Ad Carolum Emmanuelem Ferdinandum subalpinae Galliae principem Cortex peruvianusGiovanni Bernardo Vigo

31쪽

14 CORTEX PER UVIAN Us Contingit culmen manibus, nec tendere porro Iam licet, . agresti sua testans gaudia cantu Descendit, plenaeque solum demittit ad imum Telae Onus , atque sudes, & vincla tenacia solvit. Apparent longe nudati Cortice trunci, Albentesque horrent, vestisque decore carentes. Nec tamen intereunt : manet in radicibus imis Abdita vis ingens, . penitusque in Corpore toto Diffundit se se,. nudos nec deserit artus Vitalis, genitrix quem sedula lassicit, humor. Quare ipsis videas certo post tempore rursus Paullatim tenerum, tenuemque inolescere Librum; Mox hiemes contra, & Boreae penetrabile frigus, Scabritiem induere. At, quatuor ni denique lustra Transierint primum,. postquam fera Vulnera palli, Ne quisquam heul nimio praedae succensus amore Irruat, ac ferrum impingat, matrique dolorem

Antiquum renovet natis spolia altera Carpens. Nam neque paeonios Cortex dereptus ad usus Proderit ante satis, laceroque in corpore vires Languescent fractae, Verno nec tempore flores Amplius aut ullas summittent brachia frondes.

Quippe haec arboribus, nullo quae semine jacto

32쪽

CARMEN. I Sponte sua veniunt, natura, ut ad aethera tarde

Attollant se se, frondosaque culmina pandant, Utque salutifero maturo tempore Libro

Exutae semel haud saevae nisi fugerit aestas Jam vicies prius , & Vicies vindemia plenis Spumarit labris patiantur vulnera falcis Impune, & penitus, velut ictae fulminea vi,

Arescant, siccaeque cadant de vertice frondes. Sunt, quibus inverso placet ordine carpere toti

Exspectata orbi auxilia, & solamina vitae ;Tuncque modo in truncos, quum jam, sudibusque ligati Servato spatio in morem , facilique parato

Descensu, ad supera evasere cacumina , ferrum

Moliri dextra, & mirum decerpere Librum. Telam igitur celso suspendunt culmine apertam, Demittuntque simul validum, quem pectora subter, Robustosque humeros ducant, atque ilia circum Connectant funem, dum proni vulnera saeva Ingeminant falce, & iudium discrimina nudant. Post, ubi dereptae spatio sunt denique ab alto Exuviae, truncique albet pars prinima summo, Frondosoque apici, dextris retinacula solvunt, Dejiciuntque solo capiti incumbentia vincta

r 9 Dopo che un athero e stato di lato famestieri, perche erescia di nuovo la sua corteecia, lasciaIIo diciolio, o venti anni. Giams.

33쪽

,6 CORTEX PER UVIANUS Robora, & alternant variumque, gravemque laborem , Donec humo obnixi delibrant denique partem Caudicis extremam, & distendunt cortice saXum.

Haud secus artifices, ubi structam denique turrim Eduxere polo ingentem, rudibusque subacta Calce parant saxis decus addere, & arte colorem

Inducunt varium, prius alto a tegmine coepto Incumbunt operi; mOX, quum manus ultima tandem

Accessit, tabulata ruunt, quibus institit aequo Dispositis spatio sollers, operosaque pubes :Dein alia ex aliis pirui de pariete tollunt: Hac, illacque solo interea tabulaeque , trabesque, Tortaque vincla jacent; pulvisque it multus ad auras. Quid referam, ut cuncti sua quisque mapalia, clarum

Vesper ubi os profert, & gurgite Phoebus Ibero Tinxit equos, repetant, & quae convicia jactent Rustica, fallentes, operumque Viaeque laborest Quid, quae cura Viris, & quae sollertia, lectae Ne praedae ossiciat, vel qui non utilis humor Exsudat fibris, vel, quem Νotus attulit, imber;

Quamque alacres redeant, tenebras quum pellere inertes Incipit aurora, ad nemorum juga nota relicta ΘΝ ulla illis requies, donec discedere tempus ,. Sidere mutato, admonuit, pluviasque futuras

Effugere, autumni quas frigora prima sub illo

34쪽

CARMEN. II

Axe ferunt multas, & quas praenuntiat ipse Haud dubiis polus, & ponti vada concita signis.

Tunc autem lectam aut trahela Vectare paratis, Aut humeris praedam cura, & labor ultimus omnes Exercet. Nemorum complet divortia nota Descendens robusta cohors, patriosque penates Hinc repetit primum, Loxamve deinde, Quitumve; Commutatque auro populatae munera silvae:

Vosque sinu vestro, quidquid mortalibus aegris Sussicit auxilii regio ditissima, tandem Excipitis, Panamae, fessis gratissima nautis, Moenia ; & a vobis toto diffunditur orbe. Iam, quae sit ratio peregrino e Cortice praesens in A.

Solamen miseris, morbo Bacchante, petena, prosit.

Exequar, & leviter patrum placita omnia tangam. At prius e saevis, hominum quae corpora passim Innumerae torquent, febribus, quas pellere certa Post spatia, aut subito juvet oppugnare, quibusque Principio signis se ostendant, ordine dicam.

Nec numerum versu, & cunctas comprendere formas Adgrediar: nec enim plures vel in arbore frondes, Vel cumulo in magno aggestae numerantur arenae. Principio, si te, alternis quae concutit artus, In intermitten-

Oncustotque levat, seque apta remittit, abitque, sem. Disiligod by Corale

35쪽

18 CORTEX PER UVIANus Quum semel ingruerit, rursumque invadit, & urget Acrius ossa petens, malecautum oppresserit anni Non faustis horis, Peruano a munere spera Solamen primum, certamque deinde salutem. Utere tentatis toties, tamque alite fausto Viribus, atque armis, caelo quae denique ab alto Qui mare, qui terras, qui sidera numine torquet Suffecit , mirum truncis inolescere Librum Praecipiens, nostrisque sinens notescere in oris rQuoque magis saevus furet hostis praelia miscens, Tu magis his armis confide, &, idonea captans Tempora, depugna, Contraque audacior ito. oebmota . is o miras dictu '', & plectro graviore canendas, - Pulveris exigui languenti in corpore virest Vix stomacho exceptus, fibrisque agitantibus actus Huc illuc ferri, motuque calescere coepit; Protinus excretam linquens pars vivida inertem. Qua data porta, fluit, virosaque semina morbi Insequitur, latebrasque omnes, Caecosque meatus

Excurrens saevum minuitve, domatve tumultum et

Sive illa adgrediens, ubicumque est nacta, fluendoxo Hueusque nondum patuit hominibus remedium ullum 'tam mirum, tamque citae operationis. ut momento febres iugulet, ut ob id inter mirabilium censum jure optimo repouendus sit Cortex. Bad. lib. εcap. a 44

36쪽

, C A R M E N. 19 Insinuet se se , Velut actum in robora ferrum , Utque sua, ut chalybem solvit stygia unda, veneni Particulas tenuet, stimulosque, aciemque retundat; φ Sive has, ut potior Visa est sententia multis , Et . ratio docet ipsa, suis immisceat arcte Complectens sinibus, ne sit remeare potestas, Contineatque diu velut atro in carcere CorteX; Sive alia ratione domet y non una docentum Namque est vox patrum , nec sit sententia constans. Haud aliter, saevus quum se patulo ore inolossus Extulit e stabulo, & raucis latratibus instat Carnis si frustum medicatae, Ossame Veneno . . objiciat trepida captus sermidine pastor . Protinus objectam voret ille, irasque remittat Fusus humi primum; mox, dum jam corpore toto Miscebit se se, & laniabit viscera virus Languescet moriens tecti sub limine primo. Infremet hinc frustra, occultoque minabitur hosti Lethum herus , atque minis implebit inanibus auras.. Testis 1 ego ali quoties morbo recreatus . At annis Praecipue ante tribus. Nam quum, tandem urbe relicta, Rus peterem laetus placida otia carpere sperans, Otia, quae fieri, mens ut recreata Vigorem

37쪽

xo CORTEX PERU VI AN Us Inde novum sumat, Pallas jubet ipsa quotannis, Ecce tibi fessumque via, patriosque tuentem Iam colles, camposque prope, hospitioque receptum Me febris invadit, medio quum sidera lapsu Volvuntur, mediamque subit nox humida metam. Protinus algorem, qui primus membra pererrans Signa dedit morbi, calor excipit, imaque sensim

Viscera pervadens multas me torquet ad horas. A capite it sudor, totoque a corpore: ferventora, artusque omnes; lingua aret, labraque; strato Nulla quies; sortemque queror dum creber acerbam,

Nescio quo insolito dictu mirabile ab oestro

Percitus haud ultro non pessima carmina fundo. Iamque mihi metuit solitus terrere feroces In silvis belluas, & sanguine proximus hospes. Sollicitusque sui signa inclyta praebet amoris. Mox relevor tandem, penitusque a corpore languor Paullatim abscedit. Sed nondum tinxerat undis Bis Phoebus currum, quum me petit acrius instans Vis eadem morbi, rursusque alternat easdem Saeva vices, miserosque furens depastitur artus. Quid referam, quoties, dum me solatus amicis Paeonia arte potens Verbis durare juberet, Hac una dicens penitus ratione domari Posse luem tandem, virusque ac semina dira Disitigod by Cooste

38쪽

Corpore depelli, vel vim rabiemque retundi, Heu l nimium lentas Variis sermonibus horas Fallere nequicquam Optarim, saevumque, sub ossa Illapsum , strato exspatians, lenire dolorem Verum ubi bis quinas durando denique luces Transegi, ut jussus, nullisque levabar amaris, Quos hausi, succis: nunc jam novo ab orbe petitum Confugere ad Librum, certamque adhibere medelam Tempus, ait medicus, multis mihi carus ab annis Auxiliumque jubet subitum sperare, fugamque Pugnacis morbi interea. Nec plura locutus Seligit externi medicaminis ipse paranda Pondera justa ultro ; nec me prius inde revisit, Quam mihi mirificus totus per Viscera se se Diffundit pulvis, virosaque semina febris oppugnat passim adgrediens, ac denique vincit. Quem simul ac video nec adhuc his vexerat almam Exoriens Phoebus lucem, tenebrasque fugarat Quas nunc, exclamo jam laetus, jamque molesto Explicitus morbo, tibi grates reddere , amice, Quae meritum exaequent, potero t miramque potentis Vim Libri admirans, gratusque ad sidera tollo.

xx Ioseph Eerutti a Cirtaco non mediocri ingenio vir, rerumque medicacum sciemiai di ulu praestan .

39쪽

Et sit, qui verbis caeli mirabile donum Insani arripiens vulgi convicia, carpat tAut dubitet quisquam, usuque, ingenioque magistro, Hoc sibi consuleret Hoc vitae adjumenta parare Haec tibi principio , sed non tamen Omnia semper, biis signa. Nec simul, ipsa sui , jam jam subitura sub ossa , Signa dabit febris. Prius os diducere crebro

Incipies, tenuesque auras emittere more otia ducentis non grata: hinc arida labra , Extremique tibi livescent protinus ungues: Pallida frons erit, & manuum cutis aspera: plantas Tentabit primum toto dein corpore serpet, Artubus insinuans trepidum, & per viscera frigus, Atque tremens quaties iterato murmure dentes. Mox caput, ac renes tristis, Contractaque terga Corripiet dolor , & tremefacta sub ossa subibit Par erit algori, qui post succedet, & uret Viribus. exauctus calor artus r oraque sudor Perfluet, atque brevi stratum humectabisur omne. Hinc nota ulla quies membris non pellere diram Ullae sitim poteria vis undae horasque morantes. Increpirans moestis implebis questibus auras, Immeritumque ipsum culpabis saepe cubile. ο- ,εωεa, . Nec placeant tibi forte magis, quae plurima vulgus

VI er Commendare solet, patribusque probata reserre,

40쪽

Pharmaea. Namque alii medicanda agrestibus herbis. Vixque sibi notis generosi pocula vini: Hi salicum foliis, vel quae fert Persica maius 3 Aut ruta expresso sucso, aut plantagine dicent, Buglossave diu infusa: matresque, Virique Praecipient sua quisque tibi, Certumque levamen Spondebunt. Illi cum myrrha absinthia mista Laudabunt nec ego damno ): catapotia, Vique

Arcana imbutas manibus felicibus herbas Anteferent isti e terram e regione remota Devectam multi. Nec, qui ridenda reperta Commendent, deerunt 3 quino & eum cimice muris Siccandum igne jecur dicent , dein aere terendum, Fallendumque aegrum cyatho non amplius uno Pulveris immundi ignarum, mistique meraco. Multaque praeterea, quae corda improvida passim Caeca superstitio, aut vani docuere parentes,

Mirifico Libro haud pauci potiora levandis Contendent aegris, quibus artus febris adurit ;Puniceique volent satis esse involvere mali Cortice, Vel lana pallentis grana cumini .

23 V. salisum de viriutibus herbarum cap. - , & Plin. lib. et t. Hist. c. 27. ' 24 V. Toni lib. I cap. a & b.: & Q. Sereni Samonisi Praecepta