Pauli Iouii Nouocomensis Vitae duodecim vicecomitum Mediolani principum. Ex bibliotheca regia

121쪽

expeditione Actius Florentinis e muro spectantibus, Iudo equestres in Arni insula edidit, proposito ad praemium Velo serico purpurei coloris, ut reddito co- tumeliae talione Florentinis illuderet, qui similes decursiones Mediolano obsesso ante Comessem portam iactanter ediderant. Inde vero Actius spolior parte magnifice donatus, Etruriae finibus excedens, in Mutinensi agro Passari ni Mantuani Atestinique Ferrariensas copiis se coniunxit aduersus Bononiensium exercitu, Legati auspiciis Mutina Rhegioque imminentem . Nec multo pὀst circa Scultemnam profligatis hostium copiis, alteram Etruscae pene paremit'ctoriam est consecutusci atque inde ad patrem geminata cum laude Mediolanum contendit. Insecutus

est demum annus, diro Ludovici Bauari Caesaris aduentu , Vicecomitum familiae, toti pene Italiae inaustus, quo Actius eadem quam pater patruique indigne subierunt, carceris sortunam tulit. Caeteriana expiata inuidia cum patre patruisque libertati restitutus, quanquam immaturo Galeaci patris interitu, ac importuna Castrucci morte plurimum angere' tu , accisasque spes prope omnes noua ac inopinata

calamitate cospiceret: nihil tamen uti Magni Matthaei nepotem decebat sese animo de inisit, quin adsortunam pertinaci virtute subleuandam, cuncta expertietur. Summa consilii haec fuit, ut datae fidei nodeesset ab unoq; Caesares quo Vulnus acceperat, prae sentis remedii opem suppliciter peteret, postquam Marcus patrutis infami suo consilio deceptus, perosusque non obscure Caesarem, decus Imperii, Gibelli λὶique nominis opes, vel parua ab hostibiis accepta

122쪽

pecunia passim euertentem, ad sanitatem rediisset. Eo enim deprecante Caesar post subirati Castrucci ab Roma discessuna custoditis fratribus libertatem c6cesserat, territus utique aduersarum partium secundis successibus, io obscuro conscientiae pudore vehementer timens ne socii clientesque deficerent. Itaque Actius cum Ioanne patruo ad Caesarem Pisas

profectus, post multa colloquia,egregie nauante Op ram Marco,Caesaris animum inflexit, promissaq; pecunia ad summam quindecim myriadum, ut paterni imperii Princeps appellaretur impetrauit. Erat enim tum Caesar multis aduersis rebus,& super haec extrema pecuniae inopia circunuentus. Roberti enim Regis copiae Bertoido Ursino duce Caesarianos praefectos urbe Roma expulerant. Ioannis Pontificis authoritas seudio Iacobi Columnae apud populum vigebat Gi- bellinorum studia magna ex parte refrixerant, quod Sylvestrum Gallum Viterbii partium principem in digne torsisset, ut eius pecuniis, quae ingentes esse dicebantur, summa cum iniuria potiretur. Sed Caesare grauis metus incesserat, quod Germani Saxones de Chati, validissima pars exercitus, consternati animis stipendia debita flagitantes a Vindelicisis Sueuix secesserant, cum quibus antea apud Velitras ex cru ta seditione armis contendissent: tum sorte reno uato odio spretoque Caesaris imperio, Pisanorum Lucensium agros impune praedabatur, castrisque domum in Caeruleo mole positis qui supra Viuinatam iampridem a Castruccio permunitus ad agendam praedam magnas habet opportunitates eo terroris, foedae calamitatis circuniectam regionem ab

123쪽

duxerant,ut incolae, incendiorum metu, commeatu, vestem in castrensia instrumenta conferre cogerentur. Nam paulo ante in Lucensi Camaioris oppidi incolas, quddirrumpentibus aliquandiu restitissent dita repto incensoq; oppido crudelissime trucidarant. Timebat quoque Caesar, ne ea manus quae octingentis armatis equitibus constabat, ut pote quae nullo pu

dore defecisset, tanquam plane venalis ad Floretinos opima stipendia pollicentes deficeret. Quibus de cau

sis facile cum Caesare transactum est , ut Marcus ad Saxones mittereturiis Actianae pecuniae dimidia partem ex praeteritis stipendiis a Caesare debitam promittereti interim apud eos datae fidei obses foret altera pars Caesaris procuratoribus Mediolani certis pesionibus numeraretur. Non abnuit conditione Marcus, ut prioris maleficii inuidiam nouo officii genere deliniret: avideque a Saxonibus tantae pecuniae vades receptus est. Addidit quoque Caesar perscriptis obsignatisque codicillis nouum munus,ut magis ac magis Vicecomites sibi obstringerentur, quum VetereSiniurias accumulatis beneficiis expiandas existimarer Ioannes enim Actii patruus apseudopotifice Nicola, suffragante Caesare, in Senatu Cardinalis effectus est:sed vir ille summae grauitatis atque pruden'tiae gratias ages,beneficiu quide agnouit, ne spernere videretur, Verum se purpurae galersq; honore semper abstinuit, no obscure in gratia Ioan is legitimi Potificis insigni quide ipsius cum laude commodoq; nae episcopatum Nouariensem postea contulit quo permutato demum cum Aycardo Camedoles, Me diolanesi Archiepiscopus effectus est. Actius Ioan-

124쪽

MEDIO L. PRINC

nes Pisis profecti, diplomata Caesaris Modoetiam detulerunt, quὀd eos Guliermus Mosortius livoris plenus, magnis obuiam euntium ciuiuna gratulationi bus passim exceptos, Mediolano recipere noluisset: sed eius cunctationem praebita pecunia celeriter resoluit:atque ita Monsortius dolore amissae praefectu

rae percitus, in Germaniam reuersus est. Exinde Actius veteribus amicis clientibusque,&ex publico ciuita tis aerario pecuniam mutud sumpsit, ut praesenti Caesaris piocuratori solueretur. Is erat C6radus cognomento Porcatius, rapaci ingenio, togatus miles,acob

id facile fide pudorique pecuniae lucrum antepones. Accepta siquidem quarta fere promissae totius pecuniae parte, in Germaniam perfugere, quam ad Caesarem reuerti maluit. Eius potiundae pecuniae spe deiectus Caesar, exacerbatisque propterea Saxonibus, ef rato animo ut undique corraderet pecuniam, graue

auri pondus Pisanis imperat: Raimundum Cardoniuauro se redimentem , pretioque nobiles aliquot Florentinos e custodia educit Castrucci uxori pretiosa mundi muliebris ornamenta aufert Castrucci filios Pisarum dominatu spoliatos Luca extrudit, Irancisco Interminello, accepta ab eo grandi pecunia, urbis principatum adiudicat Pisisque discedes Medio Ianum contendit. At Mediolanenses immanis auari tiae Tyrannum se recepturos negant. Eo modo exclusus, ad Modo etiam iter vertit. Id oppidum Actii praesidio tenebatur quamobrem oppidani sortunis suis

Mediolanensium exemplo non temere timentes, venienti portas occludunt me per arcem aditus in oppidum datur, quod Lamber amnis intumuerat,&qui

125쪽

vadum tentarent,profluente mergerentur. Eo modo

Caesar ludibrio habitus, quum infamis auaritiae poenas daret, Papiam deflexit, ubi ab Actio collata pecunia facile delinitus est. Nec multo pὀst quum persocias urbes praedabundo similis vagaretur, nec consiliis suis dignum Caesaris nomine exitu na reperiret,Gibellinis pariter ωGuelphis odiosus, in Germaniam rediit. Interea Saxones in Monte caeruleo Marcum audaci ingenio fortia quaestuosaq; consilia,ac ob id grata militibus, explicatem admiratione virtutis ex Obside captiuoque ducem sibi creaverunt. Is ante omnia Henricum Maleranti Castrucci filios graui ingrati

Caesaris iniuria Luca pulsos, in proximo exulantes, Germanis conciliat, Si per eos occupandae Lucae consilium init. Ab his Augustae arcis custodes, qudierat Germani veteres Castrucci milites, facile oblatis

praemiis corrumpuntur, ut improuisus in urbem in troitus paretur. Nec mora Marcus ad constituta dieme Caeruleo monte cum Saxonibus Lucam noctu permuolat urbs capitur Franciscus Interminellus a Caesare ad Principatum euectus , profligato eius praesidio aduersa porta profugit aduersae factionis ciuium domus in praedam vertuntur sedatoque mox tumultu per nouas acclamationes Cas ruccii filiis paterna sedes restituitur. Tantare feliciter patrata, ditatisq; mi' litibus, Marcus fortuna tendum ratus, cuiatio Do

noratici regulo, qui Pinnae nobilitatis erat princeps, consilium suscepit restituendae libertatis, ut Caesaria-ia praesides pellerentur. Nec voto defuit uetus. Marcus enim cum valida manu equitum Luca profectus, Pisis a Fatio recipitur:ingens praelium excitatur: co H. iii.

126쪽

cisoque ponte vetere, Caesariani in ulteriorem urbis partem protruduntur Libertatis nomen armati populi vocibus attollitur. Ipse Tartatus Aretinus a Caesare Pisis praefectus ibi se a Saxonibus circunuentu suo' profligatos videt, ponte Occupatos expugna re conatus, cum ea praesidii manu quae supererat, de speratis rebus urbe excessit. Tum vero Pisani a Ioanne Pontifice interdicti sacris expiari promeruerunt, quod a Caesare ab se damnato defecissent: traditusque est consensu publico Nicolaus pseudopontifex, quediscedens Caesar Comiti Fatio commendarat. Is demum Pontificiis triremibus Auenione deuectus infelix Dalieno potius quam suo crimine miser, in tetra custodia periit. At Marcus a Pisanis Fatioque, uti

praeclarus author libertatis, magnis muneribus liberaliter donatus, ubi se honesto euentu e manibus Saxonum explicatum videt, maiora sibi agitanda ratus, accepta fide Florentiam contendit . Offerebat Octo- uiris qui Reipublicae praeerant Saxonum nomine Lucam urbem, si octuaginta milia aureorum nummum

persoluerent, ea conditione, sub fide publica Castrucci liberis honestus in patria locus relinqueretur.Interimit bona fide pecunia repraesentari posset, Saxones in Augusta arce Floretini militis praesidiurnacciperent,& ex numero praesectorum insigniu obsisdes darent. Erat eius comparandae tantae urbis facultas populo longe gratissima:sed quominus decretum fereti factiosi ciues Simone Tosa principe Vehementer impediebant, obtrectatione eorum laudis inducti,

qui eam occasionem minime praetermittendam suadere conabantur: quisupra aerarii difficultates Mar-

127쪽

co tanquam veteri insensoq; hosti, ac ipsis praesertim

fluxa fide Germanis, tanto amittendae pecuniae periculo minime fidendum dissererent nec Tyrannidi bens, qui atrocissimi nuper hostes extitissent, parcendum arbitrarentur . Sed non deerant ciues uti publicae dignitatis augendae studiosa, amantesque patriae, qui eam pecuniam ex priuatis opibus , in eius urbis coemptionem liberaliter offerrent, modὀ ipsis Lucessum vectigalia non iniqua licitatione in triennium

addicerentur. Interim a Marco acciti primores Saxonum Florentiam venere,&in his Bambergus Regulus, Arnaldus castrorum magister, ut coram Octo- uiris de obsidibus Se pecuniae summa trafigeretur Ueriam inuidia, conceptus inter altercantes Patritios

importunus livor, populi decora ac utilia cupietis vo- tu interrupit. Nec multo post Saxones irrisa punitaq; Florentinoru cunctatione urbem Luca ipsamq; Augustam arcem, integrumque in ciuitate dominatum Gerardino Spinula Liguri vendiderunt tanto cum dolore indignantis populi Floretini, ut in Simonem Tosam pene coniectis lapidibus omnes ordines inueherentur. At Marcus iam non obscure Actio subiratus, quὀd ad se redimendum pecuniam nequaquam diligenter atque celeriter expedisset, ad satalem veteris odii ac insitae ambitionis insania redierat, usque- adeo ut se Pontificis, Robertique Regis, Florenti nae Reipublicae clientem futurum iuraret, si ad pelle- dum Actium auxiliis atque pecunia iuuaretur. Sperabat enim Saxones qui iam plane a Ludovico Caesare desecissent nome eius omnibus bellis illustre, ad opi- stipendia nouamqi praedam continu secuturos. H. iiii.

128쪽

MEDIOL PRINC.

Hoc concepto scelere foedereque percusso, quum per xxx. dies Flositi viros nobiles, militiae claros quotidianis epulis liberaliter excepisset,&iti erat excelso corpore praealtoque animo facudia insigni, dignus paterno imperio videretur, pro lautiis mille aureis liliatis publice donatus Bononia cotedit:proficisceti autem additus est comes Praetoris filius, qui ciuis erat

Bononiensis. Hunc iuuenem Octouiri ingenio utiq; validum delegerant ut ab eo Marcus ad legatiam deduceretur:eoque arbitro cuncta ordine quae Florentiae promissa constitutaque fuerant, iterata sacrameti fide confirmaret. Itaque magna spe inflatus a Legato Bononia discedes Marcus Mediolanum peruenit, exceptusque est ab Actio fratribus cum honore aetis utique vultibus. Sed dum in rem suarn novandis

rebus clientelas exploraret, tentaretque veteres amicos,in turbido atrociq; animo cosalia aspera ad inua dendum dominatum agitaret, ab Actio auchino Ioanneq; nefariae temeritatis cogitationes facile depreheduntur. Iam enim vesano vultu oreq; deiidem

querebatur, qudd se tam diu contra fide datam apud

barbaros saeuosque homines reliquissent ksorte turn seipso amarior atque turbidior erat effectus,quoniam adamatam nobilem foeminam, enaatrimonio Oilio rini Vicecomitis impudenter abreptam, subita cocitatus iracundia apud Bosatum in profunda arcis fossa demerserat, quod illa leuitate muliebri mentita paditum, sibi alieni ventris puerum supposuisse didicisset. Sed eam ab eo flagitio ita oderat, ut necatam impotenti amore percitus, sera praecipitis vindictae poenitatentia deploraret, indeque nouus perturbatae menti

129쪽

Ama I VI. 12I furor adderetur. Eo modo Actius patrusque ex multi indiciis quid Marcus agitaret molireturque non

obscure diuinantes, quum ininum summa prudentia consentirent, vitandam omnino dirae belluae rabiem, vindicandis inque prioris perfidiae immane facinus statuerunt. Nec mora Marcus in Arenae curia

post epulas in cubiculum colloquendi simulatione deductus, a delectis aliquot praetorianis comprehenditur, elisisque linteo faucibus strangulatur, nullo ex

eius nece tumultu exorto, quum proiectum cadauere senestra in publicum nemo lugeret, sitanqua*O te praeceps datus sumptuosis honestatus exequiis, ad Eustorgium sepulchro maiorum inferretur. Floretini ver6 praetoris filius vel totius consilii conscius,&funesti exitus spectatori, ab Actio benigne dimissus est. Nec multo post Ioannes Bohemiae Rex, qui Henrici Caesaris filius DCaroli quarti Imperatoris patersuit, cum valido exercitu in Italiam descendit, neque Ludovico Bauaro Caesari plane hostis, neq; Guelpharu paritu amicus Bergo mates primi eum receperui: nec Actius dubitauit quin amicitiae, quae maioribus suis cuHerico patre praeclara fuerat, renouadae causa, ad Boliemuiras Abdua contenderet, munera deferes

utroque dignissima. Auxit existimationem Bohemo id Actsi officiu: DActius ex eo colloquio confirmatae potetiae apud socios pariter ac hostes opinionem retulit ita ut a Vercellensibus ad ciuitatis Imperiit vocaretur. Nec multo post Bergo mates a Bohemo prae sidii iniuriis exagitati, ad Actium defecerunt. Ioannes enim ingenti cursu Brixia, Cremona, Papia Parma, Rhegio, Mutinaque potitus, superato Apennino Lu-

130쪽

MEDIOL PRINC.

cam occuparat, Gerardino urbe eiecto in Florentinis copiis quae Beliramone Baucio duce Lucam obsederant,longe summotis Is rerum successus Gibellinos non secus ac uelphos magnopere conterruit: eoque vehementius quod Boliemus cum legato Po-tificio in colloquium deuenerat famaque ferebatur Philippum Galliae Regem cum Potifice occulto inito foedere conspirasse, ut Bohemo duce cucta subigerent, ac inter se Italia Vrbes partirentur . Erat enim

Boliemus Gallica pecunia instructus. Quibus de causis Florentini tanquam a Roberto Rege plane deserti metu noui hostis, cum veteribus inimicis communi commodo foedus inire coacti sunt. Itaque Actius, Mastinus Scaliger, Passarinus Mantuanus, Obitius Ferrariensis cum Florentino populo foedera percusserunt, ea pactione, coniunctis viribus bellum gereretur: bactaeque urbes, Actio Cremona, Parma Scaligero Regium Mantuano, obitio Mutina redderetur:Luca Florentinis cederet. Nec multo inde quuBohemi Regis exercitus Ferrariam Oppugnaret, in

genti praelio edito susus profligatusque est Pinalia Ali-

prado Acti duce felicissime opera nauante. Nec fortuna victoriae cursum diu morata, sociorum votis de suidi pulsoque PonZon Ioannis praesecto Actius Cretamona potitus es: Papiamque mox in ditionem recepit,quuna in Urbecula compulsos hostes,desperatis auxiliis deditionem facere coegisset Placentiam de naum a Francisco Scoto pecunia coemptam recuperauit. Postremo Franchinum Ruscana Comensium Tyrannum multis illatis detrimetis Sadegit, ut accepto Belligone oppido ad solatium amissi domina-