De seditionibus per veram doctrinam numquam obortis Joseph Zappulla

11쪽

Ut rite, igitur, progredi possimus, perpendamus, Primum, an Phrsici suamet doetrina ad optandas pro-ersandasque politi eas conversiones incitentur . Equidem, nullum ex iis Statui periculum impendere, eosque publicae securitati conservandae opportuniores fortasse quam Naturae imitatores esse censeo. Nemo est qui ignoret maleriam, quaecumque ea sit, tam quae vita iet sensu gaudet, quam quae vel alterutro vel utroque earet, nec non leges, quibus eam parere Natura jussit , id esse in quo eorum scientia versetur. Quod , Vero, eos ad hujuscemodi contemplationes inducit aut veri amor esse potest, aut aviditas quaedam cognOseendi et explicandi quae et in nobis et circa nos videmus accidero. Undenam, quaeso, aliud ullum studium .haurietur quod hominem a politicis animadversionibus magis amoveat' Si, enim, in vitae tam moralis quam ei vilis cursu unusquisque sequitur eas quas sibi proponit normas, quis, tandem, erit philosopho huic vivendi modus cui nullae prorsus o sua scientia depromptae suppetere possunt ' Quapropter id assirmare non dubito nullam pi, quatenus Physicae Naturae cont0mpla tor est, incitamentum dari, neque ut so ac modet, neque ut obstet societatis, cujus est particeps , ordini

servando.

Perspieuitas, porro, illa et evid0nlia, quam in materiae eonsideratione invenit, et qua tantopere delectatur, effleit ut quamlibet fastidiat moralem investigationem. In his, enim, raro admodum occurrunt quae sensuum, quibus se referre diligit, potestati submissa

12쪽

sint: raro quorum explicatio dubitatione careat; raro quae constantem ali linui causam, ad quam plura reduci possint, demutastrent, quum moralis rerum ordo is sit qui rebus, suapte natura, eritati obnoxiis, constet; raro , denique , sententia ulla ex lat quae adeo essati loco haberi possit ut innumeras exceptiones et quasi vicissitudines non patiatur , undo sit ut numquam in moralibus investigationibus auream illam et venustam simplicitatem inveni ra fas sit quae in phr- sicis numquam deesso videtur. Innocens sΥderum, animalium, vegetabilium, sossilium investigator lune, tantum, se publicis rebus gaudet immiscuri quum vel utilibus promovendis Artibus, Vel patriae, ab hoste tutandae, advocetur. Syracusas appollo quae . et imperanio II lorono et iterum liberae , nullum Archimede vel utiliorem civem vel magis validum defensorem sunt Oxpertae . Quae vero

utilitas, mo Herculei quae defensiol Si Mechanicorum valida scientia innumera populo beneficia contulisseeonstat, quid de eo dieondum est quem ejusdem repertorem, et quasi patrem suisso compertum est Archimedi agricolae cochloam dubent, in qua proclivitas eadem quam cadendo habet aqua suis go videtur ad ipsam extollendam , quacumque vel irrigandis agris

vel armentorum sili restingitendae utilis esse possit. Ei trochleas mobiles earumque glomeramina artes sa-hriles debent. Et machinam nautae, qua exhauriendis aquis e navium sentina tamdiu usi sunt, nec non ingeniosissimam illam sphaeram, caelestium corporum mO-

13쪽

tui declarando aptissimam, debent. Et rex ipso Uiero II. so debere professus est quod paucorum auxilio

servorum navem illam suam, quamquam immensam,

in mare agere potuerit. Ei , denique , patria laudes maximas debuit eo quod et diu et summa cum glo ria Romanis, quibus universi terrarum orbis imperium Fata servabant, resistere valuit. Omitto innumera 3-lia queis et do hominum facultatibus et de civibus, Praesertim suis, optime meruit. Liceat tantum doctissimi Leibnil git de eo loquentis sententiam, illi parem Quintiliani pro Cicerono, adducere : Qui Archimedemit selliget summorum virorum inventa pareius mirabiιur. Atque, ut suae laudes nostrae quoque aetatis PhIsi-gis non desint, ex his quorum tantam habemus copiam salis erit unius num sordii nomen in memoriam revocare. Summus iste vir, qui, solici quodam Philosophiae sato , in lucem editus dici potest , Americana patria

sponte extorris , nimiae ergo fidelitatis in eos principes, quos cives sui detractabant, benigne ab optimo Primo Bavariae Rugo exceptus est. Non ita pridem Monachium, quam novam sibi patriam elegit, ingressus , novo quodam pietatis exemplo docti inam suam egenis levandis sacraro statuit , et mirifico votis respondere visus est patris potius quam Regis , o quo sibi commissum suorat istud quo sanctius, eo Regum ae doctorum hominum curis dignius officium. Desinant. igitur, boni viri a Physicae cultoribus impudimentu in aliquod publieae securitati metuere. Simpli--cissilua ut benigna eorum vola sunt quantum ipsa Na-

14쪽

tura, cuius interpretes dici morentur. II c unum laborant ut, quam tum fieri potest, Naturam ipsam homini subjiciant, eam pro hominibus pugnari , eorum bono uberiorem set operosiorem fieri compsellant. Nec aliud , veluti pulchrarum Artium et Litterarum cultores, de quibus jam salis sumus superque loculi, ab iis quibus parent implorant rii si ut per eos studia . quibus ineumbunt, lulamen atque incrementum, utiliora invenia subsidium , Academiae ei pTmnasia patrocinium oblineant. Equidem felicissimam censeo fore societatem quae hujusmodi civibus redundet. Si, enim,

iidem votorum compotes suorum effecti sint, non mediocre indo publieae prospori tali augmentum additum suisso manifesto ali parubit.

Seelio III. Omnia quae o doctri ita fluere, et publicis rebus impendere possunt perieula ad unum illum redigi vidomus doctorum hominum coetum , qui Moralis Philosophiae studio operam navat. Sunt hi quilibet vel totam, vel aliqlia ex parte hominum indolem intimo eo-gnoscendam suscipiunt , undo quae ejusdem sit ilo tinnatio, quod jura, quae, vicissimi officia deducere, sta luere, patefacere conantur, idque prestant investigando quaecum qi Ist eum, Vel privatim, vel publice, respiciant, prout vel ex singulorum hominum interna pariter aeexterna , vel ex nationum historia appareat. Eadem

ipsa Moralis Philosophiae desinitio nos, quodammodo,

15쪽

monet quantum in ea hominum dispii talioni concessum esse debeat, litanto lite dubio laborare possint plurima

quae per stam nobis, et dit in ostrari, et praeeipi videntur. II in g, tanta seni 'ntiarum, et praecepto rom Varistias. Hinc . tanta diversitas in ipsa' hominum vivendirali 0 ne, qui diversis, in circo, normis uno licet eodem. quo tempore, ot loco reci possunt.

Quomodo, orgo, propositae quaestioni in eo quod ad Morolus attinet Philosophos sa lis sacere dabitur Ini eaost via, uniu3 cujusque sententias indagandi. Nequo ni in seni per Philosophorum doctrina publieae saluti persecto conῆona, nec ubique suit, qii in imo nonnun-q Dm tot nostris, praesertim , lemporibusti absonam Prorsus quam plurimi prosilentur osso insidiari nullo modo possum. Λe videant Philosophiae adversarii quam ingenuo cum iis agere velim, qui sponte eas tam veterum, quam recentiorum Philosophorum opiniones de Republica costilii enda summatim recensere Velim, qllae

perniciosae , et periculo non omnino vacantes et croduntur et sunt. Inde, enim, dabitur m 'am litano lateque sententiam asseri re quae non ea Pst ut sempor,

et ubique suam et docti ina suadente, homines qui capollent ad amploetendum fovendumque illum sub quo degunt roi publicae statum incitentur. Contra, enim ,

censeo nonnumquam . sed rarius quam adversarii putoni. res in contrarium vertere idque hominum non

Philosophiae culpa contingero. Ae, primum, de Pylli agora suisque asseclis sermo habendus. Aculo hic ingenio praeditus, Philosophiam, di

16쪽

vino prorgiag consilio, hominibus erudiendis, et educandis applicaro statuit. Diu in EgFpto, regione tunc omnium cultissimi , moratus , nihi omiserat ut singula quae ad Sacerdotes, penes quos gentis illius regimen erat , perlinorent plenius disceret, itemquo Λrithmetieae, qua maxime delectabatur, quasi calculo subjiceret quoscumque inde esseclus in populi culturam manavissent. Indo, accidit ut sinom longe nobiliorem, et humano generi magis utilem sibi proponere Isus est, non Sacerdotum, ut in AEgypto, sed Philo Sophorum convenium statuens, primum in Magna Grae-oesia, deinde ubi talitum dem prestandi pateret occasio. Atque hi porro postquam mutua eonsuetudine et coabitatione invicem erudiri et multores emici potuisSent, eo incumbere debebant ut, si quando sese sors Osserret, politicam nationum constitutionem, leges, instituta ita temperarent ut civilis societbs purior indu fieret ac felicior. Dolendum sano est eo quod non singula quae tanto operi complendo conducere ratus erat Pythagoras ad nos usque pervcnerint. Quae tamen scimus tanta sunt ut et consilii sui vastitas , ut quam integra monte eidem exequendo laboraverit argui ap- primo possit, licet ejus conamina in selicissimo exilii clausa suisso notissimum sit. Contendubat autem Pythagoras harmoniam quamdam inesse universo terrarum orbi, a qua dissonum hominum genus es Se nefas sit, ita ut homines non solum interioribus animi motibus , Sed corporeis quoque actibus , et mutuis illis inculis, queis homini homo, gens genti adnectitur ,

17쪽

universali huic harmoniae servandae et augendae inservire dubeant. Simplex haec et brevis nrrratio suntieti, ni fallor , tanti hominis, Suorum quo asseclarum memoriae et consilio ab omni injuria vindicandis . Ecquid . enim, orat Pythagυ reorum osticium nisi -- iorem reddoro rei publicae conditionem, Servata tamen ejusdom forma utrumque vel Unius vel Plurium auctoritate gubernaretur Non eis erat spia filio dono testato, Sed de modo, quo haec Sapienter et hominis dignitati convenienter posset exerceri. Qui, enim, aliter, Numam, quamvis Rugem, Pythagorae discipulum esse potuisso credidissent tot ex veteribus queis

plura quam nobis de PT thagora, ejus institutis at iuudoctrina comperta orant Τ Quis de Pythagoreis, ergo, queri potuisset nisi aut qui potestate qua munitus erat abuti vollet, aut is ii cives suos, qui populari tunc in uagii a Graecia gubernatione utebantur, in servitutem redigere optaret ' Caelorum, Pythagorei nil aliud sibi assumebant nisi rei publicae formam , qllaeeumque ea demum ossui; cum recta ac necessaria populi liber tuto, Leges cum Philosophia , obedientiam cum

justiιia conditiare ; nil aliud optabant nisi felices qui

regerentur, Sapientes qui regerent fore. Huic uni, denique . studebant ut res publica familiam quamdam prae so ferret in qua magistratus potris munere, sub-dili vero filiorum sungerentur ossicio. Aliquid, nune, de Platone dicendum est, quem se cundum Graecos inter Plii losophos scimus de Politi eis ex professo disseruisse. Ea fuit divini hujus viri mens

18쪽

ut par Plii tophiam varia et innumera hominum vitia et mala in ipsa corum origin 3 deprehendi et evelli

possint, ad virtutem enim homines a teneris , ut ita dicam , unguiculis informari , ut talem, inde, gubernationis formam induero voluisset cui sola virtus basis esse , quodammodo , videretur . Equidem . reor

Pythagaruorum exemplum incitamentum Platoni praebere potuisse ad talo iniendum consilium. Quoties , enim, propositum aliquod aliorum hominum , laudabile quamvis , videmus infaustum sortiri exitum , id quadam eorumdem culpa vel inconsiderantia conligisse libenter existimamus, et meliora habiturum sata putamus si, indu quidquid vitii irrepserit rito expungatur l Nulla itaque sibi publica munia , licet pluries

oblata, censuit obeunda, neque enim populari gubernationi , quae tum Athenis vigebat, insidelis , nec eidem , ut polo quam omnium pessimam existimabat , serviro volebat. Inde, accidit patriae legum et civium corruptione nauSeatus, otio, cui pro lubitu indulgere poterat, utens, consilium caeperit Rempublicam quamdam describendi , cujus Constitutio et Leges optimo sint quem sibi proposuerant responderent. Nec minus operi huic , explendo fortasse induci potuit attenta quadam consideratione liabita tot, quas perlustraverat regio uum, et SIracusarum, praesertim, quas ter, DiOnysiis imperantibus, adiit. Quos vero haedo ro libros scripsit in Dialogos distribuit, iisdem quo de Republimseu Da Iusto titulum adduxit, ex quibus totam ejus poli licam haurire doctrinam licet. Quod ad nos alii

19쪽

net hoc tantum scire satis est, Platoni nempa nullam aliam Reipublicae probatam esse formam nisi quae et Populari ot Regia simul auctoritate ut iretur. Quid indu Platonicusne idcirco Philosophus caeteris omnibus gubernationum generibus insensus erit quod magistri sui typo dissormia senserit ' Minime vero. Talem, enim, Plato populum sors vult, quem gubernatio ab ipso proposita deceat. qui sapientum conventus potius dici possit. Qua propter , Philosophi pene

omnes tum Veterum, quam recentiorum antatum Platonis consilium somnium nuncupare non dubitarunt,

quippo quod tot Platones quoi homines dari posse ,

recis, negent. Utinam . igitur, ea sit aliquando humana conditio ut Platonis doctrina rei publicae tra-quillitati in perieulum venire possiti Superest o veteribus Graeciae Philosophis unus Α-ristoteles, cujus politica doctrina sit a nobis perpendenda. Hanc, quidem, adeo parum timori incutiendo aptam credimus, quo dociliorem ubique Aristotelem, dum viveret, suisse scimus. Stagyrae, Regi tune ua-eedoniae Subditae , natus , per modios Graeeiae liberae populos adultus , aliquantulum in regia vixit obscuri cujusdam tyranni, cujus filiam uxorem duxit , donec Philippus Alexandrum erudiendum ei tradidit. Atqui, nulli ex iis, sub quorum dominio moratus ost, in Visus , nulli ambiguae fidei suspectus suit, ita ut post mortem quoque Alexandri, cui carissimus fuerat, quotquot ei invidia hostes paraverat de hoc uno calumniari

ausi sint quod divinos honores conjugi suae Pithaidi ,

20쪽

pri lem vita hinc lae, tribuendos censuisset. et sacrificiorum n garet apud Deos emicaciam. Nemo ex iis ita fuit audax ut per cum publicam quietem vel minimo perturbatam fuisse assereret. Triplicem, quidem, ipso simpliciorum rerum publicarum statum , uti et ea loris placuit esse posse admittit, quae nempe vel Unus, Vel Paucorum, vel omnium civium voluntate regantur, praeterea linam quamque modi sicare posse contundit, prout liberior . vel servilior sit civium conditio, demum ex iisdem formis plures in unam constare posso statuit, ad hoc ut mixtum quid, indo, exoria lur . Atquo omnia ita considerat ut quid unicuique boni , quid mali insit plane recenseat, donee pro earci publicae maximo complicata forma constare doctarat, quae auctoritatem partim Begi, uagnatibus par lim, reliqua Populo concedit. Si Peripatolicorum doetrina vix cui solitario homini , et longo ab aliorum eomunione vitam agenti socommendat eam ejus partem, quae . do politicis dicit, nulli prorsus sueum sacere posse salondum est. Quis, enim, ignorat eam quam nobis Aristololes proponit Rei. publicae formam nullius prorsus civium ordinis votis satisfacere posse' Ηine. Rex Regiis insignitus honoribus, et Senatorius ordo, ad quae m non nisi divitiis, vel avita nobilitate pollentibus aditus patet, quamlibi t destruit naturalis aequali tutis speciem qua multi ludo possit illudi. Inde, Rex ipse liaede ditariam hane

plueo mim hominum, eorumque opulentissimorum auctoritatem vereatur, praeter quam publica sinit secu-