Anecdota litteraria ex mss. codicibus eruta

151쪽

o I 3 8 'Φ' ptor ingentem simiarum multitudinem se vidisse testatur, Bugia oppidum, quondam dum illic res Christiana incolumis erat, Sedes

Pontificia , nunc Sarracenorum omnium ,

qui Mauritaniam Caesariensem incolunt, emoporium , caputque longe ditissimum , atque opulentissimum armis, virisque . Reges ea dem prosapia sunt, quae omni fere Africae, Tuneti, Hipponae, Leptique magnae dominatur . Urbs ipsa maritimis , terrestribusque fructibus , multitudinis incremento ampla iingens, amoena, arduo in colle sita , cui tamen ad meridiem plurimus mons immineat , portum habet ad Orientem, qua parte planities aequa extenditur. Oppidani se tissimi , bellicosissimique Sarracenoi u omnium pedibus in bellum eunt, equorum apud eos modicus usus . Hanc Urbem, quia regia esset, magnamque secum capra dicionem allatura foret, ac propter egregium p rtum , & aliam opportunitatem maritimam , terrestremque contra cetera regna

152쪽

Hispani id unum dignum tanto hilaratu consiliorum, & certaminum , quod ing S, exsudandumque esset praemium t e lati, primo quoque tempore improvisam , itica tamque universe simul effulo terrore opprimere decernunt. Solvitur e Pitusa a cissis, secundaque navigatione usi , de industria morati cursum navium , ut ante lucem accederent Busiam, luce prima ante ipsam urbem inconspecti consistunt. Ibi haudqua quam spei eventus respondit. Ventis, qui a terra flabant, quominus rectus in portum cursus teneri potuerit impedientibus , nostri, quia rem Hre haud cum imparatis

cernunt , quod unum erat in re insperata consilium, anchoras iaciunt, armamenta de munt , instruunt se, ut ubi venti ponant, signumque detur , in terram evadant, ac contra fauces portus , instructa in fronte navium acie, consistunt. Magnus apud oppidanos

a) Dbannes Mariana que diebus littus Africae

narrat, Kalendis Ianuarii tenuisse, rapias eo die in principio anni Μ DX. Η Ρ- terram exponere adversso

nos ex Ebaso solventes quim flatus vetuisse.

153쪽

ah I-odanos pavor , & tumultus in re improvisa fuit, consultius tamen, quam quis facturos Crederet, in tam subito periculo ad arma

Conclamant, per tumultum , ac trepidatio nem raptim tormenta expediunt , porias

claudunt, armatos in muris , vigiliasque , & stationes disponunt. Et quia obsidionem rebantur Ere , dum licet, dum tempus est, inermem Omnem multitudinem oppido emittunt. Ipsi vero rationem pugnae sic instituunt , ut pars omni genere telorum instructa tuendae urbi relinquatur . Rex ipse cum maiori parte copiarum erant autem supra x. millia peditum, & aliquot equites collem Urbi imminentem occupet, eo consilio, ut si nostri expugnationem ad rirentur, in ipso certamine impressionem s

Ceret , oppugnationique nostros intentos a tergo invaderet. Interim vero tormentis per muros dispositis, non terra modo adeuntes aditu arcerent, sed & navium quoque stationem infestam hosti facerent. Nec mora, inbera via omnis generia telorum

e maer

154쪽

e muris volabat: sagittis, glandibus, iacu- .lis, saxis, veluti nimbum creberrimae grandinis ingerebant, unoque tempore tormenta bellica in consertissimos milites ducenta excutiunt. O rem miram , & nullam apud posteros fidem habituram , nisi felix succe sus favisset i nemo e tanto militum , classi xiorumque numero non modo caesus, sed ne laesus quidem , ut si quis totidem tritici grana plena manu coniiciat, fieri non possit, quin pleraque omnia suos ictus sortiantur . Iam venti posuerant, iam perculsa ex alto vela in portum classem inserebant , iam terram capi posse gubernatores exclam, hant , cum nostri, adactis de repente naviagiis , summotis vi tormentorum ingeoti hostibus, qui toto praetenti littore sic de colle descenderant, ut facilem receptum haberent , qua cuique proximum est, in terram evadunt, cognitoque hostium consilio quadrifariam divisis copiis erant autem ei ctissimorum militum quatuor millia ut bis oppusnatione omista, inter se cohortati

in i

155쪽

I ain adversum montem , iniquo sane loco , omnium immemores difficultatum , contra ipsum Regem , instructumque eius exercitum erigunt agmen , vix dum sortismo , praesentissimoque animo sub iactum venerant telorum , cum hostes obstupefacti tanta audacia , ne telo quidem ullo emisso, ingenti clamore , ac terrore terga extemplo

dant, praecipitique fuga in oppidum sese

omnes effundunt. Insequuntur iisdem itine ribus nostri, tantaque celeritas fuit, ut cum intentis omnibus ad fugam nulla armat rum statio, nulla custodia opposita esset, uno tempore , & per patentem portam is roces victores cum victis irruperint. , &muri, turres, propugnacula superata, capta,

expugnataque , & arx loco alto , & praecis pili sita occupata sit a , simulque coeptares, di patrata , ut sermo hic prolixior multo sit, quam

H Gomesus in libro nem religio Isimo, Eugiam

de rebus gestis Ximenti Cari urbem eri errimam a P dinaIls ιιb.Iin scribit, ipsis tro 2Vaυarro Crucesignat nonis Ianuarii anni ΜDx., rum Dura bellica virtute me ob Magorum adoratio- clarissimo captam fuisς

156쪽

quam res illa suerit. Rex veritus, ne porta maritima navales copiae occurrerent, in medioque ipse caperetur, porta , quam Pr,mum viderat , usus, cum conglobato praesidio effuse fugiens in mediterranea , mon tesque proximos se recepit. Praedae plus Pene, quam ex reliquis antea captis locis egestum, ea omnis militi concessa . C. Marium septies Consulem , in quo spes , atque ' Opes Populi Romani ea tempestate sitae erant , gloriari solitum accepimus , quod oppidum Capsam in Numidia uno die, uno impetu, uno cursu cepisset. Praeclara sane laus , & quae vel sola illum poterat immo talitati consecrare . Sed tamen si rem velismus curiosius inspicere, Capsenses consterna. ti animo de improviso sunt oppressi. At Brugienses sese confirmandi, arma sumendi, in munitionibus consistendi, aciemque contra instruendi jacium habuerunt. Illorum pars potissima in agris reperta , qua oppidani maxime sunt perterriti, in dicione hostium crat. Hi imbellem omnem multitudinem able

157쪽

ablegaverant . Illorum portas equitatus omnis Romanus, velocissimique pedites , ne quis exire , introireve posset, obsederat. Hi decem armatorum millia pro portis stam tia habebant. Illi denique, nec quid fac rent , nec ubi consisterent, nec quid fidi respicerent habentes, deditionem fecerunt. Hi fusi, fugatique internecione sua aditum hostipatefecerunt, urbemque omnem scelerato sanguine sparso expiarunt. Nec mirum , si Marii decora Hispanorum virtutibus sunt inferiora. Non enim humano consilio res illa persecta est . Non illic tunc solae vires agebant Hesperiae . Non Hispana robora νpugnabant, non instructa tantum acies Ibera certabat. Ipse ille Iesus Deus omnipotens, cui bellum contra impias, nefariasque nationes geritur, ipse, inquam, Iesus pugnabat,

ipse impellebat, ipse fugabat. Quis enim

fecit, ne tormenta in tam consertam multitudinem excussa nocerent λ Iesus. Quis illis tantam iniecit amentiam, ut trepidi, & post terga respicientes , & in modum amentium

attin

158쪽

attoniti, nondum vulnere ullo adverso codirere excepto, properarent ad Urbem, quam consulto exceperant, non explicarent aciem, non copias instruerent Θ Iesus. Denique squis muros illos praealtos, turres, propu

gnacula pervia secit, facilemque per illa

transitum dedit, & ut nostrorum Opera e cederent humanarum virium modum, praestitit Iesus. An aliter sperandum erat , quin divina illa vis valeret, quam illi omni scelerum genere polluerant, ac meritas tandem aliquando poenas exigeret Dura mihi, medius fidius, videbatur, Pontifex Maxime, vis illa caelestis, Numenque divinum, quod saepe incredibiles Christianae Reipublicae felicitates , atque opes adtulit, magnas per nicies extinxit, ingentes clades avertit, hos pati tot annos suae fidei inludere , insurgere, insultare. Etenim dici non potest, quam tum omni Europae , sed miserae praesertim Italiae damni intulerint hae efferae natio nes , quot funerum , quantarum cladium caussa fuerint. Recursat animo incredibilis

159쪽

citas , cum immanes illi homines, atque esserati, incerti, quo furor, velut tem pestas , eos populantes inserret, correptis navibus a Gaditano usque in Siculum fretum, Hispanias, Gallias populati, in Italiam

demum inruperunt, ipsam navalibus victoriis nobilem Genuam ceperunt , omniaia luctu , sanguine , ac terrore compleverunt ,

sed tamen ex omnibus terris potissima haec Urbs , Sedes Imperii nostri, Are popul rum , Lumen gentium , Senatus Orbis te rarum , haec, inquam, Urbs praesidium , &ipes ultima Christiani nominis furentium excepit impetum belluarum . Haec saevitiam illorum innocentium sanguine satiavit : Haec sacram auri famem sacrilega praeda explevit. Itaque quod omnis ora Etrusca, quae ad mare vergit, cultoribus deserta est , quod eversas Centumcellas specta

a centumcellae urbs non muris vallata , neque ad maremina x r. miti ulla parte munita, ireque

160쪽

spectamus , quod Pyrgos Q veteres desi deramus, quod Inui Castrum b non agno

scimus , quod totus squalet Romanus ager , haec sunt immanium monumenta Sarrace

norum . .

obnoxia per quadraginta annos iacebat diruta, ct ineolis deserta . S. Leo IV, qui obdormivit in Domino Hra. Iulii an. DCCCLV., ut ineolis per valles, in montes misere vagantibus conis suleret, novam urbem m. a Centumcellis multario aedis vir, quam Leopolim vocari iussis . Superior saeculo urbanus VIII centumcellas egregie communivit , ct portum , additis operibus, ad tutiorem triremium Pontificiarum fiationem resiluit. aὶ Castrum s. Severae Provinciae Patrimonii in ora maris drrheni quibusdam largi Ovidum etiar tigria silud ne vestigium quidem portus inese. Agiis cumum es S. Marmeliae

in eadem Provincia cum pretu XXXIII. ab Urbe milliaribus in oecasum di sans, ct in eius excelsa tum

iuris gentis Barberiniae omsan extructum ex lalai ruinderibus . At Caserum no Uum Purganum vero Luus fuisse videtur , ub/etiamnum visuntur antiqui largi rudera , ct in vicinoeolle Ecclesia S. Mariae deterritoris Purgatro babe

tur a

b) castrum Inui Oppi