G. Budaei Parisiensis consiliarii regii, ... De transitu Hellenismi ad Christianismum, libri tres

4쪽

G. Budaei Parisiensis Cossili

BELLORUM IN R h a IA MAGISTRI,

A D . Inuictiss. &potentiss. Principem FRANCIsCvM Christianissimum Regem Franciae .

lenismi ad Christianismum,

Libri tres.

Ex typographia Matthaei Dauidis, via amygdalina, ad Veritatis insigne. O SEx priuilegio Regis.

6쪽

AD INVICTIss. ET POTENTIS S. PRIN-

Franciae , G. Budaei Consiliain eiusdem Regis, supplicumque libellorum regia magi iri: in libros De transitu

Helleni mi ad Christiani um,Praefatio

Iterarum humanarum studio, artiumque liberalium ae ciuilium quoquo modo defun ius: Francifice Rex Christianisme: ad literas diuinas longe liberaliores animum conuertere non ita pridem perrexeram. Hoc autem genus philosophi non mortis tantum, ut olim fuit, inanis i commentatιο sed theurgiae multiplicis potius, admiranda cotemplatio,

quae immortalitatem certam mortalibusi,beatitudinemque stempiternam mi

feris, me non dubia pollicetur, comparatque mirifice atque benigni me. Cum vera illud prius diu amorem philologiae hactenus esse existimarim, itaque semper appellauerim : ei vero aetatu annos florentis atque etiam vigentis, ab ineunte notr aetatula, non exeunte ab adolescentia, sed ab iuuentute demum dederam, ad hoc ipse alterum studium ferius quidem quam oportuit: sed tamen aliquando transferre eundem animun concupiur: copias item ipsius omnes, facultate M transcribere, qualo istae sunt cunque. Id demum receptum volui, cautumque diligenter, ne mihi necesse esset usum cr Uuetudinem philologiae pristin , contracta perdiu confirmata: Hipsi renunciare, eam ut ipsam ultimum valere iuberem, semelque salutare. . Quippe qui ita altersi studium ab altero dissidere minime arbitrarer et si opinio est hominum peruulgata) ut sodalitate consociari nequeant ipsa, contubernioque iungi. Et rem quidem sic temperandam censui, itaque comparandam viriusique assenseu, bonaque pace, philologiae, tantum ut maiora minor philologia non grauate cederet: fasces etiam summiteret honoris ac dignitatis: quanto illam maioribus ire per altum auspiciis manifesta fides. Neque enim de prioribus illa, ne iisdem de partibus quidem contendere non impudentissime atque iniquissime posset, quae agnosi re nunquam . renuisset, apud nos quidem ceria, temporaria tantummodo oblectamenta, vitae ornamenta cum sensuam .delinimentissestsuppeditare obster ' Ω-busfui: cum haec eo amplius aeterna bona polliceretur, π vero cera tu fide repromitteret, sto orabusique quam locupletissimis. Accedit quod lautior illa coptiorq&e philologia, a me prior adamata, permultumque m culta obseruata: utpote quam annos vi plureis praecipuosque deperierim,

verba dare interdum vi verum fateamur ) non modo suis procis, sed ponsis solita est: cum eius amantissimis , tum liberalisimis etiam Uiduis

7쪽

maxime. Ο porro unde non semel atque iterum lum,st sepius p

perit: exacti que temporibus partionis non incom modissimae. multis enimi Eta decoxit nimium benignis creditoribus atque liberalioribus , cr paulo magis candidis cir ingenuis. Contra vero altera quam cognitam no minus flatim adamavimus, etsi minus cum ea consiuescere nobta vacavit: non verborum ista quidem venditatrix ζι ostentatione institoria atqMe nuniunaria: verum bona fide vel optima potius verbi negociatrix. In tabernae vero suae, atque etiam in tabernaculi abstrusioris penetralibus, longe plura, maiora,

splendidioraque ostendit, oe simul vendibiliora, fidelibus quidem certe fui cultoribus, rem quesiuarum aestimatoribus prudentissimu ,σ perspicacissimis. Priore autem astetitu verbi, facieque ipsa ua, quasi obducta rugis crvultuosa: cum parum festiuitatis praeferat, tum lenociniis nullis, vis didicit: accersit que extrinsecus inuitamentis hominum ι'gemo cir studiopraestantium : tantoque minus eorum, qui necesiitudinem arctiorem cum illa contraxerunt olentatrice nitoris atque elegantiae. Etenim viseeuerior quaedam paulo σ morosior institrix, eximias suas merces non omnibus expromptas

habet: sic ipsa ad recondita admittit aegrius m visenda, bomines studiosos: nec nisi exorata Uiduitate contentionis, s me sibi facta desidem non curiosi. Mihi autem videtur catena quaedam aurea verbι diuini atque caelestis : argumentosissima serie apta, atque consterta actorum prouidentiae, quae oeconomia a priscis vocatur m theurgia, terram σ mare, ut illa in Lbah Hροὶ, , in coelum tollere m. attrahere: nempe mortales ipsios continentis insularum incolas. O tollere quidem illos sursum inuitos quodammodo σ restitanteis, utpote terrae agglutinatos, e qua a principio fictum fuit genus hominum.Tanta vis est verbi Dei, tanta facultas, ea facundiae vis latens atque eloquentiae in sermone sapientiae, duntaxat is in auribus atque metibus quas aeterna prouideliae praefinitio pepulit S aperuit. Quicquid igitur Homerus σὐου istam πυσια sui Iouis,ese ac significare censuerat,nos ea esse credimus caelestis disciplinae multas per aetates serie, ad iuuandos mortaleis ac struandos delapsam , seu lime que rapiendos ad vitam non occasuram. Haec porro diuinitus mλαιοῦ in τ' ioci νὴ contexta est mira varietate, verum n quam non sibi constentanea, ut per omnes muniu aetates eodeni numine prodita, sum que sapientiae σ veritatis complexu apta

Uprehensa. Huius igitur philologiae vel amor vel studium, vera est germana pbilosophia, laque digna suo nomine. Nec vero disiciptinarum una numeranda quae ingenuae dictae siunt, ut ingenuis animis discipulorum dignae e caeterum numero ipsa eximenda, ut egregia, oe eximia. nec tam liberatis censenda, quam liberatrix hominum , mentiumque bo

narum a pertrix qui mis sphilosophia 4 ex impotentisma prannide

8쪽

metus, stes laetitiae gestientis, oe tristitiae supra modum contrahentis. mporro ambitus,atque cupiditatis,asse tuu imperiosi morti m dominorii metis: Ubil non aerumnam ipsis imungentium atque indignitatu. Et cum hac quidem ratione, ranquam nobili issa scalapatriarchae in coelumstandere datues hominibus :id est enim sanctioris philosophiae augustio que gradibus ad

culmen euadere spientia. tum vera Deum intuera licet, o admirari descendentem e maiestates , π velut ex Obmpo vero summaque stemetipsum

demittentem inplanitiem mundi, atque ad humilitatem humanae conditionis e submittentem. Rursu que item immpost rerum humanarum status instectionem, poststruatura mortalium prouincιam peractam σ absolutam: in caelum suapte vi sublimem raptum su 'icere S adorare, una cum Deo homine hinc auferente stet ut , hominiι multitudinι via eode aperiente S muniente. Atque haec est fere summaphil ophiae,quamdiu coectatur Christianishmi,hiae Christisteruatoris oeconomiae H lae commetam, humano generi coelitus siculari, instar demisia, ab imo ad summirpertinentiῆ. nimirum ut risfalis fluccedere caelo mortales quoque eius aselctatores possent, qu que te renu retinaculis non ita valide adhaeresserent. Nam oe est e viam esseo veritatem, O vitam olim dixit immortalitatis absolutae omnibus Auispa tibus. Iam ven huius uephilosophia, Ilaephilologiae a se prima, internes ipsa utique existes, indexque veritatis nequicquam a Graecis indagat qui se philos bos appellauerunt praeter rerum diuinarum seupremarumque doctrinam, magnam item istam docet scientiam , imprim sique commendabilem, quam Eta ἐπιποI γνωMν antiquι nuncupauerunt: cuius etiam genus ipsi re natales e caelo repetendos esse duxerunt, propter eius excellentiam.

Herum enimuero eadem haec philologia, non ut prista philo bia fiducia

humanae mentis seiunixa,consumatum hominem σpersedium numerat,qui animante tantum carne constitutus sit, animoque intelligentia praeduo, σabsoluta ratione imbuto, id est ad amussim philosophicam re L . exquisitu. Ipse enim bac nostra pbilologia oe prima σ ultima docuit m demonstrauit, ad formalem bominis rationem perficiendam , duntaxat in regno Dei victιri,in coeli mque tande migraturi, Promethe ut ita dic figmento cy' prae i iis: accedere oportere Iuramentum A nerua coelestis atque L uinae. Siquidem eius numιns assatu tinctos eos esse perfusi que necesse in ortu rediuiuo atque paracletico, quigenesim immortalem seniuntur ac beatam: non sidere natalitio, sed munere diuino, atque praesentissimo. Quibus autem id non contigerit: iis nec intellectus acumen e cere, nec humana ratio poterit,quam bet instrusia magisterio philologiae Mercurialis atque musica:quanque velint prae inta sit ingenq,naturae,industriaque praestantia: animam ut i piam inpotestate habeat,σ tanquam mancipio postideant. a. iij.

9쪽

c . PRAEFATI O.

Quippe cum nec anima, nec eius emissurij ac sate ues, qui sensius appellantur, ita res mancipi sint, reneri ut nexu rationis acsapientiaepo, mr, humana quidem certe tantum, suaque ope nitentis ac mentis . Herum maiori ut dixid philologiae colenda oe deamanda cum animum tandem applicare sic institi sim, vi eam istudio complet Arer aetati ac vitae instituto attemperato atque modificato, Urocinium nuper facere institui, vel potius rudimenta

ponere. Opus autem de minoris ad maiorem transitu, an migratu, treis in libros diuisium, nunc edendum censui. Caeterum in eius argumenti tractatione utrunque utrique ita concibare conatus sum, vel huic potius illam besiubesse volui, maioris vi minor maiestatem comiter conseruaret, vi ve is utar antiquorum foederum : non etiam indecore ut ancillari, quasique pedissequaὸ vestigio esse videretur. Neque enim hoc illi imperare ego si ι-nuisem, quae herι ac nudiustertius mihi erat loco numeroque rei Hiel tisiimae, nec ab ipsa id exprimere non aegerrimepotuissem , quasi exoleta iam amori bra, atque repudiendis. Tum autem veritus sum homines studiosos,decor que prudentes, S iuris huius consultos: ne aut meam in hanc obstrua tiam O venerationem, aut obstruationem erga illam, honor que habendi rationem, paulo maris desiderarent. est enim utraque philologia, mea quidem sententia, illum matrix vitae, per ignorationem rerum humanarum diuinarumque tenebricosae: seedilia minor inferiorque, deosum tantum praelucet intelles tui: haec autem Furseum versus caelestem facem, grandem 5 i lustrem praefert animis. Iccirco commodius mihi visium est , studi que meis congruentius, sic istam in huius habere contubernio ae comitatu, haec ut ministerium suum S instrumentum agnostere, lautum quidem istud satis nι tidumque, sed tamen ossicio obsequioque obnoxium. Haec illius ut comitatum vicisiim non grauaretur, quasi seupraquam fas est lenociniis cultae, profani que pigmentis atque alcititiis ornatae , a munditiasea disicrepantibus. Est autem baec ita moribus fortasse magis quam natura comparata,vi a lauritia ac nitore abhorrere, non etiam ut hoc tempore munditiam auem

sari atque odisse videatur, duntaxat siuerum sacrosan iam. ac tametsi pullata diu fuit ipsa S borridula : in toga tamen tala fuit, non in pallio quoque . me menimuero libros de Helleni mi ad Chri lianismum transtu, libentius S cupidius fecerim, anne aptius m accommodatiu ut tibi Chri hamomo viro, nedum reP, dicarem, non facile dixerim: qui iis ipsiude rebus, quae in illis libris dissutata sunt, verba mecum interdum σfuectisterte, sepe multis cum aliis auscultante me feceris, O admirante. Quapropter nisi me fallit opinio : horsi librorum lectio non in Chri hamomas aureis tantum, id e Z regias, incursura est: sed ad tuas etiam σ Franciscanas accidet, aquas atque procliues : siquando ab anagno te tuo Gu-

10쪽

ulsati libri recitandi sui O enarrandi: vi tui sepe moris ci huiusicemodi inter epulas uti asstultationibus. Id autem futurum confido, non quidem ob orificis doctrinam, aut propter indu irrum gratiamque opificη: quae sa-nὸ tenues punt, aut summum mediocres: caeterum veru obsteciem σ frontem, quam fui ram apud refestiuam reor miratiosam. Et noui quam tibi cordi semper fuerit ChriInianismi tutela, gentius tui, atque necessitudine

antiquis ma:ediati tuae coniuncti. Quae iure ipsi landiu legitimo, ut quaedam pietatis haereditas religionseque tuendae necessitas,tibi cum isto diademate nobili=mo obuenit. uuippe maiorum tuorum meritis parta, consensique mortalium delata : qui maiores tui intra coronae libatae ambitum

tantum decus inclusum, tibι per manus tradiderunt, perpetui utique re nipi vi, taussampalladium. Ac imperii quidem Francorum maiestate, quod Christianimi gentilitate non minus, quam rerum e farum gloria censeri caeptum eia, atque nobilitari iam inde ab incrementis sivis, quantopere dolueris imminutam fuisse paulo ante nefario facinore hominum amentishdocumento dudum declara ii in praestens, in futurumque tibistri. Nampraeterquam quod rem quaesitam diligentissimes erismeque voluissi: coniurationem item impiam detectam vindicandam manda b , allelatis quoquo versius certis nunciis ae mandatur etiam quod Da tam modi eas solenne est fieri, seupplicationes decernendas, obsecratione Me iussisti. Ad diem autem condictum supplicationibus, ad urbem hanc aduolans, caput ac dec regni, sedemque imper' iam dicti, peculiarem ac legitimam, iustitium esse iussisti, tabernis occlusis atque feriantibus. Imperataque viritim lampad boria, rure e regia in proximum fanum progresstra, unde erat ineunda uniuersa supplicatio , θlendidissimo tuo comitatu officio, tanquam a

tico mini sterio, incredibilis agminis pompam , ex quoque homines meminerunt amplissimatn, frequentandam ac celebrandam duxi ti. ad placandam iique iram Dei, portentumque'sem procurandum, iuniis omnibus excogitatis, e veterique memoria repetitu, quam fieri potuit expiabilissimis.

Cum interim in selenni atque re ios transectione scri, augustissimi, atque enthei, iugenti vi factum omnia coltu Erante, m lumen prope selis obseurante, ferculorum longi Amastrae praecedente, ut moris est, tanquam in Trumento of cioque pupplicationum σ obsecrationum: tute, non tam ut E ex, qμam ut pietatis signifer, Scor baeus praelucentium multitudini, co lucubare, e loco inferiore iuxta atqueFuperiore. Quippe eminente costicuὸ

nudo vertice in medio, oeconfercto globo procerum, Er tanquam exi lentem emergente regalis oris dignitate, te cohorte prope millenaria virorum le-

EB morum. Quorum pars torque s cochleu insignis: hexaphorum victιmae sacrosanctae atque piacularis sub oculis tuis cingebat ac bpabat, visenda