장음표시 사용
121쪽
96 C. SALLUSTI CRISPI deceri yonsionem faciunt, uti certo die legati domo proficiscerentur: quo in loco inter se obvii fuissent, is communis utriusque populi finis haberetur igitur a thagine duo fratres missi, quibus nomen hilaenis
erat, maturavere iter pergere Cyrenenses tardius iere id socordiane an casu acciderit, parum cognori. , , scelerum solet in illis locis tempestas livia spous Mune QK sun mari retinere. nam ubi per loca aequalia et nuda gignentium ventus coortus harenam humo excitavit, ea magna vi agitata ora oculosque inplere solet, ita prospectu inpedito morari iter. postquam Cyrenenses aliquanto posteriores se esse vident et ob rem comis suptam domi poenas metuunt, criminari Carthagi- -' Risinsis ante tempus domo digressos, conturbare rem, denique omnia malle quam victi abire sed cum Ρoenialiam condicionem, tantum modo aequam, peterent, Graeci optionem Carthaginiensium aciunt, ut vel illi, quos finis populo suo peterent, ibi vivi obruerentur, vel eadem condicione sese suem in locum vellent processuros. Ῥhilaeni condicione probata aeque vitamque suam rei publicae condonavere ita vivi obruti. 10 Carthaginienses in eo loco thilaenis fratribus aras consecravere aliique illi domi honore instituti munead rem redeo ν80 Iugurtha postquam amissa hala nihil satis fidimum contra etellum putat, per in mas solitudines cum paucis profectus pervenit ad Gaetulos, genus hominum serum incultumque et eo tempore ignarum nominis Romani eorum multitudinem in unum cogitae paulatim consuefacit ordines habere, signa sequi, imperium observare, item alia IIItaria mere. prae- terea regis Bocchi proxumos magnis muneribus et
f maioribus promissis ad studium sui perducit, suis adiutoribus regem aggressus inpellit, uti advorsus Ro- -- Marios bellum incipiat. 4 ea gratia facilius pronius-
me que fuit, quod Bocchus initio huiusce belli legatos
Romam miserat foedus et amicitiam petitum, quam
122쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 7s-82. 97 rem opportunissumam incepto bello pauci inpediverant caeci avaritia, quis omnia honesta atque inhonesta Vendere mos erat et iam antea Iugurtha filia Boccho
nupserat. Verum est necessitudo apud Numidas amrosque te is ducitur, quia singuli pro opibus quisque quam plurumas uxores denas alii alii pluris habent, sed reges eo amplius. ita animus multitudine dis et trahitur nulla pro socia optinet, pariter omnes Viles sunt igitur in locum ambobus placitum exercitus 81 conveniunt. 4bi fide data et acoepta Iugurtha Bocchianamum oratione accendites Romanos iniustos, Irο- unda avaritia, communis omium hostis esse; eandemissos ausam belli cum Boccho habere, quam secum
et cum aliis gentibus, lubidinem imperitandi, quis
omnia regna advorsa sint tum sese, paulo ante a
thaginiensis, item aegem tersen, post uti quisque opulentissumus videatur, ita Romanis hostem fore eis atque aliis talibus dictis ad Cirtam oppidum iter comstituunt quod ibisque Μetellus praedam captivosque et inpedimenta locaverat cita Iugurtha ratus aut capta
urbe operae pretium fore aut, si dux Romanus auxilio suis enisast, proelio sese certaturos. nam callidus ianisti
id modo sestinabat, Bocchi pacem inminuere, ne moras agitando aliud quam bellum mallet. Imperator postquam de regum societate cognovit, 82
non temere neque, ut saepe iam victo Iugurtha comsueverat, omnibus locis pugnandi copiam facit cet rum haud procul ab Cirta castris munitis reges 'peritur, melius esse ratus cognitis,auris, quoniam is novos hostis adcesserat, ex commodo pugnam facere. interim Roma per litteras certior fit provinciam M amidiam, io datam nam consulem factum ante a ceperat. quibus rebus supra bonum aut honestum perculsus neque lacrumas tenere neque moderari limguam, Vir egregius in aliis artibus nimis molliter aegritudinem pati. quam rem alii in superbiam vox stebant, alii bonum ingenium contumelia accensum esse,
123쪽
98 C. SALLUSTI CRISPImulti, quod iam parta Victoria ex manibus eripereturi nobis satis cognitum est illum m. honore ariquam iniuria sua excruciatum, neque tam anxie lat.
rum fuisse, si adempta provincia alii quam ario 83 traderetur j igitur e dolore inpeditus et quia tubtitiae videDatur alienam rem periculo suo curam, lingatos ad Bocchum mittit postulatum, ne sine causa hostis populo Romano fieret habere tum magnam copiam societatis amicitiaeque coniungundae, quae potior bello esset, et quamquam Opibus suis confideret, tamen non debere incerta pro certis mutare. με bellum sumi sacile, ceterum aegerrume desinere non in eiusdem potestate initium eius et finem esse imcipere cuivis, etiam ignavo licere, deponi, cum vi tores velint proinde sibi regnoque suo consuleret neu florentis res suas cum Iugurthae perditis misceret. ad ea rex satis placide verba facit sese pacem cupere,
sed Iugurthae sortunarum misereri si eadem illi copia
fieret, omnia conventura rursus imperato contra
postulata Bocchi nuntios mittit ille probare partim,
alia abnuere eo modo saepe ab utroque missi x
missisque nuntiis tempus procedem et exietelli voluntate bellum intactum trahi. 84 Atmarius, ut supra diximus, cupientissuma plebe consul factus, postquam ei provinciam umidiam populus iussit, antea iam infestus nobilitati, tum vero
multus atque ferox instare, singulos modo modo univorsos laedere, dictitare sese consulatum ex victis illis spolia cepisse, alia praeterea magnifica pro se et illis dolentia interim quae bello opus erant, prima habere: postulare legionibus supplementum, auxilia a populis, et regibus arcessere, praeterea ex Latio sociisque somtissumum quemque, plerosque militiae, paucos ama cognitos, accire et ambiundo cogere Amines emeritis stipendiis secum proficisci neque illi senatus, quamquam advorsus erat, de is negotio abnuere audebat. ceterum supplementum etiam laetus decreverat, quia
124쪽
quo plebi militia volenti putabatur et artus aut
belli usum aut studia volgi amissurus sed ea res frustra sperata tanta lubido cum Mario eundi plerosque invaserat sese quisque praeda locupletem fore, victorem domum rediturum, alia huiusce modi animis trahebant, et eos non paulum oratione sua arius adrexerat nam postquam omnibus, quae postulaverat, decretis milites scribere volt, hortandi causa simul
et nobilitatem, uti consueverat, agita' si contionem populi advocavit deindo hoc modo disseruit: Scio ego, Quirites, plerosque non isdem artibus 85
imperium a Vobis petere et, postquam adepti sunt, gerere primo industrios supplices modicos esse, dein per ignaviam et superbiam aetatem agere. sed mihi
contra ea Videtur: nam, quo liuis est univorsa res publica quam consulatus aut praetura, eo maiore cura
illam administrari quam haec peti debere meque me fallit, quantum cum maxumo benificio vostro negoti sustineam. bellum parare simul et aerario parcere, cogere ad militiam eos, quos nolis offendere, domi forisque omnia curare et ea agere inter invidos o cursantis factiosos opinione, Quirites, asperius est. ad hoc, alii si deliquere, vetus nobilit , maiorum sortia sacta, cognatorum et adfinium opes, multae clientelae, Omnia haec praesidio adsunt: mihi spes omnes in memet sitae, quas necesse est virtute et innocentia tutari; nam alia infirma sunt et illud intellego, ut 5
rites, omnium Ora in me OnVors esse, aequos bonosque sinere suuippe mea bene facta rei publica pro 'in mcedunt), nobilitatem locum invadundi qu rere. quo mihi acrius adnitiindum est, uti neque vos capiamini si illi frustra sint. ita ad hoc aetatis a pueritia fui, uti omnis labores et pericula consueta habeam. quae ante vostra benificia gratuit faciebam, ea uti accepta mercede deseram, non est consilium, Quirites. allis dimetis est in potestatibus temperare, qui per ambitionem sese probos simulavere: mihi. qui omnem
125쪽
100 c. MLUM CRISPIaetatem in optumis artibus egi, bene sinere iam ex consuetudine in naturam vortit 10 Bellum me gerere cum Iugurtha iussistis, quam
rem nobilitas aegerrume tulit quaeso, reputate cum animis vostris, num id mutare melius sit, si quem ex
illo globo nobilitatis ad hoc aut aliud tale negotium
mittatis, hominem veteris prosapiae a multarum im innum et nullius stipendi scilicet ut in tanta recim rus omnium trepidet estinet, sumat aliquem ex po-11 puto monitorem offici sui ita plerumque Venit, ut, quem vos imperare iussistis, is imperatorem alium 1 quaerat atque ego scio, Quirites, qui, postqu- comaules facti sunt, et acta maiorum o Graecorum milibtaria praecepta legere coeperint praeposteri hominea, nam serere quam fieri tempore posterius, re atque I usu prius est conparate nunc, Quirites, cum illorum superbia me hominem novom quae illi audire et legere solent, eorum partem Vidi, alia egomet gessi;
1 qua illi litteris, ea ego militando didici nunc vos βουνιοί --stumate, acta an ista pluris sint contemnunt
sieti ovitatem meam, ego illorum ignaviam mihi sortuna,
Π 15 1llis probra obiectantur quamquam ego naturam unium et communem omnium existumo, sed Jortissumum 1 quemque generosissumum ac si iam ex patribus ΑΙ-
bini aut Bestiae quaeri posset, mene an illos ex se gigni maluerint, quid responsuros creditis nisi eae 1 liberos quam optumos voluisse quod si iure mora spiciunt, laciant idem maioribus suis, quibus, uti mihi, 18 ox virtut nobilitas coepit iurident honori meo ergo invidoant labori innocentiae periculis etiam meis, quom 1 iam per haec illum cepi. Verum homines conrupti superbia ita aetatem agunt, quasi ostros honores contemnant . ita hos petunt quasi honeste rixerint. 20 ne illi salsi sunt, qui divorsissumas res pariter e 2 pectant, ignariae voluptatem et praemia Virtutis. υque etiam, cum apud Vos aut in senatu Verba saciunt, pleraque oratione maiores suos extollunt eorum sortia
126쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 85. 101 facta memorando clariores sese putant. quod contra est. nam quanto illorum vita praeclarior, tanto horum 22 socordia flagitiosior et prosecto ita se res habet: a maiorum gloria posteris quasi lumen est, neque bona neque mala eorum in occulto patitur. huiusce rei ego 24
inopiam lateor, Quirites, verum, id quod multo praeclarius est, meamet facta mihi dicere licet. nunc vi 25 dete, quam iniqui sint. quod ex aliena virtuto sibi adrogant, id mihi ex mea non concedunt, scilicet quin imagines non habeo et quia mihi nova nobilitas est,
Equidem ego non ignoro, si iam mihi respondere 6 velint, abunde illis facundam et conpositam orationem
fore. sed ut ostro maxumo benificio cum ninibus Olcacata locis me vosque maledictis lacerent, non placuit re ficere, ne quis modestiam in conscientiam duceret. nam me quidem ex animi mei sententia nulla orati 27 laedere potest: auippe vera necesse est bene prae m- dicent, falsa vita moresque mei superant. sed quoniam 8 vostra consilia accusantur, qui mihi summum honorem et maxumum negotium inposuistis, etiam atque etiam
reputate, num eorum paenitendum sit. non possum sfidei causa imagines neque triumphos aut consulatus maiorum meorum ostentare, at, si res postulet, hastas vexillum phaleras, alia militaria dona, praeterea cic trices advorso corpore. hae sunt meae imagines, haec 30
nobilitas, non hereditate relicta, ut illa illis, sed quas ego meis plurumis laboribus et periculis quaesivi non 31 sunt conposita verba mea: parvi id facio. ipsa se virtus satis ostendit illis artificio opus est, ut turpia sacta oratione tegant. neque litteras Graecas didici suparum placebat eas discere, quippe quae ad virtutem doctoribus nihil profuerant. at illa multo optuma rei 33 publicae doctus sum, hostem serire, praesidia agitare, ii hil metuere nisi turpem famam, hiemem et aestatem iuxta pati, humi requiescere, eodem tempore ino-
127쪽
102 c. SALLUSTI CRISPI34 piam et laborem tolerare his ego praeceptis milites
hortabor, neque illos arte colam, me opulenter, ndia que gloriam meam, laborem illorum laciam hoc est utile, hoc civile imperium namque cum tute per mollitiem agas, exercitum supplicio cogere, id est do-36 minum, non imperatorem esse haec atque talia maiores vostri aciundo seque remque publicam celebr 3 vere quis nobilitas laeta, ipsa dissimilis moribus, nos illorum aemulos contemnit et omnis honore non 3 ex merito sed quasi debitos a vobis repetit ceterum homines superbissumi procul errant maiores eorum
omnia quae licebat illis reliquere, divitias imagines
memoriam sui praeclaram Virtutem non reliquere, neque poterant ea sola neque datur dono neque --3s cipitur sordidum me et incultis moribus aiunt, quia parum scite convivium exora neque histrionem ullum neque pluris preti cocum quam ilicum habeo. quae 10 mihi lubet confiteri, Quirites. nam ex parente meo et ex aliis sanctis viris ita accepi, munditias mulieribus, laborem viris convenire, omnibusque bonis podi fere plus gloriae suam fritiarum esse; Rrma, non
41 supellectilem decori esse. uin ergo, quod iuvat, quod carum aestumant, id semper faciant, ament potent; ubi adulescentiam habuere, ibi senectutem agant, in conviviis, dediti ventri et turpissumae parti corporia: sudorem pulverem et alia talia relinquant nobis, ub42 bus illa epulis iucundiora sunt. Verum non ita est. nam ubi se flagitiis dedecoravere turpissumi viri bo-43 norum praemia ereptum eunt ita iniustissumo luxuria et ignavia, pessumae artes, illis, qui coluere eas, nihil officiunt, rei publicae innoxiae cladi sunt. 44 Nunc quoniam illis, quantum mei mores, non illorum flagitia poscebant, respondi, pauca de re publica 4 loquar primum omnium de Numidia bonum habeto animum, Quirites. nam quae ad hoc tempus Iuguminam tutata sunt, omnia removistis, avaritiam inperitiam atque superbiam; deinde exercitus ibi ostra
128쪽
BELLUM IUGURTHINUM o. 85-87. 103 eorum sciens, sed mehercule magis strenuus quam sella, nam magna pars eius avaritia aut temeritate 46 ducum adtrita est quam ob rem os, quibus mili 47haria aetas est, adnitimini mecum et capessite rempublicam, neque quemquam ex calamitate aliorum aut imperatorum superbia metus ceperit. egomet in agmine aut in proelio consultor idem et socius periculi vobiscum adero, meque Vosque in Omnibus remus Is siseMahugeram. et profecto dis iuvantibus omnia matura sun 48 victoria praeda laus. quae si dubia aut procul essent, tamen omnis bonos rei publicae subvenire decebat etenim nemo ignavia inmortalis lactus est, neque quis 4squam parens liberis, uti aetem larent, optavit, magis uti boni honestique vitam exigerent. plura dicerem 60 Quirites, si timidas virtutem eis adderent; nam strinnuis abundo dictum puto.
Huiusce modi oratione abita arius, postquam 86 plebis animos adrectos videt, propere conmeatu sibpendio, armis aliisque utilibus navis onerat, cum his
A. milium legatum proficisci iubet. ipse interea
milites scribere, non more maiorum neque ex classibus, sed ut cuiusque lubido erat, cauit censos plerosque.
id factum alii inopia bonorum alii per ambitionem
consulis memorabant, quod ab eo genere celebratus auctusque erat et homini potentiam quaerenti egem fissumus quisque opportunissumus, cui neque Suis caris, quippe quae nulla sunt, et omnia cum pretio honesta videntur. Igitur artus cum aliquanto maiore numero, quam
decretum erat, in fricam prosectus paucis diebus Uticam advehitur exercitus ei traditur a . Rutilio legato; nam etellus conspectum ari fugerat, ne videret ea, quae audita animus tolerare dequiVerat. pida natura et viris parum munita aggreditur, proelia
129쪽
104 e. SALLUSU CRISPI multa, ceterum levia, alia aliis locis sacere. interim G. . ori milites sine metu pugnae adesse videre fugiontis eapi aut occidi, sortissumum quemque tutiSSumum, - - libertatem patriam parentisque et alia omnia tegi, gloriam atque divitias quaeri sic brevi patio
novi veteresque coaluere et virtus omnium aequalia saeta.
4 At reges, ubi do adventumari cognoverunt, bvorsi in locos difficilis abeunt ita Iugurthae placuerat, speranti mox effusos hostis invadi posae, Romanos sicut plerosque remoto metu laxius licentiusque fu
88 etellus interea Romam prosectus contris Spem suam laetissumis animis accipitur, plebi patribusque, postquam invidia decesserat, iuxta carus. Sed Μarius inpigre prudenterque suorum et hostium res striter attendere, cognoscere, quid boni utrisque aut contra esset, explorare itinera regum, consilia et insidias eorum antevenire, nihil apud se remissum neque apud illos tutum pati itaque et Gaetulos sit Iugurtham ex sociis nostris praedas agentia saepe
aggressus in itinere fuderat ipsumque regom haud procul ab oppido Cirta armis exuerat quae OS, quam gloriosa modo neque belli patrandi cognovit, statuit urbis, quae viris aut loco pro hostibus et LVorsum se Opportunissumae erant, singulas circumvenire ita Iugurtham aut praesidiis nudatum, si ea pateretur, aut proelio certaturum nam Bocchus numtios ad eum saepe miserat velle populi Romani amb eitiam no quid ab se hostile timeret id simulaveritne, quo inprovisus gravior accideret, an mobilitate ingeni pacem atque bellum mutare solitus, parum exploratum 89 est sed consul, uti statuerat, oppida castellaque inmnita adire, partim L alia metu aut praemia ostem fando avortere ab hostibus ac primo mediocria gerebat, existumans Iugurtham ob suos tutandos in manus Venturum. sed ubi illum procul abesso et aliis negotiis
130쪽
BELLUM IUGURTHINUM o. 87-s0. 105 intentum accepit, uisitora et magis aspera aggredi tempus risum est Erat inter ingentis solitudines oppidum magnum atque valens nomine Capsa, cuius conditor Hercules Libys memorabatur eius cives apud Iugurtham immunes, levi imperio et ob ea fidelissum habebantur, mihi advorsum hostis non moenibus modo et armis atque iris, Verum etiam multo magis locorum asperitate. nam praeter oppido propinqua alia omnia vasta inculta, egentia aquae, infesta serpentibus, qu rum via sicuti omnium ferarum inopia cibi acrior ad hoc natura serpentium ipsa peraiciosa siti magis quam alia re accenditur eius potiundi marium maxuma 6 cupido invaserat, cum propter usum belli tum quiar aspera videbatur et metellum oppidum Thalammagna gloria ceperat, haud dissimiliter situm munitumque, nisi quod apud malam non longe a moenibus aliquot fontes erant, Capsenses una modo atque ea intra oppidum iugi aqua, cetera pluria utebantur.
id ibique et in omni Africa, quae procul a mari in P cultius agebat eo acilius tolerabatur, quia Numida
Dierumuue lucte et ferina came vescebantur et neque Maias salem neque alia inritamenta gulae quaerebant cibus
illis advorsus fimem atque sitim, non lubidini neque luxuriae erat) igitur consul omnibus exploratis, credo 90 dis fretus inam contra tantas difficultates consilio satis providere non poterat, quippe etiam frumenti inopia temptabatur, quia Numidae pabulo pecoris in
gia quam arvo student et quodcumque natum fuerat, iussu regis in loca munita contulerant, ager autem aridus et frugum Vacuos ea tempestate, nam aestatis extremum erat), tamen pro rei copia satis providenter Gomat pecus omne, quod superioribus diebus praedae
fuerat, equitibus auxiliarii agundum adtribuit, A. amlium legatum cum cohortibus expeditis ad oppidum Laris, ubi stipendium et conmeatum locaverat, ire ivbst dicitque se praedabundum post paucos dies