장음표시 사용
11쪽
tundere .studui 3. Tuo .. pinissimum Nomine,
signitam edella ausus suerim V paucis eXponam. Audieram at viris gravibus& quotidianae perieiuia confirmari videbam 9 Τ Ε ό hono Immortalis Reipublicae natum, plura praestare se Per, quam polliceri, neque inanium verborum strepitu , sed illustrium factorum splendore delectari r propterea non alienum Tua Dignitate suturum existimavi, si eorum Philosophorum desensionem ad Τε deserrem , qui cum ingenii humani imbecillitatem , in rebus praesertim Physicis, & agnoscant, & libenter fateantur, nihil magnum promittentes , id tamen 'amrit, quod mihi multo pulcherrirnum Videtur, ut errores & opinionum sallacias omni ope & comtentione devitenz. Ad hanc singularem caussam aliae magis communes accesserunt. Cogutabam scilicet, TE una cum Sapientissimis Triumviris Collegis Tuis Gymnasio Patavino consulere., ac dare operam ut id omnibus odinamentis abundet: eosque in primis homines praemiis
12쪽
PHILOSOPHIAE RATIONEM non esse in Physica omnino repudiandam.
Uoti selix faustumque sit, eam aggredimur hoc anno disputationem, quae tum argumenti dignitate, tum rerum copia & obscuritate ceteris locis omnibus longe
tractari solent. Nimirum de Anima dicturi sumus ; cujus naturam Origine penitus abditam , vi & effectu satis illustrem, philosophi fere omnes ad hanc diem eXplicare cinnati, plurimis laboribus , maximis ingeniis vel nihil , vel parum admodum profecerunt. Nam si quid hominem scientiae gloria ferocem eo domittere potest , ut imbecillitatem suam atque A tim
13쪽
inscitiam fateatur, id praecipue potest, quod rem sibi conjunctissimam, qua Vivit, sentit, cognoscit, dijudicat, immo potiorem sui partem, v
hementer ignoret. Neque vero eorum phiI sophorum temeritati levitatique coercendae ac reprimendae , quos , Veterem Graeciam secuti ,3 δεγμα -ο appellamus, praestantius ullum remedium est , si modo sanabili morbo laborant , quam si cogitare voIuerint, tantam inter ipsos de Sensuum Animique natura dissansionem, apertissimum contra ipsorum decreta testimonium dicere. Cum enim pro sententia cujuS patrocinium semel su eperunt, tamquam pro mC nibus & liberis, singulae eorum familiae cum adversariis manus conserunt ; neque tamen illos aeque contumaces, & paribus rationum momentis innixos de gradu dejicere , aut ad se trad cere possunt: ostendunt vel inviti, nullam esse in rebus hujusmodi certam judicandi assentiendique notam , qua Verum a salso inter scatur. Clamant quidem saepius, 1) veritatem se invenisse , aliosque reprehendunt, quos in tenebris
vero philosophorum aliqui decretis nituntur, alii ab asensu sustinendo no minantur . Decreta quidem habent hi, qui ita res enuntiant, ae si comprehendi possint: sustinent antem assensum hi , qui quasi nihil comprehendi possit, ita de omaibus rebus assensum fustinent.. 2 Clamant quidem faepius , -νitatem se invenisse J Sextus Empiricus Pyrrhon. nypotvpos. lib. I. cap. Iq. Wλ-- γως ἴγrae εἰ δεπι
14쪽
versari, & a recta philoBphandi vis nimium
aberram arbitrantur: sed cum idem sit omnium clamor, Par jactatio, eadem in omnes convicia, incertus animi pendeas , quibus potissimum te adjungas : & postquam singulas opiniones cognoveris, ex incerto incertior fias. Quoniam vero decipi, sapieruiae studium professo valde inhonestum est; rurpissimum. in errore deprehendi , propterea bis peccant; & quod rebus incognitis, tamquam cognitis, fidem habentes. in errorem facile inducuntur, & quod domestic
rum tantummodo suffragiis probati, quin a ceteris omnibus hebetes , inepti, insani denique vocentur, non laborant. Quae sane incommoda nullo negotio devitarent, nisi, naturam homunis plus aequo admirati, in sensibus & mentis cie eam facultatem reponerent, qua & verit tem assequi se, & ingentium Dei operum comsilium atque rationem penitus intelligere posse confidunt. Enimvero non negaverim , a Deo optimo Maximo egregii muneris loco vim cingitandi homini tributam esse: qua maxime distamus a seris, qua virtutem, & quae eX Ulat
te apta est, felicitatem adipiscimur, si) qua privatas publicasque res optime administramus, qua
Qua privatas pialie sue res optime iam. fra aes a Idem Sex. Empiricus Pyrrhon. hypotypos. lib. I. cap. 11. atra ι ozμ-
15쪽
nostrie nostrorumque saluti consulimus: at neque facile concesserim , posse nos, quamdiu corporis contubernio utimur, & cum perturbationibus luctamur, hoc tantulo ingenio ita verum videre, ut nusquam labamur, nihil opin
mur, nulla veri similitudine illudamur. Laudet Epicurus, quantum Volet, sensus: rerum judicia in ipsis ponat: contendat etiam, si diis placet, ubi semel aliquid falsi pro vero sensibus proh tum sit, jam omne discrimen veri & falsi su latum esse: i) Democrito tandem irascatur, a quo pleraque sumsit ; quod homo eruditus, &geometriae peritissimus , Solem multis partibus terra majorem esse dixerit : ipse enim bipedalem censet, nempe tantum fere, quantus videatur. Accedant reliqui dogmatici, minus insanientes quam Epicurus; copias omne S contrahant , ut integros incorruptosque sensus, admo-
ἐριπώρως νε ε ἀκα me: me κοινας γηρήσεις γε raso l eιουν sν an δεγμανικης ἀ- ργείας ε μιαλπα ἔξω ρ βιωπικης χρίας λεγο- σων ε εχσνας. i. e. Sufficit itaque , ut arbitror , eum experientia usu parta, er isa ut dogma nullum natuamus , secundum eommunes observationes , o praeoccupatas in animis hominum opiniones, vitam degere: de iis vero qua ex dogmatica curiositate dicuntur , er quidem nullam vita communi utilitatem asserunt, a sensum retinere. Cum Sexto concinit
M. Tullius in Lucullo, his verbis: Itaque in sensibus probanda multa sunt. Teneatur modo illud , non inesse in his quicquam tale , quale non etiam falsum nihil ab eo di ferens esse possit. De quicquid acciderit specie probabile; si nihil se olferet quod sit probabilitati illi contrarium ;utetur re sapiens , ae se omnis ratio vita gubernabitur . Etenim is quoque qui e vobis sapiens inducitur , multa sequitur mobabilia, non eomprehensa , neque tercepta, neque affensa, sea similia veri: qua nisi pro
cr) Democrito tandem J Lege Ciceronem libro I. de Finibus. Diuiti os by COO
16쪽
nitamque ab iis rationem, summos veritatis disceptatores ac judices esse defendant: ego intemea , quod ingenii mei tarditatem probe agnoscam , hisce naturae interpretibus hodierno die valere jussis, ad Academicos & Scepticos, non transfuga, sed speculator, parumper divertam, suspiciosum, at minime pertinax philosophorum genus ρ, qui multa de re qualibet in utramque partem disputantes , viX quicquam statuere aut affirmare audent : satisque sibi placent cum aliqua probabilia invenerunt, quae sequantur , &quorum ope Vitam regant: alieno siquidem periculo docti, nihil magis cavent, quam nC sallantur, aut fallant. Date mihi hanc veniam, obsecro, Auditores, ut hodierna luce eorum hominum temeritatem atque arrogantiam non serendam, qui rerum sublimium atque occultissimarum numeris omnibus absolutam cognitionem profitentur, cum aliorum gravitate ac prudentia comparem, qui, solum Deum sapientem arbitrati, veri comprehensionem ab homine to lunt , eumque rebus commentitiis, cujusmodi sunt pleraque decreta philosophorum , temere assentiri vetant. Non id autem nobis propositum est, ut oratione hac nostra , e doctissimorum virorum sontibus hausta, physicas quaestiones exterminari oportere doceamus ε, quod &per se absurdum esset , & muneri nostro comtrarium : verum , ut bona spe adolescentes, a
sophistarum praestigiis expeditos, in viam solidae
17쪽
eruditionis deducamus; ne deinceps ullius auctoritate frangantur, sed libero judicio usi, omnium opiniones cognoscant , de omnibus dubiistent, sequantur probabiliora; ac demum, quod M. Cicero solebat, si) , refellere sine pertinacia, refelli sino iracundia parati sint. Veteres igitur Physici, quorum vestigiis plurimi etiam recentiorum insistunt, neque natu Tae obscuritate, neque rerum cognoscendarum
multitudine, neque sensuum ac nIentis angustiis deterriti 1 putaverunt, in homine eam facult tem sitam esse, ut non solum invita communi, sed etiam in caussis quibus rerum universitas continetur, industria & labore adhibito, quid Verissimum esset, eruere, atque invenire posset. Speraverunt scilicet id quod optabant 1 & cum se discendi quaerendique delectationi toto animo dedidissent ; hujusque gratia, omnia quae Vulgus permagni aestimat, contemsissent, visi sunt sibi uberrimum vigiliarum & duritiae fructum retinlisse, veritatis inventionem. Unusquisque prinpterea, quae privatim cogitaverat, in medium proferebat: & quamquam inter ipsos nulla esset
opinionum & sententiarum concordia, ea tamen re non admonebantur, ut humanam infirmit
tem reputantes , ingenio suo dissidere inciperent: sed si) tamquam concilio Iovis intersui
i Tuscul. Quaest. lib. 2. 2 novam concilio Iovis interfuissent J Cicero lib. I. de Natu ra deorum: Tum Uuleius fidenter Dae, ut flent si, nihil tam ve
18쪽
sent, ita de rerum principiis, de caesi natura &proprietatibus, de stellarum magnitudine, de s to, de diis immortalibus apud imperitum vulgus disserebant. Quapropter Epicurus ille, qui, naturae arcana a se penitus introspecta, magnifice gloriabatur , ita describitur a Lucretio lib.
2uem nec fama deum, nec fulmina , nee minitanti, Murmure compressit caelum, sed eo maris acrem Virtutem irritat animι, confringere ut arcta Natura primus portarum claustra cupiret. Ergo mi da mis animi permisit, ges extra Processit longe flammantia maenia mundi: Atque omne immensum Wragravit mente , animoque r. Unde refert nobis mictor quid possit oriri,
Euid nequeat ; finita potesas denique cuique
a nam sit ratione, atque alte terminus haerens.
Ut igitur ad hominem ex longinqua peregrinatione domum . reversum amicorum concursus fieri solent; ex quo nimirum situs urbium, fimminum opportunitates, animalium & stirpium Uarietatem , templorum aediumque privatarum speciem, populorum mores, mulierum sormas,
reus, quam ne dubitare aliqua de re videretur: tamquam modo ex deo-ram rancilla , m ex Dicari inter adiis descendisset y fudite , uit , me. Horatius Ode 1s. Iib. 3. quibus Antris egregii Caesaris audi ν Sternum meditans decus Stellis inserere , o renesiis Iovis e Huiusmodi philosophos Aristophanes e. νεφέλαιe v. ZIs. ἀεροβατ πας appellat, Socratem ipsum de se ita loquentem inducens: αερερα - , ε -φρονω tirum . in aere incedo, er Solem sis intuor.
19쪽
& id genus alia cupidissime sciscitantur; ita phi
losophos e caesi regionibus nuper ad terram delapsos, vel potius edormientes, juventus adibat, interrogatura, si) quae Lunam gentes incolerent, quod ponduS astrorum, quae figura esset, qui planetarum ordo inter se. utrum sidera inerrantia, quemadmodum in aqua pisces, per tenuissimum aetherem suopte motu ferrentur, an ab ipso caelo circumacta & orirentur , & occuderent : mundusne conversione sua concentum ederet; atque utrum finibus contineretur, annComnino interminatus esset. Ad quae omnia Viri sapientes, ore durissimo, contractoque supercilio statim respondebant, ita rem quamque definientes, ut discipulis auctoritate commotis
r) uua Lunam gentes incolerent J Lunam , & stillas reliquas, perinde ac tellurem nostram, incoli fit habitari , plurimi veterum opinati sunt ; Orpheus in primis , & Pythagorei Ocellus Lucanus, Philolaus Crotoniates, Nicctas Syracusius , Occetos, Empedocles: tum Anaximandcr', Anaximenes, Anaxagoras , Aristarchus, Archelaus , Anaxarchus , Xenophanes , Democritus , Heraclitus, Metrodorus Chius , Leucippus, Epicurus, & eum secutus Metr dorus Lampsacenus: Diogenes Apolloniates, Zeno Eleates , Seleucus , Plato, e Platonicorum grege non pauci r ut satis constat
ex Aristotele, Diogene Laertio, Plutarcho, AEliano , M. Tullio, Alexandro Aphrodisaeo, Irenaeo , Augustino, Hieronymo , The dorito , Joanne Stobaeo, Simplicio , Philopono , Suida , & aliis. Nonnullis etiam recentiorum serio ne an ioco, non facile dictu est hanc doctrinam tueri placuit i in quibus numerantur Nicolaus Culanus , Jordanus Bruntis , Tycho Brahe, Thomas Campanella, Gulielmus Gilbertus , Renatus Cartesius , ejusque sectatores: praeterea Κepleriis , Galilaeus , David Fabricius, Gassendus, Huygenius, Robertus Flud, Nevvlonus, Bumettus, Baetius, Lockius, Fontenellius, & alii; de quibus consule, si libet , virum celeberrimum Jo. Albertum Fabricium Bibliothecae Graecae lib. I.
20쪽
mnem contradicendi libertatem eriperent. Quos autem ab ipsis dissentire cognovissent, hos in physicis plane plumbeos , ludibria verius, quam philosophos esse assirmabant. Videtis, nusi fallor, Auditores, confidentiam hominum ataque audaciam et cujus utinam hoc nostro tempore sublatum esset exemplum. Occurrunt enim
in plateis, in tabernis, in angiportis, qui, quasi conjuratione facta, suo quodam jure sapientiam
vindicent ; t) qui esse primos se omniam rerum me lint, nee sunt ε, qui nihil metuunt magis, quam ne aliquid nescire, aut ulla de re dubitare existimentur. A quorum quidem consuetudine me vehementer abhorrere non dissimulabo; id enim
mihi persuasi, pr clare actum iri nobiscum qui
philosophiae studiis delectamur , si in tanta rerum caligine, judiciorumque imbecillitate , vel exiguam veri scintillam umquam l eliciamus , quod extra opinionum aleam positum sit , &quod labefactari disputando non possit. De v ro enim hujusmodi, consensus esse debet non Vulgi, sed eorum qui sapientes habentur. id enim tantummodo verum fuerit quod sanis &cordatis omnibus videbitur. Nam si quod tu verum arguis, ille falsum ostendat: si . utraque semientia probabilibus argumentis sulta sit: cur tubi, quasso, de veritatis inventione blandiaris P cur fidem facere postules P cur tibi impudenter arroges, qua de re litem alius intendit, homos per