장음표시 사용
111쪽
86 C. SALLUSTI CRISPI ne illo cunctante Numidas sibi consulant his ainu talibum aliis in deditionem aegis AEnimum inpellit. mittuntur ad imperatorem legati, qui Iugurtham imperata facturum dicerent ac sine ulla pactione sese regnumque suum in illius fidem tradere. etellus propere cunctos senatorii ordinis ex hibemis accorsi iubet eorum et aliorum, quos ido os ducebat, com filium habet ita more maiorum ex consili decreto
per legatos Iugurthae impera argenti pondo ducenta
milia, elephantos omnis, quorum et armorum aliquan- tum quae postquam sine mora acta sunt, iubet omis perfugas vinctos adduci eorum magna par
uti iussum erat, adducti, pauci, cum primum deditio coepit, ad regem Bocchum inmauretaniam abierant. Digitur Iugurtha, ubi armis virisque et pecunia poli tus est, cum ipse ad imperandum isidium vocaretur, kc seu rursus coepit secter animum suum et ex mala com scientia digna timere denique multis diebus per dubitationem consumptis, cum modo taedio rerum uti vorsarum omnia bello potiora duceret, intortam secum ipse reputaret, quam gravis casus in servitiui ex rem foret, multis magnisque praesidiis nequiquami perditis de integro bellum sumit o Romae senatus
de provinciis consultus Numidiam etello decreverat. 63 aes idem tempus Uticae sorte C. Mario per hosti dis supplicanti magna atque mirabilia portendio
ruspex dixerat: proinde quae animo agitabat, holus dis ageret, fortunam quam saepissume experiretur: cuncta prospere eventura. at illum iam antea consulatus ingens cupido exagitabat, ad quem capiundum praeter vetustatem amiliae alia omnia abunde erant: industria probitas, militiae magna scientia, animus
belli ingens domi modicus, lubidinis et divitiarum
victor, tantum modo gloriae avidus.
Sed is natus et omnem pueritiam Arpini altus, ubi primum aetas militiae patiens fuit, stipendiis sa-eiundis, non Graeca facundia neque urbanis munditiis
112쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 62-64. 87aeae exercuit ita inter artis bonas integrum ingenium brevi adolevit. ergo, ubi primum tribunatum milita rem a populo petit, plerisque faciem eius ignorantibus, factis notus per omnis tribus declaratur deinde abcisi sic eo magistratu alium, post alium sibi peperit, sempedique in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore quam gerebat dignus haberetur. tamen is ad id loco 6rum talis vir nam postea ambitione praeceps datus eat consulatum adpetere non audebat etiam tum alios magistratu plebs, consulatum nobilitas inter se
per manu tradebat novos nemo tam clarus neque
tam egregiis actis erat, quin indignus illo honore et is quasi pollutus haberet 12 Igitur ubi artus cumJI1aruspicis dicta eodem in Mtendere videt, quo cupido animi hortabatur, ab Μetello
petundi gratia missionem rogat. cui quamquis Virtus gloria atque alia optanda bonis auaret in tamen un--ομα erat contemptor animus et superbia, commune nobilitatis malum itaque primum conmotus insolitare mirari 2 primum eius consilium et quasi per amicitiam monere, ne tam prava incipere neu super sortunam animum g reret: non omnia omnibus cupiunda esse debere illi res auas satis placere postrem cavere id petere a populo Romano, quod illi iure negaretur. postquam haec
atque alia talia dixit neque animus mari flectitur, respondit, ubi primum potuisset yer negotia publicas'
facturum sese quae peteret ac postea saepius adeae
postulanti fertur dixisse, ne festinaret abire satis mai si tu regintur illum cum filio suo consulatum petiturum is es, aut sesteae tempore eunt emi patris ibidem militabat, anno
natus circiter viginti. quae res arium cum pro honore, quem adsectabat, tum contra etellum vehementer accenderat. ita cupidine atque ira, pessumis consultoribus, grassari neque facto uno neque dicto abstinere, quod modo ambitiosum laret milites, quibus G - ηγα- in hibemis praeerat, laxiore imperio quam antea habere apud negotiatores quorum magna multu o
113쪽
88 C. SALLUSTI CRISPIUticae erat, criminose simul et magnifice de bello loqui dimidia pars exercitus si sibi permitteretur, paucis diebus Iugurtham in catenis habiturum ab
imperatore consulto arahi, quod homo inanis et regiae superbiae imperio nimis gauderet quae omnia illis eo firmiora videbantur, quia diutumitiae belli ros miliaris conruperant et animo cupienti nihil satis se 65stinatur erat praeterea in exercitu nostro Numidiuquidam nomine Gauda, astanabalis filius, Masinissa nepos, quem icipsa testament secundum heredem
scripserat, morbis consectus et ob eam causam mente paulum inminuta cui etellus petenti, more regum ut sellam iuxta poneret, item postea custodiae causa turmam equitum Romanorum, utrumque negaVerat: honorem, quod eorum more laret, quos populus Romanus reges appellavisset, praesidium, quod contumeliosum in eos foret, si equites Romani satellites m
midae traderentur hunc artus anxium aggreditur atque hortatur, ut contumeliarum in imperatorem cum suo auxilio poenas petat hominem ob morbo animo parum valido secunda oratione extollit illum rogem, ingentem virum, asinissae nepotem esse; si Iugurtha captus aut occisus foret, imperium Numidiae sine mora habiturum id adeo mature posse Venire, si ipse com
sui ad id bellum missus foret itaque et illum et equites Romanos, milites et negotiatores, alio ipse, plerosque pacis spes in lux, uti Romam ad auo cessarios aspere inmetellum de bello scribant, , 5 rium imperatorem poscanti sic illi multis a mori libus honestissuma suffragatione consulatus et istur. simul ea tempestate plebs nobilitate fusa per legem Μamiliam, novos extollebat ita ario cuncta pro
cedere. ν66 Interim Iugurtha, postquam omissa deditione elelum incipit, cum magna cura parare omnia, festinare: cogere exercitum, civitatis, quae ab se defeeerant, fodimidine aut ostentando praemia adfectare conmunire
114쪽
BELLUM IUGURTHINUΜ c. 64-67 89 suos locos, arma tela aliisque, quae spe pacis amiserat, reficere aut conmercari servitia Romanorum adlicere et eos ipsos, qui in praesidiis erant, pecunia temptare prorsus nihil intactum neque quietum pati, cuncta agitare igitur Vagenses, quo stellus initio Iugurtha pacificante praesidium inposuerat, fatigati
regia suppliciis neque antea Voluntate alienati, principes civitatis inter se coniurant. nam Volgus, uti plerumque solet et maxume umidarum, ingenio mobili, seditiosum atque discordiosum erat, cupidum novarum rerum, quieti et fio advorsum dein conpositis inter se rebus in diem tertium constituunt, quod is festus celebratusque per omnem Africam ludum et lasciviam magis quam formidinem stentabat sed ubi tempus fuit, centuriones tribunosque militaris et ipsum praesectum oppidi . urpilium Silanum aliusiatum domos suas invitant eos omnis praeter urpilium inter epulas obtruncant postea milites palantis inermos, quippe in tali die ac sine imperio, aggrediuntur idem plebes facit, pars edocti ab nobi litate alii studio talium rerum incitati, diis acta corus ias siliumque ignora ibus tumultus ipse et res nova satis placebant, Romani milites, inproviso metu im67 certi ignarique, quid potissumum lacerent, trepidare.
arce oppidi, ubi signa et acuta erant, praesidium hostium, portae ante clausae fuga prohibebant ad hoc mulieres puerique Iro tectis aedificiorum saxa et alia, quae locus praebebat, certatim mittere ita neque caveri anceps malum neque a sertissumis infirmissumo
generi resisti posse iuxta boni malique, strenui et inbelles inulti obtruncari in ea tanta asperitate ae 3 vissumis umidis et oppido undique clauso urpilius praesectus unus ex omnibus Italicis intactus profugit. id misericordiano hospitis an pactione aut casu itae enerit, rerum conperimus, nisi, quia illi in tanto malo turpis vita integra fama potior fuit, inprobus intestabiliaque videtur.
115쪽
90 C. SALLUSTI CRISPI68 stellus postquam de rebus Vagae actis conperit,
paulisper maestus ex conspectu abit deinde ubi ira et aegritudo permixta sunt, cum maxuma curis ultum
ire iniurias estinat legionem, cum qua hiemabat, et quam plurumos potest umidas equites pariter cum occasu solis expeditos educit et postera die ei citer hora tertia pervenit in quandam planitiem locis paulo superioribus circumventam ibi milites sessos itineris magnitudine et iam abnuentis omnia docet oppidum Vagam non amplius mille passuum abesse, decero illos relicum laborem aequo animo pati, dum
pro civibus suis, viris sortissumis atque miserrumis, poenas caperent praeterea praedam benigne ostentat. sic animis eorum adrectis equites in primo late pedites suam artissume ire et signa occultare iubet.. 69 Vagenses ubi animum advortere ad se Vorsum exem uitum pergere, primo, uti erat res,metellum esse rati portas clausere, deinde ubi neque agros vastari et
eos, qui primi aderant, umidas equites rident, ruri sum Iugurtham arbitrati cum magno gaudio obvii procedunt equites peditesque repente signo dat alii volvta effusum oppido caedere, alii ad porta sestinare, pars turris capere ira atque praedae spes --
plius quam lassitudo posse ita Vagenses biduom modos perfidia laetati civitas magna et opulens cuncta poenae aut praedae fuit Turpilius, quem praesectumbppidi unum ex omnibus profugisse supra ostendimus,
ussus ametello ausam dicere postquam sese parum clamexpurgat, condemnatus verberatusquω capite poenas
solvit; nam is civis ex Latio erat. 70 s idem tempus Bomilcar, cuius inpulsu Iugurtha deditionem, quam metu deseruit, inceperat, suspectus regi et ipse eum auspiciens OVas res cupere, ad emiciem eius dolum quaerere, die noctuque sati gare ani 1m denique omnia temptando socium sibi adiungit abdalsam, hominem nobilem, magnis opibus, clarum acceptumque popularibus suis, qui plerumque
116쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 68-72. 91 seorsum ab rege exercitum ductare et Omnis res exequi solitus erat, quae Iugurtha sesso aut maioribus adstricto superaverant ex quo illi gloria opesque imventae igitur utriusque consilio dis insidsis statui 3tur cetera, uti res posceret, ex tempore parari pla-euit Nabdalsa ad exercitum prosectus, quem inter hiberna Romanorum iussus habebat, ne ager inultis hostibus vastaretur is postquam magnitudine laci 5
noris perculsus ad tempus non Venit metusque rem
inpediebat, Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi
et timore soci anxius, ne misso Vetere consilio O-Vom quaereret, litteras ad eum per homines fidelis mittit, in gubet mollitiam socordiamquo viri accusare, σι
testari deos, per quos iuravisset, monere, ne praemiae Μetelli in pestem convorteret Iugurthae exitium adesse, ceterum suane an etelli virtute poriret, id modo agitari: proinde reput et cum animo suo, praemiae in an cruciatum mallet. sed cum ea litteras adlatae, 71 sorte Nabdalsa exercito corpore sessu in lecto quiescebat, ubi cognitis Bomilcaria verbis primo cura, de 2 inde, uti aegrum animum solet, somnus cepit. erat se Numida quidam negotiorum curator, fidus acceptusque et omnium consiliorum nisi novissumi particeps. qui postquam adlatas litteras audivi et ex consuetudine ratus opera aut ingenio suo opus esse in tabe
naculum introiit, dormiente illo epistulam super caput in pulvin temere positam sumit ac perlegit, dein propere cognitis insidiis ad regem pergit. Nabdalsa paulo post experrectus ubi neque epistulam repperit et rem omnem, ut acta erat, ex perfugis cognovit, primo indicem persequi conatus, postquam id frustra fuit, Iugu tham placandi gratia adcedit; dieit, quae ipso paravisset
facere, perfidia clientis sui praevonta lacrumans Obtestatur per amicitiam perque sua antea fideliter acta, ne super tali scelere suspectum sese haberol. ad ea 72 rex, aliter atque animo gerebat, placide respondit. Bomilcare aliisque multis, quos socio insidiarum ο-
117쪽
92 C. SALLUSTI CRISPIgnoverat, intersectis iram obpresserat, ne qua ex eo negotio seditio oreretur neque post id locorum Imgurtha dies aut nox ulla quieta fuit neque loco n que mortali cuiquam aut tempori satis credere, civis hostisque iuxta metuere, circumspectare omnia fomni strepitu pavescere, ali atque alio loco, nepocontra decus regium noctu requiescere, interdum somno excitus arreptis armis tumultum facere ita formidine quasi vecordia exagitari.
73 Igitur etellus, ubi de casu Bomilcaris et indicio
patefacto ex perfugis cognovit, rursus tamquam ad integrum bellum cuncta parat festinatque Marium fatigantem de prosectione, simul et invitum et offen- sum sibi parum idoneum ratus, domum dimittit os Roma plebes litteris, quae de etello ac ari missae erant, cognitis volenti animo de ambobus acceperant.
4 imperatori nobilitas, quae antea decori fuit, invidiae esse; at illi alteri generis humilitas savorem addiderat.
ceterum in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata praeterea aeditiosi magistratus volgum exagitare, etellum omnibus contioni a capitis arcessere. Mi virtutem in maius celebrare. denique plebes sic accensa, uti opifices agrestesque i. νηήιά nnes, quorum res fidesque in manibus sitae erant, coelictis operibus frequentarentiarium et sua neces- ria post illius honoram ducerent. ita perculsa ο- ilitate post multas tempestates novo homini com utatus mandatur. et postea populus a tribuno plebis Τ. anlio ancino rogatus, quem vellet cum Iugurthae bellum gerere, frequens artum ii sit. sed paulo 'rat ea res Dustra fuit i ζοdem tempore Iugurtha amissis amicis, quorum plerosque ipse necaverat, ceteri semidine pars ad Romanos, alii ad regem Bocchum profugerant, cum neque bellum geri sine administris posset et novorum, fidem in tanta perfidia veterum experiri periculosum μοι - iaceret, varius incertusque agitabaι neque illi res
118쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 72-76. 93 neque consilium aut quisquam hominum satis placebat itinera praesectosque in dies mutare, Udo advorsum hostis interdum in solitudines pergere, saepe in fuga ac post paulo in armis spem habere, dubitares virtuti an fidei popularium minus crederet ita quo
cumque intenderat, res advorsae erant. sed inter almoras repente sess etellus cum exercitu stendit.
Minidas ab Iugurtha pro tempore parati instructique, dein proelium incipitur. qua in parte re pugnae adfuit, ibi aliquamdiu certatum, ceteri eius omnes milites 'primo cong essu pulsi fugatique Romani signorum si, et armο- feri aliquanto numero hostium paucorum potiti nam sermo Numidis in omnibus proeliis magis
Ea fuga Iugurtha inpensius modo rebus suis dis 75
fidens cum perfugis et parte equitatus in solitudines, dein malam pervenit, in oppidum magnum atque Pulentum, ubi plerique thesauri filiorumque eius multus pueritiae cultus erat. quae postquam etello conpertae A sunt, quamquam inter halam flumenque proxumum in spatio milium quinquaginta loca arida atque Vasta esse cognoVerat, tamen spe patrandi belli, si eius p- α --pidi potitus foret, omnis asperitates superendere Roma , turam etiam vincere aggravitur igitur omnia iumenta sarcinis levari iubet nisi frument dierum decem, e si terum utris modo et alia aquae idonea portari prae 4 in se terea conquirit ex inris quam plurumum potest domiti pecoria e inponit Vasa cuiusque modi, sed pleraque lignea conlecta ex tuguriis Numidarum ad hoc fini brumis imperat, qui se post regis fugam Μetello dederant, quam plurumum quisque aquae portaret diem locumque, ubi Iraeata fuerint, praedicit ipse ex flumine, quam proxumam oppido aquam esse supra diximus, iumenta nerat. eo modo instructus ad Thalam pro--.ia in
fieiseitur. deindo ubi ad id loci ventum, quo Numidis
prReceperat, et castra posita munitaque sunt, tanta repente caelo misη xis aquae dicitur, ut ea modo
119쪽
exercitui satis superque foret praeterea conmeatus, spe amplior, quia Numidae, sicuti plerique in nova se σκου-editione, officia intenderant osterum milites religione
pluvia magis usi, eaque res multum animis eorum
addidii, nam rati sese dis inmortalibus curae esse. ', disi ho ero die contra opinionem Iugurtha -ὶ, ikThalam phoeniunt oppidani, qui se locorum spin ritate munitos crediderant, Mna atque insolita reperculsi, nihilo segnius bellum parare idem nostri 76 sacere ι sed rex niuit iam infectum etello credens, quippe qui omnia, arma tela, locos tempora, denique
naturam ipsam ceteris imperitantem industria vicerat, cum liberis et magna parte pecuniae ex oppido noctu profugit neque postea in ullo loco amplius uno die aut una noci moratus simulabat sese negoti gratia properare, ceterum proditionem timebat, quam vitare posse celeritate putabat: nam talia consilia per otium et ex opportunitate capi almetellus, ubi oppidanos proelio intentos, simul oppidum et operibus et loco munitum videt, vallo fossaque moenia circumvenit dein duobus locis ex copia maxume idoneis vineas agere, superque eas aggerem iacere et super aggerem inpo- sitis turribus opus et administros tutari contra haec oppidani festinare parare prorsus ab utrisque nihil re licum fieri denique Romani, multo ante labore proeliisque fatigati, post dies quadraginta quam eo enim erat, oppido modo potiti: praeda omnis ab perfugis conrupta ei postquam murum arietibus feriri reaque suas adflictas vident, aurum atque argentum et alia, quae prima ducuntur, domum regiam eonportant ibi vino et epulis onerati illaque et domum et semet igni conrumpunt, et quas victi ab hostibus poenas metuerant, eas ipsi volentes pependere.
7 Sed pariter eum capta Thala legati ex oppido
Lepti ad Metellum venerant orantes, uti praesi lium praefectumque eo mitteret Hamilcarem quendam, hominem nobilem actiosum, novis rebus studere, --
120쪽
BELLUM IUGURΤΗINUM . 75-7s. 95Vorsum quem neque imperia magistratuum neque leges valerent ni id festinaret, in summo periculo suam salutem, illorum socios fore. nam Leptitani iam inde
a principio belli Iugurthini ad Bestiam consulem et
postea Romam miserant amicitiam societatemque rogatum deinde ubi ea impetrata, semper boni fideles 3 que mansere et cuncta a Bestia Albino etelloquo imperata nave fecerant. itaque ab imperatore Mile quae petesant adepti emissae eo cohortes Ligurum quattuor et C. Annius praesectus. Id oppidum ab Sidoniis conditum est, quos acce-78pimus profugos ob discordia civilis navibus in eos locos venisse, ceterum situm inter duas Syrtis, quibus nomen ex re inditum. nam duo sunt sinus prope in extrema Africa, inpares magnitudine, pari natum; quorum proxuma terrae praealta sunt, cetera uti sors tulit alta, alia in tempestate vadosa nam ubi mare magnum esse et saevire ventis coepit, limum harenamque et saxa ingentia uetus trahunt: ita acies locorum cum ventis simul mutatur Syrtes ab tractu
nominatae eius civitatis lingua modo convorsa conubio Numidarum, legum cultusque pleraque Sidonica; quae eo facilius retinebant, quod procul ab imperio regis aetatem agebant. inter illos et frequentem M smidiam multi vastique loci erant i Sed quoniam in eas regiones per Leptitanorum 79
negotia venimus, non indignum videtur egregium atque mirabile facinus duorum Carthaginiensium memorare:
eam rem nos locus admonuit qua tempestate adi
thaginienses pleraque Africa imperitabant, Cyrenenses quoque magni atque opulenti fuere. ager in medio
harenosus, una specie neque flumen neque mons erat, qui finis eorum discemeret quae res eos in magno
diutumoque bello inter se habuit postquam utrimque legiones, item classes saepe fusae fugataeque et alteriat ros aliquantum adtri'erviat, veriti, ne mox victos vietoresque desessos alius aggrederetur, per indutias