장음표시 사용
131쪽
luisse leges ei ullas& ea nonicas permittere surtum. Nam dicit B Tho .ubi supra quod uidens Deus quod si lys Ista et satis ab AEgiptia eis fuerat sine caam cti permisit sultum seri in re competationem', ut Exo. c. l 2 licergo Pro recuperationea: rei propriae licit; permittitur surtum. Permiti: tur etiam furtum tu bello militibus. ut toto ritu. E. de cap 5 potiti. reuer & a 3. t 2 c. iustum eli bellum.& e. sequen ta Ambio n lib.de Patriarchis, inquit cu praeda ne iit in potestate victoris, deeci militatem disciplinam , ut Regi scruentur omnia, scilicet ad distribue-uum tergo licita est praeda in talrcalii. Hi ne Pea. Tliom. ubi supra q. c6. arti. s. sic inquit) rapina quandam violentiam ct coaictionem interpretatur, perquam contra iustitiam alicui aufertur , quod suum est, & in societate autem hominii
nullus habet eoactionem , nisi propter publicam pote statem, re ideo quicunque per uiolentiam aliquid alteri aufert, ii sieptiuata persona non utens publica potestate illicite agit, de rapinam committit, sicut patet in attonibus: prineipibus uero potestas publica committitur ad hoe quod sint iustitiae custodes, & ideo non licet eis violentia ta coactione uti, nisi secundum iustitiae tenorem ,& hoc uel contra hostes pugnando, uel contra ciues malefactores puniendo. Et quod
peristem uiolentiam aufertur non habet rationem rapinae, cum non sir contra
iustitiam requiritur tamen ut no sit rapina secundum eundem Beat. Thom.
quod bellum sit iussum. licet possent peccare aliqualiter tales sarantes in Acceptione praedae propter cupiditate ex praua intentione, si scilicet non propter iustitia in , sed propter praedam principaliter pugnent, secundum Augusti. in libr. de uer. do. dum dicit quZd propter praedis in militare peccatum est,& ita dieit B car. Tho. ubi supra. Deus etiam praecis pit Iosue, in lib. Iosea p. s. in his uerbis tu fac tite atque Regi eius quemadmodum Ieri co & Regi eius secivi, prsdam
tamen eius, iument a e ius, diripietis v
bis potie quoque insidias ciuitati post eam) A se uiua uti s lia ciuilis, dc canin
iis nica permiserunt talem praedam. Item permittitur surtum ratione famis, & ne-ee sit ratis, ε est ratio, quia de iure diuino de naturali res inferiores sunt ordinatae ad iioc, ut ex eis subueniatur hominumne eessitudini,& ideo propter telum diuisionem,& appropriationem ex humano iure proe edentem non impedrtur quin ex eis sit hominu necessitati subueniendum ,& ideo res quas superabundanter
habent aliqui, debentur pauperum se stentationa, ut habetur sq. distin sicut hi qui per infamiam, & e. dilecti ssimis. a. q. t & r 4 d g. r. maxim8, quia dominus
rei tunc tenetur subuenire de iure : dist. 86. c. pasce, unde si non subuenit, surio subtrahens debuit credere Dominam per mill urum , & ita non committit suse tum , & ita inquit Asten. in sua summa titulo de fur.artie. q.& A lex an de Ales in tertia parte .in traci de praecep praecepto septimo, de uoluit hoc etiam 1 Thoni. secunda secundae. quaest. 66 ait. 7. de Casese in consuetu Buigia in inii des iusti ress s. Rubrica prima sol q7iaia inero decimoquinto. caueant et go extia praedictos casus, de extra praedictas rationes & causas permittendi furtum , legumlatores ne sui tum permittant, sed ad punition Elatronum & sorantium mox procedant, alias reos esse gehennae proculdubio ,2 I9 sentio. Sed de Reipublieae expilatori- lbus, deque Tyrannis nee dicam magnatibus atque magistratibuς nostri temporis, cum Catone nostro dicere possiimus lares priuatorem furtorum in neruo, at que in compendibus et talem agunt,fures
publici in auro atque in purpura , simulque eis exprobrare,qui Chrisiphus spar tanus Xenophonti cum ab eo surandi caliditate taxatus esset, sub his verbis obiecit, & ego uos Athenienses audio ad publicae pecunia furta egregie eruditos esse, cum ea tamen res magnae fraudi suri sit,& quod est magis mirandum optimi quique nam apud uos qui optimi
censentur, i 1 honores summos gelunt hoe furti genere nequaquam abstinent, unde non immerito Dionides Pirata quum ab Alexandro Macedonum Rege obiurgaretur, quod cicbtis incurii nibus
132쪽
nibus nauigates mare tutbaretur, respondisse sertur , ego quia paruo nauigio dc non sine vitae discrimine victum mihi quaero, suri a ili mi latus sum, at tu qui ducentarum nauium classe,& tot uirorum millibus,& mari cum terra, totum diripis orbe, Imperator appellaris , he si heu me miselum, furti clades, Sc pellis adeo nostris temporibus putulauit, Sc pululat, quod non amplius iure diuino prohibi-Σ2O tum videatur. Furantur domini uendendo ossicia, qui non nisi approbatis de conscientias uiris committi deberent, inquit enim Arist.lib. Poli. s.c 7. uerum honos & quos dominari oportet, aut hori ratemq; habere omnium.) Jc non solum officia absque pretio dari deberent, sed etiam absque precibus . Hinc ille Christianissimus Iustinianus Impeta tot a Theodora eius coniuge consultus,
iudices liue quoquo sust agio seri statuit. ea quo tempore eam nedum chara, immo teucrendissi imam habuit, di in recipiendo iuramen tu in ab bifiei alijs, sibi eam associauit. ut in authen. iusiuranduquod praestassiem princip ut dicit text. in authen ut illi. si quo, sufficit L hete autem omnia hinc si lustius in Iugurtino tales praeteica qui ossicia emunt, communiter vendunt in m inuto, quod emerunt in globo. at illis difficile est in potestatibus temperare, qui per ambitionem
sese probos simulauerint. & hine est Qvidemus iustitiam auaritia ab hominu societate pulsam, iuxta illud Ouidis lib. I. Melana orph. Victa iacet pietas, Sc uirgo caede m dentes Vltima ecelestum terras Astrea reliquit.
Qigasi dieat, uirgo Astrea, haec est iustitia, quae Astiet gigantis filia fuisse diebtur, reliquit terras . unde valerius i b. . tutu de paupertate, dicit ni bit eoru quae virtuti debentur,emere pecunia licebat, inopiaeq; illustrium uiro tu pud licὸ sue. currebatur & sic honores Ic magistratus qui uirtuti debentur, pretio non redimebantur ὶ Dicit enim Gul. de Bened. in re pet c. Rarnutius . in uerbo duas habensti ilia .nu. 1s . quod teste experientia qui est terum magistra, infinita mala proueniunt ex hae officiorum uenditione, Ses bonis uiris uendantur, quoniam Prin cipatus quem ambitus occupauit,etiati si moribus uel actibus non Ossicudit,
sius tamen in iiij sui est perniciosus exe, pio ,& dissicile est ut bono peragamur
exitu, quae malo sunt inchoata principio
1.q i. cap principatus plutaque exempla de his tradit ibidem. 22I Et ibi etiam discutit an lieitum sit dare pecunias uel recipere pio ossi e s habendis;& refert Bal. in t B libarius. T. de olfic. praeto. dixi isse quod licitum est in principe, eo quia non inuenit prohibi tum de iure diuino, sed tantum clusit. cui Cςsar non subest. l princeps. de leg. & dicit etiam quod summa Rosella, in verbo restitutio 4 g. s. resert Beat. TLO. per Due illam Barbantie interrogatum, illicitum foret lasset a secularia uende. re,& te eidem respondille, cum autem Baiulis & officialibus uestris nihil committatis nis temporalis ossicij potestato
non uideo quare non liceat uobis uen de re officia, dum cum talibus uendatis,
de quibus praesumi possit quod sint utiles ad officia huiusmodi exercenda, Mnon tanto pretio uendatur ossici ii, quod recuperare non possint sine gravamine sub duorum attamen talis ueditio expodiens omnino non uidetur cum sicque ter contingat, quod magis idonei sint pauperes, ut os scium tale emere ito possint. Quinetia si tales diuites sint tame a quia boni sunt, officia non ambiut, nec
ad lucra inhiant, M si e quia illa officia emunt ut plurimu hi qui peiores sunt, ecsublitos opprimentes diuites ficti, iuxta illud Iob abundant tabernacula praedo
num magis uidetur. ut bonos de idoneos ad officia uestra liberali te r eligatis . haec ille; cui prudes Ducilla acquievit. tenet
que ibi de Guile l. q, ne dii osset a uendi de emi nequeunt sed minime absq; Pe eato debet appeti de desidet aris multaque pro his allegans. sed ad propositum Diuinus ille Plato. li. I l. de Repu.uel de iusto, sic inquit. Sed quisna R ip u. modus3 quive defectus sunt, quos habere eam Rempubl. dicebamus λ I 'rincipio quin
133쪽
lis sit praescriptus hic in ea terminus aspice. si quis in nauis gubernat:one, a census aestimatio e gubernatores eligat, pauserem uero licci puberi adi peritiorem aud quaquam admittat,quid ex hoc sequuturum censesZ ut male nauem ducat.
An ii 5 eodem pacto in quovis alio principatu sic equidem arbitror sic ne in
omnibus praetrerquam in ciuitate, Au& in ciuitate Praeterea mulio etiam
magis , quoniam haec g. auiis ma est, &maxima gubernatio, truum quidem liueti tantum paucorum potentiae desectu patitur. Et ideo quicquid dicat. Bald. puto dicendum iure Diuino, prohabitu esse ossi callia uendi & emi, & ex consequenti peccatum committi emendo &vendendo , de quod hoc sit uerum pater, nam in lege diuina prohibetur expresse acceptio personatu, ut habetur Deu ter. c. I. ubi dicitur non accipietis cui ut qua reisonam dc sic acceptio perso in tu est peccatum , nam personarum acceptio opponitur iustitiae distributivae . Confistit enim aequalitas distributivae iustitiae inhoe, quoi diueis personis diue si tribuuntur secundum propoitioncm ad dignitates personarum . Si ergo aliquis consideret illam personae proprietatem propter quam aliquid quod ei consertur est ei debitum, non e it acceptio p
sonet sed causae unde gloss. super illud ad
Ephe. 6. i personaria acceptio no est apud Deum, dicit qd Deus iudex iustus causas disceritit, no personas puta eu aliqs promoueat alique ad magisteri u lpicrsum ei etiam scientiae hic attenditur causa deo ita non persona, si autem aliquis consideret in eo cui aliquid consert, noid propter quod id quod ei datur esset ei proportionatii, uel debitu, sed solo Ppter hoc quod iste homo, puta Petrus uel Martinus est, Iixe est acceptio person . quia non attribuitur ei aliquid propter aliqua causam, quae faciat eum dignu, licet simpliciter attribuitur personae. Ad
personam autem resertur quet cunq; conditio no faciens ad causam, propter quasi dignus hoc dono, puta si aliquis pro moueat aliquem ad praelatione uel magisteras, quia est diues, uel quia est cont anguineus suus est acceptio personet, sic ergo patet quod personatu acceptio opponitur iustitue distributivae, in hoe dpraeter proportionem agitur, nihil auteopponitur uirtuti nisi peccatu, unde consequetia est, quod perionatum acceptiose peccatum naec iunt uerba Beat. Tho.
na. Et se habes ex supradrinis quod con se ire ossicium alicui, quia diues, uel propter pecuniam est peceatum,& non se ea rdum pro pote: onem distributi ut iustitit, iret consistit, ut consideretur dignitas de sicientia personae , non autem perso Da ipsa, seu alia conditio, non faciens ad eam apter que sit dignus illo ossicio.
11x Praeterea Principes tenentur custodire iustitiam in terra , adeo ut si eam non custodiani, dc propter eorum desectium latrones increscunt, ad restitutio nem tenetur, quia redditus quos habet,
sunt quasi stipendia ad hoc instituta, ut
iustitiam conseruent in terra secundum eundem Bea. Tho. 2.1. q. 62. art. 7. iit
de rest. 8c quia no in omni loco possunt esse Principes, ut custodia ut iustula, inmitti rur eis M agi stratus, dc Potestatesereare per loca de terras, 3c sic recipere
pecuniam de eo ad quod ex debito ipsi
tenentsr turpὰ est, de contra Iustitiam. 123 Praeterea Principes tenentur capita
ne is , di officialibus de suo aerario sol inuere salarium , nee ad illud soluendum
posIunt de iustitia cogere incolas crusetatis, secundum Lue. de Pen. in l. Anno nas C. de erro. mili. Anno .li. I 2. dc Iaco. de Gell. in tracta.de iure ad Ohς. ergo re
cipere pecunia pro eo , pro quo ipsi tonentur pecuniam soluere, turp ssimum est, Se contra iustitiam, & s peccatur λ- Ium appetendo officia, Sc ea deli derado, Ut per plura probat Gul. de Bened. nbi supra quanto magis emendo, dc uenden-21. do . Turantur etiam quia facti sunt mercatorem ementes frumenta,& in eo nam horrea reponentes, ut eatiori pretiouedant, ac facientes cauponatione de stumento, cuius rei causa.undi oue fames iciualuit, εc infiniti pauperes fame pereul, unde miseris populi euenisse A pter e
134쪽
lib. Deutero. x8 texcitabit contra te Dominus gentem e longinquo ab extremi.tate terrae, quae inuolabit, ut Aquila,gente cuius lingssam tu non capies, gentem impudentem iacie, quae nciem senis noreuerebitur, nec miserebitur a dolo scentis,haee comedet sertum iumentoru tuorum,& fimnuna telluris tuae, donee te delat, ut nihil reliquum faciat tibi, neque frumenti, neq; uini, neque olei, nequa scelus boum tuo tum, neque gregis oviutuarum , donec te perdat. Haec est illa cauponatio quam explestim inhibuit Plato. Dialo.8. de leg. versus finem,dum inquit ne cauponatio in tritico, & hordeo circa farinam ae caetera alimenta, ulla fiat. in hae e enim cauponatio summὰ detestabilis est iecundu illud Prouer. II. qui annorum abstrudit, execratur a populo, qui uero diltrahit laudatur. 4 Qua enim absurdum lit, ut hi qui prohibere omnino debent ne talia fiatu, ipsi demueam faciant 3 unusquisque consideret. Sed quid plura si vellem recensere sui .
torum genera , quae hodie commutau-tur, opus esset no aliam aggredi materia idcirco praetermitto, & rogemus Deum ut misi reac nostri, quia omnes egemus
gratia ipsus,& quia snnt duo alia preteeapta in Deealogo ad ea deueniamus iusta
ars Nono concupiscentia alienarum in ulteru, & uxorum proximorum pror sus inhibetur secundum illud Exod ea. 2 o. ne concupiscas uxorem pioximi tui, & Matth. capit. s. l Audistis dictum esse antiquis , pon committens adulte axium . At ego dico vobis, quicunque aspexerit mulierem, ad c 5cupiscendum eam, iam adulterium commisit cum cain corde suo ). Sed est aduertendum qd
secundum B ea. Thom 2. v. q. 22. arti c. s.concupiscentia dupliciter potest capi, no modo secundum quod est actus voluntatis,ut dicitur Sapi. 6 concupiscetia
sapientiae perdueit ad regnum per petuualio modo secudum V est actus len sualitatis sicut dicitur Iaco. . t unde bellaec lites in uobis, nonne ex toncupi scis iijs,quae militant in membris uetiris ppHcertum ergo non prohibutur primo
auotus concupiscentiae, qui eonsistit infra limites sensualitatis, sed prohibetur dilectὰ consensus uoluntatis, qui est in
xi 6 Itε decimo inhibetur eoeupicientia bonoru Sc re risi prox inti, per illud Exod. e. xo ne concupiscas rem proximi tui
Iure autem nostro nemo patitur petnam cogi Lationis .i cogitat: nis F. de poen Midem est de iure canoni eo, ut cap cogitationis E de poen. distin ptima de quo Min capit sed pensendum 6 distin . ubi habetur qd peecatum sola cogitatione non dicitur perpetratum, sed delectatione Meonsensu. glosi aute in l. praesenti C. de filijs qui ad Ecele.consu .distinguit quod
aut cogitatio est ade 5 nuda, ut non tran' sierit m aliquod conamen , & tune non punitur, & ita secundum eam procedat praedicta, aut trantiuit in conamen, licet ad effectum minime deuentum sit, 3c tuein grauioribus punitur, in minoribus autem non punitur, nisi sequuto effectu, ea glosin l. qui ea mente. fi de surt. vltra addit quod ii adactum non consum aintum, neque persectum non est deuentu, eo quia noluit cu potuit,& tune non punitur, si veris quia non potuit, sed per se non stetit, de punitur, & per legem pri
mam in fin .sT ad i. Pompe. de Pati. Albera Rotat. lnd. l. cogitationis simplieiter dicit,quod si per cogitante steterit, quominus ad actum sit deuentum non punitur in hoc seculo,sed quo ad Deum tenetur, si cogitationi inhaesit, Ac aliqualiter assensit, Bal. iv l .squis non dicam rapere. C.de Episco.& cler.distinguit sic, ut aut quis deliquit aliter quam cositauit, latet du m n is quam cogitauit, Interdilrius cogitauit & minus deliquit, primo casu punitur, ne delictum remaneat impunitum, secundo casu punitur, secundu quod cogitavit, di non plus, quod est intel ligendum , secundum ea quae dicit Cyn. in l. quoniam multa. C. ad leg Iul. de adulte. tertio casu quando deliquit tuis minus quam cogitauit,& tunc qui-am cogitant & non preseuerant m e gitatione ,'& non puniuntur, nec a Dinnee ab homine, quida perseuelat in na'. roia cogitatioue, & ctiam in deliber. ii cuc
135쪽
tione mentis, & puniuntur in soro poenitentiali, non in iudie: ali. Fallit in haeresi, quia illud dellictum committit ut intra se ipsum in mente, nec est opus acta tenor: Mi Suado cogitat, dc pei suiu & tunc non habet locum panitentia, se d puniuntur. l. qui ea mente. fi de surt. quod fallit ubiciique admittitur poeni tentia consurirato delicto, aut n est cog reatum neque actum , & ic gulariter no
punitur, in lallit in silio quada patere streus laesae irrare statis, aut cogitatam est,d: adactum est pioce itum, de tamen noest eno sumatum, Se tunc aut ideo non est eonsumatum quia non potuit, & tu ς aut summus in leuioribus delictis,& excusat ut aut in grauioribus , & tunc aut est deuenium ad actum vezbi, Sc non pu nitur pro delicto tanquam consentato, sed extra ordinem , id est minori poena, aut processum est ad actum facti,& tuncs ad p:oximum & immediatum , puni tui pro delicto consenaato. Si vero ad rei io iam & tunc minus punitui quam si consumarum esset, di noe si agitur criminalit , aut non est co sumatum, quia doliari,& tunc non punitur, quod eli ve-ium in delictis in qu bus nullus offendi cur nisi respectu consumatio uis, sed qua . o ex tali delicto caepetit alius ostendi, licet principale intentum non puniatur, punitur tamen aecessorium stu pretam-bulii, ut in eo qui frigit ostia, causa committendi adulteri una, nam licet poeniteat, tamen piam tui de fractura. ollio iudi cum hae distinctione te sidcc ipse Io z Aindr. in rcgula in ps n. derigu. Iurior mat si ossi ouem in eo qui cogitauit
de linquere,& aliquid egit, scd no perse- it; dc ii per ipsum non steterat, & tandere latis pluribus conirari js in utramque partem dicit quod tam in grauiolibus del. Q s, quam non grata oribus regula Iit et couot us non punitur ordinaria pin na bene tamen peccat, & arbitraria r 'na minori, vel maiori de beret plecti, habita. considc ratione an per ipsum tute
Iat an iron. Ad contraria vero omnia i
spondet quod loquuntur in puma qua non contiali it quis ipso iure, sed iure Praecipiente Per iudicem instigitur, dbuersitatis enim rationem per sinite probant quod est, Nam si datur terminus a
iure uiae iudicis , vel hominis ministe, rio, illum iudex breuiare no potest, nisi eodem vel alio iure permitteretur, ter minum autem quae ius praecipit dari piudicem breuiare potest index . Idem noest mirum secundum eum ) si des deratur actus perfectus in poeita iuris, p lus iin p na iudicis, cum desit, cons de ratio de arbittatus legis mortue, quod node- est in iudice. l. vltim. in princi C de hi qui ad Eccle consu. Ad iura vero conir Da qua pro delicto non persecto etiam paenam ipso iure infigunt sicut infami ς,
de his similes, de quibus cona uniter di- cui Docto. quod loquuntiu in atroci sit mis, ut in haeres, Se crimine laesae maietatis, te spodet iis se aliter, videlicet quod haeresis contrahi tui,& perficitur hoc ipso, quod quis cogitat, & ci edit errorem
c. ad abolendam extia de liae te . crimen vero lasae maiestatis contrahitur ex at tentat One. Item alietare est ibi delicta
quod expresse ius punit, cum igitur interuenit attentatio est pei fectum delictum quod lex puniebat, ut est limite inco qui locauit operas suas ut pugnaret cum bestia saera , Nam ipsum locare est delictum constimatu . l. prima g. bestias.ss. de hosti. ide est in eo qui oeqidit abuler aliastinium , nam incurrit poenas ip-o iure, sid ex mandato mandas non in
curat illas poenas ex illa parte, qua pa nitur occidens, sed ex qua punitur man dans plum enim mandare est ipsum delictum persectu, quod ipsa constitutio
punit ipso tu e, certis pcnis. si ergo cogit allet mandare, & vocavit ma datariu, sed non mandauit, non est pei sectu delictum ex eo capite, & sc nec erit locus pinnae, ac sc omni u cotrariolum breuis est solutio, quod non locuuntur de PQ ne quae t pio lute contrahitur, sed quae iudicis ministerio insigitur. Ad illa vero quς loquuntur de poena, quae ipso I te contrahitur respodetur, qod ibi at tentatro, vel conatus productus in actu,
est ipsum de iactu in peifcctum , quod ius punit. Sandcus autem in suo solemni tractatu, quando conatus puniatu t facit regulam
136쪽
regulam quod conatus sine esiactu poenam moeretur per I. is qui cum telo. C. de lica. de l. si quis non dicam rapere. C.
de Episco.& cIe de per similia de quibus per eum quae qu idem regula seeundum
tum primo fallit ut non procedat in eo qui non Impeditus impedimento tacti
destitit poenitentia d actus ab illo suo conatu, nam talis inon punitur i qui ea me
te te itu glos si de fur. Et hoc esse verum intelligas, quando ante consumatum delictam dest. tisset. Secundo sillit quado conatus alicuius rea pro libitae etiam si habuissetiessectum nemini nocuisset. Teuto fallit qua do conatus non habuit actum exteriorem, sed stetit in sola volutate, etiam cuni consensu rationis quia
illa cogitatio non punitur, dc ita loquid l. cogitationis Sed sunt quatuor casus in quibus sola voluntas habetur pro facto primus est in matrimonio, ut si quis dicat Beri et volo te in uxorem, secundus casus est in foro conscienti , in quo s voluntas progreditur ad leuem conserisum hibetur pro peccato ueniali, si autem ad consensum plene deliberatu habetur Pmortali, sicut si se ei siet pertex. in e sed resandum. 6.d istin. tertius casus est quoad poenam quae imponitur in genere, sicut est quod ca non suspendit clericum Iro peccato mortali, quartus casus est in aere si, quia sola uoluntas seu credulitaseonstituat aliquem haereticum, per c. ex communicamus. 6 credetes de naer. Fallit quarto ubi lege imponitur poena ipso iure, quia ad eam incurrendam nousuisse: t eo natus qualiscuque suerit. quinto in dehoes non atrocioribus, quIa cci natus in ipsis non habetur pro esse ,
secundum Bald. in d. l. si quis non diram
rape te in v. colum. Fallit. o. in e T communieatione, & alijs cen suris, quia ad eas incurrendas tequirit utrictum secunda Cardin. in cap. praeterea requisisti. ad fin. de appell. Fallit. 7. nisi agatur ei uiliter, quia in factis ciuilibus conatus non punitur pro effectu,ut sentit glosi parua, de ibi expresse Bald. in l. si constiterit. C. si. re n. Fallit. s. in statutis punientibus delicta , quia semper intelligiatur de d lictis cousumatis secundum Baria Iul. I.
F ad i. r. desica r. quod procedit etiain atrociis mis dieit tamen Bal. in t .s fugitiu . t. col. C. de ser. fugi. quod etiam in ea su statuti attentans delictum poterit puniri extraordinarie, te ita pertran-st Domi. Fely ubi supra , Roma. in l. 1.st. quod quisq; im .in via. dicit simpliciter
quod de consuetudine eo natus ut iam in atrocissim .s non punitiar pro effectu cosumato p r doctri .Specu. in ut 6.primo, vel sic. sed pone. Item non sumtu cona ras in poenis statutarijs, quae ipso iure in
fliguntur, quid igitur dicendum ego aut pro Veritate puto indagandum esse quid si cogitatio, Sc uoluntas, de quid sit eo. natus. In quo sciendum aest quod animae sensitiuae inter cateras pol clas, dux
sunt appiaehensuae scilicet. dc motiva, appiae heu siua animae , est per visum qui est potentia apprae hellua uisibilis in oculo mediante diaphano, obiectum naque visus est visibile urganum oculus, dc medium diaphanu , posteaquam homo er appra hun suam po ictiam agnouit,
equitur urserapytitiuam, de motiva appetat conueninns, aut respuat contra-Numi' per progressiuam autem quod a Dpetebat , prosequebatur , dc fugiat quod respuibat. Est igit ut appetitiua potentia qua animal inclinatur ad persequuti nem vel Rigam eius quod cogno licit, Scdieitur etiam sensualitas, de appetitus animalis . huic tarsus absunt concupiscibilis, & irascibilis. Est enim concupiscibilis illa quae tendit in bonum , verum , vel apparens, maxime autem delectabile. Irat ei bilis vero est illa quae conita malum insurgit, de fertur in bonum, arduu, utile, vel honestum, etiam si desectab: lenon sit, ut potio amara, qd concup: scibilis. respiciat per se bonum, vel malum, fugiendum vel prosequendum . Ati ero
iraseibilis impedimentum prosequutionis mali de sugae boni attedat, quod mogis Ptabile videtur secundum Marga.
Philo. li lo tract. I I .e Jo. imperat igitur concupiscibilis moueri ad ea quς vide tur bona x nece ilaria, irascibilis autem mandat fugam eo tum quae sunt contra-TIa, Ac noctuam, illa quietatur per conitiactiouem boni optati, haec pertui batur Peius
137쪽
, eius oblatronem, & praesentiam contrari j, unde& ab his affectiones animi oriuitur,quae sunt gaudium Sc spes a concupiscibili dolor & timor , ab irascibili, has
Poeta s. AEne. iuxta Platonicorum sentenciam, tanquam origines uitiorum ac cidere animae ex corporis societate pro hibet dum inquit.
Igneus est ollis vigor 3c coelestis origo seminibus, quantum non noxia corpora tardent, Terrenique hebetant artus, moribum daque membra. Hinc metuunt, cupiuntque dolentque, nee auras suspieiunt elusae tenebris de arce re caeco, sed non omnia uitia ani. mae ex carnis corruptae societate accidere, Diuus Aug.de Ciui. Dei .li. e 3. manifestat organum vero concupiscibilis
S irascibilis, secundum Philosophos in
circa cor vel ipsum cor est, eo quod eorin actib earum, dilatatur de constringitur, S sanguis ab exterioribus ad cor, vel a eoide ad exteriora remit t. t. Hanc timidi pallent, & irati exeandescunt, in his nempe animalis spiritus ad uitae fontem, ut lecurior lit retrocedit, in illis anima M patulo videri desiderat, ne uideatur formidolosa, de in ultionem se exte-dit, Potentia autem appetit tua quam voluntatem dicimus ut inquit August. li. de duabus animalibus) est motus animi cogente nullo ad aliquid, uel non admittendum; vel adipi lcendum. Dividi. tui autem bisari ἡ in naturalem , videlicet de rarionalem. Naturalem quidem vocant Philosophi uoluntatem. qua volumus quae non appetere non pollum usui sunt elle, vivere. scire. Rationem vero appet lant qua non naturalia, quae N V-tere Se renuere possumus volumus. aue limiliter deliberativam dicunt, Mam ex deliberati cie id appetit, & aliud respuit secundum Marga. Philo. lib. I l. de poten .am. intel. c. t a. quidam vero dicit, quod tres sunt sensus interiores, sensus communis, videlicet ad quem proferutur imagines seu vibrationes ab omnibus exterioribus sentibus, di qui actiones sensiuim discernit,& obiecta diiudicat, deinde sequitur cogitatio seu cor
sitio, quam vim Galenus nomἰnat, hinius organum vulgo dicunt esse medium ventriculum, sed aliud verius videtur esse Oiganum media pars ciuitatum an teriorum , deinde sequitur memoria, quς capax est tantae varietatis,& tot imaginum,easque coiisetuat, licque ex irae dictis satis habes quid sit concupit centia, eo gitatio, seu uolun tas. Quado enim homo post cognitionem concupierit, seu desiderauetit rem cognitam,& inev perit prosequi, tu lic resialtat eo natus,qui
aliud non est , nisi potentia progressiua ut supra dixi de si e etiam quid si eouatus facile percipere potes. Istis igitur se suceinte praemissis , distinguemium est.
quod aut quaerimus, an cogitatio seu uo luntas , ut supra declarata. in aliquo p
uiatur secundo an conatus puniatur ut
consumatum & quoad primum subdistinguo aut loquimur quoad Deum, aut quoad hominem , seu iussit ana humanam. Et quoad primum. an quo ad D. ii
sola concupiscentia cui voluntas consentit puniatur ita vel ne i est mere ni teria theologi ea, de multa ellent dicenda , & est et pertractare materiam liberi arbitrij, ideo pro nunc remitto me ad Theologos. xi Sed quo ad secundum an sola cogis ratio,& voluntas quo ad hominem p niatur quicquid dixerint scribentes in
hoc teneo audacter solam uolun talem,& cogitatio item,eo modo, ut supra eo
siderauimus ullo modo,& in ullo casia unira, nec obitat id quod de haeresi seri
entes asserunt,quia sola cogitatione, Ac voluntate non potest diei haeresim contrahi, nisi subsequuta altera potetia animae .s progressiua, ut supra declaraui qua quidem id quod cogitatum est pro-tiquitur,dc demum opere compleam ,Veo ea se delictum non est solius cogit tionis sed exequutioni dem audatum est. Exemplum in me sunt mota vae cogita tiones non esse Deum, seu Christum noesse filiu Dei, seu aliter, ex hoc solo non contrahitur haeresis, ut puniatur ab homine, sed postquam talia cogitaui, si n5 credo in Deum,& nego Iesu nix illa filiuDei, delictaim nedum cogitatione est rari uatum,
138쪽
tratum, sed opere persectum, & exequutioni demanaatum, & ideo nimirum sipunitur, de se non potest diei quod sola
cogitatio in eo casu puniatur, quia eo
cala delictum illud quantum in se est ,
est iam perfectum & consumatum. 218 Minime etiam in crini: ne lasae maiestat. punitur seu puniri potest sola cogitatio, de potentia ait imae motiva seu appetitiua , nisi concurrat progressiua peractum facti, non vel bi tantum, sum modo non eum pluribus admodum coniurationis, prout voluit gloss. in l. qui siquis. C. adiaul. matella. 5e declarat pul--chrὰ Andr. de Iser. in cap. L si si uoluerit
de c. qui cur. ven. 3c recolo dix:sse in practica inea causa clim. in uerbo item commisit crimen laesae maiest. de in fragmen. in tit. de cri. laec maiest. de conatu autem remitto me ad supradictos Doctores,&Amia. in eonsti . si quis aliquem,&GIam.
219 Non enim potest lex et uilis cogita
Mones punire sicut Deus, quia ex cogita tione nemo ostenditur nec grauat ut , sed tantum conscientia male cogitantis ossenditur ut pulchre dieit Io Christost. in caput Marin: l 2. Homel. is in litera C, qui enim malum cogitat, se perdit, alterum non grauat dc ubi actio ei uilis . non oritur quod est quando nemo os sensus est non oritur etiam actio criminalis. uel inquisitio Reipublicae secundum Salyeet. Hi l .eos. C. de sur. Si Domi. Barthol. Caepol. in conii l. 9 Pen. colum. de plene dixi in addit. Maran. in 4 parte. in prima distin. ludi. numer. . Solus enim Deus est serutator cordium, & punitor, ut per eundem Ioann.Chrisost. ubi suprati sic non contrariatur ius ciuile iuridiuino,quatenus cogitationes non puniat, i
sed optime sancteque procellit. 2 Io Sunt rursus ultra praedicta quae ius Diuinum dicuntur, alia quoque Euan
gelica praecepta regulatia circa apponenda de uitanda, alia uero tegulantia circa intentionem, quale est praeceptu recon ciliationis . Item eoncordiae, ite patien tiae , respectu laesionis corpo tu, item Pa tientiae,respectu ablationis rerum. Item
erogationis, ite dilectionis inimicoru ,
di ultimo praeceptiim mutuationis, & in hoc ultimo est materia nostra eum illud
raecipitur, mutuari ind: genti absque inpe 4noris & lucri, ut habetur per illud Matth. s. de secundum illud Lue. 6. mutuum date indigentibus, & Deuter. 23. statri tuo absque usura illud quo indiget commodabis. idcirco praetermissis aliis ut supra,videamus de isto, ut sie non ta 3 et quaestionem absolu .imus . Quarestiendum est usurarum uoraginem adeo Deo, & hominibus exosam & odibilem esse , quod omni lege penitus improbatur, hine Ioseph. lisio antiq 4. capit σnulli Hebraeo: si inquit ad usuras liceat suenerata neque cibum neque potum , non enim iustum est a contribule redditus substinere, sed sola tamen utilitatis eius lucrum elle decernere, Sc gratiari
actione,& recompensationem a Deo referendam pio benignitate susscere, qui
uero acceperint siue pecunias, liue quoscunque fluctus liccos uel humidos, reminiscentes Deum, haec cu di te tione restituant, tanquam teponentes in proprijs loculis.& ite iii cum opus suerit naec tol- I x lentes. Et Boechoridis lex apud AEgyptios, Minus quod ex scripto cotrahebatur, prohibebat ultra contracti mutui duplum exigi solutio ex bonis debitoris solum fiebat,eorpus no poterat adduci ereditori. Putabat. ii. oportere bona tantum subdita elle debitis, corpora quoru ope ra Je bello, εἰ pace uterentCr ciuitatibus
addicta est e, hane etiam Iegem Solon ad Athenienses transtulit que 1 inclithiam appel lauit, decerni ns ne ob usuras ei uiucorpora necterentur, unde non in intia quaeruntur, quidam de nonnullis Grincis legi satoribus, qui arma aut aratrum, aliud quiduis operi necessarium, credi tot i ob scenus addici negant, corpora uero qua ijs utuntur permittunt. Diodo. Siculus ibi. 2 reium antiquarum. cap.3.1olonis legem laudat Plutar. in Opustu. de uitam. usu. Nam ii corpora pro debitis pignoti darentur, omnes in seruitutem redigerentur, essetque fine grauis simum seruire tam iniquis balbaris ae
rerest . seruis qualis Platψ au. ignitos
139쪽
ac scenarnm exactores improborum animas pud interos torquere, etenim illi quo forte implorum s edes debitoribus miseris esse dimonstrant, vulturum in star eos deuor tes, ac lan ates, suisque
uiscelibus tostium condentes ea teras autem velut Tantalo existerires, eos ne ex proprijs i u .d gustare, seu tangere valeat arcent. Vnde Cato maior bene interro in patus quid maxime in re familiari expe-d ret re pondit bene pascere quid secudum . sat s Mne pia secre,quid tertium bene visti re quid quartumi orare, & eum ille qui qua iterat dixi sset quid sine rati tum Cito, quid bomine inquit occidete ut est apud Cicer tib a. ostie. in s.limilis enim eii pecunia usur; ri, imo ita aspidis, percussus ei, in ab aspide qui si di lectatus vadit in lamnum, di per suauitate
sopolis moritur, quia tunc venenum la.
tenter per Cmnia membra decurrit, is equi Lib usura accipit sub te napote , qualibi ne ficium i entit, s d usura per omnes suas facultates de cultat, de totum cstra ut riit indebitum secundum Ioari. chri-sost supet illud Matth. s & u linti muta e Hom. r 2 dc idcm l uper Matthae.
Hom 6 in lina i nihil usuris turpius
h li l crudelius alienas hie negotiatur miseria, & lucium tuum alterius aduersitatem facit talis est quali manum suscipiens, & in naufragium impellens &Ambio. Iibro 3 ossic, in cor in haude con
uertis naturae industriam inquit cur affectus inopiam ρ cur optari facis paupe ribuus sterilitatem, exploras quando ste Iilio: prouentus, hane vocas industriam quae est ealidi talis uel su tia, fraudis a sui lia.& quod tu rem odium uocas .est com
mcnium ricquitiae, latrocinium autem
Mmis appcllem captatur tanquam latrocmij tempora , quibus in uiscera ho- nii durus inlidi .uor obrepas tui con- diis siligis multiplicatur usura, quid im-riae cari mala omnibus , lucrum tuum damnum publicum est , nimirum igitur si Principes ex se eas usuras permittere nequit, & eii a Papa simpliciter eas perinitae re nequaquam potest , sed in certo casu propter maius malum euitandum,
bene potest dispens e committi usura,
nec mirandum est Iuresconsultos permis Ac usuras, quia secundum Beat. Tho. 2. .s 73 alti c. i. leges humanae dimittunt aliqua peccata impunita propter conditiones hominum imperfecto tu, in qui bus mittet utilitates impedirentur, si omnia peccata districte prohiberentur poe nis adhibuis,& idio usuras lex hamana concessit, non quasi existimans eas secundum iustitiam , scd ne impediren tur utilitates multorum . sic igitur ex pta dictis iam habes qua ratione Pragm. huic duplex potestas acci stetit, Rigali , scilicet & Potificia , habes etiam in qui bus casib. Princeps eo ten disponere con tra ius diuinum, de si nimis a propria materia d gressi sumus non fuit sine utilit
s VM MARIUM.r Ius quando dicatur rigorsum . . a Im quando dicatur Hraetum 3 Struinm im Iroprie τ id Acisse. - Figerosium ius si mmum ius uocaris. s Aequitas oppeliatur di ιν sis nem lusis infra. 6 Im o aqvitas an disse M.
'Im quid sit, se qualiter dis itur.
3 Lex quid sit, is uualiteν di nitur.
mittere error est. r a Lex omnibus eos sis adaptara nequit.
33 Iudex V id sit, ris qualiter dis itur.
Aequit m es ubique magni m bonum. ro Aequitas dependet ex sola animi deliber
rs Partes iudicantis qua nam esse debent. ις Aequita non est quilibet opinio hominu . 1 Ae rim necessaria P in inter statione ium. II De vraratio legum fri debet secuκώ-
1s Aequitas non es ea 'unicuiq; videbitra .ao Clinio quae pro Deo est obetnaferri qua' do plures fiunt. ar Opis is pro omnia smper est attendenda. as Opinio coctu rio praefertur et in nil ristarum. fauerem. 23 Cpinio diata in erpretari debor in Ecclesia se opinio I re tumetmi mo seruando praefertur as Opinu tuae si .s-- τι--λθ mi es
140쪽
. debri aram A. a 4 inio clom in fauorem patria deber a . tendi. a ' Opinio in fautrem Parenta debet avena. - Osinio qua fauet Reipublier attendi deseris o E Nd qui ur iuris in aliti aruerat. ipse
3r AEquitas non scripta an sit tanti essectus.
Opinio D. Rogem imo TVm Aurhoris. Opinio Do Arithoris conclusio. 3a AEqustas m omni tempore. o loca deberariens..3I AEquitus attendi debet plus cum honoribus --s loci quam cum hominibus alteriuriori. 3 Hominum di 'enera undου eausantur. Is Minor aras an sit iussa causa it mauorem - Ρη sc Ragor miaris exemplis laudatur.3 Ruor vituperarum et, qu modo. 38 Iudices hodierna melefaciunt noua reperia
3s Aqua congelata eLI de per e tormentum. o Rigor iuris diuini relaxatur. -ι ore Pectus Gi est dubius rectistitur ad na
-a C sntrarione legis e at lex. Ver auens deseruire rationi et qui α; v I enim aliquando rigor inlum ut hic , quod quando sit aliis dixi in addi. ad Do m. Rober. AIiquando vero die tur strictum ius , quod aduersatur aequitati,ut patet ex l. placuit. C. de iudi . & ex l. α , quenquam asde aqu. plu.arcen. Et propriὰ illud dieitur strictum ius, quod est tegulare, & innittitur regulae l. pen. si de consti . pecu. hinc ad regulam dantur e 1 ceptiones,quae ab α' state proce
dur. l qui aequitatein ibi pusi de do. e c.
sum ius, summum ius uocatur, seeunta Teten. in Heauto. summum ius , saer Et summa malitia & Tul.lib. r. rei rustica. c. 7. summum ius antiqui summam putabant elucem. ) Al quando ius rigoro . sum& strictum se uetum dicitur l. se5- pensandi, ibi iuris squiritas. C. de haered. insti.& i ii ulla. is de legi. Et alibi d citur saeuera interptaetallo. l 1 in priti. Ede eusto. reo. & aliquando dicitur saeuera sententia. l. i. s casum .ls de postula aliqua.do dicitur ius subtile, quod etiam huma- nitati opponitur. l si ita ser plum. Edeliber & posthum & alibi maera subtilitae dicitur. l. si sui S i. s de usucap. aliqua uldo appellatur ius versutum , & callidum
se eundum Cicer. pro Cecinna, tum uociferatur ex aequo S bono, non ex calliudo versutoque iure rem audieari opor.
te re Aliquando diei tui ius strictum illud quod vel bis innititur, secundum Cicero mora. pro Ceci. callide uerbis controuersias dijudicas non aequitatem. alibi uocatur ius scrupulosum, id quodae auitati aduersatur, ut habetur m l. pinlrumus in prui isde in tu . testamen. alibi etiam strictum& rigorosum ius apices tutis dicitur secundum Bal. in cap. . colu m. 2. versicu. apices extra de consti. per t. fideiussor. si quaedam T. man.alijs
etiam nominibus nuncupatur, ut anno ratum habes per Tiraque l. an uactat. de . . viro retra. in tit. de retrai et lignagier.
1 3s Vbi etiam habetur pereunde , quod
sicut diuersis nominibus appetatur ius rigorosum,& strictum, ita etiam diue ita nominibus nuncupatur aequitas ,& hoc unecessarium est,semper enim, qnod una de contraxijs habet plura nomina & vocabula, alterum de contrarijs habeat et plura uocabula, & nomina secundum Aristo in s.Et bicor. primo. Aliquando enim benignitas nuncupatur.& aliquando benigris interpi aetatio, ouod idem est vi l. penul. E. te cond. N de nostra. Ec