장음표시 사용
141쪽
116 c. SALLUSTI CRISHcisomitur, sinde, in itinere a Gaetulia latronibus imminenti spoliatique, pavidi sine decoro ad Sullam
perfugiunt, quem consul in expeditionem proficiscena pro praetore reliquerat eos ille non pro vanis hostibus, uti meriti erant, sed adcurato aestiferaliter habui . qua re barbari et famam Romanorum avaritiae mam et Sullam ob munificentiam in os amicum rati nam otiam tum largitio multis ignota erat munificus nemo putabatur nisi pariter volens dona omnia in benigni fato habebantur igitur quaestori mandata Bocchi patefaciunt simul ab eo petunt, uti fautor consulto quo sibi adsit; opias fidem magnitudinem regia sui et alia, qua aut utilia aut benivolentiae esse cred bant, oratione extollunt. dein Sulla omnia pollicito docti, quo modo apud arium, item apud senatum Verba sacerent, circiter dies quadraginta ibidem Fperiuntur.
104 Marius postquam confecto quo intenderat negotio Cirtam rediit et do invinis legatorum certior factus eat, illosque si Sullam ab Utica ventro iubet, item L. Belli
num praetorem, praeterea omis undique senatorii odi
dinis, quibuscum mandata Bocchi cognostat legatis potesta Romam sundi fit, et ab consule interea indvitiae postulabantur ea Sullae et plerisque placuere; pauci ferocius decemunt, scilicet ignari humanarum rerum, quae fluxae et mobiles semper in advorsa --s tantur ceterum auri impetrahis omnibus rebus se Romam prosecti duce Cn. Octavio Rusone, qui quaestor stipendium in Ahicam portaverat, duo ad regem redeunt. ex eis Bocchus cum cetera tum maxume benignitatem et studium Sulla lubina accipit Romaeque legatis eius, 'stquam errasse regem et Iugurthae scelere Ι - sum deprecati sunt, amicitiam et foedus Montibus hoc modo respondetur: Senatus ot populus Romanus bonifici et iniuriae memor esse solet ceterum Boccho, quoniam paenitet, delicti gratiam saeit: laedus et amicitia dabuntur, cum meruerit.'
142쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 103-106. 117 Quia rebus Bocchus cognitia per litteras amario 105 petivit, ruti Sullam ad se mitteret, cuius arbitratu
de comminus negotiis consuleretur is missus cum
praesidio equitum atque peditum, item funditorum Balearium. praeterea iere sagittarii et cohors a ligna cum velitaribus armis, itineris properandi causa, neque his secus atque aliis armis advorsus tela hostium, quod ea levia sunt, muniti. sed in itinere quinto deni a quo dis Volux, filius Bocchi, repente in campis patemtibus eum mille non amplius equitibus sese ostendit, qui temere et effuso euntes Sullae aliisque omnibus et numerum ampliorem vero et hostilem metum esficiebant. igitur se quisque expedire, arma atque tela temptare intendere, timor aliquantus, sed spes amplior quippe victoribus et advorsum eos, quos saepe io rant. interim equites exploratum praemissi rem, ut 5 vitat, quietam nuntiant. Volux adveniens quaestorem 106 appellat dicitque se a patre Boccho obviam illis simul et praesidio missum. deinde eum et proxumum diem sine metu coniuncti eunt post, ubi castra locata et 2 diei vesper erat, repente aurus incerto Voltu mens ad Sullam adcurrit dicitque sibi ex speculatoribus cognitum Iugurtham haud procul abesse. simul, uti noctu clam secum profugeret, rogat atque hortatur. ille animo seroci negat se totiens fusum Numidam spertimescere: Virtuti suorum satis credere; etiam si certa pestis adesset, mansurum potius, quam proditis
quos ducebat, turpi fuga incertae ac forsitan post
paulo morbo interiturae vitae parceret ceterum eodem monitus, uti noctu proficisceretur, consilium adprobat ac statim milites cenatos esse in castris
nisque quam creberrumos fieri, dein prima vigilia silentio egredi iubet. iamque noctum itinere sessis
oninibus sulla pariter cum ortu solis castra metab tur, eum equites auri nuntiant Iugurtham circiter duum milium intervallo ante consedisse. quod post 6 quam auditum est, tum vero ingens metus nostroA
143쪽
118 e. SALLUSTI CRISH invadit; credere se proditos a Voluo et insidiis circumventos ac fuere qui dicerent manu vindicandum neque apud illum tantum acet rinultum relinquendum.107 a Sulla, quamquam eadem existumabat, tamen ab iniuria aurum prohibet suos hortatur, uti sortem
animum gererent saepe ante a paucis strenuia advo
sum multitudinem bene pugnatum quanto sibi in
proelio minus pepercissent, tanto tutiores lare neoquemquam decere, qui manus armaverit, ab inermis pedibus auxilium petere, in maxumo metu nudum et caecum corpus ad hostis Vortere dein Volucem, quom iam hostilia saceret, Iovem maxumum obtestatua, ut sceleris atque perfidiae Bocchi testis adesset, ex castris abire i sit ille lacrumans orare, ne e crederet:
nihil dolo factum, ac main callidit iste Iugurthao, cui
vidflicet speculanti iter suum cognitum esset. - rum quoniam neque ingentem multitudinem haboret et spes opesque eius ex patre suo penderent, credere illum nihil palam ausurum, cum ipso filius testis assi esset qua re optumum factu videri per media eius castra palam transire sese vel praemissis vel ibidom relictis auris solum cum Sulla iturum. a res uti
in tali negotio probata a statim profecti, quia de inproviso acciderant, dubio atque haesitante Iugurtha incolumes transeunt. deinde paucis diebus quo ire imtenderint, ementum est.
108 Ibi eum Boccho Numida quidam Aspar nomine multum et familiariter agebat, praemissus ab Iugurtha,
postquam Sullam accitum audierat, orator et subdole speculatum Bocchi consilia praeterea Dabar, visa grada filius, ex gente asinissae, eterum inpM m temo genere nam pater eius ex concubina ortu erat, muro ob ingeni multa bona carus Rcceptusque quem Bocchus fidum esse Romanis multis ante tempest hibus expertus ilico ad Sullam nuntiatum mittit paratum sese sacere quae populus Romanus Vellet comlamio dis locum tempus ipse delegeret consulto sese
144쪽
BELLUM IUGURTHINUM o. 106-110. 11sonis cum illo integra habere neu Iugurina togatum pertimesceret, quo res communis licentius gereretur; nam ab insidiis eius aliter caveri nequivisae. sed ego oonperior Bocchum magis unica fide quam ob ea, quae praedicabat, simul Romanum et Numidam popacis attinuisse multumque cum animo suo Volvere
solitum, Iugurinam Romanis an illi Sullam traderot .
lubidinem advorsum nos, metum pro nobis suasisse gigitur Sulla respondit a pauca coram Aspare locvt. 10sTum, cetera occulte nullo aut quam paucissumis praesentibus. simul idocet quam sibi responderentur. Postquam, sicuti voluerat, congressi, dicit a missum is consule Venisse quaesitum ab eo, pacem in bellum agitatum seret. tum rex, uti praeceptum fuerat, postis diem decumum redire iubet, ac nihil etiam nunc decrevisas, sed illo die responsurum deinde ambo in sua Misa digressi sunt aed ubi plerumque noctis processit, Sulla a Boccho occulto accersituri ab utro- quo tantum modo fidi interpretes adhibentur, minterea Dabar intemuntius, sanctus vir et ex sententia ambobus ac statim sic rex incipit: Numquam ego ratus sum fore uti rex maxuma 110
in hac terra et omnium, quos novi, privat homini gratiam deberem. et mehercule, Sulla, ante te cogni, tum multi orantibus, aliis ultro egomet opem tuli, nullius indigui. id inminutum, quod ceteri dolere so alent, ego laetor fuerit mihi aliquando eguisse praetium tuae amicitiae; qua apud animum meum nihilo ius habeo. id adeo experiri licet. arma viros in cuniam, postremo quicquid animo lubet, sume utere, et, quoad Vives, numquam tibi redditam gratiam mis eris: semper apud me integra erit, denique had
me sciente frustra Voles. nam, ut ego aestumo, regem
armis quam munificentia vinci minua flagitiosum est. Ceterum de re publica vostra, cuius curator huc missus es, paucis Recipe bellum ego populo Romano neque eo neque factum umquam volui a finis meos
145쪽
advorsum armatos armis tutatus sum id omitto,
quando vobis ita placet. gerit quod voltis cum Im gurina bellum ego flumen Hucinam, quod inter mos Micipsam fuit, non egrediar neque id intrare Iuguminam sinam praeterea si quid meque bisque dignum petiveris, haud repulsus abibis. 111 Ad a Sulla pro a breviter et modico, de paces communibus rebus multis disseruit denique regi patefecit, quod polliceatur, senatum et populum Romanum, quoniam armis amplius Valuissent, non in gratiam
habituros finiundum esse aliquid, quod illorum magis quam sua rettulisse videretur id adeo tu promptu eme, quoniam copiam lagurthao h eret quem a Romanis tradidisset, oro ut illi quam plurumum deberetur; amicitiam foedus Numidiae partem, quis nunc Pet
2 ret, tum ultro adventuram rex primo negitare cognationem adfinitatem, praeterea foedus intorvenisse; ad hoc metuere, ne fluxa fide usus popularium animos avorteret, quis et Iugurtha carus et Romani invisi erant denique saepius fatigatus lenitur et ex volum fato Sullae omnia se facturum promittit ceterum adsimulandam pacem, cuius Numida defessu bello ambdissumus erat, quae utilia Vis constituunt ita omposito dolo digrediuntur. 112 At rex postero die sparem, Iugurtha legatum, palla dicitque sibi per Dabarem ex Sulla cognitum
posse condicionibus bellum poni quam ob rem regis a sui antentiam exquireret. ille laetus in castra Ιωgurthae proficiscitvix deinde ab illo cuncta edoctus properato itinere post diem octavum redit ad Bocchum et si nuntiat Iugurtham cupere omnia, quis imper rentur, facere, sed ario parum confidere saepe antea cum imperatoribus Romani pacem conventam h tras fuisse ceterum Bocchus si ambobus consultum et ratam pacem vellet, daret operam, ut una ab oninibus quasi de pace in conloquium veniretur, iniquo sibi Subiam traderet eum talem virum iu potestatem habui et,
146쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 110-114. 121 tum foro uti iussu senatus aut populi foedus fieret, neque hominem nobilem, non sua ignavia sed ob rem publicam in hostium potestate, relictum iri haec 113Μaurus aecum ipse diu volvens tandem promisit ceterum dolo an vere cunctistus, parum conperimus. Sed plerumque regiae voluntates ut ehementes sic mobiles, saepe ipsae sibi advorsae postea tempore et 2 loco constituto, in conloquium uti de pace veniretur, Bocchus Sullam modo modo Iugurthae legatum appellare, benigne habere, idem ambobus polliceri illi pariter laeti ac spei bonae pleni esse. Sed nocte ea, quae proxuma fuit ante diem conto a qui decretum, aurus adhibitis amicis ac statim inmmhata voluntate remotis ceteris dicitur secum ipse multum agitavisse, Voltu corporis pariter atque animo varius; quae scilicet tacente ipso occulta pectoris patefecisse. tamen postremo Sullam accersi iubet et ex illius semis
venit et ei nuntiatum est Iugurtham haud procul AN sentia Numidae insidias tendit. 1 deinde, ubi dies ad 5esse, cum paucis inras et quaestore nostro quasi
obvius honoris causa procedit in tumulum facillumum visu insidiantibus eodem Numida cum plerisque ne ocessariis suis inermis, ut dictum erat, adcedit, ac si tim signo dato undique simul ex insidiis invaditur oe et heri obtruncati, Iugurtha Sullae vinctus traditur et ab eo ad arium deductus est. Ρer idem tempus advorsum Gallos ab ducibus nostris 1 14 Q. Caepione et Cn. Manlio male pugnatum quo metu Ita 2 lia omnis contremuit cillique et inde usque ad nostram memoriam Romani sic habuere, alia omnia virtuti suae prona esse, eum Gallis pro salute, non pro gloria ceditari sed postquam bellum in Numidia consectum etdu agurtham Romam vinctum adduci nuntiatum est, artus consul absens factus eat et ei decreta provincia Gallia, isque alendis Ianuariis magna gloria consul triumphavit. et ' tempestate apes atque opes civitatis in
147쪽
EX RPTAE DE ISTORIIS. ORATIO LEPIDI Os. AD POPULUM ROMANUM.J1 Clementia et probitas vostra, Quirites, quibus per ceteras gentis maxumi et clari estis, plurumum timoria mihi faciunt advorsum tyrannidem L. Sullae, ne, quae ipsi nefanda aestumatis, ea parum credundo de allia circumveniamini praesertim eum illi spes omnis in sceler atque perfidia sit neque se aliter tutum puto quam si peior atque intestabilior metu vostro uerit, quo captis libertatis curam miseria eximat aut, si provideritis, in tutandis periculis magis quam ulcb
scendo toneamini satellito quidem eius, hominea maxumi nominis, opimias misiorem exemplas, nequeo satia mirari, qui dominationis in vos servitium suum mercedem dant et utrumque per iniuriam malunt quam optumo iure liberi agere praeclara Brutorum atquct Aemiliorum et Lutatiorum proles, geniti ad ea, quas maiores Virtute peperere, a Vortunda. nam quid a
Pyrrho Hannibal Philippoque et Antiooh defensum
os aliud quam libertas et suae cuique aedes neu cui nisi legibus pareremus quae cuncta scaevus isto Romulus quasi ab extemia rapta tenet, non tot exorabinum clade neque consulum et aliorum principum,
148쪽
EX HISTORUMOR LEPIDI. 123 quos fortuna belli consumpserat, satiatus, sed tum
crudelior, cum plerosque secundae res in miserationμm ex ira oriunt quin solus omnium post memoriam
humani generis supplicia in post futuros conposuit, quia prius iniuria quam ita certa esset, rarissum quo per sceleris inmanitatem adhuc tutus fuit, dum vos metu gravioris servit a repetunda libertat te
Αgundum atque obviam eundum est, Quirites, ne spolia vostra penes illos sint, non prolutandum neque votis paranda auxilia. nisi sorte speratis taedium iam aut pudorem tyrannidis Sullae esse et eum per scelus occupata periculosius dimissurum. at ille e processit,
ut nihil gloriosum nisi tutum et omnia retinendas dominationis honesta aestumst. itaque illa quies et sotium cum libertate, quae multi probi potius quam
laborem cum honoribus capessebant, nulla sunt hac 10 tempestate serviundum aut imperitandum, habendus metua est aut faciundus, Quirites. nam quid ultra Iaquaeve humana superant aut divina inpolluta sunt 2 populus Romanus, paulo ante gentium moderator, e usus imperio gloria iure agitandi inops despectusque ne servilia quidem alimenta reliqua habet. sociorum 12 et Lati magna vis civitate pro multis et egregiis factis a vobis data per unum prohibentur et plebis innoxiae patrias aedes occupavere pauci satellite me cedem scelerum leges iudicia, aerarium provincias Isreges penes unum denique necis civium et vitas licem hia. simul humanas hostias vidistis et sepulcra insocia 14 sanguine civili. estne viris reliqui aliud quam solvere 16 iniuriam aut mori per virtutem 2 quoniam quidem unum omnibus finem natura vel erro saeptis statuit neque quisquam extremam necessitatem nihil ausus nisi muliobri ingenio expectat. Verum ego seditiosus, uti Sulla ait, qui praemia 16 turbarum queror, et bellum cupiens, qui iura pacis repeto. scilicet, quia non aliter salvi satisque uti inor
149쪽
124 c. SALLUSTI CRISH imperio eritia, nisi Vettius laena et soriba Comelius
aliena bene parta prodegerint, nisi adprobaritia omnes proscriptionem innoxiorum ob diviti , eruciat virorum inlustrium V tam urbem fuga et aedibus, bona civium miserorum quaai Cimbricam praedami venum aut dono datam. at obiectat mihi possessionea ex bonis proscriptorum quod quidem celorum illius
Vel maxumum est, non me neque quemquam omnium
satis tutum fuisse, si recte faceremus atque illa, quas tum sormidine mercatus sum, pretio soluto iure dominus tamen restituo, neque pati consilium est ullamis ex civibus praedam esse satis illa fuerint, quae rabie
contracta toleravimus, manus conserentis inter se Romanos exercitus et arma ab extemis in nosmet orsa. scelerum e contumeliarum omnium finis sit quorum
adeo Sullam non paenitet, ut et facta in gloria mineret et, si liceat, avidiua secerit. 20 Neque iam, quid existumetis do illo, sed quantum
audeatis, Vereor, ne alius alium principem expectantes ante capiamini, non opibus eius, quae futiles et commptae sunt, sed Vostra socordia, qua raptum ire licet 21 et quam audeas, tam videri selicem nam praeter a tellite conmaculatos quia eadem volt aut quis non omnia mutata praeter victoriam scilicet milites, quorum sanguine arulae Scirtoque, pessumis semorum, divitiae partae sunt an quibus praelatus in magi, stratibus capiundis Fufidius, ancilla turpis, honorum 22 oninium dehonestamentum itaque maxumam mihi fiduciam pari victor exercitus, cui per tot volnera et 2 labores nihil praeter tyrannum quaesitum est nisi forte tribuniciam potestatem evorsum profecti sunt, per arma conditam a maioribus suis, utique iura et iudicia sibimet extorquerent egregia scilicet mercede, cum relegati in paludes et silva contumeliam atque invidiam suam, praemia penes paucos intellegerent. 24 qua re igitur tanto agmine atque animis incedit quia secundae rea miro a in vitiis optentui, quibus labe-
150쪽
EXMSTOMIMOR LEPIDI. GR. PHILIPPI 125 factis, quam formidatus est, tam contemnetur visi forte specie concordiae et pacis, quae sceler o pareboidio suo nomina indidit neque aliter rem publicam si olli finem ait, nisi maneat expulsa agris plebes, praeda civilis a servis sumpta, ius iudiciumque finium rerum penes se, quod populi Romani fuit quas 25 si vobis pax et conposita intelleguntur, maxuma indibamenta rei publicae atque exitia probate, adnuite legibus inpositis, accipite otium cum servitio et tradito exemplum posteria ad rem publicam auimet amminia mercede circumveniundam mihi quamquam 26 per hoc summum imperium satia quaesitum oratis
mini maiorum, dignitati atque etiam praesidio, tamen non fuit consilium privatas opes facere potiorque Visa est periculosa libertas quieto servitio quae a pro 27batis, adeste, Quirites, et bono iuvantibu divisi. Aemilium consulem ducem et auctorem sequimini ad recipiundam libertatem.
ORATIO PHILIPPI IN SENATU.J Μaxumo vellem, patres conscripti, rem publicam 1 quietam esse aut in periculis a promptissum quoque defendi, denique prava incepta consultoribus noxae esse.
sed contra seditionibus ninia turbata sunt et ab eis, quos prohibere magis decebat; postremo, quis pessum et stultissumi decrevere, ea bonis et sapientibus faciunda sunt nam bellum atque nrma, quamquam vobis invisa, tamen, quia Lepido pincent, sumunda sunt, nisi forte cui pacem praestare et bellum pati consilium est. pro di boni, qui hanc urbem omissa cura adhuc tegitis, Μ. Aemilius, ninium flagitiosorum postremuου, qui peior an ignavior sit, deliberari non potest, Te eitum obpri indas libertatis habet et se e contempto