Pauli Iouii Nouocomensis Vitae duodecim vicecomitum Mediolani principum. Ex bibliotheca regia

111쪽

veteris clientelae & recentis officit,4 hospitalis amicitiae iura facile resoluit. Sequet enim die astuto Caesaris consilio, viri insignes viginti quatuor singulis tribubus regendae reipublicae creati sunt ad imagine antiquae libertatisci sed imperata subinde est pecunia honorarii subsidii nomine, Mea quidem multo amplior quam a Galeacio poposcisset. Nec multo pὀst qui summae rerum publicoque consilio tutela urbis praeesset, cum delecta manu Germanorum delectus est Guliermus Monsortius. His rebus Mediolani constitutis, Caesar Vrceos Brixiani agri oppidum c5-

tendit,ubi concilium indixerat,euocatis undique sociarum urbium tyrannis Ibi ad leniendam inuidiam atrocis facti, literas protulit concepti cum Pontifice

foederis indices captis ut dicebat Galeacii tabellariis interceptas quas tamen pleriq; commentitias falsas existimarunt, ut illanus Florentinorum annartium eius aetatis scriptor, vel ex proseo Vicecomitum nomini insensus, scriptum reliquit Gibellinae siquidem sectionis principes, inexpectata Galeacii calamitate tanquam communi malo atq; periculo co- sternati, Caesarem non obscure oderant, ingeniosus picaci ac saeuo maximeq rapaci partium neruo atro' cissime conuellentem . Verum paucos post dies impetratis a Scaligero QAtestino Passarinoq; Mantu no equitum auxiliis, Romam iter intendens in Etruria descendit. Pisani portas clausere, nec Caesaris expi lati socias urbes dicto audietes suturi videbatur, nisi Castruccius, a quo Caesa amicissime receptus, pecuniaq; adiutus fuerat, nouo adiuncto exercitu Pisanis, nisi Caesarem reciperet, extremas suburbani agri cla G.iiii.

112쪽

de denutiasset. Caeteriim Caesar Pisanis pecunia multatis, ascitoque sibi Castruccio, via Aurelia quae maritima dicitur, Romam contendit . Nec mora insigni studio Sarrae Columnae Iacobique Sabelli, in Vaticano coronatur, tradente diadema Petro Coruario, que coenobio eductum, Pontificiaque tiara exornatum, Nicola quarti nomine Pontificem appellarant, ut in urbe Ioannis legitimi Pontificis authoritas abole

retur. Ludovicum enim Bauarum Ioannes, Roberto

Regiscedere coniunctus, taquam Gibellinarum partium praecipuus hostis, Pseudocaesarem appellabat, aeanathemate persequebatur Romanus quoque populus praesentem Pontificem colere, quam venerari absentem malebat, vel ob id inuisum, quὀd multis legationibus euocatus, Auenionem sacrosanctae urbi praetulisset. Dum haec fierent, Castruccius quem ante Lucensium .Pistoriensium Lunensitimque 'ducem Caesar appellarat, accumulatis honoribus Senator Vrbis, Comes Lateranus, caesareae Aquilae vexilliser effectus est. In eo enim uno Caesaris pes, opes sitae erant, quoniam nenao eo vel acumine ingenii de consilii grauitate validior fuit: quuna etiam caeteris eius aetatis ducibus, in tota gerendi belli fortuna felicior haberetur. Is maximis Officiorum vinculis fata milia Vicecomitum obligatus, nullam praetermittebat occasionem quin aleacium Caesari commendataret, oraretque supplex, ne diutius Guelphos Romani imperii internecinos hostes praestantissimi viri calamitate laetari pateretur. Verum Caesar, ne insontibus iniuriam temeresecisse videri posset, aequo durius re spondebat,quanquam Earrae4 Sabelli maxilria au

113쪽

ilioritatis& gratia procerum continuae preces adderenturui Marcus admissi sceleris poenitentia addu-istus, castigante atq; exorante Castruccio a vetere diri odii insania discessisset, petereaque excussis ingenuo pudore lachrymis, ut exutis imperio fratribus saltem culibertate vita redderetur, quae in eo carcere breuisisima censeri posset, nisi Caesar clemetiae nomine satis poenam eos pro Vetere superbia, ex beatissimis facto; mortaliti omniuriiserrimos, dedisse existimaret. DuRomae tantis deprecationibus res ageretur, Castruc-cio nuntiatu est Floretinos Pistorium urbem paucorum proditione in potestatem redegisse. Qua re vehementer perturbatus , nec obscure Caesari succensens,

quod aliquanto grauior hostis Gibellino quam uelpho nomini praeposteris cosiliis euasisset, abducto suo milite ad recuperandam amissam urbem magnis itineribus Lucam contendit. Eius viri discessu permotus Caesar, qudd pecuniae inopia premeretur, nec Romani in ea expedieda praesto essent,vi propinqua V biciuitates intestino bello laborarent, Robertiq; Regis exercitus ab Aquila Latidq; demum Romanis finibus immineret, animi sentetiam mutaui taperscriptisque literis Antio Rigacco Modo etianae arcis custodi, Gulierm6que Monsortio Mediolanensi Reipublicae praeposito, Vicecomites custodia duci, pristinaeque libertati restitui iussit. Itaque Galeacius cum fratribus filioque, quum a Nonis Iuliis ad Sexto Calendas Apriles in praedura custodia fuisseti incredibili veterum amicorum laetitia, Modo etianorumque in signi gratulatione liberatus est: ea conditione, pro

ficiscenti ab Urbe Caesari, honoris causa Pisis occvo

114쪽

rerent.Sed Galeacius curato corpore instructaque ad profectionem vetere farnilia, ac ascitis ex numero veteranorum lectissimis Ceturionibus, equitumq; Prae sectis, nihil antiquius habuit quam ut ad Castrucciti, tanquam salutis partaeque libertatis praecipuum authorem, ad agendas gratias communicandaque consilia in Etruriam contenderet. Is tum Pistorium circunuallatu praealtis aggeribus , graui obsidione premebat:ita ut imitatus Caesarem Dictatorem ad Alexiam, contento intra munitiones exercitu, utrinque

vallo fossaque munitus, emptiones facile sustineret nec exteriores hostium copiae, quanquam essent amplissimae, adoriri munitiones auderent. Ingetes enim balis as,quae tum erant pro aeneis tormentis. atq; item maiores scorpiones in aeditis aggerum propugnac lis peritissit ne collocarat. Is venientem Galeacium arctissime complexus, quὀd eum unice adamaret, ac in eo ex tot rebus militiae sortiter atque feliciter gestis animi magnitudinem admiraretur , omnibus copiis

ac absoluendis operibus praefecit, dum ipse ad Ypli-

eandas aerari difficultates Lucam profecturus, confecto ibi negotio in castra reuerteretur. Eo itaque non multos post dies reuerso,& munitiones mirifice adauctas laudante, ita inter se compararunt, ut Galeacius interiores munitiones aduersus erumpentes circum positis nocturnis diurnisq; stationibus tueretur ripse exteriores, obuertendo urbi terga, cum multo maxima copiarum parte defenderet. Nam Florentini duce Philippo Sanginetio Gallo, qui Pistorium ex insita

diis ceperat,ac Beltromone Baucio, qui erat Pontificiorum equitum magister, supra numerosum pedita-

115쪽

tum, septena milia galeatorum equitum in conspectum obsesis urbis adduxerant,assiduo tubaruna clan ore Castruccium ad pugnam prouocantes quὀd si bife aggeres eosque vitresperrumpere conari, a peri- tissimis eius aetatis ducibus defensos, stultu4 luctuo sum fore existimabant . Nec multo post Florentini inde copias in Pisanun Lucensem agrum vertentes discesserunt, ut Castruccius suarum rerum inccn diis permotus, Lucensibus opem serre cogeretur. Sed degeneris consilii conatum irridente Castruccio ac

itidem ignauia exprobrante, Pistorienses animis conciderunt, ita ut mox desperatis rebus se dederent, ea conditione, ut nisi sociorum exercitus intra quin tu diem aut iustana commeatu copia inferret, aut prae

i lii fortunam experiretur, ipsi cotinud vita incolumit aluoque praesidio portas aperirent. Dum haec ager tu , vehemens atque lethalis morbus Galcacium in uasit exustum scilicet Augusti solibus perpetuisque laboribus ex diuturna obsidione satigatum. Nili autem de saeuo impetu febre remittete, ut commodius opportuna remedia pararentur, ad Pisciam oppidum

lectica delatus est. Ibi eu triduo ὀst absumpsit morbus, quum implesset alterum siquinquagesimu aeta tis annum.Videri hercle potuit infelix ex tanta utiq; sortuna collapsus, nisi Viro ad victorias nato, vel exu li in ipsa victoria mori contigisset Funeratus est Lucae miro studio in eum supremos honores conferen- te Castruccio Tumulti autem hoc epigramate poeta eo rudi saeculo non insulsus honestauit, Hi iacet in parua maiori dignus at iurna,

Sanguiuis Murim Caleas Ioria bellu

116쪽

Magnanimus,contemptor opum, formaque decorus. Extulit hunc lairtus malas.r moxfortiter sit, inam rursus incens, mul , Ῥirtute refringens,

Virio decedit felix O in astra recedit. Nec ipse quoque Castruccius diu victoriae suae gloriaeque superfuit. Ingruete enim pestilenti autumno ex hisdem Pistoriensis belli laboribus accersita febre, intra vigesimum diem aleaci satum est cosequutus vir haud dubie antiquis ducibus bellica virtute comparandus, nisi tyranni nomen ex atrocibus factis inuidiae expositum, vel praecellentis virtutis amam sicile praegrauaret. Excessit e vita tribus annis Galea-cio minor, ita ut ad consumat Imperatoris existimatione, nisi praematura fata vitae cursum praecidissent, Etruscis perueturus esse crederetur . Quanqua Macchiauellus Floretinus improbe corrupta historiarum fide, in eum praeferocem patriae hostem impudentisi si me iocatus, dum eius vitam commentitie lasciueq; contra veritatem ad risum nauseamque perscriberet,

id unum maligne c6tenderit, ut Nicola Tegrimi Lucensis syncerissime cuncta de Castructio Latine narrantis, spectata authoritas interposito mendacio apud posteros eleuaretur.

117쪽

Actius egregii artificis manu depictus in templo Diui Gothardi ad lauam introeuntibus conspicitur. Videmus etiam parem eius effigiem in templo seu Marci, extra Beatricem portam. Sed statua exsemiae caelaturae ex Lunensi marmore sepulchro in posita,depictae similitudinem exacte reddit.

118쪽

tunam admirabili virtute restituit tanta quoque selicitate,Vt recuperato dominatu,imperii fines paucis

annis protulerit. Sed ab initio multa ei aduersa obueneremam in exilio natus Meducatus, pueritia simul Madolescentiam nulla certa cum laude transegit. Postrem iam plane vir Placentiae in praesidio a patre relictus, quum is perditis prope rebus opem ferens, Me diolanum conuolasset, eam urbem tantis laboribus partam,unius horae momento infeliciter amisit, occupante Vergusio Landa, qui valida Legati Cardinalis ala equitum magna exulum manu fretus , irruperat, vitatis quide diuerso itinere Actianis copiis, quae aduersus aduentantem exierant. Tanta porr irrumpentis Vergusi celeritas suit, ut Actius breue ad suga spatium nactus,aegre hostium naanus euaserit, adiuuante praesertim matrinquae tam subito quam salutari c6silio effusis in limine domus aureae monetae sacculis, intrantes, statimque avide sparsam pecunia colligentes, aliquandiu morata suerat. Erat Vergusius vir bello acer, sed ab ingenio maxime turbido semper inquietus qui tametsi Gibellinae faectionis erat princeps, commutata voluntate ad Legatum perfugerat, quia alcacius uxoris eius pudicitia procacius quain deceret, pertentasset Verum Actius collectis copiis

119쪽

suis,&Ferrariensium Matuanortimque opibus adiutus, Sancti Domini Oppidum in potestatem redegit, accurateque bellicis operibus permuniens aduersus hostes egregie bellum gessit, usque ad id tempus quo Galeacius post deuictum capitimque Cardonium,

deletas eius copias, Modoetiamq; receptam, Castruc-cio opem imploranti auxilia in Etruriam transmisit Florentini enim nouas equitum alas ex ulteriore Gallia mercede conduxerant, coniunctisque Roberti Regis de Pontificiis copiis, Cardonium qui nuper dimissus a Galeacio ad Pontificem peruenerat, ingentis exercitus imperatorem effecerant, ita ut Castruccius sibiitimere, maturam Opem a sociis, Galeacidq; imprimisi Passarino Mantuano Caneque caligero implorare cogeretur. Quamobrem coactis iam auxiliis Actium parantem sibi iter ad Apenninum , ut in Etruriam transcenderet, in Sancti Domini oppido

aliae atque aliae Florentinorum legati copiae vehementer obsederant, ut deiectus spe auxiliorum Ca-sruccius, priusquam succurri posset, a Cardonio circa Focensium paludes opprimeretur . Sed magno cum dedecore obsidentium illatus est in oppidum commeatus,& recentes demum cohortes socioru equites intrarunt, Actilisque eductis signis detrectate cer tamen hoste, cum ocisngentis galeatis equitibus per Apuanos Ligures ad Castruccium contendit, usque adeo opportune, Vt quum collatis castris praelium differrimini trie posset, Castruccius eius aduentu ma gnopere lataretur, tardonius triste omen accipe

rei, quum satales sibi viperas in vexillis aspexisset. Tu quoque latu de ea victoria augurium Actio obuenit,

120쪽

sicuti a Francisco Petrarca his verbis scriptum legimus:Actius Vicecomes,qui postea Mediolani dominium obtinuit, iuuenis nempe victoriosus antequam a podagris vinceretur, iussu patris profectus cum exercitu Apeninum transiit, lictis hostibus apud Alto- passum, duce quidem Castruccio, sed egregia operacius adiuto, ad vincendum Bononienses pari impetu

fortuna' se conuertit. In ea expeditione, quum forte equo descendens requiescit, ingens vipera nullo comite aduertente in galeam iuxta posita irrepsit, quam

quum mox capiti reponeret, sinuoso quidem S lorribili sed prorsus innocuo lapsu per decoras interriti ducis genas illa descendit Eam a nemine laedi passus animosus adolescens, ad omen geminae victoriae traxit hinc praecipuequὀd ipse pro signo bellico vipera

uteretur. Nec multo p6st comissa est ea nobilis pugna ad Allopassum, in qua victor Castruccius praecla

ra virtute Acti feliciter adiutus, uniuersas hostium copias deleuit, captis ferme omnibus ducibus, ipseq; praesertim Cardonio imperatore cum filio in potestatem redacto, St direptis castris. Quibus captiuis spoliis aliquanto pὀs splendidissimum Romano more

triumphu adornauit. Qua in pompa ducti antecurrum Cardonius Vrlimbacaque Germanus, Gulier

mus Narseius Gallus, plerique illustres Gotholani DNarbonenses equitum praefecti cuia legatis Floretinis, gratillimum Lucens populo spectaculum praebuerunt. Sed Castruccius statim ab Attopasso victoria utendum ratus, victrices copias Florentiae moenibus admouit, suburbanas delicias in oculis la ostium crudeliter euastans, S pleraqtie aedilicia incendens An ea expedi-