장음표시 사용
241쪽
eappella pretente Potifice nulla Cardinalibus per transeuntes ante illossit reuerentia , nisi per illos, qui dant incensum , siue pacem: ut suo loco dicemus. Absente vero Pontifice, fit
reuerentia per transeuntes ante eos
caput inclinando, tam per celebrans tem, quam per alios ministros. De reuerentia que fi Episco
branti coram Papa vel coram aliquibus Cardinalibus nullae fiunt gernu flexiones non fit pregustatio. Si vero neque Papa , neque aliquis Cardinalium adsit, fiunt genu flexio nes, & pregustatio , ut in sua Ecclessia . si voluerit. Episcopus cum Papa loquens genu flexus semper permanet, dum loquitur, & dum ei per Papam respondetur. De striine sidendi in caneb
v MMUS Ponti sex in solio suo ponσtificali sedet : quod
ornatum esse debet cum suo puluino, aureo panno, cum postergati eκ colore tempori congruente in cappella , in conssistorio autem publico etiam cum panno aureo pendente super caput,
scabellum maius simul cum plano solii panno rubro cooperiture & apud magnum scabellu apponitur paruudetectu , quo pro gradu utitur. Hi ne inde a dextris, de a sinistris sedent super scabella nuda rubro colore depla
ta Diaconi duo Cardinales assistenstes, qui Pontifici seruiunt,&illum semper deducunt. Et debent esse antis quiores Diaconi. id est prino a supti. A dextris papae infra gradus solii Episcopi, de presbyteri Cardinales sedent in stamnis longis, cum gradu, de postergati pannis, quos vocant
Attrebatenses, ornati. Ea scamna duas fere partes quadraturae consistorii occupant. In alio scamno sito constra primum scamnum Episcopornm Cardinalium pariformiter ornato,
sedent Diaconi Cardinales & antis quiores in capite. Quod si presby testi Cardinales in suis scamnis ob multitudinem sedere non possunt, sedet in sede Diaconorum , ordine tamen retrogrado , ut antiquiores sint in fine scamni, de illorum iunior sit post iuniorem Diaconum. Et hoc modo antiquior presbyter ; qui ultimo sesdet in illa sede , videtur continuare post ultimo sedetem in ordine Episcoporum, se presbyterorum. Hoesaepe accidit in basilica Sancti Petri, dum in abside, siue tribuna ecclesiae apud altare maius diuina celebran tur. Quod si forte adest aliquis princeps qui sedere solet post Dia coenos Cardinales in eorum ordine ;vehoe tempore Despotus Peloponensia r hie sedebit medius in te eultimum Diaconum, de ultimum presbyterum: si autem ultra duos assistentes non supersit nisi unus
Diaconus ille sederet post vItimum presbyterum Cardinalem in quoscumque sedit I presbyter ille sedet, quod si nullus superesset diaconus,' et presbyteri in suis scamnis sedere
non posset; sederet ordine supra dieto. Si Imperator Romanorum adest, sede cum postersali; et paruo scabello
242쪽
- Scabello viridi ornata cum suo puli uino.& panno aureo , sita iter sede Potiti eis,& scamnu Epotu Cardinaltu. Et tuc diacol alsi stetes no sedet iloco colaeto apud sede, sed a te facie Pontificis in paruis scabellis politis supra supremum gradum solii ponatificalis in cornibus. Reges etia, in ter quos computabatur Imperator
Graecorum i sedent. Primus, si plu/res adsunt, post primum EpiscopuCardinalem & alius post secundum; εἰ ita deinceps: sie quod semper alis quis Cardinalis; sive Episcopus; siue presbyter sit medius inter principe, 6c principem . Primogenitus Regis sedet post primum presbyter u Cars
dinale si Papa celebrat: de Rex adrsit sedebit solus in chaledra nuda in γter Cardinalem assistentem Papaei Se Episcoporum Cardinalium sedem rfratres autem , aut alii filii Regum, 8e reliqui maximi principes sedent;
vel inter Diaconos mixtim cum eis, ita tamen. ut unus Diaconus primo
sedeat; de postea unus princeps Sese deinceps; vel 'sedent post eos Diaconos in eodem ordine secundum qualitatem ipsorum: si nullus adesset Diaconus Cardinalis , sedent eodeordine inter de post iuniores presbyteros Cardinales. Quatuor vero Pa triarchae, principales videlicet,Con/stantinopolitanus. Alexandrinus, Antiochenus, de Hieroso limitanus sedere consueuerunt inter Episco pos Cardinales , ut supra diximus de Regibus , Se in curia Romana fere/bant continuo cappam ; Se faciebant sibi deferre caudas ut Cardinales: nostris autem diebus 8c tempore Eugenii quarti nes sedent inter Cardinales . nes portatur eis ea uda. Sedent
autem ante assistentes Papae Epistol
pos non Cardinales,& ut assistentesseruiunt Papae de libro , de lumine. Alii principes non ita clari sedent in supremo gradu solii Pontificis. Ad sinistram vero Pontificis in sesdibus humilioribus sedent Episco γpi non Cardinales alii lentes Papae, de inter eos Sacrista palatii Apo/stolici in loco statui suo condecenti: Et hoc dico, si est praelatus, ut semper consueuit esse. Reliqui praelati sedent in sedibus pro eis ordi/natis retro scamna diaconorum Cardinalium sine gradibus, aut postergali. In cappella autem sancti Petri inssia sedilia ipsorum diaconorum, primum locum inter praelatos obtinet Vicecamerarius, dei de oratores Resu; ac principii praelati .iu A rchiepiscopi; Episcopi prothonta rotii Absbates, generales ordinum ; Sc poenistenti arsi; sed protho notarii & ab γbates solent habere proprium lorcum ultimum in ordine:alii supradidicti sedent post Episcopos in firne scamnorum . Legi tamen quod procurator ordinis Hierosolim ita norum,et procurator ordinis Theu tonitorum colae uerunt sedere post Abbatest meo tempore non uidi eos sedentes ibi ; nil alibi ut procu ratores , sed aliquando gerentes se pro oratoribus sederunt eum aliis oratoribus. Si autem Uice camera rius est protho notarius e cum prae lati habent sacra paramenta . de
bet tenere primum locum in sedili protho notariorum . de post eum alii oratores principum si sint eius,
dem ordinis Senator, conseruatos
res; & barones Vrbis, ais alii proceres supradictis primis i feriores se, debui i secudo,& tertio gradu solii pontificalis pro eoru qualitate pri
243쪽
mum inter istos Senator locum obstinebit; oratores Cae saris, Regum, principum,& potentatuum, qui sunt praelati sedent ordinarie post se amana Episcoporum,siue presbyteroruCardinalium ante faciem Pontificis sedentis, nisi ibi sit altare, vi in Sancto Petro,& similibus locis fiunt quasi duae alae officialium, incipientes infra gradus solii hine inde.& simul coiunguntur ante faelem Papae in ea pite stamni Diaconorum Cardina lium t & hi omnes officiales sedere debent in terra super panos virides, qui cooperiunt solium cappellae, Et si nostro tepore , qui a sinistris sunt, usurpaver ut sibi sedes super gradusi pilus cappellae in palatio Apostolirco. qui vero sunt a dextris sedent in tetra sine aliquo sedili secundum an*tiquas; εἰ debitas cerimonias, qua inguis sint digniores: quod profecto ra tioni non cog ruit. Hic ordo sedendi super terram confunditur etiam in
eappella sancti Petri post tempoγra Pauli secundi Na tunc nemo ip/sorum audebat sedere aut i gradibus cappellae palatii , aut in gradibus solii Pontificalis in eappella Sancti Petri ; nisi inultimo tantum gna du. Ordo autem sedendi in ipsis talis est: Subdiaconi primum, deinde Auditores rotae , Clerici Camerae, a cosluthi cubicularii, secretarii: de aduocati simul εἰ qui alas coniungunt ante faciem Potificis Subdiaconorum rantiquior primum locum obtinet a dextris ; secundus primum locum asinistris; tertius secundum locum a dextris; de quartus secundum locumasnistris; dc sic deinceps. Ex auditos ribus . de canus rotae seruit de mitra, de sedet inter cubicularios secretos
in eappella palatii;& locis similibus.
In ecclesia autem Sancti Petri sedet super gradum secundum , aut tertiunon longe a pedibus Diaconi Cardinalis a dex tris, ut eommodius possit ministrare mitram. Antiquior ex alisis primum locu tenet a dextris post subdiaconos, tertius primum locum
a sinistris post eosdem . A dextris post primum auditorem Iocum tesnet magister sacri palatii,qui ubicus
ordines curiae conueniunt, si adest
sedet, vel stat post v num ex audito γribus; de si unus tantum adesset vel si
omnes adessent, unus tantum ex eis
praecedit magistrum sacri palatii. εἰ ita vidimus semper seruari: sequum tui deinde hine inde alii auditores; Clerici Camerae, dc cubicularii in
coniunctione alarum. Secretarii, Maduocati sedent .mod si numerus cuin biculariorum, Ze aliorum inferioruesset amplior , conduplicantur post primos alii; ita tamen, ut in primo circulo sint, ex omni ordine aliqui post ipsos. E regione Papae sedent
procuratorea quatuor ordinum mea
dicantium, dc post eos proeuratores aliarum religionum e duo cubicularii secreti sedent In terra ad partem sinia stram haud longe a sede Papae ad pe/des Episeoporum assistentium,& inster eos medius decanus rotae seruiena
de mitra; de secretatius Papae si non est praelatus: Medicus Papae sedet iacapite gradus scamni Diaconorum Cardinalium ante Pontificia faciem, caudatarii Reuere n. Cardinalium se/dent super gradus scamnorum ad pedes Dominorum suorum: praelatus celebras sedet in suo faldistorio prope eornu epistolae rassistens eappeis Ianus eius in gradu altaris penes praelatum ,& ante eum Diaconus, &Subdiaconus ministrantes; seruies demis
244쪽
tra post rene se appellani assistentia. Reliqui ministri celebrantis cum sus perpelliciis sedent super terram fa, cientes alam a sinist ra; praelati de omnes praedicti vertunt faciem suam sedentes ; ut vertit celebrans. Cathe/dra, siue Aldistorium celebrantis, si locus patitur semper debet esse apud sinistrum cornu altaris hoc est a latere epistolae. Hoc enim cornu sinistrum voco, respectu ipsius altaris sicut est dextru vero ubi legitur euagelium Qui aliter appellant, respe/ctum habent ad celebrantem, non ad altare.Nam unum quos corpus dextrum latus habet,& sinistrum. Sed celebrans, dum canta t:vel legit offici/um missae , vertit iacie ad altare ubi
eun ipsit. Dum aute sedet , si altare est apud parietem; de tam chorus , quam popu tua sunt inferius, ut cappella palatii, de communiter in ple risi ecclesiis. Tune praelatus sedens vertat faciem ad populum ; 8e soliuPapae tune locari solet a parte euΞgelii, idest dextra: si vero altare sit in medio a sede, idest tribunae, Papa sedet in medio contra altare; de eo lebras in cornu Epistolae praedictae, Be vertit faciem ad sedem Papae ; vii Sacto Petro, &multis ecclesiis urbis. Alii autem praeter supra no minatos quantumcunt nobiles , aut gradu ati sint, non sedent in cappel/la Apostolica: laici stant, elerici tos gati sedent in terra super pannos virides, sed in cappella Sancti Petri, dc locis similibus, quia extremitates alarum coniungi non possunt pro pter altarer cubicularii, de alii inseariores sedent ad partem post primos in terra, vel inter sedes praelatorum
ad sinistram.& gradus solii pontificalis. Et nota, quod nullus omni:ξRTIVS. IIIno cuiuscunt ordinis si, debet sede re solus. Si unus superesset Diaco/nus, sederet eum presbyteris Cardinalibus. Si unus tantu adesset protho notarius, aut abbas , sedebit post Epi scopos , εἰ se de lingulis. Capinpellani curiales , qui aderunt, sedent in terra inter scamnu Cardinalium. Et hie est ordo sedendi in cappella Apostolica. Alii aute officiales; qui non sedent; hoc ordine stant. De illis quislant.
MAgister sacri hospicii ; quae
dignitas, ut alias diximus, est in nobili domo comitum , flat ante introitum scamnorum Cardinalium, idest apud finem scamni presbyteros rum Cardinalium, de post eum stant magistri hostiarii cu suis virgis pura pura tectis: scutiferi Papae δέ mino res nobiles stant in ipso introitu scamnorum & post scamnum pressbyterorum Cardinalium.
Seruientes armorum stant circa hostium cancelli cappellae intus , Nextra, seruates hostiu cacelli. Qua mauis antiquis temporibus nullo pacto intrabant cappellam, sed extra cans cellum stabant omnes. Sed non est multum inconueniens, quod duo ex eis sint intus dummodo contineant
se apud hostium. & non discurrant per eappellam . Quod si aliqua man,
data habeant ab extra ad Dominos Cardinales aut alios, nutu vocent aliquem ex clericis cerimoniarum . 8c per illum mandata transmittant. Intra cancellos cappellae non permitriant intrare nisi illos; qui debent intrare; multitudinem stantium intra cancellos, de scamna Cardinalium
245쪽
expellant , ita quod non occupent praelatos ;nes conculcent oratores: dimittantur ibi tantum nobiles, scurii seri Papae , dc unus, vel duo pro quolibet Cardinati: clerici togati in
terra sedeant 'aut extra mittantur rin cappella non permittant sedere sit per scamna , nisi oratores , de praela
tos consuetos . pr curent, ut teneas
tur silentium dum sacra fiunt, Ze maxime dum sit sermo,& dum catores silent. Quomodo autem sedere derbeant in tuis locis posuimus.
Rursus circa altare elerici ceris
moniarum circumstant & apudere dentiam intenti . de soliciti ad omnes actus qui in cappella fiunt. Hirrae cogitate semper, de meditari debent, quae sunt agenda dc quae in. stant si tenue , diligenter & me mos riter exequi; tradiaret omnia sum ma dexteritate & modestia. Non est
mediocre onus clericorum cerimos
niarum , qui pro omnibus vigilant in cappella, de quibus omnium denactus adscribuntur. Hi duo tantum ordinarii esse consueuerunti alter in diuinis curam praecipuam gerat cirsea personam Pdtificis, ad quam semper respiciat; si quid imperet, Ze ad
omnnes. qui sunt in cappella; ut praelati, ut oratores , ut nobiles, ut alii omnes sient suo qui si loco, non tamen discurrat sursum, & deorsum sne causa. ut videatur multa agere. Ad summum Pontificem non accesdat sine urgenti causa: vel nisi vocastus.& tune cu solitis & debitis reue retiis: ad R eu eredi is imos dilos Cardinales accedat cum opus est, cu grauitate , di reuerentia. Alter vero clericus cerimoniarum vacet altari, Sccirca personam celebrantis, ae alIoγrum ministrorum et uterque tamen
omnia prospiciat, Se pariter curet, suppleat s defectus collegae, cum iistos praeuidet. Antequam vadant ad cappellam maxime in sole nitatibus,& actibus non frequentatis, conue niant simul, praeuideant quae sunt a genda , dividant inter se onera, de cocordent de occuretibus me postea in eappella oporteat contendere , Iu
nior desert antiquiori, idest in ossi eio priori, & primas partes illi peramittat: prior tractet iuniorem, &nouitium ut fratrem,& bonum colu legam si habent tertium, eo utantur, ut decet: quanto plures et ut, si et une
concordes , & ordinem inter se ser uabunt, facilius , de melius sati, fas
eient. Si erunt inter se contrarii, melius esset unus tantu .cum ducunt,aut
reducunt praelatos, aut nobiles ad data sibi loca vel ad aliquos actus, modeste & reuerenter incedant, & ge nu flexiones; ais inclinationes do Gint similiter ministros altaris, de quando aliquena actum facere debent nam omnes magni, de parui aceris moniario deducuntur quiete.& modeste ducant , ministrent; de aptent;
ac non urgeant, non impellant,nes vehant. cerimonias omnes; & maxime in missa papali; εἰ quae ad personam papae pertinent, grauiter ; modeste,& cum congruenti mora peras gant i ut reuerentiam;& deuotionem aspicientibus maiorem inducant.
De Cardinale asti lente Pontifici in Bianis
Summo PontificI celebranti: siue
audienti diuina soleniter, semper assistit prior Episcoporum; siue prior presbyteror u Cardinalium in o D
246쪽
fieso cappellant: praeterquam quado Papa non habet mitram . tunc enim nulla fit assistentia etenim fit in misssa: in vesperis; de in benedictioni
bus. In matutinis nunquam fit, quia tunc Papa nunquam habet mitram. Quonis Episcopus Cardinabi assisl t Papae celibranti, is de Aebus proces um.
assistit in diebus processionum, quando Papa vadit sub baldachino ,
di cum processione ad altare , videin
licet i Natiuitate Diii N. Iesu Chrilli, in Circuneisione, in Epiphaniis; Ramis palmarii; Caena Domini, Res
surrectione D omini, Alaesione, Pentecostes , Dominica Trinitatis Corporis Christi: Sancti loannis Baptistae. sanctorum Apostolorum Petri;& Pauli, εἰ in omnibus gloriosissilmae virginis Mariae festiuitatibus. Item in festo omnium Sanctorum, in canonizatione alicuius sancti; in sua coronatione , 8c quotienscunq; so/lennietaret aliquod festum: In his omnibus assistit Episcopus Cardinalis, de sedet super nudam cathedram inter Papam, bc alios Episcopos Car/dinales, Si Papa celebrat, in vespe ris, & in missa. Quando presbter Cartinalis assistit
ΡRior autem presbyterorum Cardinalium seruit in aliis temporisbus , videlicet in dominicia Aduen/tus Domini; in secudo.& tertio die post Natale domini, in die cinerum; in dominicis quadragesimae, praeter quam in palmis in Parasceve in Sabbato sancto in albis; in secunda, de tertia feria Palabatis, & Petecostes; in ordinationibus i de si quando Par
pa in vigiliis; aut pro defunctis solenniter celebraret . quod raro accidit: Papa enim secundum antiquas ceri monias, nunquam consueuit solenniter celebrare pro defunctis . Item in
absolutionibus defunctorum, si quando fiunt per Papam , 8c in omnibus benedictionibus; quotienscunque Papa interest diuinis;& non cele brat principaliter.
De assilientia in uesperis cum
CArdinalsi igitur assistens Ponti
ficii siue Episcopus, siue presbyter, in vesperis papalibus indutus pluuiali, de alba mitra . sed et in sua nuda cathedra si e Episcopus Cardinalis: s vero est presbyter, in scas bello nudo inter sede Papae.& Episeeoporum Cardinalium sedilia . Cum Papa est intonaturus primam aliphonam ad vesperas, accedit ad eum, et super caput suum retinet librsi; ex quo Papa intonat antiphonam, deinde redit ad suam cathedram rstans deinde in suo loco, intonat tertiam antiphonam: Item cum Papa est intonaturus hymnum, similiter accedit: de tenet librum; redit ad lo/eum suum: smiliter eum intonat an tiphonam ad Magnificat;& tunc non
discediti sed postquam Pontifex in/tonata antiphona sederit: accipit nain uiculam incensi de manu aeoluthi. Acministrat Potisci; dum imponit inscensum more solitor deinde reddit nauicula acolutho . 8c expectat finemant Iphonae. Tum cum incipitur Masgnificat, sequitur Pontificem euntem ad altare: Et postquam Pontifex ossculatus fuerit altare . offert illi thuγribulum, quod ab acolutho recepestat , & cathenularum extremitates
247쪽
primo exosculatus, ponit ad snistra
manum , partem vero iuxta summi itatem thuribuli ad dextram ; oscu/lando semper manum Pontificis, de tunc,&quando aliquid dat, vel recis pit ab eius manibus: retrahit se deinγde, du pontis ex incensat altare,&tadem finita incensatione stans in coranu epistolae, accipit thuribulum e manu Pontificis, & illud dat a colutho, qui eum seruat. Sequitur deinde Poetificem redeuntem ad sedem suam, dc
firmat se ad infimum gradum solis, de cum Papa fuerit in sede, accipies
thuribulum ab acolutho , stans sine mitra, incensat Pontificem stantem
cum mitra: Demum reuertitur ad locu suum dato thuribulo uni ex sub
diaconis, qui incensat omnes alios. Cum vero Papa est dicturus oratiosnem .iterum accedit Cardinalis assi flens Sc retinet librum supra caput, deinde reuertitur ad locu suu: Et est
finis seruitii sui pro hac vice.
De asi lentia in missa cum paramentis.
IN missa autem si Papa descendit
ad ecclesiam processionialiter, quia ex Camera Papae mouetur proce isto Pontifex paratus cum pluuiali,& mitra antequam a lecto para meti se moueat. incensum ponit in thuribulum ni nistrante tunc nauiculam priore
presbyterorum Cardinalium , de de in te in ecclesia prior Episcoporum
seruit diebus suis . In ecclesia autem
assistens Cardinalis sedet in loco sui ordinis a principio u quo Papa sitd:cturus orationem ad tertiam: tune
accedit, Se tenet librum in capite, etsi non esset paratus, oc si esset dies serialis, qd oratio esset dicenda a Pa/pana genu flexum, ipse assistens Caredinalis genuflexus teneret librum arte Pontificem, dum diceret oratione. Et finita oratione non discedit , sed
expectat, quoussp portetur aqua ad lauandum manus Papae: et tunc stans ad dextram Pontificis, apponit maenum ad pelvim in qua est aqua , de si mul cum nobili illam portante infundit aquam super manum Pontificis :Redit deinde ad locu,ubi prius erat, Et in fine cum Papa accipit mitram, ipse Cardinalis accedens, immittit ei annulum Pontificalem, Sc alios,& nodiscedit amplius . Sed cum Papa vult
intrare ad altare, ministrat nauiculam
incensi, cum Papa illud in thuribuluimponit, deinde procedit Immediate
ante Papam fmul cum diacono Cars dinale Euangelii ad dextram, de cum Papa facit confessionem, stat ad eius dextram,& Diaconus ad sinistram, Finita consessione cum Papa osculaintus fuerit altare simul cum Subdiacono, offert ei osculandum libru Eua/geliorum, deinde retrahit se ad paritem, quoad Papa imponat incensum in censet altare, de incesetur, na apud altare non Cardinalis assistens , sed Diaconus Euangelii semper minis strat nauiculam, de incensat Papam; Cardinalis vero assistens id officium facit cum Papa est apud sedem eminetem:& illic stans tenet librum supra caput, dum Papa legit introitum:po/stea sedente Papa vadit ad suam cathedram nudam, ut in vesperis. Sed adinuertendum, quod si assistens est pressbyteri& non est Episcopus Cardinalis, non sedet super cathedram, sed super scabellum rubro colore pictum, cum pluuiali tame ut Episcopus. CuPapa est dicturus Gloria in excelsis Deo:accedit:& tenet librum super caput;& deinde prosequitur cum eo Hymnum angelicum, dc redit ad sesdem suam.
248쪽
dem suam. Item cum Pontifex est dicturus orationes, accedit, de tenet
librum supra caput, quousque Papa finiuerit orationes, de redit ad los cum praedictum. Si fieret sermo , de post sermonem Papa faceret absolutionem , 8cc. similiter accederet de teneret librum supra eaput. Cu Pa/pa est dicturus Credo in unum De ursimiliter accedit: de tenet librum super caput, de deinde prosequitur cueo symbolum. Item cum papa est lecturus offertorium, accedit ; de tenet librum r cum vero Papa legerit serdens Epistolam; Graduale . Se Euangelium, non ipse, sed Episcopi assi.
stentes, non Cardinales tenent libru. Accedit etiam , cum Papa est lauatus rus manus post offeriori u ,et seruit,
ut superius diximus in prima lotiosne. Descendit deinde cum Pontifice ad altare; 8c ponit se ad eius sinistra, ubi est liber missatis , et ibi tenet ipssum librum eleuatum aliquantulum cum sinistra; Ze eum dextra vertit solium, εἰ digito ostendit Pontifici, quae sunt dicenda: & cum Papa post
incensationem manus tertio lauat; seruit ut supra. Et nota , quod quas do Cardinalis assistens seruiturus est
de libro, duo primi Episcopi non
Cardinales assistentes Papae subserauiunt ipsi: quorum prior seruat li/brum Ac apponit manum ; cum Car dinalis illum tenet supra caput: alter vero tenet candelam accentam ante librum. Sc in altari ille prior tenet manum sub libro, de prae ostendit dicendi Cardinalii alter similiter tenet cadelam : de isti cum libro praeueniunt ad altare ;& similiter ad sedem. Assistens Cardinalis praefatus intendit deinceps administrationi libri, dii genter veniendo; & ostendendo om
nia dicenda usque dicto Agnus Dei.
Tunc vero cum Papa dicit oratione
Domine Iesu Christe, qui dixisti apostolis tuis Pacem .dcc. accedit ad dexteram Pontificis, genuflectit; surgit osculatur altarer deinde in tempore accipit pacem a Pontifice, εἰ eam desert ad alios Cardinales, incipiendo
a primo Episcopo Cardinali, εἰ illi primo dat pacem osculando ipsum in facie deinde primo presbytero;
inde primo diacono , non tamen e X
illis ; qui sunt apud altare; sed ex iis; qui sunt, apud sedilia Cardinalium in suo ordine: deinde si quis est pri ceps i qui sedeat in scamnis Cardinalium illi dat, de in sine primo ex Episcopis assistentibus non Cardinalibus , id est illi , qui seruit de libro
demum dat pacem uni ex subdiaco nis, qui illam distribuit omnibus gradibus:& ordinibus cappellae more consuetor redit deinde Cardinalia assistens ad Pontificem iam apud seγdem eminentem existentem , dc accirpiens calamum aureum de manu sar
cristae, cum quo Papa Sanguinem Christi surgere debet, illum cum suo stilo super quendam calicem, sacrusta vinum ex ampulla superfundete purgat, de de ipso vino dat ad prae gustandum ipsi Sacristae. Tum cum Pontifex Corpus Christi sumpserit. Cardinalis calamum ipsum prius a se deosculatum in calice , ubi est Sacramentum , immittit; de ponit ad manus Papae r qui cum illo Christi san guinem fugit; et in calice illum ad manus diaconi Euangelii dimittit Tum aliquantulum vini ; et aquae , si Papae placet; in ealice superius dieto imponens non tamen in quo est Sacramentum dat Pontifici ad purrificandum os. Retrahit se deinde ad
249쪽
partem Cardinalis assistens, quo usi Papa post Purificatione manus quar; to solenniter lavet:cui seruit , ut surpra diximus. 8c descendentem deinγde Pontificem ad altare praecedit, illis dum legit post communionem; de cantat, seruit de libro , 8c demum data solenni benedictione per Papam in altare pronunciat indulgentias eκ parte Pontificis. Se sic est sinis sui set uitii in eo officio mill ae in diebus proces Isonu, in quibus prior episcosporum Cardinalium assistit, prior presbyterorum indutus sua planeta post communionem Corporis. & sanguini, Domini infundit vinum ex
ampulla super digitos Pontifici, ad
eos purificandos dextra manu , εἰ sirnis ita supponit quandam pateram auream cum ansa, 8c deinde. vinum ipssum purificationis portat ad altare;
di dat ministris.& ad locum suum reuertitur. Si vero assistit Papae , ipse prior presbyterorum in diebus suis pra nominatis erit indutus pluuiali, non planeta, de in vesperis intonabit tertiam antiphonam de quarta sub γprior presbyteroru In missa in fune det vinum pro purificatione ad digi tos Papae ,sicut supra diximus de priore presbyterorum.
De assistentia Cardinalis sine parar
QVando autem Papa non celesbrat principaliter:& interest publice diuinis qum pluuiali, de mitra, tunc assistit N prior presbyterorum
cum eappa lanea tam in Vesperis, qua in missa, et seruit in hunc modum. In vesperis facit reuerentiam cum aliis,
et sedet in loco suo a principio. Desinde cum Papa dixerit. Deus in adiutorium meum intende. ete. dum incipitur prima, antiphona antequa Cars
dinales alii sedeant, ducitur ad scabellum assistentiae . quod ponitur ad sinistram Papae ante assistentes Episco/pos, si locus est idoneus,ut In cappella palatii. In Sancto Petro verost alii, locis illius proportionis sedet, ut in missis Papalibus. Quando locus esset arctior, sederet in loco suo inster alios nisi alibi esset locus magis
conueniens. Cum est apud suum scas
bellum, sedet cum aliis usq; ad capi
tutum. tum surgit cum aliis, et incaep ta antiphona ad Magnificat, cum acoluthus venit versus Pontificem cum
thuribulo ipse Cardinalis primo a cedit ad dextram Pontificis; et capisens nauiculam de manu acoluthi, miγnistrat Pontifici ut superius diximus reddit deinde nauiculam acolutho,et stans expectat finem antiphonae. C si incipitur Magnificat , procedit cum Pontifice ad altare et accedens ad itinlius dextram accipit thuribulum adolens de manu acoluthi et illud dat ad manus Pontificis: Et cum Papa incessauerit altare, recipit ab eo thuribu
tum in cornu epistolae .et illud reddit
acolutho et sequitur Pontificem res deuntem ad sedem,sed expectat ante infimum gradum. Et eum Papa suestit ante sedem suam, Cardinalis aecti piens thuribulum ab acolutho, illum
incensat more solito. et mox reuerstitur ad suum scabellum , ubi stans ineensatur. Sedet deinde cum repliineatur Antiphona et in finem post benedictionem Pontificis vadit ad sede dum cum aliis dominis Cardinalisbus in loco suo. De flictentia in missa fine paramentis.
IN missa autem assistens Cardinalis
cum fecerit reuerentiam solennem
250쪽
Potifici firmat se ad eius dextram, ecministrat in celam pone du in thuribulo.& hoc si tunc cantatur Introitus. Quod si inter reueretia Cardinaltu.& introitu missae fiat interuallum, ut in candelis, cineribus palmis,& simillibus, tunc non ministrat incensum, sed postea cum Papa, facta confessior ne cum celebrante, redierit ad sedem suam,& cu celebrans incensa uerit altare. 8c ipse fuerit incentus Cardinalis ast istes ex circulo, vel scano Cars dinaltu venies ante infimum gradu sedis Papae, finita omnium Cardinaliure ueretia accipies thuribulum de masnu cerimoniarii genu flexus incensat
Pontificem sedentem,& reddit thuribulu eerimoniario, deinde stat in citaculo cum aliis Cardinalibus. Et dicto Pontifice Nyrie elei son.& Gloiia, si dici debet, vadit ad scabellum assistet tiae & ibi stat, vel sedet pro teporis
exigetia, usquequo cerimoniarius venit cum thuribulo ad Pontificem ante Euagelium tunc praeueniens Cars
dinalia ponit se ad dextram Papae, Mministrat nauicula, & mox reuerti
ad scabellu et ibi permaet v si ad sne
Euagelii tune stans ante infimum gradum, in celit Pontifice reddit thuribulum cerimoniario ,et si est habendus sermo. vadit ad scamnum ad locu suu
cum aliis Cardinalibus: Si vero non fit sermo. vadit ad scabellum suae assistentiae. Finito sermone et data benedictione a Papa,vadit ad circulum cuallis,dum dicitur Credo .et illo finito vadit ad scabellum assistetiae. Inde euPapa est impositurus incensum post
ossertorium accedit, et ministrat naruicula vi su pra, deinde tu celebras Incensauit altare et est incensatus, accis
pit thuribulum a cerimoniario, et incensat Pontifice sedente ipse genuflexus,et reuersus ad suu scabellu, stans incensatur a diacono Euagelii ut di cemus inferius. Et paulo post cu incipit psatio, discedit a scabello reuertitur ad locu suu cu aliis Cardinalib',
et amplius no reuertit ad scabellum, quod a ministris remouetur,et ponis tur ad partem. Sed cum in circulo cualiis dixerit Agnus Dei, inde se mos
uens, accedit ad altare ad dextram ce/lebrantis, et genu flexus osculatural tare primum, et mox celebrans, dicta
orati oecogrua , dat illi osculu pacia dicens, Pax te cui et ille respodet, Et cu spiritu tuo:deinde discedens ascedit ad Potifice in sede stante ; et dat ei
pacis osculu, et reuertitur ad locu suu . Ad que mox accedes cappellanus assistens celebrantis ductus a cerimontario accipit pacem ab eo, et illa distribuit caeteris, ut dicemus in loco
suo. Et hic est finis sui ministerii inmissa. Si aute esset missa defuncto ιrum, et Papa in fine vellet absoluere, tu e veniret ad scabellu assistetiae, et sederet ibi du citatur resposor tu, et in tepore ministrat du Papa imponit in celam in thuribulo .dum aspergit aqua sancta et du incent porrige d
aspersorium, et thu ributu et ea reti/piendo. Idem etiam facit quotiescus
Papa aliquid publice benedicit, seruit
de asperiorio,et incenso, ut dictum est. Modus autem. qui seruari solet passist ete Cardinale i sua ministrati oe. et servitio e huiusmodi generaliter. Quomodo Catanabs alii levisera in sua ali lentia. QVotienscus e scano aut e circulo Cardinaltu vadit ad Potifice aut ad scabellu assistetiae capite de teincto, et eleuatis sibi ambabus mantiabus a parte anteriori cappa , capite versus Cardinales superiores et inferiores