uenisset in mentem γαρ mmmula,nec in eam unquam rem congesta foras dare,quae ne mihi qui
dem pleroque sine fastidi spe ob oculos Uferre poterante Ea nactus
ahquando Lodoicinus,laudat, depliribus cogerendis mecum a cini elis animum nesciebam,pergo ille vero de hac inrenuarum arrium fudiosis communicanda farragine cogitabat. Quod demum vi intelligo, ,ehementer id nefacta essarito ocere ramen non potui, q9ominis , ipsius horraru quae collegeram aestius oluntati consiboque permitte rem, in suis uteretur se de iis quicquid ellet uiueret. Statuit autevt iamdiu habebat in animo,bonarum artiummiosis ea tradere, quorum aiuntiatem suas omnes refert aes ones studia,cogitationes. O vero constantio perpetua hominis exputilatione victi corariam indirmine maior essent dispendi adulescetibus,qu- cmpendio,su in
cudem reuocare, qualia erant cunque nυnnihil emendata me proluturum in lucem,polliceri. Et quoniam erant omnia confusa. in varios
M. T. Ciceronu librorum,quos ille pot*mum fluis comendati pis ocos detaeara quaedam explicationum rudimenta, inuito de multu νnm mihi proponitur bia assumendus in quem operam iamdudum inchoatam omnem conferre,si quo pastiferi posset, Pt illis illustrar Uelem adalium proe Uum epou adnotatumculis. Praeclusis omnibus quipossem elabi tergiversationibus,bbνο quisque de Rnibus bonorum
e 7 malorum in manu sumomo quod meae doctis nescirem impares,
sed ut veri difficultare longitudineue deterrerem hominem, Osferi
posset, desententia dimouerem innuit,sed interim hortari non desinit. γηscunque incitur, νrget, ne 'νZu recusationi locus est, libro plures quim est suppetiar. Iam perlecto Olu ne,tra fari video no Pulgarii nec usitata Philosophorum decreta,desummi bovi con'tuti- eine quidem eorum, quorum libris Ciceransscripta sint σοm Π-Nam praeter admodum paucas,quae per varios posteriorum Philo-phorum asscriptorum alter teneris librosi ars sunt, Epicureorum, δ' μ' ,σζmj;posterior m Perlateticor'm, ad nosset tenetia nata
4쪽
EPISTOLA. peruenerunt . ita tamen Pomm his quinquesbris omnia M. Tullio de creta tractati identur, ut vix ullum esse potuerit de tertia Philosephiae parte,quae de moribm est, quod non vel tractiverit, vel attigerit Ex abquot itur Graecorum libris quae definis bonorum explicatione, deque rebus alii ad eum permetibus reperire potui, eaq; descripta cum
Ciceronianis coniungere Hlputationibm, in unum Nolumen conoesh: quod in tuo nomine, Cancellari Sapientissime, apparere,olur. Nam . .
cuum mih visum est te mihi duntaxat,sed iis etiam quorum de consili hos primos, furems, i qui Princeps, ' tanqua Iudex huius die
luti cademiae constitutis sis,primus primos alumnorum tuorum cona atus dispicias: tpote cur vel langvcntes ammos excitare, elproperantes remorari datum μ. Omnes enim te talem, elpolim virum eruditorum primarium, non modo potestate dignitate,esed etiam literis LGAnάquefatentur, oscunt,amplect-ur. Pro tua igitur in omnes bonaro literarum eandidatos beneuolentia γa meorumstatorum primitias, vel potius teneros scires acprimos conati suscipe de quibiu tuum inreMrum
expecto iudicium. Quod visera si placet,mihi visum est, paulo inus de opere toto ructandique rurione qua ecum sum, paucispraefario-
M. T. CICERO Cumsib proposuisset Graecorum discipli
na Latinis literis mandareseam suos, ut ait rehortatus ad Philosophiae
sudium,ostensisgenere philosophandi quodprobaret, totim Philosophiae fundamenti post in bonorum malorum extrem constitutione,' tractitandum, utque reliquas philisophiae paretes insuorum,id est, Roma norum cognetonem de Graecis transferendusiuscepit opus non modo copiosum, in multasfusum partes ed arduum nam acasscite. Quum enim eius tempore iam in varias atq; contrarias Iectas factu esset eruῶ- mrum discestio, ut vix quida quoque probaretur, quid improbaretur, intelligeresceret, non erat facile cons se hominum flententias in P mcuas corpM congerere,in ue tot tantcrum ue philosophorum opinionibus quid verum esset,eligere. Igitur trium, quae tum praecipvestirebant, disciplinarum decreta de moribus, rerum expetendarum acfugiendarumfinibis,his quisuiue libris exposuinea uesic irae lauit, ut apte quid. quaque, quid contra quanque dici posset,explicauerit qua quam duarum duntaxat minatim ex istis decreta prius confirmata refutauit. NaPeripateticorum ratio quae libro bl emo tractatur, tantum Iuboem
5쪽
EPISTOLA perstringitur, ' breuibus interrogatiunculis,acco clusitanibus ut inconflans notatur,non etiam, a reliqua duae,momentis singularum rationum eleuatis euertitur. Has M. Tulli disputationes, quas obm intelligere, uiascripta de quibus ille plurima transtulit,extabant, licebat, nunc nonen licet in tanta eterum librorum penuria, nonnihil illustrandas dum inuitus equidem suscipio, plenunque meam cogor agnoscere sterilitatem, inscitiam. Itaque Graecos authores,quos aliquot mensibus hac, o cupatione perlegere potui,indidem ue loco satis multos, a tim quos, ut M. Tullius, illisui disputarioniblis inferebant, partim quibus aliquod aut probabant decretum, aut refellebant, ad hanc rem adhibui nemo tres de qua disseritur,intelligi possit,iam i qu.im apte, quam ue serie M. Tullius in usum suum conuerterit, studiosi cognoscunt, inde ue rati
onem tantum virum imitandi percipiant. Nec veritus sium etiam posteri
orum M. Tullio,Ῥt Plutarchi, phrodisiensis auda, Galeni, Arriani, nonnullorum ue aborum loco cum illius oratione conferre, tum quia d.m aut confirmant,aut infirmant ab quod abcuim discipbnae decretum,omnes verbis tuntur, quibus illius authores primum usifuerint: tum qu: sapius eorum, Ciceronis eadem animo concepta percepta ; videbantur,quae singubsuo more sua tu loquens consetudine abieratque alae expbrab.int. O certe coparati qui suῬticis,quam 'diosis expetenda,nem nescit. Ex ea vero collatione nonnunquam Nelex Graecis Liuna, vel ex Latinis Gneca coimigenda peripicio quod me potisimu niu Laerti, locis abquot fecisse, facile qui legerit animaduertet.
Nin Ciceroniana, ν nona inquam illinc, ita magnam partem e veteri
codice ma scripto proponere malui. Si quando locum ahquem ex alijs aut M. Tullij,aut aborumsicriptis pluuiorem reddi conlprcerem,ea quo que in medium protub. Sic enim potius sum est,quam ab alijs bene scripta mutatis nom nibris deteriora fa ere, Nelpro meis, quod dissicit orsan non fuisse adpribere. S Gucis quae profero, aut omniumnosint,aut
obscurius a Cicerone conuersa, ne qui vel rudes Graecarum bterarum, vel non multum periti sent, 'tilitat ,si qua inde perci'pse priuentsr, ea,tposum Latine reddo. o multa quae Ciceroni breuii: disputabantur, ' obscurisu quam tab Omnibita intelligi possent, latitu porrexi, qu que feri aperti Sime potuit e bcauti In quo cum pro distibne ratione,quae tum tra furetur,res exponendouerit, epe factis est, Ῥt υ-tri qui se inren , hiscribendum fuerit: es nonnunquam me con
6쪽
tinere non potuerim,quo minus quid in animo haberem,exponerem praesertim cum premi nostrabid st, erasancta ue religio videretur. Cu
dest cx smplices expc sucro: Epicurei obtilis dissutarint Stoici, dcta
desis erint Peripatetici, requiret otioncm suave dia corpus hilaretur, aut inde natam ammi latitiam no expete qui semel C VRISTI iugumsuaue portauerit, aruccm sustulerit qu: ue deo suum corpiis in hostiam, uentem praebendum esse didicerit. Nonsuis cmnia metietur commodis,cui nistam ad authorcm deum referendam, ad elisque nominisgloriambae hones omnes dirigenda esse,persuastum fuerit. Nec verophiIosephorum inuolutis, aclpinosis disputationiblu nobis ad explendassium mentibus omnium Nitae beata consequendae cupiditatem insitam, vita est:Habemus implicisimam,clarissimamin erissimam do binamsmam sequamurino illam quidem incertis C fallacibm hominum opinionibus confirmatam in explicatam civerbo Dei, quo nihil vel esse, vel cogitari certius potest,fundatamo extractum. Haec est Pita aeterna, oscant te Iolim Deum veri quem misisti IES V MCHRISTUM Facessat igitur Stoicorumspinosasententia Mefisa Peripatetitam, omnium quia Deo auersi sunt se alienati speciosa commentatio.Politiarum cocius hominum,ac tuendarum ciuitatum
rationem, quae illis est Dei beneficio tributa,explicent administrandae familiae prudentiam doceant:non hominissummum bontim, cuius ne dies, um quidem,sium olfecerunt, construant. Quantas tragoedias, quot distia, qu multas excitauit conrentiones haec quasses Gratia Deo LMM.qui per CHRI STUM nos docuit, per CHRISTUM summi boni participes nos secet Dum ergo has veterum philosophorucontrouersias legimus, ex contione CHRIS TI beneficium antoscamus amplificemiis.Praeclare Stoici,iudicio hominum, inem ρκο-rum in irtute constitutinisd non,ident quim longe et eorumsapienris tu qu que distet ab ea quam praedicum virtutumperfectore memoror tradis ore totos dies habeant,quam eorum irarum que refellammoratio. Naturam sibi proponunt,cui cong uenter conuenienterque γι-μantsed quam prima creatoris institutione ac diurna lege Iura humana discesserit, orant, dum lita depravatas propens essequutar, in malorum omne enus delabioetur. Habemu CHRISTUM,
7쪽
non naturum,qIemsequamur quem , t verion exempla intueamuri
qui non modo nobis iterpraevsed nos ista Deo reconciliauit, quo peccatis nos,is omnes de ciueramus. In eo, basius yes, ' beatitudo,non in naturae corruptae boni. dotibusposita est. Huiusyneris D quaedam meditor,Ῥιdeo ,eteres illossuis conclusiunculis exultare ηο possum efficere,qui quae meliora sim indicem. Haec huius insti:mi mei ratio est. Superesi xt quicquid id est,quod sum praestare conatus, ingenuarum disiplinarum studiosi equi boni a consulant, etiam atque etiam ob&seri rogem. Ac neminem hominem esse puto, quis meam aetatem
c Ouerit que mala magis animum meum perviderit, ac Ulturi,ationem intestexerit, meum non sit probatum studium. Neque enim Memea ideo proferri patior adnotata, taut alicuius ludi detrusere, aut abori Ionge me do horum conatus retardare ebm sed tum ab isto, quem dixi,coaehu 'impulpm,tum rarus non omnibus vacaresonases quos legerim bbros, iide ista sum pos m,euoluere,ve pretium me faelarum existimaui,si Piro de me bene merito post lata non denegarem, studiosorum aboκa exparte compendio instrui rem.Nec dubito me plura reperire potuisse pluresibros excutere diligenter,acasset: verum haecpaucula quidspei caeteris perquirendirebritam seu ostendet Et ita certe malo,quam plura proponere:praeserim ego qui mihi meae ghius ignorarionis tanto virorum erudatorum coetu mas exponam ab inorum iussicio oritatioηes. Sed hac exi uasi reprehendantur, pauciora contin entpeccata,qua abί decbrana simiusq; praetermittenda miluconstituam in placeant,animos, Mi ad mebora pergam,addent. Ita uturres cadet, seu pressere,Deo benefauente, viam. aut erussitorum admoni rione castigationeque paterna, ad properan es animos reprimendos aut imperitorum cassumnia, ad des ociendos hominum rumores, i suda promouenda H AUC Mea cogitata, Iacob visami,&eratorum ampUime Patrone , tibi ossero, tis dedico tibi committo:Ῥt quo sunt infirmi ra , minin erudita, eo maiorem prudentioremque tutore habeant, eruditioris atq: sapientioris hominis nomine commendentua .
Vale. Lutetia Parisiorum, Pridie calend. Nouemb.
8쪽
CICERONIS, LIB. PRIMUM DE Finibus bonorum, malorum,Commenta . I BRORVM a mentum appellatio ipsa in- inicuGDe Oibus bonorum malorum. His enim
in libris quaeritur qui it Lmum,qu sint omnia bene vivendi recte ire faciendi consilia refereta: 'quidsitrerum expetendarum summum, ldarum extremum Est ero haecsummi boni exsilicatio ita tractata, vi quid a quaq; Phil σὴ iram nobilium disciplina, quid contra quanque
dici possit intelligatur. Sic enim tib a.de Diuinatione hic ide docet author:
Quum ; inquirindumetam esset philosophiae positum in ibus bonorumalim perpurgat solis locus a nobu quinq; libris,ut quidae quoq;, 'quid contra quenq; philosophorum diceretur,intelligi posset.Nimirum bb. Epicureorumsententia expocatur quae eadesecundo, refutatis argu
mentis reprehenditur Libro tertio Stoicoru ratio de bonorsuinibus consi matur:eademq; Ib. .refllitur. Tandem bb. s. ex veterum Academicorum. Pereareticorumsententia quid tenendum sit,truditur: quae totius
veri, pcrfecti est absolutio. Hos dedicauilibro M. Bruto, cui
etia Oratorem de onderat uasi O hortatione T.Poponis Attici: t in epiphla quadam ad unde vicum libro is indicat. Nunc illam, inquit, αδ τε λίν αἱi sane mihi probatam,Bruto, ut tibi placuit, det on-dimim id ue eum non nollescripsisti Quibus autem, quamobrem, disputandipartes tribuerit,eadem expbcat epistola. Eius verba sunt ata confeci quinquesbros risi Ἀλίν, t Epicurea Torquato: Sto M. Ca-rom:Peripatetica .Piseni daremus. α ιλ9m fit reputaram quod
omnes isti decesserunt Eos primum confectos ad Pomponium mi os fuisse constandemde i Cicerone comedis postillius admonitionem,Brato datosfuisse. Quod ex eodem bbro intelligerescet. Dic mihi,inquit,plarem tibi primum edere in usu me, Hoc ne Hermodorus quidemΡ-
9쪽
γ. Uid illud Resibmne existima cuiquam, antequ. Du Bruto cui Ieauthore τασφίγνί. Scripsit enim Balbus ad me se a te quisum de Finibus librum descripsisseau quo nonsane multa mutaui sed tamen quaedam. Tu autem comode feceris j si reliquos cominueris, ne in coo ctam ha --
Non eram nescius Brute, quum quaesuminis ingeniis
Hoc unum eorum est prooemiorum , quae se habuisse uno volumine,ad Atticia Cicero scribit ex quib' eligere solebat eu aliquod νυ sis tu initituebat. Est huic libro eum aliis id commune in eadem fere continet, tuae illud quod estis Academico prirno &secundo libro de Diuinatione. Nam principio vituperatoribus occurrit cum suarum dispesationum tum totius Philosophiae Reprehensionε autem quatuor exponit Partibus, Quod inutilis sit philosophantium opera Aut si sit villic, quod non ultus in eo genere labor insumendus iit Aut si insun Hndus, misit non literis id iaciendum sit Latinis,sed Graecis potius Aut si iis quide quod non istae sint viro in Repub. impedito decorae cdignae occupationes. legans est hae in partes distributa obiectorii enumeratio,&apussim E collocata, ut quasi gradibus quibusdam progredi videatur.
Coηtra quos omnes dicendum breuiter existimo.
ordine respondet: sed coditra eos quibus totum displice hoe philosophandi genus dieit alias se scripssse .eo nimirum in libro quem Hortensium inscrip ut cui utq; meminit Tuscul. 2. Nos aut e. inquit, uniuersei h lolaphiae vituperatoribus respodimus in Hortensio: Scateni . De uniuersa philosophia qua toperein expetendat colenda esses.satis,ut arbitror. dictum est in Hortensio:& de Diuinatione lib. 1. Ni& cohortati sumus, ut maxime potuimus ad philosophiae studiu eo libro qui est inscriptus Hortensius. Transit itaque ad alteram obiectionem de non multa sapieti et studio collocada opera: docens rerum bonarum,& potissimum studii literarum .m d qm non isse quςrendum: quarum summa sit semper expetenda amplificatio. Notuenim illud est, τοim 3υ-- βάλ. θαασὰ, ditio . Huc aute pertitient eaquxinitio Tusculanae, hic idem author refert de Neoptolemo, qui philosophari tibi aiebat esse necesse,sed paucis nam omninobaud placer Cui M. Tullius respodet, Dissim Qte esse in philosophia pavea esse ei nota .cui non sint alit pleraque,aut omnia.
In eo quo emel admissum coerceri reprimi ue.
In codice manu scripto est. et vox E ME L ia missum .uteo respexisse videatur Cicero quod diei solet telu emiisu reuocari no posse: ita si semel studio sapietiiddideris operi, te inde abducere nequeas. Tantus est em,ut alio loco ide ait .innatus in nobis cognitionis amor de scientiae, ut nemo dubitare possit qui ad eas res nostra tura nullo emolumeto rapiatur in quod studiu si semel vestigium posuerit, nulls lacci modo inde deterreri possit. Ob eamque rem vel sitim,vel ramem perseratio rius 7aeontemplando abstrahatur. Ex quo illud, ois sa προς- ω, civi τοῦ δειναλάγριν,id est, Eheu. coactus non possum non eloqui. Et alter qui audit respondet.
Egoque audire nollem id,audiam tamen. yige utrunque lassum,alterum dicendo, alterum audiendo: tamen discendi hie,
10쪽
narrandi ille libidine quasi coguntur. Itaq: non est requirenda, ali Cicero in ea re
teperantia it Plutarchus άεικε, hem liso παντα γύσκεινέδονις ἀκροσί ne κωρυ rἈεκβια los Ni τὴν Ἀγισμου, immoderata,inquit cupidita is voluptas est in rebus discendis c cognoscendis,qua tanquam torrente mens noli a rapitur.
Nam, Terentianus Chremes non inhumanus.
Locus est in Heauton timorumeno A t. i. scen. i. Vbi Chremes senex senis Menedemi, i seriain tristitia de eiectori expulso filio commotus eum consolatur, deli ominem filio supplicium de se dantem, seque excruciantem non et .ne praeter aeta tem faciat. Nunquam, inquit tam mane domo egredior,neque vesperatoinum, uertor,quin te in fundo conspicer Fodere,auta rare,aut aliquid ferre. deniq. Nultu in remittis tempus, neque te respicis. Vbi vides ad consequetia verba vocem, Dis pertinere.qua tam Cicero ad iuperiora retuliste videtur: nisi integrum citare versum voluerit. . Et recte non inhumanus Chremes, qui illic dicat, Humana a se nihil alienum putare. Nouum vicinum Menedemum dicit, eo respiciens quod ibidem ait Chremes, Quanquam haec inter nos nupera notitia admodum est, Inde adeo quod agruin proximo hic mercatus es. Ab illiberali autem labore eum'
deterret, qui, - Annos, inquit,sexaginta natus es, Aut plus eo ut coniicio agrum inus regionibus Meliorem, neque preti maioris, nemo habet Seruos coplures pro is inde quasi mos et Ita tute illorum officia attente fungere. Nunquani tam mane&c. Ἀ
His igitur es dissicilius satisfacere, quis latinascripta.
Tertiam reprehensionem consutat, de non legendis Latin Ee Graeco eonseriptis si fabellas,inquit .de .raecis inale conuersas legimus quantomagis de sapientia disputationes Latine .easque splendide scriptas legere debemus Quae tota reprehensio in primo Academico a Varrone exposita est:& a Cicerone eodem loco con- futata modo prope eodem, quo dc nune refellitur. Item in libello de optimo genere Oratorum, ubi in duo genera reprehensorum, quod nunc unum facit, tribuit, licet id in re alia faciat. Attilius ferreus scriptor, id est,durus atque imperitus. Nam in artibus Dura dicuntur, quae parum sunt artificiosa: contra Mollia, quae summa arte pei secta sunt Selaborata . h. Vtinam ne in nemore, versus sunt de Enni Medea. uiuertantur integri in Rhetoricis ad Here malum. Sunt aute versi ex Euripidis Meea statilii ab initio, Eθ- ργους, dec.
Nam si dicerent ab illis omnes res esse tractam.
Respondet obiectioni. Nihil Graeci reliquerunt intactum ubi ergo operam collocabis Si res ante tractatas attingere non licet, ne Graeci qui de omnes legendi ersit. posteriores enim ferme locos ab antiquioribus tractatos explicados sibi proponuta Sic Chrysippus accepta a magistro Zenone decreta latissime exposuit, nillilq; praetermitiam ab eo reperias Fuit enim τλικας ι ταος stoicorum,de quo celebratur Carneadis versiculus D um V Xeυσι ame.ὐκ ἄν L τοα Q As significabat essporticum Stoicorum fulcire. quod alicubi dicit Cicero. Non tamen post eum desierunt posteriores stoici de iisdem suo arbitrio scribere. Idem secer ut 6 Peripatetici. Idem quoque Epicurei Cur ergo Latinis minus licebit alia ratione iisdedere bus suis literis disputare THEOPHRAsTus in veteri codice est,
D HEoris R. As Tura quam lectionem etiam adnotarunt Germani.
QVanquam si plane sic erterem Platonem.
Ab aliis inuenta in alterius vertere linguae semonem tametsi Iaudi ducendu est tamen opus est laude maiori dignum, aliorum locos in usum suum trafferre .viaque