장음표시 사용
11쪽
Priuilegium Uic Prouincialis Societatis Irsu, Lugdunensis Prouinciae.
ICHAEL Co YssARDus, Vice- prouincialis Collegiorum Societatis Iasu in Prouincia Lugdunensi iuxta Privilegium eidem Societati , Christianissimo Galliarum Rege, die decima mensis Maij, anni M. D. LXXXIII. concessum, quo Bibliopolis omnibus prohibetur ne libros ab eiusdem Societatis hominibus compositos, absque illorum permissione imprimant in permittit IO AN Ni BAPTisTAE R E G N A v L D , Lugdunensi Bibliopolae, ut opus, cui titulus est, Commenta,' Co egis Conimbricensis Societatis Issu, in quatuor libras de Corio, Meteora,Parua Naturalia, or Ethica ad Nicomachum Ari Zotelis, ad octo proximos annos imprimere,ac libeth diuendere possita Datum Lugduni 6. Kal. Nouemb. 1 393.
12쪽
I N Q U AT VOR LIBROSA RisTOTELIS DE COELO.
R Di Nis, methodii in disciplinis tradendis non laudator solum ,sed diligentis imus obseruator Aristoteles postquam in otio in sica Auscultationis libris de toto naturalium corporum genere, eiust principus, cat sis asscetionibus in commune disseruit,nunc agenerali a j tatione descendens, partes, ac membra entis mobilis sigillatim explicanda aggreditur. Nec enisa probanda est sententia quorundam, quae iam alibi C5sutata in a nobis consumta est, existimantiso libros P sicorum ad Metaph cam pro . Phyc pertinere, Physiolo iam vero a libris de Caelo inchoari
ESit., ii, i a. -- i autem de re huic operi subie Ia nonihil disti . Iamblichus 2 S singulti ερ Ga spretam esse id, de quo irritatis tota inscribitur, id est,caelum, neque tamine a se- Uc de caeteris corporibus per e, ct ex professo agi: sed vel quia eorum cocti gnitio ad caelestium corporum naturam integigendam conaucis, vel quia caestim in ea in luit. Alexander cui D.Thomas assentitur credit esse Cniuers2m: propterea quod F c. vlex primi libri progressu constat, Vniuersi propriemtes tradantur, videlicet, esseterfecti m, unum,ingenitum, indifflabile. Simplicius, a i non Pi arbitrantur esse corpus simplex, quod
coetam er quatuor vulgata elementa comprehenuit . consideratum tamen
operis prima opinio Iamblici. Secsida opi mo Alexandri,D. Tho-
flabile. Simplicius, at s non Pi arbitrantur esse corpus simplex, Psia Teitia sim- sua ratione moturi loco potest, ac Prout partes ei subieetae certam stationem, cr locum in mundo obtinent. Haec finientia placet: tum quia re u ra Aristot lis in primo er fecundo libro agit de quinto corpore simplici, in Quς placet tertio vero es quarto de elementis fecundum praedicitas affeEtiones reum
quia non alibi in f a P siologia ae corporibus simplicibus hunc in mο- tam si et Attis disputat, cum tamen hac consideralis ut quae apud philo phos magni sit momenti peculiare opus e agitet. Hic est igitur horum
libro m scopus, haec materia : in quam ita incumbit Aristoteles, ut alia quoque ad eam pertinentia tractationis occursu interserat,inaccurate ac diligenter edisserat. Non fuit autem de mixtis corporibus in commune, quatenus motum in loco subeunt,forseia agendum, quia cognitis elementorum motibus promptum cuique erat mixtorum, prout ex elementis co Iesunt lationes pernoscere, cum illa non nisi vi dominatis elementi cie.
tur. Nihil vero nostra sententiae ne subiecitu huius operis Uycit eius inscriastis. Solent enim interiam libri ab eo, quod prostantius est, nuncupari: Inter corpora vero simplicia principem locum obtinent caeleIlia. Illud
13쪽
1 3 pacto tamen monuerimus,quod annotauit etiam Simplicius opinionem Alexan. -
ro illuc e labiliores partes, e quibus proxime integratur,de quibus tantum Ariuoteles in hoc opere agit, ut ex illius progressu coninat, aduertiti D. Thomas ad textum quintum.
De ni stan- Q V A N T A autem huiusce partis philosephia dignitas sit, ex obiecti ' Pr stantia c stat , praefrtim qua exparte de caelo di putat, quo ,si tum et emus, nihil firmius: si ordinem, nihil certius si pulchritudinem , nihil elegantius. De volupta- ET Uero quantam eadem contemplatio nostris a imis asserat volupta- ςiusdem. tem, tum experientia Us docet : tum id, quod scripsit Philo Iadaus inlisu de Mandi opificis,aiens fuisse hominem introdustum a Deo in mun- Philo. dum tanquam in conuiuium, er theatrum: alterum abundans uberrimiscopi rerum, quas terra, Dur, mare, aer suppeditam ad et sim silmul, c iucunditatem: alterum refertum et rys ectaculis, quae praesertim coelestis orbis magnitudine immensus, cursibus rapidus, olen repe ruri a quotidie exhibet, dum sidertim tanquam gemmarum interlucentiam varie rate con ficum procedit suda nolle , sere gratia, dum obrorum, qua in septem inferioribus globis versantur, cr errantia dicuntur cum tamen nullo errore vagentur dia inde freto ordine reciprocis itineribus eant) omium, progressum , occasiums o tendit, dum tot signorum si e velut manu comple lentium choreas irai vertigine circvuestus, ct hinc inde minorum stellarum innumeros greges in Aplane, quasi in amoenis mo campo ducit. De utilitate. DE Ni Q V ε quanta ex hac aisciplina ad morum eruditionem oe caducarum rerum dejicientiam utilios ruetus' derivetur hisce verbis δε- senecti cet Seneca in exordio naturalium quaestionum. Quam iuuat inter sidera ipsa vagantem diuitum pauimenta ridere, & totam cum auro suo terram : non illud tantum dico , quod egessit & signandum monetae dedit, sed & illud , quod in occulto seruat posterorum auaritiae.Nec potest ante contemnere porticus & Iacunaria ebore, auroq; fulgentia ,& tonsiles sylvas, & derivata in domos flu- . mina, quam totum circumeat coelum&terraru orbem sta perne despiciens angustum, & magna ex parte opertum mari, etiam ea
parte, qua extat, latE squallidum & aut ustuira aut rigentem, sibi ipse dicat: hoc est punlium quod inter tot gentes ferro & igni Terra pan- diuiditur. O quam ridiculi sunt mortalium termini. Punctum sa- b, ti H est illud , in quo nauigamus, in quo bellamus , in quo regna
diuid i mo, disponimus. Haec Seneca, G alia quae sequuntur in eandem semetiam tales. PORRO totum hoc opus quatuor libris continetur. In primo Hiendiatur dandum esse quintum aliud corpus praecellenti natura praeditum,quod PQ distii bu- eum quatuor elementis mundum hunc lectibilem constituat, ct omnia corpora simplicia dunitate, ac natura praestantia excedat , simul non da Universi attributa explicantur. In secundo,ι caelo ipsi priuatim assitur. O tertio , er quarto de elementis. Sed hac in fronte Or vestibulo cuiasi libri uberius exponentur.
14쪽
p R O OE M I V M. N i r 1 o huius libri probat in primis Aristo
teles Vniuersum persectum esse, omnibusque suis partibus absolutum. Tum simplices motus , si generatim loquamur, tres dumtaxat numerari, qui a medio, qui ad medium, dc qui circa in
dium est: atque horum postrcinum conuelli re alicui corpori , quod in rerum natura necessario constituendum sit, nimirum coelo. Item corpus coeleste non esse unum e quatuor clementis, aut ex ijs compactum: sed alterius naturaea subi unari, compositione simplex, ordine primum, genere quasi diuinum, conditione inuiolabile, quod nec graue, nec leue sit, neque gigni, aut interirἡ, diminui, vel augeri possit: cui denique nullus motus praeter circularem conueniat. Probat deinde Mundum certis limitibus concludi, nec ullum infinitum corpus aut motum subire posse,
aut in natura existere: item nec mundos esse numero infinitos, aut uno plures, neque extra coeli ambitum aut corpus esse,aut vacuum. Postremo suadere nitiatur mundi uniuersitatem corruptionis e pertem esse,& neque ortum habuisse, neque ullis taculorum aetatibus csse interituram.
15쪽
Dus, horunaque aisectionibus, & in principiis substantiae eo poreae contemplandis Lua eadant versari. Quod ita essem contempta ex eo concludit, quiationem P0- in coli deratione Play
IN I. LIB. ARISTO T. DE COELO. CAPITIS PRIMI EX P LANATIO.
VM institutum Aristotelis in boe opere sit agere de partibus ele- metriaris mundi, quae sunt corpora simplicia . docet primo lianc disceptationem ad Physicum pertinere, utpote cui inclumbit in cor-
si eam veniunt omnia, quae natura sunt, seu quae ad naturam spe-Aant, vel secundum naturam dici tur, quomodo se liabent co pora, magnitudinesve,& ea,in quibus lite insunt. id est, compo ita naturalia, dc eorum partes. a Continuum igitur. curia omne corrus est Continuum continuum, ostensu- quidnam sit. rus perscisti onem Vniuerti,quat nus corporis rationem obtinet, declarat prius quid nasit continuum , aiens continuum esse,quod
in semper diuidua secari potest. Quae de-
hnitio , ut annotauit hoc loco D. Tliomas,ti aditur per maturi
leni causam: si quidem partes diuiduae,ex qui
lescit, sui it quasi eius materia. quemadmodum de illa eiusdem cotinui definitio, quae alibi ab eodem Aristotele inculcatur, videlicet, cotinuum est,
cuius partes communi termino copulatur, tra
ditur per causam so malem: uia termini, nexus-ve quantitatis, Exeel Mia siit quasi sotniae ipsius corpori, mrer continui. ceteras i - b Corpio.E tribus quacies qua uti- titatibus cotinuis per-
manentibus, linea, superscie, eorpore, soli corpori persectam in hoc genere abso
16쪽
solutionem conuenire ostendit ex eo. quia linea uno duntaxat molo se stilis est. nimirum secundum longi udinem. superficies duobus molis. seelidum longitudinem de latitudinem : corpus vero tripliciter dimensum est, ac diuiduum, secundum loti tudinem, latitudinem , de profunditatem : nee praetexhas ulla alia magnituao, aut dimensio esse potest: quandoquidem tribus, seu
ma circa corpora, magnitudines, atque horum a se Bu, mutusve, es
insi per circa principia, quae βιnt, substantia talis , versari videtur. Iis . . . Est Vm Vim , quae natura ιnt, alia simi corpora, . magnitudine ιe, alia corpora, ac magnitudinem habent, alia principia habentium sunt. Tex. i. ' Continuum igitur est,quod in diuisibilia m.
per diuisibile est.. Corpus quod est diuisibile omni
parte: magnitudo aure ea, quae ad unum est i-ui Uumlinea es qua ad duas si perficiscat ea, qua Ad tria est, corpus. Atque praeter has nulla alia prorsu est magnitudo, propterea pDd s. tria omnia mi, cst ter ipsim omni ex parte. ς Nam, ut Pythagorici etiam inquiunt, i ῖ- omne, ac omnia tribus sunt definita. Finis enim medium,otque principium ipsius omnis numerum habent:
β Luapropter hoc a natura numero Ampto, , ' perinae atque quadam illius lege, Er in Deorum sic, i iis celebraudis uti lemus. signamus in er, cst appellationes hoc modo : dius enim, ambo dicimus; est duos, ambos, atque viro que , non omnes: at de tribus hanc oppe lationem dicimus primo. Haec autem dicimus, qaia quimur, ori diximus, ipsi sic proficiscentem naturam. Tex. 3. L , cum omnia omue atque perfecitum
inter mox patebit, omnia cor ineri perbibentur, de quod trifariam dicitur, id omni ex parte tale, ac persectum
censetur. e Na. - thagorici. Prasinia Quae ternariu nume- meri tem rum sortiuntur, Perse- ry.cta esse probat ex Pythagoraeorum distir ina, apud quos celebre
quae verba absoluti nem quadam notant trib' definita esse: quia in ternione inuenit ut ratio principi; medi ,εe finis: de quod sensima natura perfectionε acquirit. prim5 incipit deinde progreditur. postremo terminatur. d Lu proter hoc a na Varia ratis tura. M. Idem pro- Deum colenbat ex consuetudine da apud a gentium . quae natu' liquotiret quasi legem secutae in re diuina facienda tria adhibebant. Nam Chal leti.& AEthiopes.
Deum venerabantur thure . auro , myrtha:
Gr ci igne, hostia, ara: pleriq; ab thure, igne de precatione. Mao spectat illud ex Theocrito in Pharmaceutria, ter Loo, terque hae pronuntio mytea verba. Et illud numero Dein Viri EG. . impare gaudet. Unamus insupere inbi amιυ ι uper. Ide coiirmat ex communi via loquedi Nam cum de duobus loquimur, ambo dicimus: vel utrun-que . cum autem de tribus , tum primo omne efferimus, dc accommodamus. f Lua e eum omnia. Ex diistis hanc concludit rationem ad propositum confirmandum. Omnia. omne .ia persectum , non distinguuntur forma, id est. Omia, e formali significato, quandoquidem lixe tria ex sua formali ratione integrita- ne. cypem te m. de absolutionem quandam important . sed dissident materia, sue rebus a θυο e -- subiectis, de quibus enuntiantur. Nam dum proprid loquimur, omnia. ac- ueniant. θcommodamus discretis, ut cum dicimus omnia elementa: omne, seu totum disserant
17쪽
continuis. ut cum dicimus omne aquam: perfecta vero,sormis. veluti menti . de albedini. Cum ergo inter magnitudines solii corpus habeat ratione omnis. quatenus omnem in se dimensione continet, modisq; omnibus diuiduum est. Hagnitudines corpus duntaxat persectum iure censeatur. Aum. Tria recenset . quorum certitudo quanta st de-Tν 1 Maaxat dimesia
s inrua igitur magnu A. clarat. Prinas est omnem diuidua. magnitudine est e cotinuam.
stum ene vult. secundum, omnem magnitudinem conrinuam,
cile in partes diuidua. quod paulo ante indefinitione continui posuit, neque hoc loco demonstratum ab eo fuit. sed in 6. Pity-- licorum. Turitu. quod latui ex superioribus liquet, non dari pro- grcitum a corpore ad altam magiae tudinem id est. ex ductis corpo cis ino fieri aliam ma
P itudinem. Nam id, quo est ad aliud progresso detectum . de imperfectione alicua habet: quia progressio est ab eo, quod decli quod tame in cortus
minimc couenit, cum in eo ratio Omnis, at
natur. Duci bic aduerte,alterum est. locutum in praesentia Aristotelem more Mathematico-
rum,qui imaginantur lineam fieri ductu, seu pro 'ressu puncti. Ω- perficie in ductu linee: corpus ductu supern-ciei. Alterum id, quod Aristoteles hoc capite nobabiliter latum ostendit. videlicet priter tres dimensiones non dari aliam. demonstrari a Pto- . lemeo in Analemate. cuius demostrationem assert Simplicius hoc loco,eommento. i. D Thom.α Auenroes ibidem, Magnus Alberi.trach. i.cap. I. Ea vero hune in modum explicari potest. Di mensio colligi debet secundum lineas rectas . seu perpendiculares : atqui supra idem planctum tres dii taxat lineae perpendiculares cadere possunt , ergo tres tatum modo sunt dimensiones. Maior Cosuris CG- probatur. quia mensura debet esse certa. & minima, ut docet Aristoteles. io. in Spha Metapli cap. x. text. 4. Inter omnes autem lineas ductas ab eodem puncto ad ram ce Sacro idem punctum recta. seu perpendicularis. est mimina. Assiimptio vero osten- Γosco c. r.
ditur quia si supra idem punctam possient duci plures lineae perpendiculares.
18쪽
quam tres.sequeretur in eodem plano versus eandem partem ab eodε puncti poste duci duas lineas perpendiculares : quod tamen est contra quartam propolitionem undecimi sibra Elementorum Euclidis. Est autem linea perpendi- Linoa , in culms, ut trabetur xx eodem Euclide. i. lib.Elem. desinit. io. Lina . oua super Leuiarii rectam lineam eon ens duos rectos angulos escit. i h Eorum igitur corpo-
'it sepe In disserant forma, nisi materiai cun
tum, en hisce de quibus dicuntur: corpu profecto sit praecipuum instima Pitudinil flum perfectum erit. Solum enim tutum huius capitis, i ii tribus est desinitum hoc autem est omne. AH, nepς Vimve sum esse
cum is tribus ex partibus diuisibile, omni expa A.
te, atque omnino est diuisibile. Coerarum autem , merito corporum sin- magnitudinum , altera ad ι m, alteria ad duo gulorum , ex quibus
est diuisibilis. Nam ut numerum , subeunt, e ct ς gmentatur: tum in
do , quia quodlibet corpus , ut paulo ante ostensum fuit, omnes dimens toties v εdicat: tametsi prout alterum ab altero circumscribitur. & finitur.vnumquodque sit quodammodo multa . atque adeo perfecti, & im-
dissonis continuationί e participes snt. ε Lia enim ad unum continua est alia ad duo, alia omni ex parte, atque omnino est talis.s Lua igitur magnitudinum sunt diuisibiles, Moontinua quoque sunt. At si omnes quoque continua diu ibiles flat, non dum ex hisce, quae nunc diximus,patet: verum Elad emersit, in adiud inquam genus e corpore migrationem non esse, ut ex
corpus. Non enim talis frofecto magnitudope inens: perfecti, qua-cta erit . fiat enim Cresio ratione defectionis is Icesse est: at perfectam dese bonem habere negant: est enim omni ex parte. h Eorum igitur corporum, qua partis subcunt formam, tale est unumquodque per rationem omnes enim habent dimensiones. εω tiamsi ad id, quod es propinquum tactu est desinitum : idcarco corporum unumquodque multa quodammodo est. I um autem omne , ac uniuersum cuius haec sunt
partes perfectum esse necesse est, Er omni ex parte atque omnino, ut nomen i sum signi at, Erno Tex.s. partim esse,partim non esse. De sius igitur uniuersi natura ,siae sit magnitudine infinita, sime tota mole finita, pse iis consideremus oportet.
tenus nulla ei deest dimensio: impersecti, quatenus id , quod ab alio finitur, & trinitatur , imperfectum est. Posteriori autem sensu absolutionem uniuersi inde concludit: quia corpus. quod ita .est totum, ut non contineatur ab alio . nee rationem partis sortiatur: id persectum .absolutumq; censeturiat Vniuersum ita se ha
pora suo , complexu coerceat . & ab alio sit.Quam absolutionem ipsem uniuersi nomen indieat. Nam quod .ui 'ersi peruersa cohibet, nequit ab alio circumscribi, ut ita partim perit tum , partim impersectum indicetur, scuta de singulis corporibus dicebamus. - : bc
19쪽
Diserim; i ter persectu, o pulchru. Monstra δε-
mutua concertationis inter elemEla. a. azum.
Sit ne Vniuersum persectum , an non. A RTICVLVS I.
ritibus argumentis ostendi videatur non
V o N i A M Aristoteles proximo capite uniuersi persectionem astruere conatus est, ea de re paulo accuratius hoc loco differemus. Quod igitur Vniuersum non sit persectu nitetur quis sindere hunc in modum:Vniuerso deest pulchritudo: ergo de persectio. Consecutio perspicua cit: namque ut D. Dionysus .cap. de Diutius nominibus docet, pulchrum & persectum reciprocantur , nec nisi ratione inter se differunt: quia unumquodque persectum vocatur, qua ratione nihil ei deest in suo genere: pulchrum veri', quatenus insita dignitate vim cognoscentem ad sui aspectum , & notitiam allicit. Vnde Plato in Cratylo dixit pulchrum esse boni splendorem in ijs, quae oculis, aure, aut mente percipiuntur. Antecedens trifariam probatur. Primum , quia in Vniuerso multa reperiuntur indecora, & foeda, ut monstra quae sunt deerrantis naturae vitia, definiunturq; a Philosophis enita naturalia alienam suae speciei deformitatem habentia.Tum,quia culpae sceletaq; omnia non solum ijs, a quibus committuntur, 'labem aspergunt, sed ipsum quoque Universum dedecorant sua foeditate. Quod Theologi in .dist. . testantur. Item quia defi- C. ciente pace, quae est tranquillitas ordinis , necesse ost ordinem ipsum, quo mundi pulchritudo potissimum continetur, illico igno ρυ sari
perturbari. Deficere autem in V niuerso pacem satis constat, tum debeat. ibi X aliarum rerum antipathia , & repugnantia , tum maxime ex D Thomo clementorum lite, quae ob qualitatum, quibus constant, dissidium, continenter inter se pugnant, & in mutuam perniciem concertarit, ut alieno videlicet detrimento alantur, & extincto, aut depulso aduersario tutiora sint. D E i N D E in V niuerso quaedam desiderantur,alia redundant: non est igitur undique aptum & persectum. Prior antecedentis pars ostenditur , quia non videntur iri ratione rerum creatarum existere omnes gradus entiu , cum mutili plures in thesauris diuinae capientiae,& potenti; contineantur. Item quia desunt multae species, quae per effectricem naturalium causarum vim denuo excitari queunt. Desunt etiam aliae , quae procreari a Deo possisimi, & quidem ijs, quae iam extant, multo persectiores. Posterior pars antecedentis ex eo concluditur, quia multitudo singularium in eadem species aperuacanea est, liquide rerum in disso
20쪽
lubilium species uno singultiri,disse lubilium paucis abunde conseruatur. Deinde quia vermes,caeteraeq; id genus bestiolae,& alia multa quae hominibus non modb utilitate nulla pariunt, sed De-
quentet etia nocent aut molesta sunt, superflua omnino videtur. PRAETEREA, si uniuersum persectum esset , sequeretur ag- 3. Argum.
gregatum ex Deo, & rebus creatis esse quid persectius quam Deum: hoc autem admittendum non est ergo neque illud. Pr batur consecutio , quia plura entia persecta plus in se persectionis cohabent, quam unumvodque eorum : proindeque id ,quod ex iis coalescit, persectius euadita Minoris, veritas inde perspicua est, quia quocumque modo spectetur Deus, nihil eo persectius,
aut esse,aut excogitari potest. Irs M quantum decoris Vniuersitati conseri pulchritudo sor- .. Arrummarum, quibus tanquam imaginibus mundi Theatrum exoria tur, quantamque eidem parit elegantiam coelestium corporum ab interitu immu uitas, tantundem adimit ruditas materiae, rerumque sublunarium interitus,& inconstantia. Igitur Vniuersum non est simpliciter pulchrum, atque persectum. RuRsus omne totum quod est undique absolutum,constat I. Argum. ex optimis : tale enim est totum ipsum, quales sunt partes, e quibus eius Persectio consurgit: sed uniuersum non constat ex optimis. Non est igitur vadique absolutum. Probatur minor, quia in Vniuerso alia magis, alia minus bona existunt, atque aded non
omnia optima sunt. Quod si quis dicat hanc ipsam bonitatis inς- Pro va- qualitatem persectionem esse,& ad Vniuersi pulchritudinem,ab- solutionemq; conducere: sic contra licebit obiicere. Omnis perfectio 1 De' , ut ab Archetypo , & sonte to tius esse diffunditur,
communicaturq; rerum it qualita non ita se habet,non est igitur persectio. Probatur Assumptio,quia nullo antecedente creaturarum demerito nihil causae erat, cur diuinus opifex, in quem nulla cadit iniustitia,res alias aliis deteriores conderet, & has ad infimam conditionem deiiceret, illas ad altioris naturae gradum eveheret. Quare non videtur rerum disparitas a Deo cilluxisse. Pos et REMO neque intelligentiς, neque homines sunt partes ε. A sum.
Vniuersi ,ergo Vniuersi persectio est diminuta. Consecutio ex eo patet,quia si eiusmodi substantiae non sunt partes Vniuers,caret utiq; Vniuersum nobilissi inis creaturis sne qui b.eius perfectio no videtur posse constare. Antecedens Q ad intelligentias spectat probatur,quia intelligenti et appellantur a D. Dion cap. F-c testis Diuis sit.
Hierarchiae mentes supcrmundanae, id est, extra mundi ordinem coiistentes. Quod vero ad homines attinet, confirmatur ide Antecedens,primum quia mundus est quasi hominis domus,incola autem domus non est eius pars. Deinde quia homo , ut testatur etiam Arist. I .Pol. c. s. est fuas mundi finis aute non est pars eius, Aristo Hes. cuius finis dicitur: maxime cum finis censeatur persectior est,co Q Homo MMad finem dirigitur: pars autem eo,quod componit ignobilior sit. muri si Con Com. lib. de Coelo. B