Hortorum libri IV, et cultura hortensis

161쪽

Ipse recomponit ramos, & vincla renodat, Com Pius ut egregio se proserat ordine textus. TI J Frondibus ipse etiam erucas , hruchosque voraceSDecutit e & mensis quos destinet ipse secundis Praegustat fructus , carpendaque tempore certo Poma notat, laudatque suo dotata colore :Et male formosi culpat mendacia fructus. 72o Si sit cultus ager , quid culto accedere possit, Quae quibus est meritis arbos spectata , parentem Quae faciat melior soboles , quae cuique saporis Gratia sit, turbae primus designat agresti ;Pomiseras studiosus opes dum erebra revisit. 72s Atque suam partes curam fert acer in omnes: Nec requies, quin aut multo se germine ramus Induat, aut fructu selix eXuberet annus.

At procul hinc absint lenti, mollesque ministri: Quisquis adest operi, plusquam pro parte laboret. 73 Nam plantis suus est labor impendendus , & acri

Urgenda est studio tellus , cultuque domanda. Nec te putri etiam cunctantem incendere terram Saepe fimo pudeat : putri nam sola tepore Terra parit laeto plures ex ubere fetus et 73INec gravibus pigeat glebas invertere rastris , Atque novo versas interdum ostendere Soli. His autem studiis si non respondeat annus , Vestrum crimen erit, Ventit namque omni hus omnis Est semper per se tellus obnoxia Ventis , 7 Et caelo paret, caeli seu forte supremi Audiat imperium. Vos proinde ignoscite venti Arboribus , veniet tali pro munere merces ;

162쪽

De pomis vestro pars evitata furori TOI Solemni ritu sacras pendebit ad aras. Mille autem plantis sunt morbi, incommoda mille, Mille hostes : tantis prudens defende periclis Immeritas : caeli vitio venit atra maligni Saepe lues, primi quae spes interficit anni. TIOIs porro arboribus caelo si morbus iniquo Ingruerit, gentemque lues pervaserit aegram IImplorent precibus superos votisque coloni. Contra pestem illam , nil praeter vota , relictum est. Si mo rho gravis arbor erit, vel segnior anniS ,

73 1 Illam tolle loco : facilis jactura vetustae Arboris : audaci pollens , nitidusque iuventa,

Uberiore tibi fetu laetabitur heres :Et vacuo longe melior dominabitur arvo. Tuque graves annos plantarum , animosque notabis

6o Aspectu ex ipso, si cortice ligna patebunt

Histenti, si per ramos languentibus Arbor Pallebit foliis , dum cetera turba virebit, Pallenti nimiam falx sedula deputet umbram. Saepe etiam informis scabro sub cortice cancer , 76J Aut urens muscus concrevit, & horrida late Seu scabies truncum crudeli tabe peredit , Strenuus hanc ferro labem compesce . priusquam Ad vivum persidat, & arboris intima carpat. Ac totam macie gentem deformet iniqua. o Quod si languebunt exhaustae ad munia vires ,Αbsumptusque vigor, sterilem circumfode campum , Et terram suis immundae , raucaeve palumbis Sparge fimo , terraeque fimum confunde regestae.

163쪽

Nam sicci saturanda fimo jejunia ruris. Nec mihi displiceat , scrobibus qui sicca sub altis T7s Aut folia , aut lentam filicem , si liquasque fabales, Injiciat, mixtasve fimo , limoque myricdS ,

Aut cinerem immundum, late agrum effundat in omnem.

Omnibus his non ille parum rus segne iuvabit. Ne tamen ipsa tibi plus ubere fertilis aequo , 786Ne sit humus : nam justa aliis ut pahula desunt Arboribus , campo e sterili; sic saepe nocebit Plantis pingue solum : nimii quod copia succi Obruat injusta molles uligine plantaS. Quam vero sit pinguis humus moderanda per artem, IS Quo cultu sterilis , quo sollicitanda labore,

Si nescis , morem tu percontiare recePtum.

At super effusos ruptis de nubibus imbres . Nec quae impune suas partes agit horrida grando, Mille etiam teneris illudunt undique pestes 79 Arborihus , culices , bruchi, sucique sonantes , Quaeque solent plexis ramos inVolvere telis , Erucae, & tortae spiris , testaque volutae

Reptantes cochleae, meropesque, aliaeque volucres,

Quarum sunt quaedam plusquam per rostra timendae 79; Arboribus, tigres ideo de nomine dictae , Quod contage mala silvam gens inficit omnem :Unde lues oritur nulli patienda colono. Dede neci pestem infestam , fumoque volanti, Frondibus & ramis diros interfice Vermes. Soa Quid memorem muscas, quid pictos terga lacertos, Et quae lucifugi fodere cubilia talpae , Quique cavis mures veniunt ad furta latebris Θ

164쪽

11 6 HORTORUM

Vos istas variis, vos demum avertite pestes Ios Insidiis, hanc ipse viam sibi suggeret usus. Num me praeceptis iam parcere pluribus aequum est , Nec mihi cum rudibus res est peragenda colonis: Nec doceo priscos campi Laurentis agrestes. Utque omnes passim pollent hac arte coloni , SIO Vix hahet egregios aetas jam nostra quod addat Hortorum ad cultus. Sed non describere villas Insignes , celebresque Hortos memorare canendo Jam vacuum est, patrii nec dicere ruris honores :Quod loca & ipsa mihi ignoscent dominique locorum. FIs Posthac fors & erit, si Franco opulentia ruri Contingat, nostrisque accedat copia rebus , Ut blandae demum summo de munere pacis, Telluri melior veniat sortuna colendae. Nam totum nuper crudelia bella per orhem seto Vidimus, & torvo Europam sub Μarte frementem , Morbosque horribilemque famem,sebresque malignas, Atque cruentatos civili sanguine campos , Aversosque omnes superos. Quis crimina fando Explicet, eversamque fidem temerataque iura ,s2J Et populos regum respersos caede suorum ZDamnaque nos istis etiam graViora manerent, Ni de supremo concessus munere divum Ferret opem, fortique animo LODOICUS, & armis, Instaret lapsis porro succurrere rebus.

sao Qui postquam domitas utroque ab litore gentes Addidit imperio , & Francam rem finibus au Xit:

Ut mores pariterque honos repararet, & artes , Saeciaque perverso jam redderet aurea mundo,

165쪽

l Legum omnes tibi, LAMONIDE , concessit habenas, Teque foro rebus , pro se , praefecit agendis. 33 sQuo duce , cum nostros Astraea reviserit agros , Ut fas est sperare tuis de moribus, utque Ostendunt legum praeclara eXorsa tuarum e Florebit terrae iam gloria prima colendae , Monstrataeque noVis per te cultoribus artes , s4 3 In genus arboreum , per patria rura vigebunt. Haec magni insistens vestigia sacra Maronis, Re super Hortensi, Claro de Monte canebam , Lutetia in magna : quo tempore Francica tellus

Rege beata suo , rebusque superba secundis , s IEt sua per populos late dare jura volentes Coeperat, & toti jam morem imponere mundo.

FINIS.

166쪽

1Ν LIBRUM PRIMUM.

ERNDITUS RAPINUs hortensia sua pracepta ex antiquorum doctrina hauserat. Lectori erit gratum fontes adire , ut unde O quantum ara profecerit cognsificat. Addidi perfus , e priore editione repetitos , quos Rapinus omisit , cum

carmen suum recuderet anno 16 ι. Secundas elegantissimi Poeta curas obfervare utile erit O jucundum. Uers 18. PRIN C Ipi o tellus. Salubritatem coeli, O ubertatem soli requirit Cato. cap. 3. de re ru

stica

3I. Fumosque palus. Palus omni modo vitanda. Pallad. libr. I. 33. Quaere quod ingenium. Plurimum refert soli cujusque ratio. Plin. libr. XVI. Cap. 2I. 1. Argilla in sterili. Γῆ κηπευεσθαι πίς; , ΜΤ μ η τε αργι ορ-ς , μη τε λίαν τραχλα.

Terra maxime idonea ad hortum , qua neque a

167쪽

A PARIS,

M. D C C. LXXIII. Avec Approbation O Privilege si Lot. M

169쪽

CHANT PREMIER.

170쪽

Vrage, it se propos it de celebrer tes arditas superbes de l'heureuse Italie ii ors quil et oit pres de chanter po ur tesCitoyens & les Custivateurs. Quil me soli permis seulement de suivre de lonice divin Poete , & de marcher sur sestraces, ou plutot, qu'il me soli permis de levoir prendre ressor vers l'Olympe,& d'observer a tot sir la hardi esse de sonvol sublimel Jemecro irai tropheure uxde rimiter faiblement. Et tot, sage LAMO IGNON, tot i 'hon-neur du Barreau , dat gne proteger mota Suvrage i Puisse l'ectat de tota Nomstire vivre & respecter te mi en, tantque les justes Loix des Francais ieront