장음표시 사용
71쪽
Nouissime Paullus papa IIII. additis tota urbe aggeribus,terreisque propugnaculis Romam muniuit Bonifacius IX pontifex maximus primus mole Hadriani munita, Romanorum pontis cum ditionem stabituit. Quam postea Alexander V I. potii ex maximus additis fossa, agge-xibus, latioribusque propugnaculis tutiore secit. Postremo proximo anno Patillus IIII. po t. maximus additia amplioribus propugnaculis tutissimam reddidit De portis Romanis. Et primo de sortis )rbis Romuli Vrbem inquit Plinius libro III. cap.V. treis portas ba-ιentem Romulus reliquit, alit tplurimas tradentibus credamus quattuor. Qui tamen carum nec locum ,nec nomina ponit; quae ego ex Varrone, Sex. Pompeio, d aliis antiquis scriptoribus,coniecturisque aliquot cX-plicare conabor. Primam igitur fuisse existimo porta Mucionis dictam;de qua sic Varro libro IIII. mentionem facit:Praeterea intra muros dideoportas dici; in Palario Mucionis ,a mugitu, quod ea pecus in Fublatum antiquuoppidum exigebant. Hanc ctiam fuisse crediderim , qua Verrius Flaccus Trigoniam dixit,a tribus angulis co- ominatam. Quam in urbe Romuli versus arcumiti Caesaris suisse ex loco D ionysij liquet,& ex aliarum descriptione manifestum erit. Dionysius ςnim lib. II. Ioui quidem Statori Romulus templi; dedicauit ,apud porta' Mucionis )ocatam ,qua in Palatiμm ex sacra dia itur. c. Altera Palatia porta fuit nominς Romanula, de qua sic Varror heram Romanulam, quae est g - 'cta ab Roma, uae babει gradus in nauaba ad Volusiosa tam it a se . Pompeio Romana appcllatur: ο-
72쪽
manam trusa portam stus appellat, lure villis δε- fuit usua ; qui locus ab antiquis appellari solitus Ustatuae
Cinciae , quod in eo fuit sepulcbrum eius familiae. Sed porta Romana instituta est a mulo in infimo clius Victoriae , qui locusgradibus in quadraturam formatus es ; appestata autem mana a Sabinis praecipue,1 od ea proximus aditus erat mam. Hanc autem ex hoc loco ea urbis parte fuisse oporteret, qua nunc Titi arcus est, quo in Sabinos iter erat.Tamen Dionysii &Varroniε verba ac- curate consideranda sunt, quibus etiam magis crede-
dum est; qui hanc portam, si modo ea est,quam Sex. Popeius Romanam vocat gradus in naualia habuisse scribunt; quae Tiberim versus, & non amphitheatruerant. Atque eam alio loco , prope Velabrum suisse affirmat Varro iis verbis: Hoc acri cium' in Velabro,
suam nouam amexitur,' i aiunt quidam , ad sepia bruo cccae: su3 locus extra Π rbem antiquam fuit , non unge a
porta Romanula , de tua in priore libro dixi. Hoc aute poritis antiquariis dilcutiendum relinquo,satis mihi sit, controuersias scriptorum annotasse. .Tertia porro Palatia porta forum versus Ianualis appellata fuit. De qua sic Varro: rima eJ Ianualis dista ab Iano i inrisol ipsium Iani signum , ius institutum a Numa Pompilio , ' iscribit in annalibus L. Piso , i siti clausesemper, nisi quum berum sit. Nussuam enim traditum est memoriae se is se apertam: in post T. Manlio cos. bero Carthaginiensic;-fecto, e re eodem anno apertam. Haec Varro. Quam quiodem caerimoniam prius in urbis porta obseruatant fuisse arbitror, post ampliato pomerio, portaque lo-3o co mota, id institutum fuit,ut in portis templi Iani, quod vicinum huic portae erat, Θbseruarctur. Hoc aute manisoste ex numinis aereis Neronis, Di one, α
73쪽
Procopio colligitur. Haec autem porta in foro Romano erat, appellaturque a Liuio libro primo, porta vetus Palatii, iis verbis : Vt Hostius cecidit, confestim maria inclinatur acies cerant autem in foro fusaque e
ad deterem portam Palat . circ. Quo nomine etiam in
Faltis ab Ouidio appellatur. De hac loqui puto Macrobium in libris Saturnalium, quum, ait: Quum Lisso
Sabinorum, quod auginum raptarum Vatia commissum est, Romam portam quae sub radicibus collis Vraninalis erat, audere sestinarent,ruiam ipsam hostes inruebant,postquam est i
clausa, mox spontepatefacta e . Quumque iterum, ac tertio idem contigi set,armati pluom pro limine, quia claudere nequibant , custodesseterunt ; quumque ex altera parte acerramo proelia certaretur, subvofama pertulit usos a Tatio no-βros, quam ob caussam 'ρmam qui tuebantur, territi profugerunt. QVγmque Sabini per portam latentem irruptura eis yent,fertur ex Iani aede per banc portam magnam dim torrerium Pndis patentibus ervisie,muliusque perduellium cateruas, aut exustas feruenti qua,aut deuorat vi rapida m=ragine deperito. Ea replacitum di belli tempore, deluti ad risis auxilium profecto deo, fores reserarentur. Piso etiam in annalibus memoriae prodidit,Ianualem dictam ab Iano, & ideo ibi positum Iani signum, & ius institutua Numa Pompilio, ut esset semper clausa, nisi quum bellum foret..&c. 'dautem sub Viminalis collis radicibus fuisse scribit, non intelligor magis Varroni assentior, qui eam Palatij portam, prodi tyrotaViminalis. Has autem treis portas fuisse ex Varrone ipso liquet, quae primis muris urbis Romuli fuerunt, ab eode in- 3 ostitutae. Qui numerus in urbe adhuc parua publico usui satisfacere posse videbatur. Portas Pandanam ,
74쪽
Mugio nam,& Carmentalem a primo Romuli muroru ambitu, ex Varronis sensentia exclusi. Sabinis autem cum eorum rege T. Tatio in ciuitatem a Romulo adscitis, quilin aucto pomerio, Capitolium urbi inclusum fuisset, quartam demum sub Romulo portam urbi additam fuisse constat;quae Carmentalis nuncupata fuit: atque hac ratione tolli poterit contradictio inter eos auctores, qui a Plinio citantur de urbis Romuli portis, quia alij de primo,alii de posteriore Ro-
Q muli pomerio loquantur. Carmentalis autem porta ab Euandri matre Carmenta nominata, b Capitolio sita fuit, inter saxum Tarpeium,& Tiberim,versus circum Flaminium. Quod his verbis declarat Liuius lib. XXVII. Ab aede Apossinis bouesfoeminae duae alb ae ,
porta Carmentali in )rbem ductae. post evi duo signa cupressea Iunosis reginae 'ortabantur. porta Iugario dico in serum enere. Cis. Iugarius autem vicus ea Capitolii parte erat. De ea Virgilius Et carmentalem Romano nomine portam. Plutare. in Ao vita Camilli. Ad Carmentalem inquit mortam Pontius eqntendit, di quid ageretur per silentium specularetur, nam huic maxime iurecto Capitolium incumbis. Et Solinus:Pars in ima Capitolini mouetis habitaculum Carmentae fuit , Πν in Carmentale fanum nunc ess, a quo Carmentalis portae
nomen est. Eadem ratione Sex. Pompeius, qui templualiud Iani fuisse extra portam Carmentalem prodit. Haec postea ut inquit ide Sex. Pomp.) Scelerata porta dicta est, quod per eam sex & trecenti Fabii, cum clienti in millibus quinque egressi, aduersus Etrusas cos ad amnem Cremeram omnes sunt intersecti.
Carmentis portae dextro est )ia proxima I dm
75쪽
ire per bane noli , aut situs es, omen babes
Illa fama refert, Fabios exesse trecentos porta )acat culpa sed iamen omen habet C c.
Haec ab aliis Tarpeia, eientina solet appellari. Atque hactenus de portis urbis , quam Romulus decedens reliquit De reliquis Vrbis Romae portis Temporis ratio exigere videbatur, ut expleto deportis urbis Romuli sermone , de reliquis deinceps se verba facerem; quae singillatim post eum diuersis teporibus, singuloque pomerii auctu adicctae sunt,perinde ac feci de iis qui pomerium protulerunt , vique ad nouissima tempora. Quod quum ob rei difficultarzm, atque ignorationem, me omnino facere posse diffiderem , commodissimum mihi, Iectoribusque fore existimavi, si de portis quae nunc in urbis moenibus sunt, primo dissercrem, & postea ad antiquiores deuenirem. Quum quod ante millesimum annum iisdem in locis fuerint, tum eti. in quod iis quae mo- do supersunt portis cognitis, facilius in veterum, Vetustissimarumque urbis portarum notitiam deuenire potςrimus. Quae & si iisdem in locis,quibus antiquissimae primo, mox recentiores portae fuerunt, non sint; iis dona tamen viis incumbunt, atque non multu ab antiquo situ distant, rectaque ea deducunt, quo &antiquae portae. Procopius itaque Caesarientis libro primo de bello Gothico, que ante mille annos sci ipsit, XIIII. portas suo tempore urbem Romam habui
76쪽
niam a itum tircumplecti, senis positis castrisportarum intercapedines infelabant. Quae omnes praeter unam tantum Aureliam , quae urbi Leonianae inclusa est, adhuc iisdem fere nominibus supersunt. De quibus verba facturus, aliorum scriptorum excmplo , a porta Flumentana Tiberi vicina, atque ea parte in ordine prima,in itium sumam De porta Flumentana,aliis Flaminiat, Prima post Tiberim in ordine portarum urbis est
porta antiquitus Flumentana, pollea Flaminia, nunc Populi dicta. Cuius sic meminit Sex. Pompeius : Flumentana inquit)poria, Romae appellata,quod Tiberis pamum eafluxisse a rma antiquitus no eo locoerat, quo nostra aetate est porta Populi , alioqui Martius campus intra pomerium fuisset clusus , quod dicere absurdum est. Erat igitur ad Tiberis ripam, circa loca ubi nunc sunt aedes Farnesiorum, vel haud longe a campo Florae, ad Tiberis ri pam, e regione murorti, quos Ancus rex in Ianiculo erexerat. Vnde Liuius rTiberis inquit infestiore quam prius impetu illatus I sit,
duos pontes, aedificia multa, maxιme circa portam Flumetanam euertit. Extra quam portam lucum Petilinum fuisse testatur idem, iis verbis: Ita praedi la die in Peti-bnum lucum, ira portam Flumentanam, )nde conspeἱtium Capitolium no esset, concilium populi indictum. Hanc autem eo lueo ubi nunc est, tranitulisse credo Aureli num , quando ea parte Vrbis moenia propagauit,quae postea a via Flaminia nomen obtinuit. De ea Proco- pius silc scribit: Inter portam namque Flaminiam C praenestinam eis Tiberim , castra Pna locauerant. Et alibi : se-
Varius praenestinam Ioriam Busae tradiderat custodiea-
77쪽
dam, Plaminiae Constantianum praefecerat, quam iamen prius impositis seribus , in ingentium lapidum mole inaedι- fcata, ita ob ruxerat, Pt 'ux diu molimine aperiri per quempiam posset , eritus maxime ne ex tam propinquis hostium castris , ea in diae ferent, ceteriμ portas pessitum ducibus custodiendas permist. Et non longe post: Nec pomtam quide Flaminia Gothi tentarunt, i loco praecipitisitam, atque adeo di adiri non facile queati acc porta nunc viae Flaminiae, aqua ut dixi nomen obtinuit,imposita est De diis Romanis extra )rbem Maximam priscis temporibus senatus diligentiam in faciendis, sarciendisque viis tam intra, quam extra urbem fuisse constat. Nulla enim gens unquam fuit, quae publicae ciuium commoditatis, urbisque ornamenti studiosior extiterit, quam Romana. Hinc totriae, templa,aedes,delubra,circi,theatra,amphithe tr fora,basilicae,aquae ,pontes;thcrinae, lacus, balinea,pistrina,& alia sine numero publica aedificia.Optimis enim reipublicae temporibus, quibus maximus 'paupertati, parsimoniaeque honos extitit , veteres illi Romani, non priuatae rci augendae,sed publico decori, civiumque commodis mirum in modum sti duere. Quare inter cetera praeclari exempli gesta,reique publicae utilissima ab eis excogitata, fuit viarum tota Italia stratarum magnificentia; quarum potissimum rationem semper habuere. Vndem to Dionysius tria inRomanis fabricis admirabaturnquae du- eius, vias, & cloacas. Quibus vel faciendis, vel sarcie dis nobilissimos primariosque ciues praeposuere. 30
Porro autem viarum curandarum munus primo censoribus a senatu commissum fuit. Deinde quum censo s aliis rcbus pro officio occupati,huic muneri so-
78쪽
licite vacare nequirent; ex S.C. magistratus alius speciatim ob ea caussam creatus cstlIj quattuor viri viarum curandarum Vocabantur. Postremo crescete viarum numero, quum hi non sufficerent, singulis, vel duabus, aut tribus, pluribusque viis restituendis sarciendisque,prout teporis necessitas exigebat, singuli ciues praepositi fuerunt,qui curatores earum viarum appellabantur. Quorum magistratus, quum prius incertus esset, nec niti ad tempus crearentur,tandem eut o ordinarium fecit Caesar Augustus. Quae omnia a
liquis monumentis ita fuisse disseram. Vias igitur.Sp. Postlimio Albino Paullulo , & Mucio Scaeuula cos.anno urbis DXXC. Q Pulvium Flaccum , &A. Postumium Albinus censores sternendas , silice in
urbe , glarea extra urbem substruendas, marginandasque primos omnium locauisse auctor est T.Liuius libro XLI.Postea autem,tam extra quam intra urbem,
silice stratas fuisse,earu quae adhuc tota Italia stipe sunt vestigia indicat. De quibus Procopius libro pri--- mo belli Gothici,loquens,de via Appia, ita disserit e. v uis quidem ex aba loginqua tunc regione νι reor excisos lapide γ hos quide iliceos, suapte natura δε-r fimos,in hanc iam a nendos curauit. Mos complanatos, in euespostea redditos,quadratorique circuncidendo sectos
inuicem collocauit,metalli nihil, et rei alterius intersirendo. Sant autem ita connex , interse tam )alide condensa-
i, t spe m prae se ferant assentibus , non composeitos esse , sed natura A editos quamuis diuturno vitem re alterantur, plaustrisque frequentibus , quibi sim
30 animantibus continenter perm pint , seno tamen ex ne ne parumper quidem d cedunt, dei comminuti frangun-i'r , nec sui quicquam amittunt nitoris, incet. Ad cuius
postea formam,iisdem lapidibus siliceis ceterae quo-
79쪽
ue viae stratae suerunt. Quidam porro reserunt uos se montes in Campania vidis e: ex quibus saxa illa coloris duritie ue serreae excindi essent solita, alterum prope Suessam, alterum ad mare inter Puteo-Ios & Neapolim: qui silices lat sunt quaque versus ternos, quaternos,& aliquando quinos pedes. Veteres avicin vias,C. Gracchum certis regionibus dire. xis e,& passim lapide strauisse,partimque muniuisse , aggeribus iniqua adaequando,& quantum valles torretesque abrupebant,pontibus aequali altitudine con iungendo,tradit Plutarchus. Qui Gracchus dimenso quoque viaru spacto,singulis interuallis columnas Ia pideas signu milliarioria praesciaretes,costituit. Hinc origo manavit pro tertio, vel quarto milliario , tertio vel quarto ab urbe lapide dicendi.Pomponius Tit. Π.de origine iuris post creationem duorum praetoruurbani videlicet di peregrini: Constituti kni inquit eο-
ru in antiquis inscriptionibus frequens mentio est ita
A F R O.TITIO. MARCELLO CVRINO. LUCANO COI. PRO COS. PROVINCIAE AFRICAE LEGATO. EIUSDEM. PROVINCIAE T. v I FRATRIS. SVI. SEPTEM vlRO. EPULONUM PRAETORI. LEGATO. PROVINCIAE. AIRIMP. CAESAR AUG. PRAEF. AVXlUORUM OMNIUM ADVERSUS. GERMANO, DONATO. AB IMP. VESPASI ANO. AUG.ET.T CAES. AVG F. CORONI sMvRALI.VALLARI. AUREIS. HAITIS PURI SUI. VEXILLIS II. ADIECTO. INTER PATRI C. PRAETORI TR.PL QUAEST. PRO. PRAET PROVINCIAE. AFRICMIL. LEG. V . CLAVD. IIII. Vi R. VI AR. CVRANDARUM