장음표시 사용
111쪽
t Ium apud Aristotelem significat nudam qualitatem, quam alias dicimus humiditatem, Me dicis vero est nomen substantiae denotans vel omne corpus liquidum,seu naturale vel praeternaturale sit, cujus in nobis est proventus, vel illud solum corpus liquidum, quod ex alimentis genitum servit nutritioni, sustentationi pa tium Varia sunt humorum differentiae,quae ad
has classes reduci queunt. Alii sunt naturales, alii praeternaturales isti generantur in constitutione corporis salubriri naturali, suntque causae sanitatis. Hi fiunt causa affectuum praeter naturam proveniunt, cum insalubriter re minus recte corpus habet. Naturalium iterum alii sunt alimentarii, alii excrementitit, illi corpus alunt sustentant, hi corpori nutriendo sunt inutiles, quamquam semper generentur in constitutione naturalium Humores alimentarii sunt Chylus, tota massa sanguine , Excrementitii Pituita' Bilis, Melancholia, scrum, foeces alvi Praeternaturales sunt pituita vitrea, acida bilis aeruginosi, atra bilis , quae lalneum Diaboli dicitur. Qui nostro serviunt proposito, de iis ordine
INter omnes hos humores familiam ducit sa-guis humor seu liquor intra venarum seu arteriarum cavitates contentus. Eius materia est
Chylus,quem ex alimetis formari jam diximus.
112쪽
Nam ut ex elementischylus, ita ex chylo sanguis, ex sanguine semen, ex semine partes, ex partibus animal Chylum vero venae mesaraicae sugendo trahunt ex intestinis, deponunt in venas majores plumque jecur emciens sanguinis tota venarum cohors adjuvante hepatis carne. Nos primi, ter se vim sanguificandi tribuimus ecori, Secundaridiem venis. Forma sanguinis est distincta a Chylori caeteris humoribus,que num animisit,ambigitur.Nos,quamquam non agnoscamus sanguinem animatum, tamen formarii illi concedimus talem , qua admirabiles, stupendos affectus profert. Dupliticem vero ob finem natura sanguinem generat 1 ut nutriat, augeat generetque partes et ut ex illo producantur spiritus Caeterum duae sunt sanguinis differentiar.Alius est venosus,alius a
teriosus Venosus venis continetur, estque a tium propria alimonia, non tantum in homine
jam genito iacto,sedri nondum genito, dum
adhuc in claustris uteri delitescit Amandari enim illic solet a natura, si uterus vacuus est, nec foetu repletus ejicitur menstruatim ex co pore. Sanguis arteriosis proxima est materia Spirituum , multoque calidior sanguine venali spirituum abundatior Ne quis existimet an guinem esse corpus homogeneum,velut alimcnta, quibus vescimur, magna constant partium
diversitate. Ita quoque Chyli substantia non in uniusmodi. Ita nec quoque sanguis ipse est similaris, aut undiquaq; ejusdem substantiae,quamquam
113쪽
ET MEDIC LIB. I. s quam primo aspectu judicio oculorum talis esse videatur Lac quod nihil est aliud, quam sanguis praeter naturae lusum dealbatusj lac, inqua
primo intuitu videtur homogeneum esse, tamenii probe inspicias, constat tribus distinctis substantus: Sulphure, Sale, Mercurio. Sulphur est butyrum, Sal est caseus,Mercurius est serum vel liquor. Ad eundem modum sanguis componitur quatu' diversis particulis, quas nomine humorum Philosophi silent significare: Suntque pituita, Sanguis stricte dictus, bilis, Melancholia His additur, serum seu liquor, qui caeterorum est vehiculum. Eos quatuor humores simiales dicunt Philosophi nostri quatuor anni temporibus : Ut sanguis qui calidus est lumidus spondeat veri Bilis quae calida est icca aestati Pituita quae frigida&humida Autumno, Melancholia frigida licca hyemi. De Pituita.
D tuita tria apud Medicos, Philosophos sma gnificato portionem sanguinis frigidiusculam in venis asservatam , qua aluntur partes corporis frigidiores a Humorem excrementitium frigidum, lentum in ventriculo, intestinis genitum atque ineptum penitus ad alimoniam sani corporis 3 . Humorem praeternaturalem, salsum, acidum, pituitosum, qui solet es-le genitor multarum egritudinum. Elegantiores Medicorum vocant has species tres pituitam G alimen
114쪽
alimentariam, Excrementitiam iraeternaturalem seu morbosam Pituita alimentaria,aut ut
dicam rectius, sanguinis portio rigidior proportione respondens pituitet, gignitur ibi ubi tota sanguinis massa in venis scilicet jecore gigniturque ex chili portione frigidiori cri
diori, Haec successu temporis maccedente calore ulterius potest coqui in Dersectiorem sanguinem elaborari. Excremetitia pituita de ipsa quidem naturalis est, quippe proveniens in homi
nibus optime sanis ex naturae quadam necessita te non minus quam vel urina vel keces alvi, verumtamen , quamdiu bene habet corpus nutritioni non servit, nisi forte hanc urgente maXima inedia. Locus in quo primulum generatur, est ventriculus, atque intestina, quorum parietibus illa adhaerescit lubricam reddit illorum cavitatem, Postmodum vero cum alvi recrementis Hicitur. Dixi urgente fame penuria alimentorum, Hanc pituitam alioquin inutilem a calore nativo paulatim coqui converti in succum dis inguinem corporis Ubi enim defit id quod laudabile est, a greditur natura etiam id quod minus est laudabile, ut seipsem conservet ab internecione tueatur si qui sunt homines, qui valde oppletum habent ventriculum, intestina hujusmodi pituitam hi diutissime famem tolerare possunt, nec appetunt cibos. Exempla ubivis obvia sunt illorum,qui a cibis abstinuerunt por nses imo ann0s integros Hujus pituitae
115쪽
excrementitiae aliqua portio vi caloris in abdomine vigentis mutatur in vaporem attollitur an cerebrum, atque ibi frigore concrescit iterum in quo rem queum, qui cum qualitate irar- lentia sua molestus sit cerebro ejicitur per po- ros meatus foramina capitis Hinc lacrymae Oculorum, hinc mucus narium , hinc sputum lativa oris, Lacrymarum materia quamquam nonnullis credatur esse serum, imo cum an ii ne per Venas in caput delatum. Ego tamen existimem non esse solum serum, sed, aliquam pituitos vaporis in caput evecti portionem aci in profluunt tam in moest itudine animi, quam in laetitia, In moerore quidem cum cor dicerebrum comprimuntur exprimitur limpidissimus ille liquor ex oculis no aliter, quam si spongiam madcfactam manu compresseris. In hilari tate eadem membra dilatantur atque ita iuuere sinunt contentum liquorem lacrymabilem. in quoque aliae nonnullae lacrymarum causae. Muliercules nim plorare possunt ad animi arbitrium, auxta illud ovidianum: serent oculos erudieres .
. tam ius sua Terenti in Eunucho, Hec ver-
ba una falsa lacrymula, quam oculos misere terendo vi Ii expresserit restinguet, Haud aliter caepae proliciunt lacrymas non tamen comestae, sed sit comedentis halitus transmittatur ad ocu
los alterius Bias Philosophus sertur aliquando G a dixisse
116쪽
tam caepas comesse, quo emo docti intestigunt illi esse mandatum, ut lacrymaretur Sunt enim caepae causae lacrymarum, quia halitum acrem calidum emittunt,qui oculos vellicat, qua eandem causam lacrymas excutiant, Raphanus marinus, sinapi quam Plautus sceleratam vocat, quia plorare acit, ut oculi sint lacrymantes .EM perimur quoque a nimio solis splendore, a soconimis hiculento, itemque a continua MindefeNsa intuitione lacrymas prolici, dissipatis scilicet Spiritibus iiivis, oculo imbecilliore red
Sputum Taliva in ore colliguntur Miciuntur expuendo, non vero disserunt, quia sputum habet spumam ob variam jugem agitationem seu respirationem Saliva vero magis seque est. Non tantum a cerebro descendunt, quemadmodum videmus eos, qui catharris obnoxii sunt crebro expuere, sedi ex ventriculo,
ita solent tyatismo laborare hi qui ventriculum habent oppletum pituitosis humoribus Mucus cst lenta illa pituita, quae in naribus colligitur, acquirit vero hunc lentorem mora temporis coctione Pergo ad pituitam praeternaturalem. Illius quatuor sunt genera: Vitrea,Gypsea,aquea& salse Vitrea est similis stro fuso tenax admodumi lenta de frigidiis imasoboles summae cruditatis frigoris, haec generata primum ventricillo agglutinat sese ad parietes intestino-rtim, producit dolores holicos Gypsea pi-
117쪽
E MEDIC LIB. I. Tortuita improprie humor est, nec enim fluit, aut liquiditate pollet, quod proprium est humorum, scd instar lapidis concreta est, non absimili gy
pso aut cretae. Haec reperiri solet in articulis causa fieri nodosae podagrae Pituita acida vapore quodam pollet, provenitque in ventriculo, quam dum vellicat,excitat famem caninam Pituita denique salsa magna ex parte in capit provenit, causaq; fit catharriri plurimarum defluxionum, quae modo in os modo in oculos, modo in pulmones decumbit, quas parte arrodendo exulcerat, unde plitisis, quae nihil aliud est, quam ulcus pulmonum. Hactenus de pituita, pergimus ad Bilem, quascut humores caeteros, triplicem constituimus, Alimentariam, Excrementitiam iraeternaturalem. Bilis alimentaria est subtilior,tenuior,calidior siccior sanguinis particula, non amara, non crodens, ut bilis excrementitia, sed nonnia hil habens, quamquam parum dulcedinis. Quia bilis alimentaria nutrit certas corporis partes ut pulmones. Quicquid vero nutrit, id dulce est, cum nihil amarum nutriat, necesse est,bilem hac aliquo modo esse dulcem, underi improprie bilis dicitur, cum potius vocanda sit pars sanguinis bilios, neque quisquam in pulmonum carne deprehenderit saporem amarum, cum tamen apud omnes in concesso consesso est pulmones nutriri sanguine bilioso. Neque pulmones solum sed Malias corporis particulas Gignitur enim ex Chili parte calidioriri sicciori. Et per 3 venas
118쪽
venas in universum corpus diducitur. Bilis e crementitia est, quae in jecore a sanguine separata, utpote nutritioni inutilis in vesicuum propriam jecori adnatam detruditur, non quidem attracta a vesicula, ut multi existimant, sed partim pulsa a jecore lenis, partim innata gravitate illuc ruens, haec si intercludatur,ta, quominus possit ire in vesiculam, obstructis scilicet venis, permixta sanguini in totum corpus deducitur, atque illud inquinat lurido, inamoeno flavo colore, qui flectus, Ictericia dicitur. Si spectemus qualitates jus insigniter est amara, omnium humiditatum naturalium calidissima siccissima potestate intellige isticacitate, quemadmodum vinum Hispanicum, siccum diacimus, nam actu ipso humidaist fluit Usum quidem non pro stat corpori in nutriendo, neq;
tamen prorsus est inutilis Enimvero per certos quosdam canales ex vesicula sua in intestina dilabitur, F aque virtute sua abstergente liberat animia pituita, deinde eadem acredine de ama re suo irritat ad excretionem oecum quibus laaec ipsa bilis commixta colorem conciliat fi um psaque tandem cum oecibus excernit e tra corpus Bilis piraternaturalis non pulla in corpore, nisi male constituto, cum illud declinata perfectione integra valetudinis. Haec generatur vel ex bile excrementitia, vel immediate ex nutrimetitis corporis, atque ejus quatuor species constituunt Philosophi.Vitellinam, porracinam,
aeruginosum, glastuam Bilis vitellina similis est vitellis
119쪽
vitellis ovoru tum colore tum consistantia Po racea jam non amplius flava est, sed aliquanto viridior. Eruginosa similis est aerugini, Glastea denique imilis herbae glasto, i insignita virore nigricantiore Inter has quae magis recedit a Flavedine, illa pestilentior est Melancholia te restrior, crassior, frigidior, nigricantior sanguinis portio est, foecique vini respondet, non quidem quoad usum, sed quoad consistentiam. Hacati dem ut caeteros humores constituimus triplicem Alimentariam, Excrementitiam, praeternaturalem. Alimentaria est particula massar
sanguineae, nutriens partes terrestriores Excre
mentitia in liene separata a reliquo sanguine, quia non magnae copiae, multo minor bile flava, iccirco non postulavit proprium receptaculum, ut nec pituita nam qui lienem constituunt receptaculum Melancholie illi alibi a nobis sunt refutati sed ex liciae Perias breve derivatur in
ventriculum, vel etiam in intestinum rectum, Mexinde per hae mori hoides statis temporibus ejicitur, ut ita hamaorrhoides sint quasi menstruumvirorum seu illuxus vel purgatio Melancholiar excrementitiae, Altera in ventriculo ariditate sua stimulat de irrita ventriculum ad appetentiam, unde censetur, irritamentum famis, quo ossicio postquam defuncta est, una cum foecibus ejicitur extra corpus Atque hinc videmus e
crementa alvi saepe esse nigra. Quod vero appotentiam incitet Melancholia ariditate sua, illius exemplum habemus in coquis acetariis, qui
120쪽
languentem stomachum assolent irritares reducere ad appetentiam. Melancholia praeternaturalis, qualitate essectibus dister a caeteris duabus speciebus. Acerrima enim est, acidissima lumina rodendi vi pr*dita, ita ut non tamen exulceret partes corporis, quas contingit, veru metiam si ejiciatur e corpore, odore nocuo facile posset comprebedi. Ejus est eruis in corporibus nostris stupendi sunt, vehementissimi, hic ipse est humor qui quartanam Febrem, qui cancrum, cirros, horrendosque alios affectus producit, inprimis autem causa est morbi atra bilarii, ita enim viriliterati vocant delirium ab atra bile exortum, quo homines insanire mens de sua integritate deturbari solet, nimirum quemadmodum nebu- De solis splendorem obscurant, intervertunt ejus radios,ita humor hic tenebricosus atque ejus Obscuri vapores montem obnubilant faciuntque ne ea possit suo fungi munere. Hinc videmus Melacbolicos mira sibi fingere .mnia, alii item putant se conversos in lusciniam deflerealem alios videmus sibi imaginari, vel caput nullum esse vel levissimum,alios prenongum nasum c. Hoc illud est, quod olim monuimus intractatione Temperamentorum, quod Galenus proprio opere demonstravit in Aristotele, Hippocrate, aliisque antiquioribus, quod animi dotes sequantur temperamentum corporis,Nam si ingenium potest debilitari, nati prorsus auserrio malam cerebri constitutionem, quid ni etiam