장음표시 사용
101쪽
Iuratem meaio tertia est porta, eiusdem nominis cum colle r minati. Tertiam autem dicit. quod Flumetina ,& Col Iina tum ea priores cssent. Collatina enim tunc non crat, quae postea in ampliatione murorum urbis fuit interposita.Huic portae nunc S. Hagnetis, a proxima eius diuae aede nomen est. A Viminali aute porta in-αipit via Nomentana , qua iter erat Nomentum Sabinorum oppidum. Haec alio nomine Ficulnensis a pellata fuit. Liuius libro III. ait:.Via Nomentana, cui tu
Ficulnense nomensuiter ecli,castra in montes acro locauere.
Haec, ut Strabo rcfert, in viam Salariam apud HeretuSabinorum oppidum supra Tiberim iacens incidu-bat. Ouidius ora. Fastorum, II--bi Nomento Romam cum luce red rem obstitit in media candida turba ala
Extra portam Viminalem Naeniae deae sacellum fuit dedicatum,' refert Sex.Pompeius. Naenia autem est carmen,quod in funere laudandi gratia cantabatur ad tibiam. Sunt etiam qui eo verbo finem significari purient. Quidam volunt naeniam ideo dici,quωd voci si- λ milior querimonia flentium sit. Haec autem dea cantu querulo a praescis mulieribus aduocari, ut fui aeribus adcsset,putabatur. Deorum enim quos obesse arbitrabantur templa secundum stationis decorem extra urbem Ponebantur. Et si autem in Palatio Febris aram,in Esquiliis malae Fortunae, ad Auctini radices Scordiae templa locata fuerint,ca tamen non Vt opem ferrent, sed ne obessent, numina colebatur. Ea via ad secundum lapidem visitur adhuc templum sphaericuruod quidam Bacchi esse scribunt, sepulchris Con soantini familiae inlustre. Quod nunc in eius si rori Constantia: honorem dedicatum est. Non longe ab
102쪽
hoc templo alius pons Anieni impostus est, a via nomen habens,quem sicuti Salarium a Totila bello Gothico confractum restituit Narses, ut Procopius prodit.Inter Salariam, & Nomentanam vias quarto ab urbe lapide,fuit suburbanum Phaontis Neronis liberti: quo,ut Tranquillus & Eutropius scribunt, Nero fugiens, tuum a senatu hostis iudicatus esset, se ipse intersecit. Huius viae mentio est in hac vetusta inscriptione sic.
AS TVRVM. CENSITOR CIVIUM ROMANORUM. COLONIAE. VICTRICENSIS. QVAE. EST. IN. BRITANNIACAMALODVNI. CVRATOR,6 VIAE. NOMENTANAE. PATRONUS E I V SD E MMUNICIPI. FLAMEN. PERPETUUS DUUM. VIRALI PO TE STATE AEDILIS. DEDICATOR Im
103쪽
Prope castrum praetorium inter portas S.Hagnetis,& S.Laurentij adhuc extat porta clausa, quam aliquot rationibus adductus Querquetulariam,vel Querque uianam fuisse olim credidcrim: de qua, quum ta nostro, quam etiam Procopi; tempore, ante millesimuannum, in usu esse desiiςrit , postea verba faciam, quude eis portis loquar,quae esse desierunt; atquc ad eius portae descriptionem veniam,quae ab antiquis Gabina , vel Gabiusa, nostro vero saeculo S. Laurenti) appellatur.Gabitissem autem portam fuisse Romae testatur Liuius : qui eam de coelo tactam fuisse scribit.Hac autem Gabi usam fuisse, ut credam adducor, quod i in antiquo codice manuscripto P. Victoris, quem in comunem antiquitatis studiosorum gratiam , cum his .ce commentariis publicaui, Tiburtina via, quae hac porta incipit, eadem es e cum Gabina dicatur Gabina autem vel Gabius a porta,non nisi a Gabiis nomen habuisse liquet, sicut etiam & via,quae ex hac porta dextera parte versus Praenestina viam deducta, recta Gabios , quibus nunc Gallicanum nomen cit, perducit, Tiburtina interim via a laeua relicta. Viam autem Tiburtinam hac porta initium habuisse satis liquet,quae etiam nunc Tibur deducit. De qua via praςtor P. Victorem , & antiquam Tarraconensem inscriptio nem, mentionem quoque facit Horatius primo sermona
Quum Tiburte di praetorem qiunquesequuntur
Hac via intra primum lapidem fuit sepulchrum Pal- ροIantis Ti. Claudii Caesaris Augusti liberti,splendidit,
104쪽
TI. CLAUDIUS. AUG. LI' ALLAS HUIC.SENATVS. OB. FIDEM PIETATEM. QV E . ER MAPATRONOS ORNAMENTA PRAETORIA. DECREVITET. H-S.CENTIES. QUINQUAGIES. CVIVS. HONORE
De quo Plinius epistolarum libris VII. & v I I I. ad
Montanum multam mentionem facit. Ab una aut eniporta,plures vias deduci,atque eas in diuersa Ioca diuidi manifestum est. Nam ab hac quoque porta G binam viam cxire demonstrat P. Victor; quum Gisian in eandem cum Tiburtina viam facit, quod ob loci vicinitatem aliquando fieri solet. Quod hac una demum ratione confirmatur,quia Gabios perducit. De Gabina via Liuius libro v. Iustiore altero deinde ρ elis ad octauum lapidem Gabina masuo se ex fuga contulerant, eiusdem ductu auspicioque Camilli Galli duncuntur. Item, Iibro II. P. Vaderius T. Herminium cum modicis copiis ad secundum lapidem Gabina dia occultum considere iubet. &paulo post: Ad lenium lapidem enere salina dia. Hic viam brenem fuisse , incidisseque in Praenestinam significat Strabo, quum ait: Sunt m Romanorum oppida a simi a Ialinae inteream cir Valeriam sane Gabi, extant in Praene'na diasti. inc
105쪽
Proximam Gabinae fuisse Esquilinam portam multis veterum scriptorum auctoritatibus demonstrari potest, cuius nunc Maior porta, vel locum obtinet, vel non longe a loco,in quo antiqua Esquilina quondam fuit, nostro tempore sita est. Ceterum multum mihi laboris esset,& male mecum agerem , si omnes iv
Veterum antiquariorum errores nunc vel reprehendere,'el explodere vellem,quos in hisce rebus deseribendis admiserunt, ut de amphitheatro Statilii Tauri, basilica Caij& Lucii, foro Romano, templo Saturni,
S aerario, porta Gabiusa, templo Mineruae medicae, carcoribus populi Romani, & aliis eiusnodi sexcentis, quae loco contra antiquorum scriptorum auctoritates, male & nimium inepte collocarunt, perinde ac etiam fecerunt de porta Esquilina, de qua inibi nucaermo est. Ego autem iis reprehendendis quoties occasio sese offeret, tempus non conteram, sed quae illi male dixerunt, nulla eorundem mentione saeta , emendare, rationibusque adductis restituere curabo. Quis igitur non est, ex veteribus antiquariis a Blondo usque ad Martianum, qui nouissimus Vrbis topo
graphiam quod sciam scripsit, qui portam quae
nunc Maior dicitur , Naeuiam non vocet Z Quam aperte P. Victor in regione X rr. Piscinae publicae, inter portam Capenam , & Ostiensem conlocauit, quum vicos portarum Naeuiae & Raudusculanae in ea regione fuisse prodat λ Varroque ipse libro D I I. de lingua Latina , eas portamque Lauernae vicinas
106쪽
scribat, atque extrema urbis regione suisse aperte innuat 3 quamquam cnim is locus mancus sit,aperte tomen colligitur, cum portarum omnium descripti nem eo loco fecisse, atque a Flumentana inchoasse, quae prima erat, desiissoque in Lauernalem portam , quae non procul a Trigemina fuit, eui vicinas fuisse Naeuiam, & Raudusculanam exponit. Cui rei maxime quadrat, quod ante Naeuiae portae descriptione dicit, ubi paginae tres desunt: ae Religionem Porcius ' abignat, quum de Ennio scribens dicii , eam coluisse Tutilbnae loca. Quae ea parte fuisse alibi demonstrabo. Quod etiam libro II. refert Liuius de portis Collina, Esquilina , Coelimontana, & Naevia, meae huic sententiae maxime conueni ut paulo post ostendam. Ex quibus rebus manifeste videri potest,an porta M ior , quae longissimo interuallo distat a regione Picscinae publicae, ubi erat porta Naevia , haec porta
esse possit ξ Quam Esquilinam fuisse, vel Esquilinae
potius locum tenere,aperte iis verbis Strabo indicat:
- Porro in dinum cadit Labicana, a porta quidem Et tulina incipiens, a lita in Praenestina; infra dero cr baue,m Εἴ- qui num omittens campum, lira centum m XX. IIa pergit. Quum autem Labico etiψλο sane oppido, ceterum
in lecto, in subbmisito propinquaι, hoc, in Tusculum relinquit a dextra. Videat igitur hi, qui porta S.Laureti Esquilina faciunt;an Labicana,& Praenellina via, Gabina simul & Tiburtina ea una porta incipiat quii manifeste cosset a porta Maiore duas nuc exire vias, tu ru altera Labicos,altera Praeneste recta deducit. Q ioso fit, ut hanc pro indubitato potius Esquilinam olim fuisse credam. Cofirmatur etia mea haec sentetia Ciceronis auctoritate,qui Esquilinam &Coelimontani
107쪽
portas propin ira fuisse demonstrat, quum ait: Cuia
ego Coel montana porta introii se dixissem , responsione me mimica , Esquilina introiisse homo prem'isimus lacessivit, incet. Quod ci proximior esset. Haec autem Liui; verbis non aduersantur,qui notas mel ait : Castra inter Cormam Esquilinamqua posita. Nam viminalem & Cabiusam eo tempore aut non, fuisse, aut has diras tantum,quod notiores esstent, nominasse existimo. Huius autem, & aliarum quarundam portarum ordo ex verbis Liui; facile apparebit , iv
quae ideo subiunxi: Ilasmia cinquit pruno conatu repulsus,consiliis ab oppugnanda )rbe ad obsidendam )ersu ,3raesidis in Ianiculo locato,ime in plano,ripisque Tiberis e fra posivi nambus nique accitis, ad c stodiamne vidfrumenti Roma ubuebiseerent, dithraedatum milies
reans flumen per occasiones Eus atque alias locis traiicerent. Breuique adeo infestum agrum Romanum reddidit, )t no ceteraselum ex agris,se pecus quoque omne in Hem compentireturn ec quisequam extra porta propellire auderet. Hoc ta-
tum licentiae Etruscis, non metu malis quam constitio concessi aOsum est. Namque Valerius cos. intentus in occasion m , multos simul usos improuiso adorienda,in flumus rebus ne- rigens uor ,gra se ad maiora dindice eruabat. itaque)t eliceret raedones, edicis tuis, hostero die frequentes porta Esquilinia, quae auerissima ab hoste erat crat enim in Ianiculo expellerent pecus; licituros id hostes ratus,quod in ob sedione C fame seruitia in ida transfugerent: G sciere perfugae indicio,multoque plures Pt in sepem niuersae prae
daeflumen traiiciunt. P. Valerius inde T. Herminium cum
modicis copiis adsecundum lapidemGabina ia, quae laeua portae Esquilinae proxima crat occultum considere . hibet, Sp. Lartium cum expedita iuuentute ad portam Cati
108쪽
namstare , donec hostis praeterea inde se obiicere, ne si ad
Limen reditus.Conqui alter T. Lucretius porta Naevia cum ali uot manipulis nullium egresins, ipse Valerius Coelimon- rara tanquam medio loco sita,' omnibus, si opus esset praesto esse posset) deletari cohortes educit, hiauepriami QDruere hosti. Hactenus Liuius. Ru ibus verbis intanuitur Coelimontanam portam mediam inter Esquilinam,& Naeuiam fuisse,Collinamque Gabinae pro-xo ximam, atque haec Esquilinae. Flumentanae antem non meminit, quia cis Etrusci recta per campii Mamtium transire potuissent,tamen quia inter urbis moenia abruptosque moles iter erat, ne in aliquod discrimen incideren eam portam non inuaserunt, sinul-que quo propinquiore a nauibus cursu ferretur in pecus,ad eum forteTiberis locum deuenere,qui medius est inter pontem Miluium & Anienis ostia. Quare nooportuit ad portam Flumentanam militum statione locare. Collatinae & Viminalis eum non meministero existimo, vel quia adhuc non erant, vel sorte eo bello clausae, urnamiserant,ut in bellis fieri consuetu est,
vel qui1aliis portis satis fuerat & struere insidias, &exponere pecus,ac turmas praesidiaque emittere. Dohac porta multa apud omnes auctores veteres mentio est. Hanc autem aliquando Maeciam vocatam fuisse
ex Plauto coniici potest, quod idem de porta Maecia scribat Plautus,quod de Esquilina Horatius; utrius que sententiam confirmat Cornelius Tacitus , qui libro II. historiae Augustae est; Sumptum morepri is ex ira uilinam de nocentibus pupplicium. Plautus vero in o Casina
Illum Medepol videre ardentem re extra uam Maeciam Credo e castor esse .
109쪽
Horatius vero V Epodrost insepulta membra deffreni lupi
ει quilinae alites In quem locum annotauit Porphyrio in regione aggeris extra portamEsquilinam solita fuisse pauperum corpora vel comburi,uci proiici: combusta fuisse indicat Plautus, proiecta Horatius. Hanc portam a via quae per cam cxibat,Plinius libro XXXV I.cap. V.Labicanam iis verbis vocat: Marses etiamnumsedens collo seus eiusdem in templo Bruti Callaici apud circ- eundem ioad Labicanam portam eunti. Quam ab altera quoque via Procopius Praenestinam appellat. Dier haec inquit Resu, qui Praenesnamporiam custodiendam acceperat , ad Belisarium m ijit,3m nuntiaret teneri ab hostibus P sem,per portam aliam mι rogresti, quaesi pra Tiberim est di paulo post: Praenestinam poream Besae tradiderat custodiendam. Et alibi: Acie instrusia circa Praenestinam por
tam, ad eam muri partem mox ducti, quam Romani riua
rium dicunt, ynde expugnari moenia per quam facile to Drami. Crc. Haec porta nunc porta Maior dicitur,so
te ab aedificii magnificentia, cui supposita est,id est aquae Claudiae castellum, Hancque ibi locatam suisse
a Belisario crediderim eo tempore quo Vrbis muros a Gothis disiectos restituit, atque e proximo loco ibi-dcin translatam. neque enim mihi verisimile videtur veteres porta urbis aquaeductuum formis, vel castello subiecisse. Ab hac autem porta etiamnum exeunt via Labicanaquidem a dextra,& Praenestina a laeua,quae Praeneste, & Labicos deducunt. Praenestina aute per Gabios Praeneste,Labicana vero,Tusculum, &Labi-i cos a dextera relinques,per Quinctanas ad PictAs ueniens,in Latinam viam terminabantur: ut ex itine-
110쪽
rario Antonini pii constat. Porro autem in praenestinam incidit via Gabina. Gabii enim Praenestina via siti sunt, ut prodit Strabo Rursus haec a Praeneste Anagniam usque deducta ibi in Latinam incidebat In Praenestina vero via fuit sepulchrum Q. Attae togatarum scriptoris secundo lapide situm. abicana autem, sepultus filii Didius Iulianus imp. vi in eius vita scribit Aelius Spartianus, in sepulchro proaui sui Saluia Iuliani,quod quinto ab urbe lapide situm erat
Proxima Esquilinae , ut innuere videtur Cicero . fuit porta Coelimontana,nunc S. Ioannis appellata 'amonte Coelio, in cuius parte sita est, olim Coelimontana dicta. Quam L.Cornelio,& Q Minucio tactam de coelo narrat Liuius. Hanc posterioribus saedio culis Asinariam fuisse dictam reserunt Procopius libro primo de bello Gothico , & Anastasius Bibliothecarius an vita Silucrij papae. Procopius quidem:
Contigit autem di die ama,eodemque tempore, Telifarius cum Imperatoris exercitu per portam piam mariam diso ηι Neapoli enim veniebat)dilem iniret, per FL- minia, Gothi excederent. Et libro III: Musi itaque perpau- mare diximus,admodum ad murorum mi diam relinqueretur, bi quidem tam fame cofecti, quaterni clistodes quida, Cr Isauri genere,ad porta innariam instodi- nam, cepturo te infra drbem Gothoram exercitum D uentur. hi alibi saepius eius portae meminit. quamBibliothecarius Lateranensi basilicae proximam suisse scribit.