장음표시 사용
2쪽
Cum ante annos octodecim scii. an. I 68O.
Hac enim scribebat Auctor an. I 698. Compendio Iuris juxta Pandectarum seriem Componendo incubui, id mihi negotii unica datum credidi, ut verbi S paucis multa complecterer, quae in institutionis privatae usum auditoribus fili Ariadnei iustat essent. Ex quo Scribendi genere uti nullam mihi captavi gloriam, Sed Solam intendi eorum utilitatem, qui Themidis sacris se initiandos praebituri eSsent; ita meum institutum aliis haud displicuisse viris clarissimis, mihi gratulor, qui Sive meo, Sive alieno
exemplo, publico certe iuventutis bono stimulati, non ita pridem eandem secuti rati nem, sua Iuria civilis principia, secundum
ordinem Digestorum, Suam compendiosam Pandectarum tractationem typis vulgarunt.
Nunc Commentarium pleniorem publici Iuris facturus, consultum Censui de tractati nis ordine pauca praesari. Neque enim te latere velim, Lector candide, aliquando materiarum selectiorum mihi arrisisse expla nationem ἔ Subinde ventilationem illustrium Romani & hodierni IuriS quaestionum. Sed
eum in illis quidem misceri Saepe plura
aliunde debeant, ac digressiones fieri, in hisce vero feliciter excutiendis praemittenda aci subsumenda certa principia, nec ad eas illotis quasi manibus ad sine quadam mentis praeparatione videretur accedendum : tandem in methodicam universi Iuris
explicationem proclivior esse coepi, in qua avitari sacile posse superlara in aperto est. Et quamvis haud dissiculter meis memetipsum numeris, ut ita diram, adstringere potuissem, ac Peculiarem mihi ordinem conis
cepisse, tamen quia is mihi praecipue, non
ita aliis notus suisset, vulgatam Sequi malui Pandectarum seriem, nulli vel mediocriter in Iurisprudentia versato ignotam; ut ita quisque suos academicoS repetens Iahores, in Sede propria inveniat, quae tum ce in tum controversa ad istam pertinent iuris partem. Si quae tamen aut alieno ego sorte loco tractaverim, aut res una pluribus in Ioeis cui Saepe fit apte explicari
potuerit, & id non ubique a me adnotatun appareat; licet & in eo diligentiam adhibuerim, ne id negligeretur aut denique minus alicui in promptu sit Digestorum me thodus, erit tandem Subsidio index locupletior, industria Satis taediosa a me compositus, qui huic desectui vel meo, vel tuo, benigne Lector, medeatur. Di melle & arduum quid a me tentatum, haud ibo infi-eias, nec dissimulabo, obrepSisse menti saepius operis coepti deserendi propositum. Sed vicit iterum, animosque addidit utilitas, quam huic scribendi generi inesse persuasus sum; vicit de mei S & olim & nune auditoribus, reliquisque, quibus haee prodesse poterunt, bene merendi desiderium; vieit
honor stationis, quam teneo, quamque tu
ei voIui, debui, ne Viderer prorsus obscure egisse; vicit odium inertiae mollis & illiberalis; quam uti monitis frequentibus avertere ac averruncare studui ab illis, qui meae curae mmmissi sunt, ita maxime operam mihi dandam censui, ne turpis ignaviae culpa doctorem argueret, alios ad laborandum, currendum, desudandum in bonae menistis palaeStra, adeoque ad meliora, stimulan
3쪽
ita autem in titulorum Singulorum enarratione versatus fiat, ut praemissis tum Romani tum hodierni juris principiis ac regu- Iis, saepe per Suas rationes expositis, subiunxerim notabiliores plerasque 1 actorum species in legibus oecurrentes, aut extra legum Romanarum tabulas usum in Foro praebentes ὁ & eas quidem, quae parum am-higuae, pauci S asserta S, dubias vero magisque Controversas disquisitione pleniore adhibita suis rationibus stabilitas, a dissicultatibus ae objectionibus liberatas ; conciliatis Iurisconsultorum responSis, aut Principum placitis , quorum videbatur pugna esse. Auctores addidi, non aliena fide, sed mea, poStquam prius ipse loca inspexi ac legi ; nec quos potui promiscue, Sed Se
Iectiores, atque etiam magna ex Parte re- Centiores probatae eruditionis ; quos interus Tatiocinio, non solo legum dictamine nudis. que aliorum dictis, iurisprudentiam no- Attam exornasse comperi; tum ut honeSta eorum, per quOS profeci, commemoratione qualem qualem aecepti ben ficii gratiam xependam, debitamque Singulis tribuam laudi S portionem; tum, ut quisque, Si usus exigat, non mihi Soli credat, sed ad in Spi- Cienda commendatissima virorum doctorum monumenta invitetur, indeque petat ac di-Scat insuper alia, quae sibi ad opinionis ac CauSae, quam Suscepit defendendam, patrocinium profutura putat. Alios scilicet ratio ducit, ullos non parum movet, aut Saltem Confirmat, virorum clarorum auctoritas : unde & a ratione exordiendum duxi, in exemplis & auctoritate aliorum desino. Non Doctorum numero, Sed ratione, Iegibus, moribus, consuetudinibus, dimicandum esse, neque e X multitudine auctorum, quid aequiusci melius sit, oportere judicari, Iustinianus ex vero Scripsit L. I, 3. 6, C. de Deteri jure enucl. : sed si rationes moveant, est,
quod gratuleris tibi plaudasque, si et ali
Ceterum sociandum censui Romanae Iu- Tisprudentiae explanationem cum hodierni duris tractatione, iis inductiis rationibus, quas
aliquando publica oratione de jungenda Romani et hodierni Iuris scientia proposui: ex quibus facile satisfiet, non illis tantum, quibus ingratum atque superfluum videri
posset, difficiles Theoriae Romanae quaestio. A T I s.
nes discussisse, non ita quotidianum in Foro usum praebentes, quibuSque adeo Sordet, quicquid de jure Quiritium, tersum licet nitidumque, promitur; Sed et his, quos offendet, quod post explicitam civilem Romanorum Sapientiam Spinosa addiderim fori dubia, quasi minus commoda theoriae cum praxi mistura esset, nec utraque Satis apte in una posset sede morari. Facilem quidem esse principiorum hodierni juris adnotationem, nemo sanus ibit infizias, cum et facilis primorum elementorum duris Civilis propositio sit; sed eas, quae illa o Casione Suet reverunt, per omnem iuris materiam dispersas theoriae ac Fori controversias explicuisse, Iurisque recepti reddidisserationes, ne, quae nunc obtinent, ex errore magis atque corruptela, quam justa con Sue---uine viderentur introducia, si qui leve Putent, modestius toris judieaverint, ubi periculum facere instituerint, ae inexhausti laboris opus deprehendent, imo lati Mimum, ac prope Sine termino expatiandi campum; quem ego ingredi ausus, si non ut oportet emensus Sum, veniam audacis facti rogo; etiam, ut opinor, haud gravate peneS eoSimpetraturus, qui laudabiles aliorum Conatus juvare ac his benigne cavere solent, et iam non improbantes voluntatem in iis quibus vires desunt, quasi in magnis vel voluisse aliquid, honestum Iaudeque sua haud uestituendum sit. Dum autem Compendii mei vestigia in hoc pleniore Commentario passim 1ere lego, nemo mirabitur, quod, dum dies diem docet, candide Consessus nuncisim, in uno alteroque loco displicere ea quae ante a me scripta sunt. Etenim, uti illorum odi Socordiam, qui, quidquid ab alio tecto vel Perperam dictum inveniunt, obsequio deformi caecoque velut impetu amplectuntur : ita nec propriarum Opiauonqm ante Conceptarum adeo tenaX aut venerator Sum, quin errata Corrigere, ac in melius reformare, laudi ducam, et ingenui esse existimem. In nullo penitus aberrare, Divinitati S po--tius, quam mortalitatis esse, Imperator as- Seruit, et Secundum Senecam in solo Deo diminutio majestatis foret consessio erroris, ac paenitenda iaci se . dum necesse est, ei eadem placere, cui nisi optima placere non possunt. At homines sumus quotquot Scri
bimus, et ob id humani nihil a nobis alie-
4쪽
viam esse fateri eo m nr. Errare humanumeSt, sed in errore cum Contumacia Perseverare jam monitum, ineliusque edoctum, et inanibus ludibriis effugia qu erere, bruti magis, quam hominis, insani, quam sapientis est. Admoneri bonus gaudet, at correptorem pes Simus quisque aegerrime patitur. Neminem ingenuum de veritate certantem succubuisSe putet; sat quippe laudis habiturum, si vel ipso
Prius oppugnante tandem veritas emergat, ethona cauSa triumphel; ac vincit abunde, qui ita sese vinci patitur, Sequitiarque meliora. Quicquid agimus ad docendum pubsice constituti, id Spartae exornandae, duri Sprudentiae excolenuae, ac pro virili illustrandae, juventutis adjuvandae, quin et subinde provectiorum in intri alis instruendorum gratiangimus. Absit, ut hos nostra pertinacia Contra bonam fidem in errorem trahere, vel jam in eo haerentes retinore quodam quasi servitutis iugo attentaremus, ut doceremus errare, dum ipsi nollemus videri in ullo Iapsi esse; atque ita artem nostram pul Cherrimam, religioSe Casteque colendam, quadam velut haeresi aut Superstitione pollueremus scientes; sive Se uti fuerimus opiniones erroneas auctorum gravium, sive ipsi primi, ingenii fidueia freti, nosmet ipsos in erro rem dederimus praeripites. Quin potius illustria nostrorum Iurisconsultorum Sequa mur exempla, candorem, integritatem Papinianum imitemur, qui sibi aliquando ea placuisse Scribit, a quibus postmodum re cessit, in contrariam tractus sententiam so tiore Sabini ratione L. 6, fide servis evor ranu. Dc. vel contra ): Ulpiani premamus vestigia, qui se memorem ajebat ejus, quod aliqua nuo scripsisset, patrem in aliqua se eti specie cogi non potuisse, ut filium emanciparet, nunc tamen putare, illum eXtraordinem ad id compellendum L. 9a,st. de condit. O demonstrat . Quanquam nec dubium est, quin et aliorum dissensu Saepe magis quis in suis confirmetur, ut veritati Consentaneis, dum animadvertit, viros doctissimos, nihil intactum relinquere solitos, quod opinioni suae posset subservire, nihil tamen adduxisse, propter quod ab iis, quae semel Placuerunt, re edendum foret Quia vero studia alia in primis privatim ad voluptatem, Publice ad ostentationem eXercentur, grata suis amatoribus et
plausibilia ae Iaude digna, alia ad communem vitae u Sum Comparata magi S, nemo, ut
opinor, vitio vertet, quod mihi in hoc scripti . nis genere Iuris Onsultum fgenti, Prae Ceteris ea, quae juri S ac consuetudinis Sunt, &forensem reuolent disciplinam , explicare pensiculatius & ex pro SSo tractare propositum fuerit; cetera, quae ad antiquitates spectant, quorumque tenues tantum in nostro Juri S corpore, plures in fragmentis veterutri apparent reliquiae, summo tantum digito tetigerim, subjunctis illorum nominibus, qui ei rea haer luculenter ac prae Ilare Opera navarunt, ut quisque ex iis velut sontibus ultra hauriret, quibus aut proficere se aut
delectari posse putat, ubi gravibus juris prudentiae praeceptis, difficilibus & impeditis praκeos controversiis fatigatam mentem refi ere, & per amoeniora humaniorum lati-sundia, varietate sua taedium discutientia,
spatiari visum suerit. Quod si quem ianeis nova subinde offendant votabula, erimedia praxi deprompta, & Iuri hodierno tradendo adhibita, veniam forte dabit, Si cogitaverit, in pragmaticorum Scriptis, magna ex parte minus Latinis notamque barbarici evitare non valentibus, frequenter versanti ex ei clere haud difficulter potuisse verbum aureo Sae illo non probatum; cum et ipse Seneeta, Romanus licet ac eloquentiae studiis apprime addictus, conquestus aliquando suerit, non satile Latina sibi verba saeteturrere, dum ipsum barbarorum inconditus gravisque Sonus Circum Sonabat: praeterquam . quod ea, quae Romanis suere nota, Romano quo que Sermone tractata lector inventurus est,
in solis iis, quae Latio ignota, verba artis retentiora. Ut enim illorum institutum non plobo, qui omnem Spernunt elegantiam, et, cum poSSent ornatius cultiusque dicere aut scribere, trivialem humilitatem studiose an sectant, ita nec molestissimos illos Latini sermonis exactores laudare queo, qui recenter inventa di excogitata antiquis tantum verbis, licet per durissimos tropos aut peri pliasticas verborum ambages, obscuritatem insignem legenti parientes, eXprimenda censent ; ct in tractandis artibus ac disciplinis, in dies incrementa nova Capientibus, ho rent, ad vocis non Ciceronianae mentionem, ne novis quidem rebus imposita per artis peritos nomina convenientia, usuque iam va-
5쪽
ilentia, animo satis aequo serentes: parum memores, nec ipsos adeo Superstisiosos suis-5e Romanos, ut non multa ex Graecis ad Latini sermonis usum transferrent, & ad Sti-titias ac peregrinas voles adhiberent, terminatione Latina donatas, maxime ubi de artium praeceptis quaestio erat, & dictionis
Romanae penuria laborabatur. MuIta, inquit Quintilianus Lib. 8, Instit. Orat. Cap. 3ι ante med.) eae Graeco formata noua ac piarima a Sergio Flavio, quorum dura quoediam admodum videntur, ut ens is essentia, qua cur tantopere aspernemur, nihil video, nisi quod iniqui judices adversus nos sumus, ideoque paupertate sermonis laboramus ....
nam O quae vetera nunc sunt,fuerunι olim nova, O quaedam in usu sunt perquam re
Haec pro me dicere e re mea censui. Quae vero in hoc opere, cujus primam nunc Partem habe& editam, cuiusque parS altera brevi typis erit exprimenda, praestiterim, quae ab aliis intacta, indicta, aut minus recte concepta circa Iuris Romani difficiliora o Servaverim . explicuerim, illustraverim , quid circa Iuris hod erni abstrusiora ve- Iut enigmata solvenda contulerim, quomodo vetera novis rationibus firmaverim aut reprobaverim, distinctionibus rem saepe Planiorem secerim, PoStquam prius bonos evolvendo Auctores ipse didici, quae aliorum de Singulis controversiis opinio esset, ab aliis judicari dicique malim, quam inani pr oriae laudis depraedicatione mihi ipsi adia blandiri, multaque mihi adrogare iactantia nulli Profutura; dum peritiores. id facile, quidquid est, deprehensuri sunt; tyronum
nihil interest, a me an ab alio prosectum sciant, si modo vera discant, quaeque Solidam aliquando utilitatem & usum in Foro Sunt habitura. Interim spe aliqua me laetari haud diffitebor, lare, ut non illi tantum, quibus Romani Iuris notitiam accuratam adipisci mens est, in hoc Commentario inventuri sint non plane sibi aspernanda, quaeque
deinceps neque negligere debeant neque dediscere; sed et operam Foro navantes ea Sint reperturi, quae ad togatae militiae aecertaminum forensium pertinent apparatum. Quod si non omnium votis Satisfecero, quod nec praesumere sine arrogantiae Iabe licet, id unum voveo, suturos, qui laborare Parati meliora dabunt, pariterque Supplebunt, quae meis videbuntur Iucubrationibus deesse. Plane, si laborem, quem impendi, Praejudiciis obruere. si carpere, si ex insidiis petere, si obliquo Sugillare sermone, vel scripto cum protervia lacessere, quis in deliciis habeat, si a me sie omnia jam vulgata jactet, ut nihil publicis recitationibus, nihil institutioni domesticae apud me Sit reliquum; et quae Sunt huius generis alia, ab
aliis abunde jam consutata ut inepta, ac artibus haud honis invidorum amen Senda, Patiar sacile, Simulque spernam, non ignarus, hanc esse eorum Sortem, qui ardua tentare volentes, Sed talibus a proposito non dim veri, in animum inducunt suum; ita CenSentes, haud ultimam laudem esse, Principibus artis suae viris et aequis aliis rerum
aestimatoribus non omni ex parte diuticuisse
6쪽
OETIUS tIOANNES; Pauli Ox Elisabeth a Van insen filius, in
lucem editus 3. Octobr. MDCXLVα Studiis Academicis in urbe patria absolutis, et Doctoris Iuris Utriusque titulo ornatus primo Her- hornae Ius CiviIo docuit ad annum 16 4. quo, quum obtulisset perdaos annos sine honorario Ius profiteri, uti in actis nosteorum magistratuum xi. Maii d. a. adnotatum inveni, Antecessoris munus in Academia patria ei domandatum xu. Martii 167 . octingenti florem annui adsignati sunt. Quumque initio anni 168o. Leidensis Acado-miae curatores Ius Civiis interpretandi provinciam ei obtulissent, Votis eorum adnuit, frustra rogantibus magistratibus nostris, ut heiot Trajecti in maneret. Do qua vocatione Leidensi G vitis in Epist. adHeinsium, quae extat Tom. IV. Syllog. Burm. p. 6 o. haec scripsit.
Metius vocatus est Lugdunum ad interpretationem Iuris , eoque se iturum, et nullis praemiis , et conditionibus retineri posse in urbe patria Proeseffert, quod de ejus, credo, salute desperet.
Sub finem voro anni 168 . omnem operam adhibuerunt magistratus nostri, ut ad patrios Lares revisoret, relictaque Leida ad nos migraret, et decreto xix. Decemb. d. a. et 'btulerunt titulum primarii Iuris, ut et Iuris publici Professoris cum annuo honorario his millium florenorum; verum frustra, et Leidae ad finem vitae summa Cum auditorum frequentia Ius Civile et patrium interpretatus est. Uxorem duxit Magdalenam de Sadelare, ex qua unicam Susce
pit filiam, quam matrimonio sibi iunxit Gisbertus Voetius ordinibus
7쪽
nostris a Socretis. Obiit vero M. Septemb. ann. aD4. aetatis 67. Ab. Evcr. Ottone in Praefat. ante Bochelman. Disserent. Iur. Civit. Canon ot Hodiorn. pag. XXV. dicitur Vir eximius, varioque togae limatus in usu, ct a Ludevvig. tom. α husculor. Pag. a178. Iuris-Consultus utilis et eruditus.
De jure militari. Trajeci. 167o. 3. De Familia erciscunda. Ibid. 1673. 3. Oratio funebris in obitum Andreae Esservi. Ibid. 1677. 4. Responsio ad libeIIum Cephae Pistophili adversus Gisberti Metti Dispua rationem de Iusti ficatione. Hagast 1577. 4, qua Avi famam vindicavit, vid.
Lipon. Biblioth. Theolog. pag. 458.
compendium Iuris. Leidast 1683- 8. Oratio de docentium et discentium offfcio. Ibid. 168
Oratio, qua monstratur veritas asserti, raros esse, qui philosophantur. Ibid. s7 Ο
Oratio funebris in obitum Antonii Matthaei A. F. A. N. Ιb. arim 4. Praecipuam vero famam meruit edito commentario luculentissimo ad Pundinas, quod magni habetur a Practicis hodiernis. Prima editio prodiit Leidost 1698. sol. Π. volum. deinde tor repetita, ut Hagaea 7O4. 27o7. et s 716. vid. Act. Erudit. Lipsiens. Novemb. MDCCV; videndus' quoque Ludevvig. vii. Iustiniani et Theodorae cap. III. V. LXX. et Struvii Biblioth. Iur. cap. VI. I. M
8쪽
sUM MARIA. a. m necessitate legum; et primis pro puis se rem
sua gemet auctoribus; isque uom auctoras.
a. Quae jura A cera G2ant, antequam adjut Ro
manorum , vel Canonicum recur ιυ .
5. Necessariam tum n esse iuris Romani cogniti
s. Stμicto uri ae itatem in juaerando praeserendam
15. Nin omnε. quod Lutis eum homin bur commune ect, juris na tiralis esse, red demum, xi
est, rum quia sola compa tione.
a. Voties eum generis humani primordiis eiusdem
quoque incrementa, di in hune usque diem p ductam durationem, attenta contemplatione libet intueriinulla unquam loco, nullo tempore, illud sine recti honestique legibus substitisse deprehendo musi ac ne illis quidem aut regionibus, aut seculis,
quibus seri mortales omnem ignorabant vitae culti ris usum, quibus herbae ac glandes victus iis, nem ra domus, ae thorum silvestrem montana frondibus sternebat uxor. Quamvis enim per lapsum prot plastorum cum prima va morum integritate perierit Rcaei αἱ Lunae . Tom. L. quoque exactus in omnibus dc sallere nescius inco ruptae rationis usus t non tamen ita in universum in hominibus extinctus fuit aut mentis vigor, aut virtutis sensus, quin scintillae quaedam princip:orum iusti di honesti superfuerint, quasi rudera egregindormis, aut tabulae ex naufragio subducte ἱ atque adeo cordibus insculptae divinitus et innatae remanserint nonnullae justitiae & aequitatis regulae, quid lieitum illicitumve, qu e agenda, que sagienda sint, euique dictantes: quas di quisque semetipsum Sedato excutiens animo, secumque cogitans, non potest non marte proprio eruere , non sacris tam
tum literis illud indigitantibus , sed di agnoscentibus Gentilium optimis , atque doetissimis , sic scilicet eensentibus ἱ vitae bene actae , ac recte sectorum recordationum, uti jucundissima b nis est, ita, quia nullius sibi criminis conscii sunt, efficere. ut nihil timeant, de in adversis solamina.
ac gaudia praesentia sibi a mente sua sentiant sub ministrata: sceleratos e contrario maleficiorum sit rum stimulari conscientia, in impro)itatem veluti flagello armata, poenarumque, semper ante oculos versantium, cruciari terrore. uuamvis autem viri tis amor, venaeque lauius inde promanantis, alli re
quemque debuisset ad recte faciendum; quamvis etiam Gentilium plurimi suum cuique genium, velut Deum tutelarem, a prima nativitate additum crodiderint, totius vitae suturum mysticum ductorem, dc actus cujusque humanos recturum i umen ἱ tamen tantum absuIt, ut ea propter integri vitae, scinterisque puri mortales vixerint, ut potius ad impia dc injusta omnia inelinatam fuisse cuiusque mentem. meliora quidem videntem probantemque, sed det riora passim sequentem, magistra seculorum omnium ae populorum experientia constanter testata sit Ne ergo instinctu tam pravo ductus unusquisque , spreto rectae rationis animiqua intaminati dictamine, sua pro libidine iusti aequique metas in publicis pariter ae privatis transiliret officiis, aut etiam infinitis, concertationumque plenis disputationibus, et argutiis sophisticis sibi aliisque consulto vel errore
imponens, incertas erroneas ac variantes pro ut ilitate ae scopo ex certis boni malisve principiis determinationes formaret, quaesito a tuitatis sucatae colore et necesse fuit, innatas hasce i, nosti justique regulas, universalia juris naturalis dictata, scriptis in usum cuiusque gentis legibus Iron Onnrma I i ta n tum, sed de speciatim magis actioni luis hominum invita communi moralibus accommodari, ut ita certior de uniformis toti populoἀconstare tumet in singulis iustitiae ratio . additis ad inetrandum quidem virtutum praemiis, uiarum ver ad deterrendum. Quam in tem egregie Cicero de o
rat Ore lib. I. cap. 45. Ex bis inempe legibus in Er
9쪽
ZEnhatem max o exstrae δε- tuemur, eum . sDigestorum vulgata illuIis, quorum venerandam meo tis jurus, atque bonertur laboν sonoribus, praemiit,lmoriam nostrae etiananum conservant Pandecte atque πυ--o decoraturi vhra autem Aminumiquippe in quas, In ter innumera alia egregia veteris inquν faudet iamnis, gnominiίs, Dincti i , D'bera iprudentit monumenta, non contemnendas, ex Ulpia bur, Mi iiς, mono mutitamur; o decemur non radi ni, Marciani , Gaii, Florentini, ae aliorum Institu bis eone rationumquo plenit Hrpurationibus, sed tionibus; Iuliani, Alpheni, Marcelli, Celsi, pluriuminum tino nuru tio letum domitar babeis libia es,lque Digestis, depromptas partes videmus collatas. ecere re omnes cupia7tmor, nosI at tueri mentes, Ipsos vero Principes Romanos in procurandis auliseuloe, manui abri ine e. Atque hinc est, quod apudtritate publica iuris voluminibus segniores fuisse ; si pentes plerasque antiquiores vel historicorum me lHadriacum & Τheodosium iuniorem, illum i dimmoria, vel poetarum fabulosis ex parte narrationi sperpetui, hunc Theodosiani Codicis componendi asebus celebratas, complures reperti fuerunt, pruden ictorem excipias, in aperto est: dranec tandem Iustutia, gloria di aequitatis studio convicui, quos suma manus, Rinnario iuri digerendo, di in melius re se alios non ambitio popularis, sed spectata inter b imando totus incumbens, nIn modo sacratissimas Im- nos moderatio p vexerat, qui rem periculi ac con iperatorum Constitutiones in luculentam erexit eonincisionis, quin & tristissimi exitus plenam a nimad- Sonantiam, sed & ad immensa veteris prudentiae v vertentes, in reo populum iure reri, peculiaria dcllumina curam extendit, atque ex desumtis inde ut, civium suorum genio atque ingenia convenientiailissimis centonibus, usui illius temporis subinde per conceperunt praecepta, qua tum inferiorum au illa Tribonianum addito aliquo vel detracto accommoda- atque praesidia, tum potentiorum frena essent, acitis, insigne ius,it surgere lyandectarum seu Digest iuxta quae suum cuique videretur tribuendum. Mirurri opus. Quod eum sanctis imum vere sit totius certe ratione Saturnum quondam Latii populosi urisprudentia: Romanaevsacrarium, ae pretiosissimo
suis sermasse Iesibus, Bacetam Indos, Oenotrios Ι- abundet thesauro eorum omnium, que ex aequi b talum ἔ nee minus Corinthios Phidoni, Mumi inique fontibus per plura secula hauserant optimi Hippodamo, Macario Lesbios, Zamtaxidi Geta , quique iuris Meerdotes, iustitiae ac sapientiae non si- Aegyptios Mercurio Trismegisto sua debuisse imimul ite neque assectatae veneratione cultuque elari ;stituta ; quin de Minoen Cretensibus, Arumbaminon inutilem me operam impensurum credidi, si Epirotis, Thebanis Philolaum, Zaleucum Incren-lquinquaginta libros ejus pleniore illustrarem cor sibus, Draconem ae Solonem Atheniensibus, Spar-tinentario, di Romani iuris definitionibus subnect tanis Lycurgum, iura, quibus regerentur, consti-irem, qua in parte illud nostris vleinisque gentibus tuisse, dudum a elarissimis antiquitatum scrutatorivisum suerit peculiaribus de eausis vel emendandum, ribus adnotatum est. Romani vero iuris antiqui vel supplendum, vel benigniore iuvandum interatque simplicis, ab omni adhue ambitione, gratia,lpretatione: quippe quibus praeterminis, fructu spera- odio, partit mque studio, de largitionibus remotilio magna ex piarte destitutam fore sarisprudentiae auetc res primos non aliunde remus, quam ex Tamiel vilis explanationem, non dubitabit quisquis eons cito didieris, qui Annalium lib. b. eap. 26. 27.ideraverit, terra etiam suum aevum ac catum habere, Nebit inquit Romulusi xt ιi, tum, imporitave ar i tui, quod olim inhonestum visum fuit, nunc subinde e n Numa religionitar in Hesuo δεινe inpulum in ' fieri honeste putetur, re contra, quod olim vetitum, ελαὰ I reperiaque quaeaeam a nuo o Anco οῦ nunc sine probro quandoque liceat, ut plenius dixit ei ut Samius Gliut aurire Duum fuis, quelisin oratione is iungenia Romani et borieμni juμiς Miam Reg ς os . emperarent. Ruito Tarquinis, Gari 'iseientia, insuperque meminerit, non primum locum rus par m semonaei musta populus paraoit, ruen inune tribui solere iuri Iustinianeo in controversiis Γs cistit o minanis eou AM : eremique Decem-iinter litigantes dirimendis. et μὰ, es acchi , qua inquam et erra, comm θα - a. Quoties enim inter duos pluresve Iis est, inspiritim robus , finit a Mi j-is . bed nec hic Subsi-ieiendum ante omnia, annon municipalis aut provin- stet e debuit. aut salva populi utilitate potuit, Vi-ietalis iuris scripti verbis, aut mente, atque sententia rorum in rebus publicis principum ae iurisperit idecisa sit. His deficientibus ad iura non scripta, in-rum industria. Cum enim, mutatis temporibus, hω veteratas regionis consuetudines recurrendum ι quominumque moribus , iura quoque subinde mutarit& antique reducendae rentis paroemiae seu proverbia, eontingeret, atque alias prioribus leges addi, in tum populi tomaevo firmata, arg. l. xi elisur 79. . deque ma rem ui modum iura increscereῆ de arteibie et His l. f. de legatis 5. I. roserit 6. u. uir. F. quadam iuris, aut saltem methodica ejus digestionetia os . praeone. et leo ali. Ant. Matthaeus tract. A videbatur eogitandum, ne plane consurum esset panemite Brigartim Arire r. Quod si nee ex his legum ehaos. Hinc, ut de solis nunc dicam It expediri res possit, tum demum Romani iuris deci manis, primus quidem Caesar, Suetonio teste. in vitassiones, de Canonici ii Iustrationes admittende sunt 3 elus eap. 4 s. destinaverat piab. ies jur ciditis a, uti id observatum ab Uguinario Barone ad tit. Drt.
Hermogenianus a tarde probat, sed di surisconsul-timo, ne in subsidium quidem ad iuris civilis deer torum variorum volumina, tum Institutionum, tumita mesuglandum, quotlas apparet, universali eomu
10쪽
tudine hane aut Illam RomanI iuris partem, verbi
gratia, adoptionem, servitutem, manumissionem, in votum desiisse servari s utcumque statuta iusserint generaliter, vel consuetudo induxerit, Romanum ius in non deeisis oportere admitti . Gudelinus ab iti, movist. Γώ. I. c. I '. se, in fine. Neque enim per petuum est axioma illud: Omiua in ualuis stim ri ae iam ex jtire civi i, ac secundum illud Acidi i sed demum locum habet, si semel ea in materia ruscivile receptum sit, eique nonnulla a statuto vel suis peraddita vel detracta inveniantur: nam si statui rum determinatio a iuris Romani sundamentis plane deviaverit, minus tuto, quae desunt ex legibus Romanis supplementum receperint, ac definitionem. Hugo Gretius in Re ponsis M leom. HOR. pari. 5.vol. 2. I M. ntim. I . σι seqq. Quo sundamento niti quoque puto, quod Hollandiae ordines, resis malo utroque, tam Scabiniso, quam Aradomieo quidem, tanquam Romani juris prineipiis praecipue subnixo, iusserint in non decisis ad Romanae iuris prudentie placita recurrendum esse : in Scabini autem id, quod deesseti ex antiquo Hollandie Z Iundiaeque succenionis iure debere decidi. Unde nee
perperam a nonnullis traditum, tune, cum obscuri vel incerti regionis alicuius mores sunt, in Vicin rum locorum usus moresque non imprudenter inquiri. uuamvis enim verum sit, territorii unius loges ultra illud in aliis Ioeis vim suam non exsere re, di hactenus stricti iuris esse, nec o consuetu dine loci unius argui posse vel induci consuetudinem loci alterius, L ult. 1. de iuri dici. Iacob. C
pedit, quo minus ratione sussulta gentium vicinarum placita, velut exempla, di res prudenter judicatas in iudicando sequamur, ipsi legibus ae eonsuetudinibus hic destituti. Neque novum, ut populus a P pulo alio ex libera voluntate iura velut aequa di Iusta mutuetur. Probatum certe multifariam Romanis, quod Graecis pridem placuerat: ac non semel Zelandiae, ut 6c aliarum provinciarum Proeeres, iis dem prope verbis repetitis sanciverunt, quae ab Aollandie Ordinibus ante fuerunt in civium suorum ac publicam utilitatem statuta. Conser Tiacitum Gia. Hollanae. I 6. me mb. i5 5. vol. 1. Nachor. pag. 4ba. ctam placito Ora. Zelanae 39. LIii i6 . A. Dol. I. p g. 493. item pag. 49 t. cum stet. 5Oa.
seqq. ubiquae m. rit. Cui aeccille, quod in omnem eventum, si vicinarum quoque regionum mores de ficiant, ad naturalem tandem aequitatem. rectamque rationem subsidiarius aditus est. Husius ae oscio sinincit east. 5. num. 5 . et re q.
S. Neque tamen ideo, quae dim hactenus, accinratam Romani iuris scientiam hodie inutilem esiaciunt, aut quicquam detrahunt necessitati addisce di etiam ea, quae imprudentiores aut minus Periti, tanquam abrogata, in soro dedi enda temere iactitant, ut id multis doeui in oratione de jungenda Romani G Ddiemi juri, eognitione. Nec mini v lim soli hisee fides ait: Testem audi Ariam Pinellum, ad L . a. Q do rescinae vendis. pari. a. cf. 4. num. a. Flo, inquit, mit longam brendi γηθροι ionem, maque des geminimam foro navatam op ram, in ea semomi a stim, in theoria sine praxi a amιum solidamque juris cognitionem praestare ne quear ἰ παῖ, qu o G oria max-ν preiculo are manea evadat. Haronem audi ad tu. Lassis. ἀνδει, tilia os Iuno, cum ait, nibu in iura culii enas, μω Hanei pr mattei ad usum fori et j Seiorum traduce o non possis: id μώ paseir ad ringialor titulos a manu abo. Nimis enim saep. in rebolis diactari aud Di, bis vel id a tistitiar non facis adfarinam apud Hanos ι eum pd mmque ritus vir aspoterat igno/Hur; vel qui Me in ramnasii, dictitans; HAI Oaici juHι maris audi iam buboam. Imberto crede, ac Mornaeici, Rebino, Antonio Fabro, a iii 'ue, quorum verba emphatica exhibet Anton. Matisthaeus in poIitissimo de iudiciis libello, post pras
notitiam, juxti at o injusti seientiam is vel artem boni et aequi D a vie non simulatam Miloro iam ex Ulpiano ae institutionibus dacimus L . m. σι . I. L futtilia io. . ust. U. b. t. β. Inuis. h. t. & merito. Quis enim philosophiae nomen isti a ti non tribuat, quae virtutum Omnium diseiplina est, di in publicis simul ae privatis emellit osuetis, ac rempubdicam, si nihil prohibeat, constanter &sortiter di petite administrari facit ἰ ex qua selices depredicatae civitates, in quibus vel Reges philos pharentur, vel philosophi regnarent. Quis Ivi Iseonsultos circa res aeninas versari neget, si mente revolvat, ius publicum, Ulpiano teste, in sacris qu que ac sacerdotibus olum constitisse, L I. a. ff. . t. Raevardus Uaνiorum lib. 5. cap. I a. fere in princip. Manlium Torquatum inde apud Valerium Maximum lib. 5. eisp. d. num. 5. dictum fuisse , ris cipiis ot taraseum ponsi Palium peritissimum: Draconem Atheniensem, Atteium Capitonem ae Cocceium Nervam omni dioini humani ne juris scienter, apud Gellium Noetium Art. lib. I l. cap. iae in pri de Tacitum sib. S. Annal. cap. 7O. estu. 6. cap. H immo plerumque eos, quibus iustitiae administrandae incumbebat, sacrorum quoque Curam olim habuisse ἔ ae decens suisse visum apud Gent les, ut qui totius imperii de regiminis publiei habenas moderabantur, supremam quoqu* eirca res divinas haberent auctoritatem: uti testis eus rei est Servius ad versum Uirgilii libro L AEneidos, ubi is Anium de rege, bominiam, dc Ibaebi taceriat om d
Xerar , subliciens, majorum hanc consura Memfuisse, ut rex etiam rare os oret pontifex ψ i
aequo hodio Miam imperatores pontificor diei. duodde ex Dione Cassio lib. 5 . pag. inibi λη. ac ex . di dist. - ων. dyias. Iuno. L 9. v. l. f eoae ιit. manifestum est: Testis Cicero pro domo sua ad collegium Pontificum: Cum multis inquit diti
nitur a maj-ibus nostris inventa atina constismarint, tum nibli praeclarius, quam inod vos eosdemia peligionibur Deorum immo patrum, ri rumma re publicae praeesto volvomu ς ut am n H-- et clarissimi clari rempublicam bono ginendo, ponti et religionem sapP uto administUnis , Mempub Icam con servarem. 1 rates denique veteres Gallorum mores,& Druidum apud eos ostata, qui. tradente Iulio Caesare lib. 6. de bello Gallico, restis disin t ingem