Jo. Gottl. Heineccii, jc. ... Elementa philosophiæ rationalis, et moralis ex principiis admodum evidentibus justo ordine adornata. Accessere Historia philosophica, & index locupletissimus

11쪽

malis, iustis injustisque, quaerere . Quan vis autem huc evocatus nescio qua futuri presensione ominare , non aeque omnibus gratam sese hanc muneris utriusque coniunctionem , idque augurium me non per omnia Fefellisse vkleatur divinae tamen V hinimi parere nihilominus decrevi, nec animum, invidiam veritus, despondi, sed novam mihi hane palaestram fore statui, aqua, quantum M philosophia prosecerim quantum invidia, bile flavescentium hominum voculas contemnere , semcissimum

quemque humanitate , modestia , officiis , emollise, amicos vero fide atque obsequio retinere, moresque pro virili omnibus probare bona fide didicerim, periculum fieri oporteat. Hinc divino fretus amisio, quod inihi a tot annis nunquam destili , praelectione meas, non iuridicas tantum, sed&philosiophicas, noli sine quadam fiducia aus Piuatus , hiculenter intellexi, me spe mea non esse deceptum . Vidi enim quod prinsistine dixeriin, erectioris indoli juvenes qui antea philosephiam tamquam infructu sum is inamoenum studium adspemabar tu , catervatim ad has acroases confluo. re, Wiam persentiscere paulatis, quam praeclarum sit , rectam rationem perficere M in investiganda dijudicandaque -- Titate exercere ingenium, Ne autem , diois iuventutis utilitati ulla in re deesse videre , essentque , quae ab praelectionibus

meis ob oculos haberent α ELEMENT haec PHII OPHLE RATIONAMS QMORALI typi&

exscribi passiissim, in 'ibus , quid p μ

12쪽

PRAEFATIO. ystiterim, paucis , si operam dederis

nebo.

In philosophia RATiouui, seu Logica, id

egi, ut praecepta omnia ad finem, quem in invenienda dijudicanda, communicandaque cum aliis veritate consistere, omnes omnino fatentur , unice referrem . Itaque non

solam artem syllogisticam, non solam diffsrendi diseutandique facultatem , ad quain plerique libelli Logicorum comparati sunt, mihi tradendam credidi, sed praecipue, quo

ordine, quaque methodo progrediendum se omnibus, qui veritatem reperire, eamque a salse discernere cupiunt, perspicue monstr vi mines, explicatis intellectus operationiabus perutilem de deis doctrinam accura- comparatis sibi claris, distinctis atque adae datis ideis, definitiones ac divisiones riteirmare, ex earum comparatione varias propositiones, axiomata , postulata , theoremata, problemva, corollaria elicere, ratiocia periendo denique meditando, legeodo, dii utando, docendoque veritatem tum reperire, tum cum aliis communicare quam facillissime possit. Non displicebunt, uti opunor, quae de his omnibus, nec non de eis ritatis certae ac probabilis discrimine, de variis verisimilitudinis gradibus, de ordine in meditatione, lectione librorum .disputationibus observando, de interpretatione porro, aliisque capitibus scitu necessariis , non minus , quam jucundis, passim disserui Quo aliquando duces sequutus sim ne omodo quilibet,

nationes sine

13쪽

que enim me puduito, ab aliis bene animas uersa in systema meum recipere o ingenue fassus sum in scholiis, quae paragraphis, ple

risque subjunxi. In iisdem praxepta ipsa non paucis iisque perspicuis petitis ex uni versa philosophia exemplis illustiavi. Quid .

enim absurdius aut taediosius est, quam perpetuo ingeminare illa vulgaria Perrus eurrit, Homo est animal similia sne qui bus haec sacra sibi non constare, existima

runt veteres

In RaLosopRIA MORALI mentis humanaed naturam, hominum mores ac vitia, horumque signa, characteres naturam item ni tum generatim . turre in specie summi: illius. ac praestantissimi , cums, in possessione. vera posita, est felicitas . itemque ejus este-cta, in quibus virtus: Si tranquillitas ani mi eminent, denique cognitionem sui ipsius , reliqua , quae recta ratio commonstrat media, ad veram beatitudinetiri adspirandi ita explicavimus, , ut quod iudem hanc disciplinam i pulcherrinnia imbibituro, neces sarium sit, nihil omnino praetermisisse nobis videamur. Fatemur , nobis doctrinasi pilares.sommunes eta cum aliis , inprimis etiam. eum theologo venerabit, D. FRANC BuDDEo, cujus olim philosophica praecepta Halae vice plus simplici interpretatis stimus . Neque tamen ullius scrinia expilavimus, pleraque ejus generis praecepta vel e principiis nostris, sua sponte fluunt, vel plane

aliis superstruuntur fundamentis . inurus. voees non est, quod. huius vel illius esse iu--

14쪽

quum censuis aliquAs, quod ex parte mihi p/eear, iubeo illum diυiderae sententiam ct s

quor, inquit Seneca Epist. XXI. Ex quibus principiis singulas conclusiones hauserim statim iis incurret in oculos , quos citatos in parenthesibus paragraphos evolvere hauspiguerio operam enita, in utraque disciplina dedim us, ur doctrinas, quoad ejus fier. posset, accurate inter is connecteremus cin holiis saepe demonstrationem propositi nun uberiorem , aliquando explicationem

earum perspicuam 3 non raro etiam veterura ac recentiorum testhnonia reperies Nolliri

vero existimes ideo me haec ex adversariis huc transtulisse , quasi illa aliquid probare credam, observabis enina , nisi me animus fallit, me alia plane demonstrandi rationensium, sed adieci haec , ut doctrinasis stras ne veteribus quidem rectam rationenti sequutis, ignota fuisse , intelligeres . Veritas, tantum una est , eaqu hominem, qui rectam rationem in conlithim adhibet, non massis potest more, quain solis splendor oculum bene adae tum Quemadmodum ita- qu anrmalia quaedam octas conni entibus , alia apertis, incomparabisse pud orbis Iumen intuenturi, omnia tamen, mod cet citate non laborenr, aut intra terrae viscera

delitescant se solam vident trita qui illam

menti aciem, quam rationem adpelIamus, unquam intenderunt. Hi sane veritatem per

spexisse videntur, quamvis ali, eam veluti per nebulam , alii musto accuratius vid rint Quam jucundum vero et videre u Iunx

15쪽

tum consensum in doctiinis plerisque Afraxa uider quaris maxime sublimibus Quam ad excitandum virtutis studium, utile, audire philosephos quantumlibe verae Dei cognitionis ignaros, tam muli pie ac sapiun- ter de virtute aliisque rebus moralibus disserentes Riam praeclaram denique horur dictorum eligantiam atque acumen expendere Accedit, quod hae mundi senescentia ac paene desipientis aetate plerique eo philosophandi genere delectantur , quod aliquid profani , ve saltim γαράδοξον τι pit quale vel Spinoetam, olandum

vel Hob sum, Baetiuui, ac illosis praecipue, quo novorum vocabulorum architecti esstris, forti seligant, excoluisse constat. Si quis .ergo hodie sese ab his sejungit, si philosophiam sobriam , ineum Dei, entis persectissimi, cognitione conjunctam . sectatur, non desunt omnino, qui vel nimis , uti ajunt, theologicae, vel vulgaria , vel pluia justo ad pietatenu, quae tam pravis ingeniis, pro superstitione est , composita illius prae oepta clament. At opinione sua illos falli, Non melius constabit, quam si tali ab ipsis

Paganis , due recta ratione , agnita esse ostenderimus. Id igitur voluimus praestare,

ubicumque ejusnodi doctrinas proponi anumadvertimus, quae profanis ingenii theologica magis, Quam philosophica , lent via

deri. Quemadinodum vero jucundum pari. ter ac utile putavi md , harmoniam, doctrinarum nostrarum cum aliorum philosopho.

sum Nacitis ostendisse ita non minus nos atemur , quoties ex principi hostris,

16쪽

nostris ejusnodi doctrinas fluere vidimus quae concordiam rationis, revelationis quam Eusebius in Praeparatione Evangelica, Clemens Alexandrinus in Stromatibus, Dan. Huetius in Quaestionibus Alvetanis, aliiquctu iri docti justis voluminibus ostendere an nisi sunt , evidenter demonstrarent. Quid enim religioni nostra honorificentius , quid ad agnoscendam scripturarum divinitatem magis idoneum est , iram quod in tantae mytteriorum, doctrinarum sublimitate nul Iam doctrinam moralem , rectae rationi adia Veriam. Inculcet, nihilque praecipiat, quod non ipsa ratio sanctum, honestum meoque agnoscat dipnissimum Et hine est quod in iisdem choliis, scriptura secrae

testimonia, quae doctrinis meis suffiagantur, addidi , eum tamen adhibens modum , vnon temere notarem , quae πω tum timnota, seque sua sponte omnibus quam cillime oblatura videbanturia Tametsi auten id praecipue consilium spissem , ut philosophia rationalis ac morali, Prima elementa adornarenti praemittendani tamen putavi epitomen IsTORIAE PHILOso-2HICA brevissimain, quia illius plane ignaros esse non debere censeo , qui philosophiae se dare constituerint Et qui fieri quae posset , ut quis methodo philosophandi eclectica recte utatair, qui, iii a philos

phis inventum praeceptumque Ir, prorsuSignoratu Et tio pacto is doctrinas philosophorum cum rectae rationis principiis contendet, qui, quid illi statuerint, cur earus entias adoptarint, scit juxta cum igra,rissiuitia:

17쪽

rissimis L Ut mi non dicam , quam clinil

xabiis utilitas ex huius, Bbriis intelligenti, cum ad alias disciplinas , tum ad uri

.prudentiam. quae ex Stoicorum principiiς poetae tota conflata est se redundetis Qua tiamvis autem Madbrnanda hac historia brevitati studuerimis non tamen reliqui quid- quana putavi faciendum, ur, quae in ea tracii di omnia ex genuinis sentibus probarem, ipsosque audi oruire libros eorumque capita diligenter adstriberem, . Ceterun IN X si quen, opustuloesu unetium vides, doctrinas. quas tradidimus se omnes , earumque sedem

facile tibi indicabit. Mus conficiendi curam ii se suscepit inscuς quidam' consultrssimus, quem omnem adhibuisse diligentiam, eo minus dubito emtio magis mihi comperta est

illius industria..

Unum addo , me quamvis dbctfinas , im hoc opusculo explicatas , non nisi matura

praevia cogitatione animo conceperim , nomaume iis elaborandis tannim vel temporis,.

vel dilietentiar se impendere potuisse , quan tuna ves optabam ego, vel res ipsa a me stagitabat Quum enim haec sementa prae- Iectionibu meis servire vellem contigiu pe numero ut vis qua dant i schedulaseoniecerim , quunt ea sibi statim ubi t- tenda eis urgerent operae , ceu fieri solet in 'ita hac negotiosa se quam in Academiis vivimus Elegantior itaque atque uberiora innia haberes, si mam adhiberem singu-Ia semel iterumque expolire licuisset. Sed

hi quidem mihi am non Acuit per tempos, angustiam , molemque occupationum ,

18쪽

ages tamen, quid aro uitate tua erit digni sinu ire, si in opusculo paene extemporari non omnia adi vivum resecaris . Non haec scripsD, ut ulli mortalium inferreis inju-riam Neminem, quod quidem sciam, mo-mordi , nemini bellum indixi , cinii, nullo iomnino vir docto contendi immodestius etiam ubi me dissentirae ipsa veritas coegit . Rciare nullam istutis atque equitatis ra-tionem habuisse videretur , quisquis mecuni iti arenam descendere,, de doctrinis meis, mecum digladiari vellet S cui tantuncoctii fiterit, ut calamum stringat ad mihi nomerit , ut respondeam i&., qui in mustaceo laureolana quaerun , aliorumque famam ar-redendo sibi, manu comparare student . . Non horum hominum judicio stat caditque existimatio boni vir , nec multum gloriae sibi parare solent , qui inaledicendo docent, .se nec sentire bene , nec dicererat dicisse Tu vale, . LECTOR CANDIDE si tibi hoc studium meum non plane displicuerit alte-ram quoque horum philosephematum para

exspecta . In illustri. Viadrina ipsis, Idibo. Mari; cI HI cc XXVIII. .

19쪽

NO RI FORMATORI

Dello Studio di Padova. AVendo eduro per laued di revisi

ne ed approvagione deI P. M. Paolo Tommas Manuelli Inquisitore, ne Libro intitolator Io Gorti mineretii C. Eleme a Philo ophia Rationalis is Moralis θα non esserui cosa alcum contro I santa Fede Cattolica is parimente per attest to de Segretario nostro niente contro Principi , auoni costumi, concediamo Licenga che possi essere stampato osservando gli ordini in materia di Stampe e presentando te solite Copie alte pubbliache Libreri di Venezia erat Padova. Dat licio Agost II o. mio: Ietro Pasqualigo Riserimi Gio Emo Proe Riser

. . .

20쪽

ELEMENTA

PHILOSOPHIAE

s. L.

partes veluti in nucleo exhibere

constituimus , est unis. --ἐo beau , Mises, ratione deris sa , o ad hominis felicitatem sompse mimi vero se re veI Ognostere, quocsrecte animadvertit Aristota Poster Analytim 2. r. st caussam, propte quam es est, eamdem esse τε caussam, nec posse eam aliters habere,1 re, iacile patet , non hic intelligi