Pauli Iouii Nouocomensis Vitae duodecim vicecomitum Mediolani principum. Ex bibliotheca regia

131쪽

tus vltryurbem dederet. Caeterum paulo ante id tempus quum pedibus ζger decumberet, maximum rerum suarum discrimen subiit, Leodrisii perfidia circunuciatus Is ante Matthaei Magni gloriar inuides. quanquam esset patruelis, prima partes legationis ad Pontificis legatum susceperat,ut excitato inani libertatis nomine, Matthaeus eiusque liber Mediolano pelleretur cum Marco demum aduersus Galeacium atrocissime colurarat. Nec animus inquies ambitioneq; mutabilis ullis omnino donis ac honoribus euinci mitigariq; poterat, tactili reru dominu imperio

potiri pateretur. Itaque correptus vetere insania, inOpinato transfugio abducta Germanorum ala, ad Frachinum Ruscam δε mox ad Mastinum Scaligerum

Veronam contendit, conductisque Rhetorum Helvetioriimque cohortibus, xGermanis equitibus, magnaq; manu exulum passim collecta ad Abdua prosectus est nec transitu prohiberi potuit, quanquam diuersa vada amnis Aliprandus Pinalia tueretur. Ea improuisa gentis irruptione agricolaru sceda itane miserabilis fuga facta est per totum sere Insubrum agrum, quὀd tum praealtae nives herbidi soli campos

integerent, nec pecoribus armentisque in loca tutiora refugientibus, deserto pabulo pascedi facultas daretur. Porta Actius, quanquam pedibus aeger, nihil de celeritate diligenti i remittit, quin ex omnibus locis milites cogat, munitioraq; oppida subitario praesidio confirmet, donec auxilia conueniant. Aliquot enim diebus antequa hostes Abduam transiret, quid Leodrisius Verona moliretur, per exploratores didi-

οῦςrat, ita ut auxilia opportune implorata trasmissaq;

132쪽

pectarentur. Igitur coactis in unum e Liguria, Ferraria

atque Placetia magnis auxiliis, Luchinus patruus dux vetus& multis praeliis felix Mediolano totius Nobilitatis equitatum,&delectam ex promptissimis ci uiu legionem educit,ad hostesque progreditur Con' sederat Leodrisius ad Nervianu vicu duodecimo ab Urbe lapide: nec mora ad conspectum hostis ineundae

pugnae signum dat, ordinosque componit.Verum irruente Luchin inprima Leodrisit acies sternitur. Sed

exaduerso Rhet Germanique more suo conglobati secundum impetum excipiunt, Lucii inique equitatu

primis caesis intemperanter prouectum vehementer urgenta. multi utrinque cadunt: cruetum S atrox vndique praelium editur. Caeteriim Actianis aegre susti

nentibus&iam plane profligatis, Luchinus ipse dum reparare perculsam aciem ingenti animo contendit, interfecto equo Helvetioru securibus sternitur, capitur.Tu ver6 Barbari clamorem attollunt,& legione Insubram armis animisque imparem adoriuntur: tataq; vi Placentinas cohortes propellui, ut Dodatio Maluicino viro sortissimo Lancilotidque Anguisola ducibus interfectis uniuersa acies iuga respiceret, Leodrisioque parta victoria videreturi nisi Diuus Ambrosius Mediolanensiti tutelare nume, in nube equestri effigie a multis 5specitus recentis auxilii ope plane perditis rebus attulisset. Superuenit enim Hector Panicus cum ala cataphractorum Allobrogum a Ludovico Sabaudio Actii socero transmissa. Haec Rhetos intempestiue exultantes,4 caedi praedaeque solutis ordinibus incumbentes, ita protrivit atq; cecidit, ut in-

133쪽

staurata pugna, tortissimo quoque ex nouo euentu desumente vires ac animos, Leodrisiani terga darent: Luchinusque ad arborem deligatus barbaris ii stodibus eriperetur: S: Leodrisius effugiens in imanus hostium incideret. Eo die interfecta sunt supra quatuor milia hominum:sed minus laetam Luchino vi ctoriam fecit Ioannes Fliscus Fuscae uxoris frater, Ligurum praesectus, qui in prima acie ceciderat Externus Leodrisii miles agricolaru saeuitie dum vagatur,&frustra effugium quaerit, inedia, frigore vulneribusq;

consumptus ferme Omnis interiit. Leodrisius cum liberis in arce Diui Columbani custoditus est, ut post Actii iuchini mortem Ioannis Archiepiscopi clementia seruaretur . In eo autem campo ubi pugnatuest inter Parabiacum Nervianum, Luchinus& oanes templum in acie Diuo Ambrosio votu, ad rei gestae memoriam condiderunt ubi quotannis insigni pompa, effuso Mediolanensi populo cum Praetore, Decurionibus alter, vigesimo Februarii die sacra solennia celebrarent. In eo templo ad laeuam specta tu effigies Hectoris Panici cum armata Allobrogum ala perditis rebus ope serentis, quod facile dignoscitur, quum in purpureis equitum laciniis albae cruces Sabaiidiani principis insignia discernantur. Secundum eam victoriam confirmato imperio Actius Mastino Scaligero graue bellum intulit, atque ei demia, iniuriam probe ultus, Brixiam ademit Exinde pacatis rebus Mediolani moenia iam coepta antiquitus, ad iustam altitudinem educta sunt, additis per inter u lla altioribus propugnaculis, in queis marmoreae ingentes viperae visuntur Perduxit etiam in urbem

134쪽

fluuiolos duos uerredi urbanis sordibus ad salubritatem opportunos Lironem scilicet cantaranam,

qui iam pene defecerunt, quum negligentia publica

sensim oblimati, iampridem aluei curatoribus carue rint.Tum quoque admirandae magnificetiae Curiam in harena priscorum temporum iuxta frontem templi maximi aedificasse constat, addito Diui Gothardi templo, cuius sacram turrem nobili fastigio insigne cum admiratione suspicimus ad multis admodum pretiosis diuini apparatus instrumentis referserat. Mortuus est Augusto mense,octauo, trigesimo aetatis anno, quum integros nouem annos regnasset, voque adeo improbe urgente fato, S articulorum dolo tibus assidue lacessitus, ut ne lodicibus quidem in lectulo sine intolerabili cruciatu volueretur. Ex Catha rina autem Sabaudia uxore pudicissima nulla suscepit prolem. Erat Actius facie candida laetaque naso autem simo, quod nemini superiorum gentiliu contigerat coma item barbaq; ad patris similitudinem, aenei coloris, valde crispa :sed caeruleis oculis, ac inte- pestiuo caluitio, non deformante quidem frontem, sed latius decorante. Existimatus est ex toto actionueuentu , egregie bello sortis consilio summe prudens, quod popularis gratiae plurimum intererat, aditu facilis, Malloquio perhumanus publice Stirluat cum ratione liberalis. In seriis porro sine fastu grauis, Min serendis locis omnium suauissis nus euadebat ita ut quum postremd cuncta ad Christianam pietatem reuocaret, uti credi par est, ei dii atque homines perfidiosi, turbulenti patrui nece facile condonarint. Tumulatus est marmoreo insigni sepul-

135쪽

A C a V S. Ia chro ad aram Diui Gothardi, in quo caelato inaura idque opere eius iacentis effigies spectatur. Pari arti-ificio circuseptus est marmoreis tabulis sepulchri totaculus in quibus scite sculpta Ludovici Caesaris solen ni habitu imago 5spicitur,quu supplici ingenicula-tόq; Actio Mediolanesis imperii insignia largiretur.

dicebatur. Hoc in sarcophago tegitur vir nobilis Anguigerumperio placidus,non leuis e aspere Urbem qui muris cinxit,regnumque recepi: Punmtfraudes,ingentes struxit cedes.

Dignus longa uita,infatissiforet ita, Vtiirtu multos posset durarere annos.

137쪽

Ctio immatura morte sublato , quod sine virili prole decessisset, duo patrui Luchinus atque Ioannes pari Iusubruomnium consensu cotinuo successe runt. Sed Ioannes aequitate liberali uti

sacratum Antistitem decebat, diuini iuris potestate coletus fuit, ita ut fratri bellica laude perillustrii in administranda Republica ingenio graui constantiq;

praedito, integra exercedi imperii cura relinqueretur. Is initio statim suscepti principatus, quὀd confirma dae potentiae paranda que summae gratiae apud ciues plurimum intererat, Benedicto duodecimo per legatos impetrauit, ut interdicta sacris ciuitas, tum vere supplex clementiavi benignitate aequissimi sacro

rum Principis expiaretur. Recepit quoque pari Pontificis indulgentia veteres thesauros, qui e teplo Mo- doetiae turbulentis superiorum bellorum temporibus uenionem asportati fuerant. Caeteriim quum ad arma Vocaretur,per legatos fere semper bella gese sit, tametsi antea longe acerrimus bellator extitisset, utpote qui in omnibus fere iustis praeliis honesta vulnera susceperit: in illa enim nobili cruentaq; ad mo- te Catinum pugna, qua guccio Fagiolanus victor Guelpharum partium Vires Vehementissime coludit, paterna auxilia ductanti inuectoq; in medios hostes, sinistrum crus valida cuspide traiectum est . Ad Aleia xandriaria porro quum in Tanari ponte cum gone Baucio Roberti Regis equitum magistro conigeret, it Bauciuna inuasit atque prostrauit, ut multo suo ac Li.

138쪽

interfecti hostili ducis cruore foedatus,& opimo spolio, praeclara victoria potiretur. Ad Tricellam quoque oppositus ingetibus externarum gelium copiis, quae Pontificis, Roberti Regis auspiciis sub astone Aquitano Raimundoque Cardonio Mediolanuni obsessum ire maturabant, maxime pugnacis ieriti ducis laudem tulisse sertur, quum terribili longoque

certamine aedito separataq; saepe acie decora in facie

vulnera suscepisset Postremo ad Nervianum acriter

dimicans, ita Helvetiis securibus perfracta galea, suffossoque equo, prostratus captusque est, ut manante per nares multo sanguine ad iuglandis arborem tamdiu nexus 'semianimis iaceret, lonec recentis Allobrogum sae superuentu caesis Helvetiis atque Germanis, neodrisio hostiu duce capto, evinculis eri peretur . Sed qui tot bellis summa pericula euaserat, ex principatu demum oborta statim inuidia, amico rum propinquorum saeuas manus vix effugit. 5- iurauere etenim in eius necem Franciscus Pusteria aeordine Patritio avitis diuitiis potes, S ante alios duo Aliprandi fratres Martinus atque Pinalia, qui Actia

ni copiis praesuerant, neglectique a Luchino ad alios scilicet uti meliores transsatis honoribus amiciorem liberalioremq; dominum' laerebant, coniectis utiq; oculis in Galeacium Barnabam ex Stephano fratre

Luchini nepotes, qui decore iuuentae 3 ia plane matura militari indole florentes, intempestiua summe que nefaria ambitione haec enim domui Vicecomitum fatalis fuit)ad imperium aspirare dicebatur. Sed

dum Aliprandi fratres perietatis amicorum intimis, coniurationi vires addere contendunt, a Ranaeiago

139쪽

Casato inita consilia produntur. Nec mora Martinus atque Pinalia capti diuque torti, in carcere fame necantur, caeteri in furca latronum more strangulatis. De Pusteria autem qui profugiens ex Etruria retra ctus fuerat, in foro supplicium est desumptu, eo quidem atrocius atque miserius, quὀd duobus filiis adolescetibus in conspectu parem poenam subeuntibus, scelestus pater, paulo ante inter ciues maxime felix, supremae calamitati suae domus interfuit Nec multo post Margarit uxor, qudd non conscia modditi secepti adeό immanis consilii, sed ad id mature patrandum peracerba concitatrix extitisset, perpetui latum carceris poena damnatur, qudd Othori novicecomite genita Luchinum arctissima propinquitate contingebat. Caeterum ex damnatorum quaestione compertum est Galeaci uvi Barnabam non ignaros instae c5- iurationis, paratosque ad excipienda principatus sortunam, tanti sacinoris euentum spectati isse. Sed Lu-chinus ne supra Marci fratris necem, familiae decus,

vel maxime nocentium iuuenum cruore macularet, deprecante Ioanne Antistites, exilii poenam non excessit. Ita tamen ut eos perfidiae impietatisque igno minia notatos, ad Oceanum in extremos Belgas atq; Batavos relegaret. Exinde Luchinum natura subtri stem planeque seuerum solito amariorem ac duriorem factum scriptores tradunt usqueadeo ut nec in ioco, pallidam semper obducens fisitem, ridere sit vi sus quὀd ad animi aegritudinem, articulorum quoq; dolores accessissent. Sed non inanis rumor de uxoris impudicitia per urbem excitatus, Cerore usqueadeo Lumulauit ut in affecto tot malis sene, nondum ma- I. ii.

140쪽

turis satis viam aperiret Nupserat ei sabella cogno- naenio Fusca,e Fliscorum e te apud Ligures a praeal ta vetustate pernobili, duobiisque praesertim Pontiscibus Innocentio ac Hadriano, purpuratisque supra quinquaginta Senatoribus longe clarissima unde fastum atq; inde luxuriem parum verecundo gestuor que praeferret. Haec nobiles Insubrum matronas sorma, lepore, mundiciis,ac una praesertim uteri foecunditate, qua Luchinus felix videri potuit, anteibat. primo enim partu Luchinum Nouellum, secundo Vrsi Dam δε mox tertio gemellos mares eximiae indolis Borsium Stiorestinum rara quidem felicitate pepererat, nisi tantam prolem ex incesto concubitu concepisset Galeacium enim serinae dignitate cunctos mortales superantem adamasse constat, uti aliquot post annos defuncto iam coniuge , in extremo vitae actita pie quam ingenue confessa est, scilicet tani mum piaculo liberaret, vel cum certo infaustae prolis exitio, tantiq; subinde imperii haereditas ad legitimos successores verteretur. Caeterum suopte ingenio procax&leuis mulier, exulante Galeacio, tiro ex podagra decumbentes, quum spectare Venetias cum

situ ipse tum celebri festo die Ascensionis CHRI Sa I naualibus ludisvi publicarum priuatarumque

opum ostentatione mirabiles, auidissime cocupisset, importlinae uxori Luchino cuncta concedente, haud difficulter impetrauit ut ornatissima classe per Padude ueheretur, deieci is in comitatu staminarum nobilissimis, quibus ambiguus inesset pudor, nec viri earutuendae pudicitiae cura tangerentur. Vertim luxuriosissimae nauigationis exitus fuit, ut cum insigni pro-