De seditionibus per veram doctrinam numquam obortis Joseph Zappulla

31쪽

li, nec lai tamen culti, qui ejus jugo submissi suerunt. .

Interim vero Graecum imperium, uniea illa regio , quam adhuc litterae, et artes humaniores honestarent, inconcussum perstitit Ferrea Longobardorum gens, ferocissimi, Un . incultiores ipsae barbararum tribus, eritis , quibusdam rudioris plans, non tamen minus emicacis, Philosophiae

numquam carentes, Sua vota, et consuetudinos iisdem

conformando , ob ipsorum influxum in tenabricosam Italiam essugam noctem Staluum Mutationes Litteris non tribui claro probant. Inaudita civilium vicum series, hae Rugulorum tyrannide, illae ridicula quadam Germanorum Imperatorum vanitate qua dominari absque ullo stabili copiarum praesidio praesumpserant, Undecimo et Duodecimo vertentibus Saeculis, Italiam ita dividit ut plures inde Respublicae, et plura emerserint Regna Primae quidem diu agitari visae sunt incertae ne pau- eorum Pn omnium voluntate regi deberent , alterae vero contendere non de Unius dominationes, sed de domini delectu. Publicis Conversionibus Saeculum Deci- Inamquartum, Litteris, ac Philosophia ab interitu vindicatis, inducias statuit quae viam quodammodo Stra vore interiori illi concordiae quae, aureo Leonis Decimi aevo ad finem vergente, omnia composuit. . Anglia ex una inalteram turbulentiam incidit, saepoinnovari, saepe variari rerum publicarum ordinem sentit, civium animos in partes dividi modo de sacris , modo politicis de causis, nullam tamen subiit conγοr-

32쪽

sionom, postremis hisce duobus saeculis praeaclorum. Helvetia . diu Austriaca passa vincla, Proconsolum, demum, esse ratae tyrannidi indocilis, jugum dc tracta roausa est et tot fieri laederatas Respublicas quot antea Provincias habuerat jussit , paucis agricolis dueibus . Dania , et Suecia saepe regiminis sui formam immutari genserunt. polentissimis exagitatae factionibus, quae captivae plebis barbarie, et Regias auctoritalis infirmitate abuti nunquam cessabant. Utraque vero stabilitatem , qua nunc gaudent. Unius ex suis Begibus , Christiani nempe et Guglaxi Adolphi . virtuti et prudentiae acceptam referre debent , qui tamen parere eam valuere plebejorum amore beneficiis sibi devinclo , et eorumdem ingenia humanioribus disciplinis expolito.

Batavi liberi fiunt, intoleranda Philippi Secundi Regis auctoritate pessumdata, qui, vi potius quam ratione adhibita, avitum cultum jam prorsus abolitum in ea imperii sui parto restituere conabalur ; atqui hi nil aliud quam piscatorum manus diei poterant.

Posteriores subiere hi quidem turbulentias , non tamen doctrina cogente, vel suadente, sed supremi siti Magistratus exlegem ambitionem in dies crescentem eompescendi studio. Seditio modo Lusitaniam , modo Hungariam, modo Poloniam, modo Borumiam invasit. Verum ex his prima contermini populi, a quo domita suerat, iugum delestans, celerae Magnatum supra Regiam auctoritato in extollΡndi cupidae haec ausae sunt.

Quid his cum Philosophia comune esse poterat ' Quid,

33쪽

Coloniae , quas ultra Oceanum Anglia habebat , libertatem celeberrima quadam nostris perio diebus

rerum conversionB adipi Seuntur, nec omnibus suis ducibus Philosophi nomen ost abnegandum, sed injuria repellendae, et avara Europeorum concilia sibi damnosissima irrita faciendi studium tanto opori auspiciosuit.

Quid plura Vidimus heul nos ipsi, vidimus, Galliam, et post eam Bataviam, Italiam. Helvetiam, et

ex parte Germaniam civili tumultu misceri, et cruentari. Licentia et furore sacra legum vincula solvi , aras destrui, naturam conculcari . Equidem neseio anilominus alio usquam tempore vel crudeliores, vel insaniores se magis praebuerint. Oportuit ut Dei optumi Maxumi providontia, si ita loqui fas est . thesauros suos quodammodo exhauriret ut in Homine Uno summis vitiis atque virtutibus summis praedito tot ac tanta conjungeret queis et seditionibus finis ossa et damna reparari et malorum memoria lunc deleri possent. Proh dolori quidni propria haec nobis dona suore' Cur tam pulchris ejus inceptis tam dispar exitus suit ' Cur nec Galliae qui eam regeret avito jure redditus est, nec caeterae Europae sui mot dominatio relicta' Prima tamen ultimis discordia fuisse salendum est, eaque talia quae nulli non sint probanda, dummodo vile assentationis studium seponamus.

34쪽

Absoluto. ut ita dicam, celebriorum Publicarum Cou- Versionum compendio, per quod nobis patuit illas sina doctrinae lamite paratas suisse, satis liquet: nonnisi nostris hisce temporibus doetos homines rei publicas

statui invertendo laborasse , non adeo tamen emicaciter ut a nonnullis gratis asseritur, nec pleno eorum

dem concursu.

Etenim, quod mirifice ad rem nostram lacit quotus quisque tumultuantium, qui philosophos so jactabant

tam sacro dignus nomine censendus erat' Plurimos profecto ex iis loquela quadam philosophica balbutiro audivimus verba quaedam, queis nihil augustius, nihil definitu disseilius assiduo usurpantes, hominum modo jus, modo naturalem aequalitatem, civilem libertatem modo, modo aequam potentiae distributionem, modo aequilibrium a uetoritatis inter eos quorum est leges, vel serre, vel executioni mandare, vel dijudicare, alia quo his similia, incessanter, conelamantes. Itans vero satis est altisonis uti vocabulis ut Philosophus quis et habeatur et sit' Quam pauci ex iis veram libertatem, eamque juris qua decet paritatem exquirebant i Li- contiam plures, Magnatum divitias, pubblica munia , aliorum oppressionem , sui ulevationem adpetebant lΝotine ipsi novimus tanta popularitatis ostentatione agnomina illa quae auctoritatem quamdam natalitio juro concedere videntur primum proscripta, deind0, raro levitatis exemplo, restituta' Nonne equestres honores

35쪽

primum abolitos , dum aliis cederent, postea vero . eum sibi decori soro putarent, ab aevi nostri resormatoribus amplexos ipsi derisimus' Nonne, demum, Begiam auctoritatem euitis vel solum nomen honori primum fuerat, mox vidimus Asiaco luxu . excubiis innumeris, assentatoriis nominibus. cultu pene divino

muniri, et exornari Quod est, igitur, delirium si haec Philosophia est' Aut, igitur, ii qui suo nomine res publicas turbaro sunt ausi nihil minus sus re quhm Philosophi, aut, si tales reapse suere , longe alio quam Philosophiae studio, et amoro ad ea peragenda incitatos fuisse latendum est. Quoniam vero humani nihil a Philosopho alienum esse puto , mirandum non e Stquod doctrinam praetexentes ambitioni ipsi suae servire potuerint. Verum, agedum, putasne lare hanc naturalem ho minis conditionem, qui sua ipsa doctrina su purbiens, qua prae iis quoquo eminet queis subditus est, eOrumdem imperium detractaria, et habenas quibus invitus regitur ad se trahere conetur Minime vero . Quicumque enim vel medioeri excellat doctrina igno- raro nequit rei publicae administrandae arte quadam peculiari opus esse , quae nonnisi diuturno exercitio ac tyrocinio quodam praehabito bene vertat, doctissimo cuiquo et rei publicae gubernaculum nondum experto nonnisi normas quasdam suppetere, easque idem ipsi fore, quod nautica pyxis nupero navis rectori, qui primum in turbulentissimi maris tempestates incidat.

Adde vitum illud beatissimum, quo ita privato in suo

36쪽

ar recessu gaildot, ut flores ac lemnisci queis ambitionis victimas ornari videt, minime sibi faciendi jure videantur. Neque ipsum fugit, praeterea , Veram gloriam , quam, avidissime, exquirit, non illi tribui euius nomen pluribus sit pertimescendum, sed cui majus sincertus

quo obsequium ab aliorum animis, sponto, concedatur. et in tanta humanarum cupiditatum ac opinionum varietate impossibilo fore ut unanimi assensu qui nobis parent nostra probent. Quia, imo, neminem latero potest invidiam iam maxime in nos impetum facturam, cum nos magis in propatulo, ac minus privatae conditionis latibulis absconditos visura sit, adeoque umbram, ut ita dicam, potius solii Rogalis, quam apicemosso adpetendam. Neque id gratis per nos asseri

credendum est. Quae enim asseruimus relate ad naturalem cultiorum hominum euicumque regiminis sormae docilitatem Pysistrati et Periclis, Hieronis, et Alexandri, Augusti, et Leonis , Lodo vici, ae Friderici 'historiae per eos, qui illis perluxere temporibus confirmant. Denique, id meminerimus necesse est, umbis minimo do Graeculis quibusdam sermonem esse, qui in coelum, si jusseris, ibunt, Iuven. lnon de iis qui, indebito licet, plurimum sibi arrogant, 'stid de iis quorum fama rarior doctrina reapss ae exquia sita conjuneta sit. Primi, enim, nempe scioli, ii sunt qui mistici Philosophiae montis dorso vix impendentas e majore ab apice intervallo distant, quo humillimae valli, unde extolli contendunt, sunt proximiores. His quidem

37쪽

aciem oculorum montis objecti magnitudo ita perstringit ut eidem conscendendo inepti , sistere , ac retrOspicere gaudeant et inde innums ros homines queis supereminent aspernari, et pessumdare fas ducant. Omnes ii, contra, qui ustra doctrina sunt praediti , alias quidem ac in se ipso virtutes nec minus laciendas in caeteris inessse sentiunt, nee sibi ius ullum alios contemnendi tribui, eo quod praeceptis institutisque Philosophiae plenius abundent. Ex his, enim, felix quaedam animi bene a natura consormati dispositio; erudimenta ab aliis sorto plerumquo aceepta; otium, denique, quo sibi vaeare , ac genio indulgero lieuit maximam sibi

Partem exposeunt, eosque sperni vetant quos aut iv sellis damnavit temporum dissicultas, aut ab incepto ad doetrinam tramite revocavit. Hoc unum sεio, me nihil seira, erat, porro, aurea illa Sententia quam crembro Socrates usurpabat , docens qualis philosophum modustia deceat. Et Epielatum omnes admirati sunt gaudentem quod in publicis muneribus alii multi sibi

praeserentur. Hoc enim virorum bonorum, patriaequo

utilium copiae judicium esso existimabat. Quod, si aliquando doctos quoque superbientes videro datur, id aut aliorum arrogantia sit, qui ideireo eos ludibrio ha-bsnt , quod in iis suam exprobari ignaviam Fentiat . aut inopias illi doctorum hominum, qua premimur, acceptam referri debet. Equidem, ita santio minem hisca aut modestiorem, aut mage bonum suturam si quando, aut minus audax insciita aut frequentior evaserit doctrina.

38쪽

Seetio VII. 33

Reconditas causas, quae doctos homines pro rerum publicis convorsionibus stare quandoque compellunt , revelavimus. Neque, idcirco, minus doctrinam, ut superis placuit , ab injusta quali bot censura absolvero conati sumus. Alia nunc statuamus oportet. Facultatem profecto huiusmodi hominibus inesse conservandi, juvandi saltem eum, quo reguntur, rei publicae statum ovidens est, dummodo influxum illum velloviter consideramus, quam in civium suorum . imo vero in hominum consilium iidem exercent.

st . . .

Equidem non eam esse cultioribus Viri S auctorita- . . .,

iem puto, quae a pluribus eorum sibi nimis confidentiam arrogari videtur. Supremum jus hi quodammodo iii hominum animos habero in ipso humilis sui rece sus silentio , ac solitudine somniantur , eumque punetum illud sustra ab Archimeds quaesitum esse rentur, unde coelum, terramque movere queant. Hujusmodi vero deliramentum ideo libentius condemno quod imaginariam hane potestatem nonnullis, quis est rebus

publicis praesse, terrori, ideoque philosophis detrimonio non parvo suisse animadverto. Sed queis insidias ibit eos esso tamon qui, Mui sui judicia, aut prorsus re gere, aut aliquantum flectere valeat' Atqui judicia hae eoa sunt, quae , mn secus ae amnis monto decurrens, quaeeunque eis adversa sint sternere, et secum in prae

ceps trabere polis sunt. Quis neget eloquentiae su

39쪽

mina, dicendi charites, aut Auitos sales id esso silerato philosopho, quod militi ensis, aut medico phar- maea ' Quis neget rationem praesidiis hisce munitam

id praestare ut erroris involucra quois saepe operitur rejiciat, et quae veritatis lucem abscondere possunt dispergat' Inde sit ut caeteros omnes verila lis lux quoedam adeo vivida pervadit quae potentiae viribus exti

gui posthae nullo possit modo. Roma libertatem, decedento Utiel Catone , periisse . Thebis virtutem et gloriam una cum Epaminonda ademptas fuisse prorsus dubio est, doctrina, contra, Socratis ipsa illa cicuta quas

3uctorem suum Athenis perdidit confirmari et vigorem . quam no veritas quidem illi impertiri potuerat,seeopisso visa ost. Quot votorum philosophorum praecepta et sententias nostris adhuc mentihus insident, nostramque vivendi rationem degunt, cum Cyri, aut Α- lexandri. aut Caesarum, imperii nil nisi memoria supersit. Si tantum itaque auetoritatis apud multitudinem doctrinae eoncessum est, si qui ea sunt praediit non modo id non ignorare, sed pluris quam res ipsa sit. ducere videantur , qui fieri poterit ut eadem uti recusent, quando id agatur ut per eam rei publieae statui . quem diligunx praesidio sint' Ecquis est, oro, qui perdia liquid nolens. quantum in se est, ojusdem conservationi non in 'umbat, nec eam pro viribus retinero contendat Hae, perinde, osse mihi videretur ac nolle quod votis

oumquo Judaeo illi simillimum judicare qui Crro

Hierosolimae templum a fundamentis restauranti pia dens no arenae quidem micam tanto excitando operi manu sua serre voluit.

40쪽

Quid plura sapiens, vel nolens rei publicae con-

sprvandae insorvire mihi videtur, dummodo dedita opera eidem destruendae animum non in tondat . Quis enim vere sapiens qui nisi Vocs, aut scriptis, exemplo saltem caeterorum hominum erudimento non laboret' et quodnam eruditionis esse potest genus quod nec eritatem aliquam praedicet, nec ullam discentium facultatem exerceat, nec, denique, in aliis discendi sal-tom desiderium excitet ' Quicumque, ergo, philosophorum curas exitus maneat , manifestum est homines ejusdom consortio meliores, et publicis obeundis muneribus aptiores evadere. - Sie, Atheniensis juventutis quodammodo tutor, So-erates ad patriae suas salutem, rerum suarum administratione neglecta, juniorum cura, suseipiebat, eosquo primum jucundae consuetudinis suavitato eaptabat . illaqueatos si vidisset, monebat severius, rigidiori censura. postremo castigabat. Hoc pacto Phaedonem adol seentulum lupanari publico prostitutum redemit, laetuque philosophum; Platonem, Poeseos cultorem serventissimum, pretiosiora studia, ad quae eum natura consormaverat, capessere Suasit; Xenophontem a vulgari luxu ad sapientem reduxit sobrietatem . IIeschinum,

et Aristippum ex pauperibus et otiosis laboriosos , hine divitos: Alcibiadem ex inscito doctissimum reddidit: Charmidem gravem fecit et verecundum; Thea-gom justum sortemque civem; Phaedrum, Eutidemum, ac Menonem a Sophistarum captiunculis ad veram transtulit sapientiam. Quo factum est ut non modo ju-