Marcelli Palingenii Stellati poetæ Zodiacus vitae, id est de hominis vita, studio, ac moribus optime instituendis libri 12

311쪽

293Non haec. est ebltrix animi, sapientia diei IIure nequit, potiusque vocanda serentia ,. si non θAmbiguos veri calles. decepta irelinquit. ' A

Ergo hanc qui didicit , scit. non sapit, atque scientis 69o Nomen habere potest forsan ι sed non sapientis. I . Haec duo sunt)etenim spatiis .disjuncta: reductis. Suntque operum divetiorum. sapientia fructum DProducit vitaei fert ipsa scientia florem . . Prodest illa, sed haec ornat :: confiderat illa 69s Quae sunt intra hominem, haec circa exteriora vagatur : Illa pium ac justum, haec doctum iacit atque disertum . Proinde animi cultrix sola est sapientia, mores iQuae docet, ut dixi. haec etenim vitia omnia vellit a Virtutesque serit., quas coelesti irrigat imbre. Iroo O humani generis lux, o via yeIλ salutis, l, Praesidium, portus, lameta, regula'vitae o pax ti medicinae animi, o venerabile asylum Su/vior ac potior, sapientia ι nectare i quis te a uis te nunc amat aut sequitur tibi quis . locus,.aut quia os est honor in terris P quondam regnare solebas s.l i. 'V θ: )In: templis, in porticibusque, gymnasiis &i iii Coruiliis, Regumque aulis: nune cognita nulli. es: ed pro te regnant nugae, M mera somnia vatum.

Quid nunc in ludis pueri, imprudensque juvenistrio Disciti fabellas turpes, vel prorsul inanes. 22 l

312쪽

Ecce sedens ara praeceptor , eodice aperto Excreat& postquam circumspectavit hiantes. t

Arrectasque aures tironum, Voce sonanti ' . Aut tragicas larvas, aut comica scorta reseraeri s Incipit , aut veterum insanos effutit amores, . . Aut quod re onstrosum & saevum &. plorabile navat. O caput helleboro dignum i fie pectora pura Imbuis ρ.& rerum ignaros hae fruge saginas , 'lΗoc sala conditur tenera ac petulantior aetas l no Non pudet his nugis absumere turpitex aevum Z . t Hinc tor ubique vides pravos, tot ubique scelestos: Hine & tanta seges vitiorum crescit ubique, tole Quando nullae animis cultura adhibetur honestae. 1Ο corruptores, non cultores puerorum tris Discite vos prius, inde aliis ostendite rectam rVivendi formam; & sanctos induci e mores, Ne pecudum ritu vitam ducatis inertem. ' in Tu vero, Stellate, andi: te namque docebo, Et paucis, qua animus tibi sit ratione colendus. 73o In primis unum este Deum meditare frequenter, IImmensum,aeternum Mnmum,optimum,& omnipotentem, Qui coelum, & toto fulgentia sidera.coelo, . Caeteraque aut oculis apta, aut non apta videri, Ex nihilo, nutu solo, sine tempore fecit, 3s Factaque perpetuo studio se atque regitque. ' l . . Hunc

313쪽

tune venerare , time. cole, lauda, & saepe precare Noela dieque, oritur quum sol, quumque occidit, & quum Aequali spatio mera disjunctus utraque est. 'Nam prima est virtus , prima est sapientia, Regem 74o Coelicolum patremque hominum cognoscere, amare, Sinceroque animo daudare, timere precari. Hoc . sine virtutes alias nihil esse putator me vero solum penh est satis. ergo teneto Corde ac mente Deum saepe . ia saepe ore vocato: 4s Hac pietate potest tibi nil contingere majus. , Haec ad virtutes alias est janua, quippe Divino nequeunt prorsus sine numine haberi

Virtutes aliae, & nequeunt vitia ipsa caveri. - Praeterea cives coeli, angelicasque cohortes, so Et summi Regis Binulos, sanctosque ministros iri Divinae majestatis jussa essicientes, i IAdstantesque illi feliciter omne per amum Aetheris in campis puri semperque sereni, , ΤSaepe piis precibus supplexque orare memento, ues Ut ttar praesto adsint, & saeva pericula pellant, zDignenturque Deo te commendare C profecto Possunt, atque solent multum prodesse roganti . Angelicae mentes, humanaque Vota secundant.

Nec sis ita e numero illorum cave quaeso) putant qui 76o Nil melius naturam homine, ac nu dignius usquam ἰ ἰ I T 4 Finxisse.

314쪽

Finxisse. insani: quum tot terraque marique iVivere conspiciant animalia , in aethere credunt Stellarumque globis nullos habitare icolonos . p REt deserta poli censent spatia: ampla beati t 76s o curvas animas , o pectora plena tenebris Is D c Percipere humani sensus non omnia possunt: Ini :Plurima sunt quae oculos fallunt; sed mente: videntur, Unde acies mentis potius ratioque sequenda est, I: Quae docet esse Deos, coeliumque habilarier. ergo ro Aut stellae Dii sunt, aut lucida templa Deorum. ἰΗis fundamentis jactis, amplectere deinde. Io L. IIustitiam, & perite nulli unquam injuria fiat P . ISed verbis alnsve modis fuge laedero quenquam , Quodque tibi; nolles aliis fecisse caveto: : I rs Quodque tibi velles, aliis praestare studeto. 1 l Haec est naturae lex Optima : quam nisi ad unguem

Servabis, non ipse Deo mihi crede) placebis .f.

Folique obitum infelix non aurea sidera adibis.' . Alterius famam vel honorem tangere, Vel rem 78o Invidia, aut traha ut suadente cupidine, noli r Immo juva , quos esse bonos. intelligis, omnii , t L

Sedulitator malisqqe interdum gratificare, . . . . Si Quo tibi, vel nunquam noceant. Vel parcius Obsint. Nec te a justitiai retrahant mala munera , amorve.

8s Aut o divae: namque haec tria Isunt quae lumina inentis Praestrin-

315쪽

Praestringunt, re que homines a limite trudunt. Sed memor esto Dei semper, mortisque futurae: . Post haec illecebras omnes fuge. corporis , atque Frena voluptati durissima pone. voluptas J79o Improba perniciem ingentem mortalibus affert ra A Θ. Nil magis adversum est virtuti : tendere sursum m. O llNititur assidue cognata ad sidera virtus: Z Contra inimicat polo semper petillima voluptas, Et pecudum hi ' morem despectat cernua terram, 79s Suffocans animi' vires:& corporis: unde. Ignavos facit. i dc morbos inducit amaros. i. Haec illa est Circe, haec Syren Phic hamus iniqui Daemonis: hoc laqueo innumeros capit. & prohibet, ne Post mortem patrii redeant ad B mina coeli,soo Callidus, Misecum tenebris includit avernis. Has ergo infidias, . hoc blandum di dulce venetnum Hostis tartarei, quaptum potes, aufuge cautusi: Ne te poeniteat laustra. quum idolor aetasti: TSentiet ingenium famam , rem, membra perisse 8os Exiguo mellis gustu, & dulcedine, inani. O . JTunc etenim . Aut multi, dices, io tempora pulcra Quam male vos novi l quo fugistis miserim hiel Si mihi nunc reddat pueriles Iuppiter annos, ii i Et liceat Samios iterum contingere ramos, sio Pergam illuc dextro quo tendir littera cornu . . . V ' q Ts Sit

316쪽

.sit licet angustus limes, perque ardua surgat. IEst melius virente mihil, quae permanet Omnil Tempore. quae laudem tribuit, largitur honorem. Censum auget vitam servat, post funera durat. Igis Ad me infelicem decepit blanda Voluptas, .s I C ἰQuae jam pridem abiit, meque inter damna. reliquit. Namque ego, dum juvenis meretricia lustra frequento, Dum ventri & somno. & ludo sum deditus amens,

Distere nil volui; studium librosque perosus fgΣo Contem sique bonas artes: nunci heu ideo, me ν. rIndoctum, infamem, sine nummis, corpore stadio, Mente hebeti . sensu obtuso : vixi hactenus, ut quices Dum stertit vigilare tamen se credit, & errat. ITalia ab ignavis jactari verba frequenter : . i82s Consuerunt, ubi jam morti vicina senectus ih Expendit sero male ductam examine vitam . Maxima pars pecore amisso praesepia claudit. Tumque sapit quum calva retro fortuna recessiti, Et medicum quaerit. quum spes est nulla salutis 83o O miseri, dum tempus adest, cognoscite tempus: - λNam fugit hora levis, nec scit fugitiva reverti. CNil lacrime & gemitus defuncto corpore prosimi, Utilis est medicina suo quae tempore Venit. Quare tunc opus est, quum florere incipit aetas, I83s Virtutem amplecti: tunc rectum carpere oportet - 2 1 Vivendi

317쪽

Vivendi callem . & studiis incumbere honestis τΤ vnc est utendum ratione, animusque regendus Consilio, dum mollis adhuc, ne forte malarum Melle voluptatum captus petat avia praeceps.

8 o Qui sapit, hic sapiat cito: nami sapiςntia sera I γῖProxima stultitiae est, fertque importunai dolorem. Deplorans frustra grave M irrep rabile damnum..tibi praeterea sitis impruba divitiarum lomnino, & scelerata auri Vitanda cupidor , . . I84s Namque ubi avaritia est, habitant ferme omnia ibidem Flagitia, impietas, pyrjuria, furta, rapinae, sFraudes atque doli, insidiaeque & proditiones, G Iurgia, & infandae caedes. . quid sid gula narrem

: - . . Denique sordidius . nil est, nil pejus avaro, Qui totus terrae immersus, ceu talpa, cupit nil, G 2. Nil amat agnoscitve aliud, quam munera terrae, Propter quae solet omne scelus patrare,,Deumque

. . Nullum alium, praeter nummum. Vesanus adorat.

Nec videt infelix ν quam sit fragilisque brevisque, 8ss Vita hominum, & quam mors contracto semper ab M Excutiat gelidas humana in corda sagittas, . Nec juveni parcat, nec docto, nec locupleti, i Sed quodcunque caput nullo discrimine pulset. Saepe etiam propius tunc sit . quum longius esis 86o Creditur, de subitos ferat improvisa tumultus. d -; 3 At

318쪽

At tu divitias terrenas, & bona caecae QSubjecta imperio sortis, nec pendere magni Nec multum curare velis: nam propria cuiquam Non ea sunt, quae pro arbitrio largitur & auferi 86s Instabilis Fortuna suo: vel morte recedunt , .. ' '. Diversos:dominos permutatura Wicissim . x

Sunt alia inquirenda tibi bona j sunt potiore i Divitiae cupiendae, omni quae tempore durane, In quas nec morti, nec sorti est ulla potestas. ε76'uas cumulare tibi studeas noctesque diesque: Nam verE tunc dives eris, verique beatus. ἱCaetera, quae vulgus demens miratur & optat i, Si tibi sint, nummi, fundus, domus & pecus, illis Utere, squis prohibet ) juste tamen atque modest et frue ouuinque potes, miserere inopum, rene despice egenos.

-Hoc pacto acquires laudem , aetereamque salutem, V Et pro terrenis coelestia munera habebis . . l. et Non homo, sed lupus est, quem non clementia tangit, Qui non alterius miseranda sorte movetur, igri, Qui negat auxilium socio praestare roganti .. J At, si pauper eris, patienter sustine, Ela aequo Pectore pauperiem tolera . magis ille sinistris Casibus afficitur, plus curarum atque laborum cΡerpetitur, qui plura tenet , cui plura dedit sors ,

28s Deprimiturque adeo rerum gravitate suarum 9 3

319쪽

. Ut contemplari nunquam coelestia possit. Esse, levem & vacuum terrenae faecis oportet Illum i qui aethereas animo vult tendere ad arces.

Nam quo quisque magis terram petit, hoc magis alto po Abstrahitur coelo, superaque a luce recedit. Atque ubi quisque suos thesauros possidet, illic. Assidue cor habet, semper convolvitur illic. . Est igitur multis paupertas utilis, illos Exonerans, ut ad astra volent levioribus alis. 89s Sed tibi non minus est vitanda saperbia, mater , Rixae odiique, urbes studia in contraria scindens, Excidiumque ferens multis . hac peste laborans Olim Roma ruit, civili oppressa.furore. Hoc fuge tartareum imonstrum, si quaeris amicussoo Esse Dei, & tandem coelo post fata potiri ι

Nemo superbus amat superos, nec amatur ab illis . Vult humiles Deus ac mites , habitatque libenter Mansuetos animos procul ambitione remotos: Inflatos vero ac ventosos deprimit idem,

pos Nec patitur secum puro consilere Olympo. Ergo, utres7tumidi, quid vestra superbia vobis PQuid tituli illustres, . praeclaraque nomina prosunt, Quae cito mors rapit, & lethaeas mergit in undas Laudari a vulgo cupitis, Vulgoque placerer . I

320쪽

Humana exterius tantum apparente figura, . Fallitis ignaros homines, non fallitis ipsose Coelicolas : immo his risum stomachumque movetis etfrs Nam vestros mores, Occultaque crimina noruntis Sed vos, o caeci, Divos nihil esse putatis, Nec superesse animas, extincto corpore, vestras Creditis, atque ideo praesentis commoda vitaς optatis tantum, derideIisque futuram . . i92o Quam multae pecudes humano in corpore vivunt .: Hinc vestri erroris causa est. vestraeque ruinae. Qubd nil crassa acie nisi corpora crassa videtis, Nec veras res, sed rerum cognoscitis umbras. ei Maxima pars fumo gaudet, fumoque repletur.i92s Stulti, quid fumo est levius quid inanius Z aut quid. Θ Ridiculum magis esse potest quam quaerere honorem Immeritum, Zc causas veri contemnere honoris Aspicimus pravos, indoctos, mentis egentes

Sublimi in solio positos, dominarier illis '3o Qui se sunt longh meliores, & quibus ipsi iDeberent servire magis . nempe improba ludit . Rebus in humanis Fortuna, . ia lege sine ulla . ii omnia confundit, plerunque ad sidera tollens Ignavos servos, pistrino & carcere dignos. i. . lsas At si sana foret, solis sapientibua orbem, . I tal se OV Ut