장음표시 사용
131쪽
E MEDIC LIB. CAP. II. De Cibo uom. AEri succedit cibus itemque potus, Uno
nomine dicuntur alimenta vel sicca vel humida, quibus sedamus vel famem vel sitim Fames appetitus est sicci, Sitis humidi, ter cibum refocillantur corporis partes sicciores, per potum humidiores Alimenta quaecunque peros assumpta in ventrem ingeruntur quibus partes corporis nostri nutriuntur, unentur, generantur. De alimentis in genere notanda sunt, Min illorum usurpatione observanda haec pra cepta si Quis ille sit, qui assumit alimentum. Alius enim cibus apponendus quadrato rustico, alius tenero litterato, alius item puero, alius viro alius macilento, alius obesb. Universim cibus desinit esse similis corpori alendo, delicatus delicato selidus solido a Quantitas alimenti nocebet esse major quam ut naturae satis sit i. qu tum commode coquio digeri potest. Huc pertinet ille Hippocratis aphorismus labor, Venus cibus, omnia mediocria, τὸ - ον τὸ πιλ μον Item notabile illud : de citra saturitatem bibe citra ebrietatem. Interdum tamen no nihil dandum est naturae liberaliori seu cibo seu potu , ne nimis tenui victu vires prosternantur, Inprimis itteratis, qui alioquin debilescunt. uuamqua ut Hippocrates habet in aphorismis: His Con-
132쪽
Conducitibus sit repleri cibo quam potu. Hic disputant Medici, sit ne largius coenandum qua prandendum.Nonnulli existimant,quantitatem mensuram Ciborum in caena debere excedere quantitatem prandii. Rectius tamen existimant illi qui docent Copiosius esse prandenduquam coenandum, viris scilicet literatis, qui interstitio illi, inter prandium jamam ob quietem corporis non potuerunt digerere superfluitates, ita ut ad coenam ventriculus iis non siit oppletus, quibus si adhuc copiosior adjungitur cibus, in caena non potest fieri vel bona concoctio vel somnus tranquillus Hinc versus Scholae S
magna Coena stomacho sit maxima poena, Jmide esis sit tibi corna brevis. Avicenna totius diei alimenta dividi iussit in tres partes, deque illis duas assumendas in pradio, unam in coenai 3 Tempus sumendorum a limentorium omnino quoque est observandum. Diogenes quid jubebat divites comedere cum vellent, pauperes cum haberent, sed tamen speciatim eo tempore assumendus est cibus,quo urget appetitus, quacunque tandem diei hora, non in prandio solum aut coena, sed ex ra hoc rempora ene. Si quis vero vel consueverit vel discupiat pluries cornedere , is una vice videat, ne nimis mustum ingerat, Quod ipsum sedulo observant Galli, quibus communiter in more positum est, quotidie accedere adjentaculum,
133쪽
ad prandium, ad merendam ad camam ad collationem, quae fit acoena Pauci tamen sint e bio saepe quidem, sed parum comedendi Deiamque praestat pluries cone lisse, quam rarius neque ii consultum cunt valetudini, qui se adsuefaciunt ut abstineant a cena, semel duntaxat cibum capiant de die. Horum vires tandem necessum est prosterni neque possunt commode aut diu superesse. Ordo insuper non est negligendus, nam maxime interest, qui cibus,quo ordine assumatur. Hic in genere illud notandum, cum quis carnes, pisces, cibosque solidos allumat, tum non una vice omnia solida esse assilumenda. post una vice potum. Sed cibis intermiscendum potum, ut jam comedamus, mox bibamus, juxta illud pra ceptuni Salernitanum: Interprandendumsitfepe, parumque bibendum. Ita enim fiet, ut solidior cibus optime commisceatur cum liquido, i atque unum siua massa quam aptissiima ad , . Huc quoque pertinet ille ordo, qui Jubet i quid praemittenda esse ducis. Disputant quidem inter se Medici super hac re, sed quamquam ex omnibus cibis
ingestis, atque inter se commixtis in ventriculo unum oriatur corpus, tamen vel iccirco dura noerunt praemittenda, quia nimis premunt lassii-gunt parietes ventriculi, quod non fiet, si liquida assumantur prius Regula est Scholae Solerianae Ut vites poenam, de potibus incipe coe H 3 nam.
134쪽
nam Per potum non intelliguntur juscula, quε- admodum perperam existimant commentat res, sedi cere visita, vinum, aliusque liquor, dia viditur, hinc ego existimem adhuc hodie Ἀ-pud nos in Anglia ipsa, omne prandium, entaculum aut caenam auspicari ab haustu crevi- suae vel vini, siquidem hi versus ad regem Angliae sunt scripti a Salernitanis,leste ipsa Schola: Anglorum regiscribit Schola tota a ni. Nimirum vulgus hominum, quia non intelligit causam ait sese praemittere potum quia leberem prius eluere oporteat antequam cibum immittas. Denique huc quoque resurimus illud, quod apud Macrobium disputatur lib. . Saturnaliorum, scilicet cibum multiplicemin varium magis convenire hominii conducere sanitati, quam simplicem si quia natura nostra constat ex multiplicibus, diversissimis partibus, quarum unaquaeq; simile postulat alimentu a quia,
ut medicamenta ad corpus aegrum, ita alimenta ad corpus sanum Medicamenta verti non simplicia altem sunt, sed composita maxime , ria, talia ergo: alimenta esse oportet 3 Non esse credibile primos parentes tam simplici sesesse victuri solas vorasse herbas. Cur enim Deus homini subjecisset volucres caeli, pisces maris.
135쪽
OUemadmodum homo nec asre nec cibis carere potest, sici somno indigetis vigilia. Omnem hominum aetatem vendicant sibi duo haec somnum tigiliam Unde recte Plinius conqueritur,nos duntaxat vivere dimidiam partem vitae nostrae, siquidem vivere sit vigilare, somnus mortis simillimus, adeoque illius frater dictus a Poetis. Ita sane nobiscum agitur, ut bene possit esse perpetuo vigil caret alterna requie durabile non est, itaque n-piens natura introduxit in mundum vicissitudia ne lucis tenebrarum, dierum, noctium, ut de luce vigilaremus, lactionibus nostris i cumberemus, de nocte per quietem somnum
refocillaremus lassas vires corporum nostrorum.
Hinc illud deducitur praeceptum Catholicum: In fanis hominibus somnum debere succedere vigiliis, ut nox diei, somnum esse nocturanum, vigilias diurnas. Cum sole surgente nobis est urgendum Mevigilandum, cum eodem occiduo Mecumbente nobis cubandum, dormiendum. Et sane nox sua quadam natura inviata ad somnum obtenebras, quae impediunt sensuum actiones, ob silentium, quod abstrahitaeongressit negotiis externis, ob frigus, quod pellit calorem versus interiora. Nec enim som
136쪽
nus aliud est,quam privatio sensationum,proveniens a vapore cerebrum occupante. In somniri vigiliarii usu nonnullae sunt observandae regulae.1. Omnis somnus tigilia sint moderata d& jubetaphorismus Hippocratis, antiquus ille Philol. hus κυλῖν ε πω - δίε σιτων μενςi m in λονγ ei Q. Enimvero per immodicum binnum omnes sensus hebescunt, cerebri cingenii vivacitas obruitur,calor nativus sopitur, nec coctio, nec excrementorum expulsio est persecta Sic quoque immodicor vigiliae exhauriunt Spiritus, calorem , corpus exiccant, delirium inducunt, In specie si quis robustus fuerit lene validus, quales sunt rusticiri operarii fabriq; ei satis est dormisse per septem horae spatium Literati, mulieres, debiliores
requirunt novem horas, infantes duodecim vel sedecim.
a Somnus sit de noctu vigiliae de die jurata illud Scholae Salernitanae: Surgit tot epulaismnumfuge meridianum;
Itemque Haec tibi proveniunt exsomno meridiano, Febris, pigrities, capitis dolor, atque citharrus. Habet tamen haec regula suas etiam exceptiones. Non omnis de die semiius malus est, initio enim pueri infantes quam saluberrime dormiunt de die. a viri litterati uenesis debiliores dormiunt quoque de die non sine commodo ob virium restaurationem. 3 Homines
137쪽
E MEDIC LIB. II. rathabitantes in locis calidis, ut Hispania, Italia
Gallii longa consuetudine, bono cum emolumento dormiunt de die. Hec duo tamen erunt notanda in somno meridiano si) Ne fiat prorsus a pradio, sed interlapsa ad minimum sesqui- hora, vel duabus horis . a Ne ultra horam extendatur. 3 Modus dormiendi talis esto, nequis decumbat supinus in dorso, hinc enim omnes humores defluunt versus medullam spini unde obstructiones, incubus, spasmus,4 plurima horrenda mala. Ne quis etiam prono pro ius capite dormiat, ita enim in oculos decumbunt humores, illos obfuscant, neque etiam stans e sedens dormiat, sed commodis simum cito saluberrimum vel peridum itur cubitum decumbere latere dextro , versus auroram mi stro, juxta hunc versiculum: Vessere decumbas dextra scd mane istra. Nam si dextrae incumbamus, simul jecur, lien,
omniaque viscera circumdant ventriculum, u-Vantque coctionem, cor ver liberum fit, nec premitur, quod Oninino fieret, si vespere incumberemus sinistrae, mane vero facta coctione si sinistrae nos imposuerimus, reliquiae humorum facile possent discuti in ventriculo jam libero facto. Locus somni ita se habere debet, ut nec
in radiis solis aut lunae dormiamus,nec locis humidis, neque sine periculo dormitur in strambi aut ipsa terra.
138쪽
ia OPUS C. PHYSIOLOG. CAP. IV.
Hominis vita nec motu carere potest, nec quiete, cita est, quod cum ludas trocho vel pila lusoria jam movetur postmodum quies cunt,scilicet Dii nos quasi pilas homines habent, interdum movemur, interdum quiescimus,motus quies alternatim sibi succedunt. Inprimis vir litteris deditus, necesiecit, ut probe omese vel, quo modulo dc ratione corpus movere aut quiescere debeat. In motu igitur suiete hae erunt observandae regulae si Quantitas, Aphorismus est Hippocratis. Omne nimium naturae inimicum, Ergo motus 'uietis aliqua debet esse mediocritas. Nimius enim motus plus justo calefacit, iccirco spiritus quoque absumit, corpora reddit aridari exsucca, omnem coctionem evertit desturbat, extincto ilicet, disi perdito nativo calore, hominem denique redigit ad miseram macritudinem, debilitatem. Ex adversim Quies immodica omnes animi vires obtunditri stupefacit. Excrementorum prO- Ventum generat, calorem sopit, 'uasi emori facit. Siquis exercitiis aut laboribus indulgere cupiat, is non excedat limites suae naturae, satis est se movere usque ad lenem sudorem classitudinem.
sa Tempus exerciti probe observandum. Unde
139쪽
Unde Aphorismus Hippocratis labores antecedant cibum. Inter laborandum, nec est bibendum, nec comedendum, nec inter comedendum
est laborandum. Proinde pessime sibi consulunt, qui inter epulas attente lectitant vel meditantur, Ita enim omnis Spiritus, calor avocatur a ventriculo ad cor destituit coctionem. Nulla enim est actio, in tota vita,quae tot requirat Spiritus tot absumat quam attenta meditatio S: speculatio. Sic quoque mox a cibo non est exemcendum corpus juxta illum versiiculum: AII caenam stabis, velpassivi mille meabis.
- Nonsit tibi vanum, Mi gere post epulas - Convenit quidem a prandio vel caena levis deambulatio,ut cibus descendat, undique blatur a ventriculo, at validum exercitium non conducit. Illo enim calor dispergitur, concoctio impeditur, vires prosternuntur, sed omne CXercitium antecedat cibum vel procul sequatur cibum, ita enim per praevium moderatum motum suscitatur calor corporis, dispelluntur vapores&humores superflui, excitatur appetitus, totiumque corpus fit vegetum. 3 Qualitas exercitiorum vel motuum est inspicienda, non omnibus omnia conveniunt.
Rusticis mercenariis relinquamus improbos&duros labores Satis est, si gens studiosa se
140쪽
exerceat vel ambulando, navigando in flumine,cquitando, inprimi pila luseria, de cujus lusu utilitate legans opus conseripsit Galenus. Non impedimus etiam, quo minus aliquid tractet delectabiles aut operosas artes mechanicas, Sic quoque lucta, pugillatus, saltatio, si debito tempore , modo adhibeantur, exercitia sunt non insalubria Vitae cingenii ratio,quam quisque tenet prete scribet cuique genus inualitatem exercitiorum.
CAP. V. De Excretis o Retentis.
OV m l am natura ipsa praedita sit vi ex
cernendi, lux superi tua sunt, retinendi, quae sunt natura innata , tamen quoque hic locum habent praecepta tegulae, ut sciat unusquisque modum ordinem, quantitatem , aliasque circumstantia cxcernendorum, retinendorum. Per excreta intelligimus omnia illa,quet in corpore superflua extra illud ejici debent. Retenta sunt, quae debent observari. Excrementorum summa genera haec sunt. i. Foeces alvi urina a Calida exhalatio, sudor&sordes cutis. 3. Peculiaria excrementa capitis, ut sordes aurium, mucus narium,prurigo capitis, limus&saliva oris . . Sanguis semen superfluum. De his singulis notentur hae Regulae. r. Foeces alvi uti irina non detineantur in corpore, ut 'tra