장음표시 사용
21쪽
Causae et genera mendorum in veterum scriptorum codicibus Moustrantur universe cum exemplis.
Ordiemur a rebus notis et ad non admodum suapte natura reconditas perveniemus. Veterum operum litteris consignatorum sermae, quem textum appellare consuevimus. recte c0nstituendar fundamentum omne codicibus manuscriptis c0ntinetur, quibus rara adiunguntur aliorum Scriptorum
inter quos sch0liastae numerantur, testimonia, aut verba quaedam ipsa proserentium aut aperis setiam manifesta imitationein significantium. De codicum propagine in Scriptoribus et libris a prima et communi origino repetenda, degeneribus eorum distinguendis. auctoritate e0rum comparanda et aestimanda cum ab aliis dictum est, tum a me ipso in praelatione editionis librorum Ciceronis de sinibus et in emendationibus Livianis in decadum prooemiis; neque enim universa huius codicum coniunctionis et in genera descriptionis ratio alia est in Graecis, alia in Latinis, sed eadem. Codicum testimonio aut consentienti aut meliore, hoc est, non interpolatorum aut minime interpolatorum . simpliciter Standum est, nisi aut necessaria causa est ab eo discedendi aut saltem probabilis de eo dubitandi. Dubitatio de c0dicum testimonio et coniecturae probabilis aut neeessaria causa oritur aut ex ipsius testimonii dissensu, cum codices fide digni sic inter se discrepant, ut nulla sit Scriptura, ex qua ceterm errore ortae videri possint nam deteriorum aberratio contra bonorum consensum nulla aut exigua et tali. cuius origo lacile intellegatur, discrepantia turbatum nullam habet vim in aut sex testimonii consentientis aut melioris et alioquin fide digni eum orationis
lege et consuetudine aut cum seriptoris sententia et consili 0 pugna. Ac persaepe ea meli 0ris testimonii cum orati0nis lege aut cum sententia pugna ex tam parvo et mani-
22쪽
sesto et ad corrigendum facili errore oritur, ut iam in eodicibus recentioribus et alioquin nulla fide dignis ab hominibus non prorsus ind0ctis, qui illos seripserunt, sit correctus nec praeterea quicquam requirendum tentandumve sit. Verum ubi aut omnes codices improbabilem habent scripturam aut meliores improbabilem eiusmodi, quae ex ea, quae in recentioribus corrigendo substituta est, aberrando nata esse putari non possit si praesertim. quod saepe accidit, haec ipsa diligentius considerata nec orationi nec sententiae vere satisfacit, sed vanam tantum speciem habet in ibi coniectura quaerendum verum est tollendumque mendum codicum pluresve mendi se re ex uno initio ortae ). Vitiati sunt codices interdum labe adventicia et quae adscribas librarios nihil attineat, si aut folia excisa detractave sunt aut loco mota et transposita aut soliorum partes defeetae aut humore aliove modo corruptae, ut scriptura legi non possit; eiusmodique labes si in aliquo codice olim aceidit. ex quo plures deinde ducti sunt, ad hos omnes necessario pertinet, hoc est, interdum ad omnes. quos nos habemus scriptoris aut operis alicuius veteris codices. Verum haec casu acciderunt et in certis tantum scriptoribus operibusque damnumque habent nulla arte reparabile, nisi in transposi-
Ridicule interdum homines, ut sibi videntur, cauti et prudentes.
eoniecturam laudant ut probabilem. sed in nullo codice reperiri queruntur; recepturos se suisse, si vel in uno eodice reperiretur. Quid conieetnra opus esset, si eodices verum praeberent 3 Quid in re dubia eodex iuvaret nisi fido dignus et qui eeterorum eonsensum vineeretp Infinitae sunt in eodicibus recentioribus eoniecturae, bonae non paveas in parvis. ut dixi. et Vertis erroribus. pravae plures. Omnino non pauci. etiam qui multa de rebus criticis verba fecerunt, tamen ignorant . in quali fundamento constitutum habeamus veterum scriptorum eontextum. quemadmodum sensim et mendis obseuratum antiquioribus et deinde eoniretura interdum leviter emendatum, saepius graviter depravatum et interpolatum.
23쪽
tionibus soliorum corrigendis et in lacunis versuum truncatarum aliquo modo coniectura ex reliquo contextu explendis. Illa ad omnes eodices pertinet et latissime patet labes et criti ea arte eluenda, quantum fieri potest est, quae in scriptura a librariis, dum propositum oculis exemplar sequuntur, vitiata sternitur. Nam codicum dictanu altero scriptorum. qu0d quidam linxerunt, nullum est neque in subscriptionibus neque, quod caput est, in errandi generibus vestigium, quae omnia pendent ab oculis et ab memoriae animique vi, dum quod oeuli viderunt vidisseve videntur, manu Iterscribitur. Apparent in Graecis codicibus rara vestigia recenti0ris pr0nuntiati0nis v0cales quasdam confundentis, ut apud Pi tonem de legibus III p. C Selineideras vidit, s ni ετι Scriptum esse pro isti ετ v apud Pausaniam autem VIII. 23, 7 in cod. Par. est o su i τι pro ooα Letu quot annis, qu0d recte scribitur 24, 11; verum luec non dictando orta sunt, sed quod inter oculi et manus actionem scriba memoria confudit. quae sono ab ipso non distinguebantur. Eademque causa efficit, ut in Latinis codicibus frequentissime b et v cum alibi, tum maxime in verborum terminationibus permutentur et pro amavit seribatur amabit contraque i. Librarios increpant omnes, nonnulli ita, ut, cum ignorantiam et stuporem et neglegentiam eorum gravissimis prosciderimi conviciis 00sdem callidos quosdam astutoSque h0mines
Turpi oblivione notissimae rei Haasius inam Ficherium non tam miror in Senecae epist. 95. 54 e codicibus posuit: in supervaeuum praecepta iactavimus superiores edd. iactabimus . nisi illud praecesserit cedi, et toto loco et futuro ex aeto indicium iacientibus id dici, quis eventus futurus sit. Sed apud Senecam multa eodem modo nuper administrata. Contra apud Senecam Rhetor. p. 134 Bip. 116 Bura. , ubi editur: Sed nee ille diu declamationibus vacabat, pravo imperfecti usu, e codicum scriptura vae abit fit vacavit. Diqiligeo by Orale
24쪽
fingant ac paene fraudulentos; qua condicione opus secerint, quae eos errandi opportunitas necessitasque, quae quasi insidiae circumsteterint, non ita multi placidu et consideratis iudicant; quod si facerent, separarent primum iudicando ipsum hominum animum ingeniumque et operae ad nostrum usum eventum. Id quidem tenendum ante omnia est staudis, quae ad decipiendos deliberato consilio legentes et in falsam opinionem de ulla minima re inducend0s spectaret. neque illecebras ullas ac ne tenuissimae quidem gloriolae praemium fuisse neque in his, qu0s prosan0s appellamus, seriptoribus ullum vestigium prudenter iudicanti apparere . Omnis culpa posita est aut in ipso scribendi errore, culti imprudentes et inviti aliud, atque in exemplo Inoposito
erat, reddiderunt, aut in correctione . cum scientes et v0- lentes, sed tine malo consilio, pro eo, quod in exemplo erat aliud substituerunt, non verum scilicet; nam si in verum inciderunt, coniecturam laudamus. Omnino enim in hominibus humilibus et simplicibus iudicandis, etiam iis, quieonfidenter et licenter interpolarunt, obliviscuntur philologi, illos eodices descripsisse, quibus ipsi et alii eiusdem temporis
et sere scientiae homines in legendo uterentur, nobis eodices testium loeo esse, quibus utamur in contextus scriptorum ad nostrum usum constituendo; itaque sere una illa relinquitur iusta reprehensio, si qui mercedo inducti dissiciliorem. quam cui se aptos scirent, operam imponi sibi passi sunt aut sestinanter neglegenterque scripserunt. Sed illius mu- il ltationis non in ipso scribendi errore positae, quam -- lnem interpolationis nomine comprehendero licet, multi isunt gradus, duo praecipui, ut adtera sit simplex et ru- I l
J Ne id quidem verum est, quod olim homines quidam nimis nequitiarum eupidi finxerunt, monachos obscaena in veterum scriptis describendo oecultasse et minus turpibus verbis involvisse. Spurea omnia bona fide, quantum poterant, repraesentarunt.
25쪽
dis incertaque et vix conseia consilii, casu et ex suo ipsa saepe errore oriens. altera deliberato consilio et libers plura persequens. Ipse seribendi error etsi easui est subiectus, tamen quibusdam causarum momentis regitur . quorum caput est quod omni describendi operae intervenit et memoria ea. quae oculus in exemplo Vidit, dum et oculus et manus in novo exemplo occupatae sunt, servans, et aut intellectus 0culum manumque regens Rut intellegendi obscurus conatus et imaginandi vis, incertas species obiiciens. Itaquρ eonstat. si eadem sit diligentia, eum multo reetius aliquid deseribendo reddere. qui, quae scribat, intellegat. quam qui, sermonis ipsius ignarus, tantum litterarum formas norit sequaturque.
quod quale sit, intellegi p0test in Latinis librariis Graecas voces interpositas Latinis pingρntibus ant otiam in iis, qui
nunc Gr ea Latinave manu scripta typis exprimunt; nam et raro tam perspicuae litterae seribuntur. ut non in legendo multipliei coniectura utamur, ex sententia verba, ex verbis singulas litteras agnosepntes et deficit in ignotis aut vacillat illa. quam dixi, memoria eorum, quae oculus legit. Sed certum seribendi adiumentum is demum habet. qui plane et orationem et sententiam eorum, quae scribit, intellegit et vere animo Scribenda persequi potest; et tamen . si curam remisit. aberrat interdum, obiecta animo alius sententiae aut verbi etiam ex proximis e0gitatione et imagine; qui orationis universam formam tenet. sed sententias non curat nec res, de quibus agitur, novit, multo plura c0mmittit, praesertim gi scripturae 1 rma minus lacile reeta verba obiicit, quod apud antiquos accidebat, nec verbis divisis distinetisve nee spntentiis interpunctis. Itaque nihil mirum est iam veteres do librari0rum erroribus et codicibus mend0sis queri ). Qui ver0
Cie. ad Qu. Fr. III. 6: De Latinis libris quo me ver
tam, ne seio; ita mendose et seribuntur et veneunt.
26쪽
neque sententiam resque omnes aut plerasque intellegit neque
omnem orationis motum ac ne omnia quidem verba verborumque sormas, is, etiamsi vult sola oeulo duce uti, tamen quia quaedam intellegit et fortasse pleraque ssaltem ex aliqua parte) et quia conquiescere animus nequit neque ab eo, in quo
homo cummaxime Oeeupatur, abduci, oculum in singulis litteris continere non potest in quibus ipsis sententia non comprehensis memoria sallituri, sed verborum et sententiarum vanis simulacris et νανια σιιαοι luditur et imagines verborum prius quam litteras omnes perspexit, animo conceptas ad manum transfert. Atque haec fuit et inferioris rigantinaequs aetatis
Graecorum librariorum. cum veterum scriptorum opera, praesertim oratione et rebus difficilium, iis proponebantur, condicio et multo magis hominum Italorum, Gallorum, Germanorum post sublatam prorsus ex hominum usu Latinam linguam; itaque quod multo propinquior tamen et familiarior Bygantino homini pro eius temporis captu litteris imbuto occurrebat veteris sermonis Graeci species quam Latini m0nacho, ut hoc utar, Gallo Germanove noni aut decimi seculi, quamvis sint depravati Graeei codices, tamen nunquam usque ad eam barbariem verborum et sormarum et ad ea monstra deventum est, quae in Latinis saepe obiiciuntur, cum infra palimpsestos et paucissimos, qui ex seculo quinto pr0ximoque supersunt, descendimus ). Atque luec memoriae et cogitationis obscurae oculum praecurrentis et decipientis et scribentem ad nota et usitata
Exstant de eadem re Martialis et Gellii querelae, de Graecis Galeni et aliorum. Hoc diserimen Graeeorem et Latinorum codicum quale sit, perspiciet, qui quod adoleseentibus philologia suadeo ut faciant aliquot paginas Platonis ale, nulla littera mutata. descriptas legerit, quales sunt in codice Oxoniensi aut Parisino A. deinde idem experimentum transtulerit ad Cieeronis, ut hoc utar, codicem Vatieanum Philippi earum aut magis etiam ad Livii Pu
27쪽
sibi trah0ntis vis, qui sons est uberrimus mendorum, variabatur multis modis librarii diligentia aut ineuria ac lastinatione. seientia serm0nis dilorabili aut inscitia. exercitatione logendi aut insolentia. rem etiam exempli propositi forma et aetate pr0pinqua aut remota. Nam ut diei te geriba sequitur exemplum eodem scripturm genere, quo ipse utitur, aut non valde dissimili consectum, ita, si exemplum proponitur litterariam somna longo div0rsum et in quo etiam ins es verborum eopulatione dicam multa verba illiter scribantur, atque ipse seribit scriptaque legere solet ut si pro est, quoiust r0 euius apparet, quan inpere hae insolentia et novitate augeatur errandi periculum. Itaque quanquain in libris multum lectitatis saeps describondo multiplicatur errorum Oeensio snam in unoquoque exemplo n0vi committunturer res tamen, quod sere ob oculos describentibus fuerunt exempla n0n mulis antiquiora et ad legendum lacilia. non poterat tanta oriri eonfusio et verborum senlantiarumque. ut ita dicam, peremptio, quanta in eo opere, cuius a paucis lueti et sere ign0rati antiquum aliquod exemplum, plurium secularum, ex angulo aliquo protractum scriba reddere c0naretur.
Quod quale sit. in Varronis do lingua Latina libris intellegi
potest. Et accedit interdnm aliud. Nam si multa inter-IUnuntur extra continuam seriem orationis, velut seriptorum. maxime p0sitarum. testimonia, brovia praesertim et sin0 plena sententia et vorbis parum usitatis intermixta. necessario perturbatur deseribentis animus et hebetatur, cuius rei, ut in Varr0nis illo oliere, sic in AthemP0, in Nonio, aliis exemida sunt. Ipsa uulsem scribendi diligentia et cura non librarii modo pers0na variabatur, sed ipsius scriptoris genere. Multo enim studiosius et spverius antiquitus describebantur eorum seriptoriim codices qui rectae et elegantis Orationisanct0res et pr0pe reguliae ipsae halistbantur set in scholistra Ctabantur, quam steterorum; it aque longo aliter Plato aut Cicero isi summam rem spectes scribebantur quam, ut his utar, Plutaretii libri. pi sertim qui moralium nomine P0m-
28쪽
prehendi solent, nulla arte auctoritateve c0mmendati . sed ita ampli voluminis, ut festinandi causa esset ei, qui tamen seribenda sumpsisset, aut Senecae j. Et in libris frequenter lectitatis. et quorum in scholis usus erat, exemplarium comparatione, si non in scribendo, at postea in legendo, arcet antur magna ex parte errores illi. quibus 0mnia verterentur
litteraeque iantum dissolutar relinquerentur; sed simul in eisdem et antea et renascentium litterarum temp0re longo fghilior orat aditus liberae cuidam interpolationi, lacilem loctionem et intellectum adiuvare studenti, velut in Catilinariis Ciceronis. Reeentior quidem interpolatio etiam in Seneca, qui tum in
honore esse coeperat, liberrime grassata est. In poetarum operibus versuum perpetua et nota forma, ut hexametrorum et trimetrorum, geribam aliquo modo continebat et monebat: poterat tamen ipsa quinue insolentia aliqua velut hiatu legitimo, sed raro non simpliciter scribenti. sed incaute iudicanti inter landi occasi0nem dare; ign0ta versuum generacum verborum novitate et orationis libertato coniuneta quam vim habere debuerint, apparet. De scribendi mendis ex uno eodice ad alios propagatis auctisque nihil opus est dici. Iani qine ex hoe communi fonte propriae et separatae 0riuntur serrorum species, eas difficile est certis finibus describere . quod et diversae causae et errandi initia eundem erroris essectum habere p08sunt et plures causa inter se coniungi; itaque usu haec discuntur attente tractandis aut ipsis codicibus aut seripturis o codicibus varii generis plene et fideliter en0tatis; sed tamen praecipua quaedam genera percurrere conemur et exemplis illustrare: etsi simplicia satis exempla reperire interdum subdi melle est, qu0d plerumque prim0 et ri aliquid accessit e0mmenti.
ὶ Εa eausa est etiam, cur plura exempla ex inserioris aetatis scriptoribus, Plutarcho, Seneca, aliis, sumpseriin. in quibus et Di ii ipso by fle
29쪽
Ea autem genera, quae ipso scribendi errore continentur posita sunt in similium permutatione, in prava separatione et continuatione . in semel aut bis scribendis, quae bis aut semel scribenda erant, in transiliendo et transponendo, in accomm0dando ad prinima, in scribendis, quae ad textum propositum n0n pertinent. Sed ex his, quae posui generibus, postremum nurgis ex scientiae defeetu et iudieii err0re nascitur, in pri0ribus oculorum acies et tui imi in
oculis dirigendis intentio ossicio deest. Similium permutatio accidit primum in ipsis litterarum serinis non valde dissimilibus ob ductuum obscurit tum et ambiguitatem aut acie minus intenta 3. Ac doliae litterarum similitudine et permutatione, quae et Uud Gripeos et apud Latinos alia fuit aliis aetatibus et in aliis seripturae generibus, ab iis exponitur, qui palaeographiam tractant, ostenditurque, in quibus codicibus, ut his utar,
permutati0ni obn0xia sint A et Λ et Λ, M et x M MAA su/iu et ciλλαὶ, Θ et Ο, Π et TI, apud Latinos autem C sit G aut E et F aut quod i et i vix supra vel sum protenduntur et quod ductus, quibus i, u, ni constant, vix dignoscuntur syllabae tu, ut, in ut, tu aut iee, Iec, tec
adiectus, adlectus, etiam ad feetus, coniectu8, c0ntectus ceteraque eiusdem generis, quae animadvertendo sa-ciis discas; et tamen haud pauci obliviscuntur, quam exiguum in talibus litteris et syllabis sit testimoniorum pondus. Plato R. P. VlI p. 529 C, eum animum, qui in rebus sensibus subiectis haereret, nunquam vere surSum Speetare, Sed semper
menda infinita et gravia et manifesta sunt et magnam partem non animadversa nec tractata. Haasium in Seneca utinam sine exceptione laudare posSem. Si quid in exemplo proposito prorsus evanuerat aut deletum erat, scriba aut omittere eogebatur aut plane coniectura uti, parum ad eam factus.
30쪽
17 deorsum dicens, quamvis supinus et meis obversa sive humi sive mari incumbens aliquid discers c0naretur, sic Serip
vum esse intellegeretur, postea interpolando natum est in aliis codicibus D itie ναίων ἐν γ , poetico Verbo et inepto quid est enim ἐξ υπτίας νιι εινγ , in aliis νιμιν, quod mire patienter editur; nam νεὶν ἐξ imτiας ip8e p08- .sum. qui ἐξ υ iας ἐν γῆ naret, vidi neminem. NecesSa , irium esse ad sententiam duplex ut significetur: ubicunque id faciat, ex abundanti addo. Lepido lusu ipsum et iας 3 ανθανε ιν eoniungitur.) B pro A scriptum eorrupit, adiecto post alio errore exiguo, alium eiusdem operis locum, VIII p. 568 D, ubi. unde tyrannus pecuniam ad mercenarios alendos habiturus sit, his verbis declaratur:
satio advocatur; deinde non minus manifestum est, interpungio rure post ἐξαρκy in eas res, in quas sufficient), quod recte Ηρ annus fecit; p0Stremo, quae sint τά των ἀποδοι ἐνοιν, Dustra expedire student enarratores: nihil enim aliud significant verba nisi eorum res et pecunias, qui vendiderunt; itaque Hermannus, τά in τό mutato, mirabilem excogitavit enarrationem, ut vendentes qui saltem oι άnoδιαμενοι dieendi erant, praesenti tempore) prodigi intellegantur eorumque aliquod proverbium fingatur. Plato alterum genus reditus posuerat eorum bona, qu0s tyrannus interfecisset: ἐάν τε Dρά Hγῆ iατα
Nam etiam τέ post τά sublatum est, quod poterat per se excidere. Plutarchus adv. Stoicos c. 27 p. 107l Εὶ eum