장음표시 사용
251쪽
Hores aliquantulum inclinato, quasi licentiam discedendi ab eis petens, 5
caudam cappae per terram trahens
profisi scitur:& facta reuerentia altari, de Pontisci vadit ad scabellum, seu ad Pontifice. Cum est apud scar bellum capite salutat Diaconos , &alios assistentes. 8c pariter sedent omnes. Cum autem est ministraturus in censum Pontifici. cum videt cerimos niarium cum illuribulo venientem;
surgit,& vadit ad dextram Ponti fisecis 6 dimissa manu dextra per aper turam eappae, di sinistra per oram inuferiorem accipit nauiculam a cerimon Iario, siue ab acolutho , de ambabus manibus offert illam Pontifici ita vea pertura nauiculae sit versus Ponti fi cem, & inclinatus dieit, Benedicite Pater sancte, de antequam Papa acci piat coclear . osculatur illud.& deinde eius manum di similiter eum illud reponit,& tunc reddit nauiculam ceorimoniario, cum in altari porrigit thuribulum Papae, osculatur primo cathenulas. quas dat ei ad manus . Ac dans te recipiens thuribulum oscu/latur eius manum. Quod Papae libent osculari manus, cum aliquid
ET nota, quod tam Cardinalis assi
stens. quam quiuis alius laicus, siγue clericus, qui aliquid dat ad manus Papae,si eii Cardinalis, praelatus, aut princeps, si est in serior,osculatur pesdem. I similiter cum a Pontifice ali/quid accipit, eidem osculatur manum 8e illi pedem. Assistens igitur partes superiores cathenularum . ubi sunt annuis tenens ipse in dextra, ponit ad sinistram Pontificis, Sc partes inserriores iuxta summitatem ciborii in sinistra sua tenens, ponit ad manum dextram Papae, Cum incensat Pontificem, si Pontifex stat, Sc ipse stans incensat, ter ducena tractim thuribulucum aliqua distantia inter tractum, dc tractum tum surgens reddit thuribustum cerimoniario,& facta reuerentia Pontifici reuertitur ad suum scabel/lum,& antequam incensetur, inuitat Diaconum a dextris Papae assistente. Cum autem est discensurus a scabelγlo. inclinat se prius versus altare, de
inde facit reuerentiam Pontifici, dediscedit.
De fili ἴtia Diae erum Carginalium ἐπ quomodo Papa paratur in eas
DVO Piaconi Cardinalea aliquio
res in cardinatatu debent sema assistere,& ministrare ac seruire Po tisci in omnibus publieIs actibus, cutamen Papa est in pontificalibus idest cum pluuiali, 3c mitra, vel cum mistra tantum, ut in Parasceve,&inmissa defunctorum, aliter non assistunt. Cum Papa exit ad cameram paramesti, quae papagalli dicitur,duo Diaconi praedicti states eapite detecto hinc
inde apud'lectum paramenti,induunt Papam sacris vestibus, antiquiore diacono a dextris principaliter opes rante, qui primum rubrum birretum Poti fici de traens albu m illi imponit: deosculatur,& imponit illi amictu, de circa collum decenter aptat, ita ut vestium collaria cooperiat,& adiuuantibus altero diacono, εἰ duo/bus Subdiaconis apostolicis, qui restro sunt, colligant cordulas : imp nit deinde albam,& adiuuantibus suapra dictis circa collum, ge circa ma nus decenter componit,& aptat: in de cingulo
252쪽
de cingulo cingit, de albam attollit acoluthis. qui haec omnia genu flexi circum circa subministrant, albae ex
tremitates aptantibus, ut aequaliter,nuant. postea imponit stolam a collo pendente & a lateribus colligit, amiselum tamen, de stolam prius Pontitaci exosculada offert,qua ea illi imponat: imponit illi post haec pluu Iale,&ante pectus Ornamentum pectorale,& demum mitram. Haec omnia ornamenta sacrilla prius explicat , 5e disi ponit su per lectum paramenti. In duato Pontifice duo diaconi praedicti
unus post talium faciunt consuetam reuerentiam, secedentes per aliquot
pallas inclinant se profunde , deinde
accedentes ad Pontificem olculantur
eius dextram sub auriphrygio pluuialis porrectam & capientes hine inde fimbrias anteriores pluuialis in dieb' processionum: de cum Pontifex aliquid manu gestat ipsi delirant, in alia
is uero diebus eas protho notario deferendas tradunt, de capite cooperto
praecedunt immediate Potificem. Et aduertendum quod ipsi diaconi dum seruiunt Papae in aliquo actu dum euper cappellam comitantur fimbrias eleuantes. aut tale quippiam facietes, semper sunt capite detecto. Cum Pontifex venit ad ecclesiam , siue ad cap pellam, diaconi firmant se apud faldi/sorium,& Pontifice adueniente ea
piunt fimbrias pluuialis , Sc dum ille genuflectitante faldistorium, fimbri as ipsas super sal distorium disponui,& mox diaconus a snistris extrahit illi mitram.& a dextris birre tu. De inde si tune est missa celebranda, finita oratione Papa surgit;& facit condisessonem cum celebrante:& tue diaconus a sinistris retrahit se aliquantulum sana locum celebranti: qui stat T E R T I V S. . O Iad sinistram Pontificis. Finita con se itione & si no dicitur missia snieta oratione diaconus a dextris ima ponit birretum; de mitram Pontifici adiuuante altero diacono ; & ambo capientes fimbrias deducunt eum ad sedem eminentem. Quotienscuns Papa debet eleuare manum dextram, sisue signando. liue pectus percutiendo; diaconus a dextris elauat pluuiale capiens fimbrias ante pectus : cum de bet eleuare manus ambas, ambo dia aconi tunc inde eleuant: q5 est aliquid lecturus ex libro, apponunt hinc inde manus, similiter de cum est osculatuitus librum Euangeliorum. Cum Pa pa accepit pacem a Cardinali assissente, ipsi unus post alium descendunt a sede Pontificis:& facta reuerentia alutari,& Pontifici ut fieri solet cum fiere uerentia solennis ascendunt ad Papam,eis genam sinistram exosculan dam praebent dicentis Pax tecu respondent, Et cum spiritu tuo. In fine missae descendentes cum Pontifice adini distorium, componunt fimbrias super illud, & cum surgit nam mitra
tunc non reponetur capientes smabrias, eas dant prothonotario,nisi ipssi inserant in diebus supra nominaintis. Et quotiescunt mitra est Papae imponenda vel birretum,ea imponit diaconus a dextris, Se quest remos uenda mitra; eam remouet Diacosnus a sinistris, de birretum a dextris rdiaconi praedicti stant Pontifice stante, de similiter flante Cardinali assistentet sedent sedente Pontifice, de nihil faciente. Si autem Potifex se
253쪽
perante principaliter diacono a dex/tris, qui dat ei stolam N amictum ad osculandum. Cum aliquid operatur circa Pontificem, cum Pontifex aliγquid legit, vel cum eis loquitur, cumvadunt 8c deduc ut illum per eappelliam sursum aut deorsum ad altare iadfaldi stolium ad sedem, semper debet esse capite nudo Et eu generalis processio fit antequam Papa de loco dis scedat. Diaconus a dextris dicit alta voce, Procedamus in pace, dc Chorus respondet In nomine Christi Amen.
Diaconu, Cardinalis lecturus Eua
gelium in missa pontificali ante. de tempore sibi eongruo Deo per cofessionem reconcilietur, quia est partici iturus de sacramento altaria si/mul chin Potifice. Cum vero erit in palatio, ante qua Papa exeat ad camerram para meri accipiat sacras vestea. Midelicet amictum supra roche tum, albam cingulum, stolim, dat maticam: manipulum autem accipiat,cum Papa intrauerit ad altare. Et haec fiunt in diebus processionum, cum Papa desseendit ad ecclesiam, de sub baldachi no: Si autem Papa non iret ad eciae siam processione praeeunte, tunc capesret paramenta sua praedicta Cum Papa accipit sandalia,& si uti debeat planeta non dat matica, tunc illam capit, postquam Papam induerit omnibus sacris ornamentis: sed nostris temporibus raro Papa celebrat. nisi in die bus processionum. Igitur Diaconus, ut supra dictum est paratus . cum Paspa descedit ad ecclesiam processionain
liter. vadit immediate ante eu solus,
vel si Papa vehetur in sede, ibit med ut inter duos diaconos assistentes Palpae. In ecclesia faciet reuerentiam Papae in suo ordine,& inde firmabit se ad dextram Papae apud assistentem diaconum ab ea parte ante diaconupraedictum. cum vero Papa finitalici ra lauerit manus, diaconus Euangelii ascendit scabellum positum ante Papam, dc primo retrahit illi mitram cum pluuiali, di stola & afferentibus
aeoluthis ex ordine sacra ornamen sta, primo accipit cingulum eum subscinctorio,& cum eo precingit Pont feem ita ut subcinctorium pendeat asinistra Pontificis. Firmato bene cin gulo soluit aliud cingulum .quo pri us Potifex erat accinctus,& alba circumcirca bene disposita, accipit Cruseem pectoralem , quam osculandam offert pontifici,& deinde ad collum ponit . ut ante pectus pendeat.Cum accipit fanonem, quem supra caput Pontificis ponit cum plicatura a parte aciteriori diligenter illum aptat:primo offerat fanonem osculandum Pontis fici, illum ambabus manibus tenen tum imponat super eius caput, ita veante oculos pendeat.& media pars italius ad dextram, media ad sinistram, dc extremitates eius pariter fluant:deinde extremitatem fanonis,quae a sienistra Pontificis defuit. super illiua dextrum humerum imponit, 3c quae a dextra super sinistrum, ut mentum Pap ae circundent tanta ataplitudine, ut jacio palmi, vel circa, a mento distent. Ac a fronte dependeat medii palmi latitudine. Imponit deinde Diaconus Potifici stolam ad collum , quam prius eidem deosculandam offerar, εἰ pendere iacit ab humeris tum imo
ponat tunicellam. S fanonem a parte anteriori circa coltu diligenter extrabat: imponat s deinde dalmatica dc fa
254쪽
non em extrahat, attollatq; illum ab oculis Pontificis supra caput aliquantulum AE Pontifici sedenti imponat
chirothecas quas prius osculetur; dc similiter osculetur manum Pontifi/cis:ipse tum dextram tantum impo/nit m subdiaconu, sinistram qui stas a sinistra in omnibus Diaconu iuuat. I um surgit Pontifex δε diaconus imponit ei planetam quae hinc inde apiniatur super brachia I sano similiter,
ut lupra, extrahitur, ut aequaliter cireum circa pendeat; adaptata planeta Diaconus partem fanonis, qui erat super caput Pontificis, reflectit .circa collum . de circumcirca decenter apstat deinde accipiens pallium, Cruce illiu posteriorem osculadam offert Pontifici illum s adiuuante subdiacono super Pontificis humeros impo/nit . ut fanonis oras complectatur, de aliquantulum ex fano ne sub pallio videatur. Advertat s ut partem palatii duplicem super sinistrum humeruimponat, tum Spinulam pulchriore Diaconus Cruci anteriori parte palilii infigit; aliam Cruci super humerusinistrum evistenti tertiam vero Subsdiaconus in Cruce posteriori figit. spinulae taliter infigendae sunt ivta gemma ad dextram infigentis remasneat δε ut tertio Crucem pertranses ant, non autem perforent pallium; nes planetam tangant: non enim figitur ad retinendum palliu, sed ad my/sterium Passionis significandum poterunt spro retine do pallio, paruae spinulae imponi si placuerit: debet tamedia conus aduertere, εἰ saepe aptare pallium,ut deceter humeros,& fanonem ambiat. Post haee diaconus mitra
imponit Pontifici, di praecedente illo ρd altare, ibit ad sinistra in Episcopi Cardinalis assistetia immediate ante
Pontificem. Et cum Papa suerse ante altare,deponit ei mitram, & stans a sinistra Pontificis facit cu eo confessionem Deinde cum Papa fuerit oscu/Iatus altare,& librum, accipit de masnu acoluthi nauiculam incensi, de in/elinatui dicit Benedicite pater san/cte. osculatur coclear, de dum Papa lillud capit,ut ince sum imponat, illius manus osculaturin similiter cum ita lud reponit in nauicula. Deinde accipiens thuribulum de manu acoluthi praedicti, cui prius nauicula reddidearat: illud ad manus Potificis ponit, eas thenulas videlicet superiores ad sinistram, Inferiores ad dextram, quas prius, deinde manu osculatur. C si Pontifex incensat altare astat, illi ad dexteram, eleuando manicas dat malleaein planetam. Deinde facta incen satione stans in cornu epi solae, accis pit thuribulum de manu Papae, qua osculaturin illum, cum mitram accis pit,incensat, ter thuribulum ducens,
inclinat 3 se Pont Isci prosunde, an a te qua incesti δε post, & in isto actu, et smiliter poste Potisex incesauerit
oblata, mitra imponit, dc Diaconus assistes a dextris in aliis vero omni actiby,cu Papa e apud altare, Diacon'
Euageni semper illi imponit δε depo
nit mitra . sempers i altari ministrae nauicula I incensat Pontiscem, que mox reddito thuribulo acolutho statem circa medium altaris osculatur,
primo os,deinde pectus:quod de alii duo Diaconi assistentes faciunt. De inde discedente Potifice ad sede emisnentem, Diaconus remanet in cornu
epistolae ubi simul cum Diacono Ggraecis, si adsint, legit introitu, de diacit Kyrie eleison ex libro super altas restante δε a suo eappellano accipit manipulura Papa sedet, sedete de idi
255쪽
so super se a bellum in dicto cornu super gradum altaria positum, vertens faciem ad cornu Euangelii. Cum Papa dicit. Gloria in excelsis, Surgit Diaconus, te cum Subdiacono,& graecis prosequitur hymnum angelicum , &sedente Papa te det in loco suo & si/militer surgit ad orationes,& illis finitis sedet. Cantata epistola per sub diaconum, Diaconus in cornu Epi/stolae de ipse illam legit cum gradualiti versibus, deinde tempore cogruo
accipit librum Euangeliorum; di illuante pectus suum tenens,cum reueret iis solitis vadit ad altare, sua quod librum ponit in medio: quo ibi dimisso cum debitis reuerentiis ascedit ad Pontificem,& manum eius dextram reuerenter osculatur deinde reuersus
ad altare genu flexus,& iunctis manibus dicit. Munda cor meum, de labia mea omnipotens Deus. qui labia Esaiae prophetae calculo mundasti igni/to. ita me tua grata miseratione di/gnare mundare, ut sanctum Euangelium tuum digne vale Tannuciare. per Christum Dominum nostrum Ame. Tum surgens accipit librum de altari,& illum ante pectus portans tem pore copgruo vadit ante Pontifice,
& stans apud infimum gradum solii, inclinatus profunde dicit, iube Domine benedicere. Et accepta benedictione vadit ad pulpitum ; super quod lia
bru portat,& circunstatibus septem cero ferariis iunctis manibus incipit, Dominus vobiscum Et cum dicit se
quentia, δέ Initium sancti Euangelii pollice dextro signat librum, deinde
frontem, os,& pectus.& cum deinde xespondetur a choro Gloria tibi Domine, accipiens thuribulum de manu aeoliathi incensat librum ter, in me/dio, a dextris,& a sinistris deinde reddito thuribulo iunctis manibus, quas supra librum tenet pro sequitur Euagelium quo finito factis reuerentiis
reuertatur ad altare. Cum Papa dixerit Credo in unum Deum Diaconuastans in cornu epistolae prosequitur symbolum cum Subdiacono . de graecis: quo finito Diaconus, de Subdiare onus vadunt ad credentiam Papae, ubi aliquis ex familiaribus Diaconi expectat cym vasis,& mantili , 8e ibi
ambo mundant manus;& reuertu tur
ad altare,& mappam quandam sericeam amplam a sacrista oblatam extendunt supra alta re, tum Diaconus exspectat cum vasis;& mantili stans in cornu epistolae, Subdiaconus vero ex credentia sacristae portat ad altareb ursam cu corporalibus, hostiaria,&purificatorio: quae omnia consignat ad manus Diaconi,qui pones bursam super altare , primo remouet ab ea hostiaria cum extractis ex bursa cors poralibus: magnum eorporale ex plicat super altare,paruum super magnum ponti ad partem, bursam collocat in loco condecenti, vel ante se, vel ad partem:deinde veniente factis sta eum calice;& ampullis, primo ex hostiarii tres hostias capit, quas ponit super patenam per ordinem ad rectam lineam. Et veniente Pontifice ad alta , ante gradum stans deponit ei mitram:& brachium illius dextrureuerenter capiens,& subleuans ; desducit ad medium altaris.Tum eonversus ad dextram, ubi patena cum tri
bus hostiis super ealice existit,cu hostia quae est a dextris,lagit alias duas;& illam dat comedendam sacristae. Deinde hostiam . quae est ad sinistram
capiens,cum ea tagit patenam,& calicem intus,& extra per totu.& similiter illam dat comedendam sacristae.
256쪽
Τum capiens patenam cu hostia,quae in medio remansit, illam prius exos culatus dat ad manum Potiscis de κγ
tram, quam deosculatur. Tum couer
sus ad calicem, pauxillu vini,& aquae ex ampullis super vasculum snfunditti dat saeristae ad praegustandum, Scimponit vinum in calice ad sufficienditiam, ut satis sit pro tribus commus nicantibus: aquam vero in calice Subdiaconus infundit ex paruo cocleari.
o facto Diaconus calicem dat ad manus Pontificis,& cum eo dicit orationem Offerimus tibi dee. Et cu Papa ea lice super corporalia posuerit,
Diaconus statim illu palla, idest pariuo corporali tegit,& cu Papa est im, positurus incensum ministrat nausculam , de facit, ut in prima incetitione diximus. Sed cu Papa incensat super, de circa oblata,tuc Diaconus dextra manu tenet ad pede calicis, ne forte rueret,& sinistra ad manicas dat mali eae potis cis ne cu illis palla percutisat. Et in litie cu incensauerit Papa .incensat Cardinale assistente episcopu, siue psbyteru,& duos diaconos Cardinalea assissetes ibi apud altare, dum vadit ad alios Cardinales oea incensat
suo ordine, bis duces thuribulu ante;
de post, illis se inclinia . idem facit &pricipi si quis adest, qui in scino Cardinalium sedeat .a u reuertitur ad al/tare,& Episcopos non Cardinales ass stente a Pontifici incent, semel tatu thuribulu ducet.& sine inclinationer deinde stans post Pontifice medius inter duos diaeo nos Cardinales assisleates, ince satur ipse ab uno ex subdi conis eui ipse tradit thuribulu: astat post haec inter praefatos dia os quousqi Potifex finierit praefationem,&tunc accedit ad eius dextra, dc cu eo dicit Sanctus,&e. de reuertit ad locu
suu . Et quotiescus Potifex signat super calicem, aut Hostiam,accedat resue reter,& eleuet manica dalmaticar ne cum ea percutiat calicem ,de palla, de mox reuertatur ad locum suum:&ab eo pucto, in quo Pontifex incipiecanone, idest Te igit, semper attente aduertat,ut in tepore possit eleuare manica, tegere de detegere calice cust opus. Cum Potis ex eo secrat HO stiam genuflectit ad dextrum latus, dedu eam eleuat,& ipse ab eo latere planetam eleuat., & cum ille reposuerit
Hostia super Corporalia. ipse de teingit calicem,& rursus genuflectit. Ees militer attollit planetam cu Pontis sex eleuat Calicem, quo deposito si tim palla tegit,& redit ad locum stu, dum post Eleuatione Sacrameti Ponti sex dicit Benedicis, & praestas nobis, Diaconus accedes detegit Calice. Et cu Pontifex cum Hostia signat super calicem dicendo Per ipsum. 8 c. retinet ipse duob' digitis dextrae manus ealicis pede,& cum Potifex reposuerit Hostia super corporalia, ipse tegit calice,& reuertitur ad locu su um. C si vero in fine Pater noster subdiaconus reportat patena, Diaconuaaecedens ad latus pontificis vertitur ad subdiaconu, de de manu eius accis pit patena, quam cum Pontifeκ dicit Libera nos quaesumus Domine. εἰ e.
dat illi ad manu dextra. dc prius osculatur patena, N postea manu Poti fi/cis, de eum Potifex patena supposu. erit Hostiae; ipse dς tegit calice,& se per quado ipse detegit calicem, genuflectit, adoras Sacrametur Ac cu Pontifex imiserit particula hostiae in ca/lice iter u calicem tegat Sc cu Potifice dicat Agnus Dei. 8ec. de reuertitur
ad loeu suu & no capit pace a Potiῆι ce quia illa capiet poste coicauerit.
257쪽
Cu vero Potifex data pace ascederit ad sede eminete tue Diacon' si apud altare remansit; acredes debitis reueret iis, accipit patena cu sacramento Corporis Christi ex altari abab , manibus: de illa modeste eleuans usque ad oculos vertit se a dextra sua ad
medium circulum, ita ut renes uer tat at altare; dc per eandem viam res uertitur, quous p facie suam vertae ad altare. Tum vertens se asinistra parte rursiam girat ad medium circulum , de subdiacono genu flexo sua
gradum ante cornu Euangelii pate nam cum Sacramento comittit: qui
stans surgit; & diaconus genuflectit
Sacra metum adorans. Cum vero subdiaconus ab altari discessit; surgit diaconus, de cum Sacramentum pereuenerit ad Pontificem : diaconus ac scedes limoi reuerentiis ex altari calicem cum sanguine Christi accipit: aeeleuans ; de girans ut cum patena feeit, ipse calicem ad Pontificem de fert. nulli tunc reuerentiam faciens;&ad dextrum Pontificis latus consstituens , expectat quoad Pontifex de corpore Christi coicet, dum cali cem subministrat Pontifici , ex quo ille sanguinem calamo sugit. Quero
facto diaconus patena dextra tenena sinistra calamum intra calicem existetem retinet; 8c curuato capite manu Pontificis exosculatur: corpus Christi ab eo reuerenter accipit , Ac mox eius faciem osculatur, tum cum caligee; te Christi sanguine ad altare reis uertitur , nusquam calamum ex calice extrahens ;& ibi stans in cornu epistolae partem sanguinis cum cala/mo fugit. Reliquum vero cum parsticula hostiae sacratae; que in calicere mansit, Subdiaconus cum patena ad altare reuersus reuereter suscipit,
cum prius patenam ipsam diligenter super calicem excusserit; ne qua particula Sacramenti in ea remaneat. Tu Diaconus eum Subdiacono calamula pra calicem vino purgat, de ablusunt, ait eodem vino se purificane deinde si non sunt alii coicandi Dioconus expectat Pontificem apud alitare, si vero sunt comunicandi alii; sicut in resurrectione Domini dia/conus postquam se purificauerit; factis debitis reuerentiis ascendit ad Pontificem, de stans ad eius sini/stram in tono eius consueto dicit; Confiteor Deo omnipotentii beatae Mariae semper virgini beato Michaeli archangelo beato Ioanni baptistae;
sanctis Apostolis Petro, Sc Paulo; omnibus sanctis; εἰ tibi pater quia
peccaui nimis cogitatione; verbo, Mopere mea culpa, mea culpa, mea marxima culpa Adeo precor beata Maria semper virginem ; beatum Michaolem A rchangelum ; beatum Ioanem baptistam; sanctos Apostolos Petru& Paulum: omnes sanctos. & te pater orare pro me ad dominum Desinostrum. Et cum dicit; & tibi pa/ter, rursus de te pater,inclinat se profunde ante Pontificem ; εἰ cum diciemea culpa dcc. ter percutit pectus cumanu dextra; Ze mox diaconus, ubi haec dixerit, reuertitur ad altare: dc postquam Poti sex fecerit absolutios
nem; Diaconus reuerenter accedens,
ac recipit de altari calicem chrystallinu. vel aliud vas, in quo sunt hostiaeco secratae pro coicadis ; de eleuat;&girat a dextris 3c sinistris,ut prius diximus, Ze Subdiacono genuflexo, Ut prius dat ad portadu ad Potifice,ipse vero apud altare expectat quo usquo Pontifex comunicato populo reuertatur ad altare. venienti igitur ad
258쪽
illare Pontifici deponit mitram , Nponit deinde se in loco suo stans medius post Potificem inter duos Di
aconos: Sc cu Papa finierit orationes vltimas,& dixerit Dominus vobis,cum: ipse Diaeonus versus, ut Pontifex , dicit cantando. Ite missa est: in tono solennitati conuenienti, cuallelui a ; vel sine alleluia; pro temporis exigentia: de in fine cum Papa compleuerit omnia.& vult discedere
ab altari; extrahit illi pallium : de reponit illud super altare: nisi Papa stiturus ad benedictionem , vel ad aliuactum processione praeeute, quia tuc debet portare pallium. Deinde vardit cum Pontifice paratus usque ad eius cameram ipse.& alii Diaconi ex
debito more, quamuis nonnunquam
ex indulgentia Pontificis , solent dimittere paramenta; dc postquam de
duxerunt Papam extra ecclesiam, itilum dimittere: de redire ad domos suas. sed honestius est, sicut diximus; ut Pontificem adhuc missa libus paramentia indutum Diaconi parati ad
Si autem tempus exigeret, ut Dia conus uti deberet planeta ; de nondalmatica, tunc Diaconus parabit Pontificem sine planeta: de cum im posuerit illi mitram post omnia oranamenta, ipse accipit planetam, qua deinde ponit ; antequam cantet Euagelium εἰ plicatam accipit super humerum sinistrum: de siccum ea ma/net, quousque Papa comunicauerit. Tunc rursus induitur plancta; ut prius. Advertat etiam Diaconus quostienscunque aliquid dat ad manum Poti fieis, ut primo deosculetur rem ipsam; deinde manu Pontificis. Item quando post consecrationem tegit;
vel detegit calicem, primo, de post
reuerenter genuflectat,& adoret Sa
De suppleniis vicibus Cani malium in .issi lentra ripae dc lentium.
CElebrate Potifice si prior Epis
coporum Cardinalium abest, qui illi assili re debet in officio cappella/ni, eius vices suppleat senior Epis, copus Cardinalis rei si nullus adest Episcopus, senior Preabyter Cardi γnalis. Item si prior presbyterorum in sua assilientia deest senior ex aliis
presbyteris supplet: quod si nullu, adest presbyter Cardinalis , iunior Episcopus Cardinalis supplet eius vices ; siue cum paramentis; siue cum eappis laneis: Diaconus autem non
supplet vices Episcoporum; neque presbyterorum . Si vero adest unus diaconus tantum in assistentia; iuni/or ex presbyteris Cardinalibus supplet locum secundi Diaconii Sed Diaconus, qui aderit tanquam Archis diaconus; dc in proprio officio se/debita dextris ; 8c mitram semperponet; de deponet, presbytero Carindinalia sinistris adiuuante: si nullus adesset presbyter iunior, Episcopus Cardinalis supplet, de tunc Episcopus erit a dextris. Sed Diaconus, quamuis non sit a sinistris, semper tamen ponet, di deponet mitra. Quod si null' adesset Diaconus, duo iuniores presbyteri, siue Episcopi illis eti deficietibus, assislut:& si Potis ex celebraret pricipaliter i vesperis, siue imissa. essent in habitu Diaconor u cudalmaticis,& no in proprio. Et nota quod Pontifex non potest interesse diuinis cu solennitate . nisi ad minus cum tribus Cardinalibus: quorum duo assistat loco Diaconor u , dc tertius ut cappellanus assistens. In mise
259쪽
sa autem, quando Papa celebrat sorienniter , quatuor ad minus sunt nece IIarii, duo Diaconi assistentes, Di/aconus Euangelii . 8e Episcopus, siue presbyter Cardinalis ; cappella nus assistens. Sed, ut dixi, presbytes ri, vel Episcopi officium Diaconorum supplere possunt, Diaconi non possunt supplere officium episcoporum, siue Presbyterorum In diuinis. De oficis lis nitum non Cardinas
SCripturi deinceps de officiis praelatorum , dc aliorum officialium curiae Romanae, de illis officiis , de seruitiis suis tamen dicemus, que exshibent summo Pontifici in diuino officio , de publicis actibus;& quae
pertinent ad sacras cerimonias: de aliis non est nostrae professionis .Et
primo de assistetibus Episcopis praelatis. Romano Pontifici assistere cosueuerunt in diuinis; εἰ publicis actibus ordinarie dece praelati ex dignitoribus curiae, ut ex libris Camerae Apostesicae eoniectare licet,qui portiones decem ex minutis distribuunta sistentibus e nostris tamen tempos ribus aliquando pauciores saepius plures fuerunt. Ad hos spectat Pontifici a gistere, εἰ in diuinis illi seruire de libro; & de luminer 8c temper sesquiantur Pontificem immediate post cubicularios, εἰ medicos secretos. Et quando sunt parati, praecedunt immediate Cardinales . Hi cum Ponti sex ante altare secit orationem; dc ascendit ad sedem eminentem; sequauntur illum sedent, vel stant se cundum exigentiam ad sinistram partem . His connumerant etiam sacriostam, si sit praelatas; & sedet in loco
statui suo eouenieti Interistos no habetur ratio officiorsi. siue legationii sed digniores de antiquiores in dignItate praecedunt: duo ex eis primi, sirue Patriarchete, siue Archiepiscopi: siue Episcopi sint, seruiunt Pontifici, primus cum libro; alter de lumine hoc modo . Cum Pontifex aliquid est dicturus ex libro accedunt hi duo assistentes non trahentes cappa per terram , sed eam sinistra manu sibi ipsa deis retes, εἰ primus genuflexus in scabello sedis Pontificis si Papa sedet, si autem stat; stans librum te net supra caput ante faciem PontifiaeIs ambabus matbus illum sustinedo, 8c diaconi assistentes apponunt hinc
inde manum . Secundus vero candes iam accensam ante librum retinet,
stana In loco conuenienti. Quod si dum solenniter celebratur Episse opus siue presbyter Cardinalia retinet librum, tum illi primus dat librum Cardinati; de illum adiuuat; de librum deinde recipit Et in altari; dum Papa celebrat; serviunt ambo; de eum Cardinali ministrant librum; de cadela, ut dictu est: praeueni ut hi duo semper Pontifice Ac ad altare Mad sedem: inueniunt quae sunt dicenda dc signant. Cum Pontifex celebraturus est in sede, ubi accipit para menta assistunt ante eius faciem dis nisi in duas alas hine indet cum est apud altare faciunt semicirculum post illum: & seniores hinc inde stat in capitibus semicirculi, exceptis iblis duobus; qui seruiunt in altari delibro: de de lumine. Cum Papa etiaam non celebraturus a sede descen
dit ad saldi stolium ante altare, sem per ill um sequuntur, de post eum genuflectunt, et similiter cum redit ad sedem; sequuntur, de redeunt ad lo
260쪽
Om suum: surgentibus Cardinalib, assistentibus, surgunt; de illis sedentibus, sedent. Si nullus adesset pro
tho notarius cum Papa exit ad officium , primus ex eis desert anteriores
fimbrias pluuialia. & item si nullus adesset nobilis : aut orator, qui deseret caudam pluuialis; primus ex e Is desert. Et si neque prothouotarius; neque orator adesset, duo ex eis supplerent, primus ad caudam ; secun adus ad fimbrias. Quando autem Po/tifex non habet pluuiale sed cappa
amplam laneam; siue purpuream,vel mantum ; tunc primus ex eis portat
fimbrias, 3c caudam simul coniunc/tas retro post Pontificem; de cum socio fimbrias aptant sub faldistorio, quando Pontifex non portat mitra, de apud sedem illas ante dc super scabellum extendit. Et semper illi,
qui seruiunt, manum dextram emit eunt per aperturam cappae anterio rem; de sinistram per extremitatem cappae, de conuoluta cauda cappae
illam sub axilla: de super sinistrum
brachium retinent, ut sint magis expediti ad seruiendum . Et quando Papa exit ad oppellam cum manto papa li ; de cum capucio supra caput inuerso,quod facere cosueuit in mastutinis tenebrosis i& aliquando etiam in aliis diebus propter frigus; tune Episcopi assistentes debent harbere mantellum assistentiae apertum a parte anteriori; dc eapucium in modum cubiculariorum. De ossicis Sacris .
SA crista Apostolici palatIi : quod
est officium perpetuum; semper
consueuit esse praelatus, nec consuetudo astringit ad aliquem ordinem
religiosorum, ut aliqui aliquando dixerunt. Et quia habent cura: de in
uetariu retu sacristiae,&opera sua est cotinuo in palatio . habet camera in palatio, dc expensas in linello cu susa servitoribus. Ad huc spectat ex madato Potificis nuciare, &distribuet emissas celebrandas dominis Cardinae libus & aliis praelatis , εἰ dare man data cursoribus , ut in timent Cardi/nalibus , de praelatis curiae; qn ; ubi, ε per quem est celebrandum in die bus ordinariis, de qn placet Pontis
fici. Debet praeterea reseruare, de custodire suo inuentario paramenta& ornamenta omnia; que pertinent ad altare, ad personam Papae , et praelatos atque ministros celebrantea incappella Papae, videlicet vestes sis eras ; vasa sacra , ubi reliquiae sanestorum reconduntur; cruces; ea liceaeandelabra imagines et vasa preciosa. Et etia subministrare, et custodire, quae pertinent ad eappellam secretam Papae et ad eappellam comu/nem palatis, ubi quotidie celebratur. De set in tempore per clericos carpellae ordinare altare; creden tiam et quae pertinent ad celebrationem missae , vel diuini officii praeterea deebet antequam Papa exeat ad camera, paramenta preparare super lectum paramenti, sacras vestes, mitras; et ornamenta , quibus uti debet sum mus Pontifex. Et quia solus non posset tot rebus satisfacere, Oportet quod habeat aliquem eappellanum . vel socium , qui eum adiuuet in insueniendis, preparandis: explicandis: et adapta dis rebus opportunis. Desbet etiam semper interesse; quando Ponti sex celebrat, sue publice siue priuatim , dc ministrare opportuna; εἰ habere exactam prouidendi cura,