장음표시 사용
401쪽
g 6 Iuris Naturalis mementa ἰtamus, convenientiae scilicet rationi de assimittenda post hanc vitam Naturalium Leingum lanatone tantam adeoque urgentem necessitatem inesse , ut seclula illa lanctione humanitatis systema caliginosum atque intricatissimum evadat, & nisi omnino absurdum deprehendatur , non tamen ab absurdo multum distet . Rursus seclusa illa sanctione Divinum de hominibus consilium renigma fiet solutionem nullam admittenS, nihilque poterit explicari . Nulla tamen Praetendi causa potest ob quam toties laudata Naturalium Legum sanctio in systemate desit, quod ad caeteras partes attinet,itam eximio, tam utili, adeoque secum cin haerentea
ΙΑΜ utriusque systematis comparationem lineamus, videamusque utrum sit ordini conformius, naturae conditionique hominis conruenientius' ac uno verbo utrum sit Ratio. Hi magis consentaneum & dignus Deo. Ex altera parte sic se habet nostrum systema. Rerum creatarum ac singulariter limininum & humanae societatis perfectio atque felicitas Conditori Deo propositae sunt. auapropter hominibus intelligentiam & li nertatem indulsit , facultatemque indidit c lignoscendae suae sortis, necnon comperien- ae & sequendae viae per quam unam destimatum sibi finem possunt assequi , ejusquet strictissimam obligationem imposuit huius
402쪽
Para II. Cap. XI. 347 viae jugiter insistendae , jussitque ne unquam a Ratione declinarent , sed per ejus praeviam lucem perpetuo diris crentur. Atque quo melius se gerant homines , eis Deus insevit necessarios omnes lensus & omnia principia , quae reote Vivendi certissima regula sunt . Quae principia sive regulae , quoniam ortum habenta natura potentissima , sapientissima at- rue optima , ideo verae Legis omnimoinam vim & indolem reserunt . Haec autem Lex jam in hac vita vel probos beat mercede , vel improbos poenis coercet . Sed quoniam non erat sum ciens haec prima Legum sanctio , Deus quo sapientissimum optimumque consilium suum a solverct, hominibvlque in quavis conditi ne constitutis sussicientes agendi causas, &ad agendum necessariam Opem praeberet , Deus inquam , insuper constituit proprie dictam Naturalium Legum sanctionem , quae in vita futura aperte se prodet. Summus namque Deus ille attentis oculis hominum Vitam circumspicit , cujus ab eis rationem exiget . probosque & improbos,
quemque pro suo probitatis vel nequitiae gradu , aut meritis praemiis donabit, aut justis paenis assiciet. Contra sic se habet adversum systema . Hae praesenti vita penitus circumsci ibuntur homines, nec ill;s ultra quidquam vel sperandum vel timendum superest. Creatorum semel hominum institutaeque societatis Deus plane securus est . Rationem nobis Deus
403쪽
a48 Iuris Naturalis Elementa . indidit per quam bonum a malo secernereamus e verum in nostra potestate omnino positus est Rationis usus . qua quemadmodum utamur neutiquam Deus attendit, qui
nos ita nobis ipsis permisit, ut id possimus facere quidquid libitum sit . Nulla nobis
erit nostro Conditori reddenda ratio sed bonorum malorumque quantumvis in hac vita sit inaequalis & abnormis partitio , &quantacumque ex hominum malitia vel iniquitate prava facinora pariantur, attamen nihil per Deum est in altera vita vel sariaciendum, vel compensandum.
Natura- AN hoc ultimum systema cum nostrolium I ς' possit conferri p., Utrum eorum systematumgum δ' virtutes clarius exhibet ' Utrum est
admittes dIvina sapientia , benignitate , Jultitiaque systema dignius Τ Utrum ad compescenda Vitia, proinl0 go bitatemque in gravibus & periculosis cauiseontrario firmandam apr/us . Utrum tutiorem systemati. essicit humanae societatis incolumitatem P Utrum in Legibus Naturalibus auctoritatem illam magis reveretur , quae summum Legislatorem decet , & hominum conducit utilitati λ Duplex proponitur locietatis genus: in altera quidem admittitur nostrum systema , sed in altera illud systema se quuntur quod nobis impugnatur ' quis homo sanus ad eam societatem non se' conserat , in qua secundum praecepta nostra
404쪽
Pars II. p. XVI. 349 Prosecto si pulchritudinis & convenienistiae ratio habeatur , nulla potest inter uinrrumque systema iniri comparatio. Nostrum systema perfectissimae Rationis opus, est; alterum peccaminosum & in quo subsistunt multa damnanda. Ex quo solo satis intelligitur ex qua parte stet veritas , siquidem hic expendimus dijudicamulque opera &consilia Dei quam sapientissime omnia facientis .
NEvE quis dicat nostram mentem tam brevibus finibus circumscribi , ut super disputata quaestione temerarium sit hominum judicium, nec ita nobis Dei naturam perfectionesque notas esse , ut satis certo Dei consilia & proposita judicare valeamus. Quae ratiocinatio , quamquam sit aliquatenus recta , & quibusdam in causis vera , nihil tamen probat, si ad nostram quaestio. nem reseratur , ac proinde hujusce ratiocinationis nulla vis est . Etenim liquet ex hac ratiocinatione generandum sensim esse moralem quemdam Pyrrhonismum , per quem humana vita & totus societatis oris do funditus everteretur . Porro in propOsta quaestione mihil medium interest, &duorum systematum expositorum necessario admittendum est alterutrum . Qui primum rejicit, alterum admittit, quaeque
eX eo consequuntur absurda omnia . Atin
que hinc liquet quod operae pretium est
405쪽
torum in nostram agendi rationem influxus
praesens vita tanae quam alia terae credenti-
bus. 3so Iuris Naturalis Elementa. attendisse in quantum in se vim habeat cinis sententiae Rario, quam nisi admittamus, asia sentiri cogimur manco 'stemati, hinc inde incommodis scatenti, & ex quo nihil conis sequitur cum Ratione consenrienS.
EAΜ naturam vimque sortitur Convenientiae Ratio , qua convenientia nituntur. argumenta Naturalium Legum sanctionem constituentia. Videamus porro quantum hujusmodi conjunctis argumentis hominum mens affici, eorumque agendi ratio ad tem- . perari debeat. Eo enim referenda sunt quariscumque disputavimus omnia .
Ac primo quidem , quidquid ad consti
tuendam Naturarium Legum sanctionem protulimus, etiamsi foret incertum , ita ut adhue sub judice sit nostra quaestio , nihilominus Ratio postulat , ut ita nos gerais mus , tanquam si aperte vera sit dicta sanctio . Quidquid enim in altera vita futu rum sit, tutissimae profecto sunt quas proponimus partes, ex quibus Videlicet minus damnum imminet , apparet autem lucrum Ionge maximum . Quaestionem expendamus in partem utramque .' Si praetentem vitam flatum alius futurae vitae status lublequatur, non solum errat qui futurum statum illum non credit; sed quia vitam suam non secus instituit ac si mens interiret cum corpore, hujus ideo gravissimus error est, omninoque periculosos exitus involvit Sin errat qui
406쪽
futurum alterius vitae statum credit , ejus error in universum saluberrimus est, ex quo
videlieet in posterum nihil mali gignatur ,
in praesentiarum vero vel nulla vel paucissima sublequantur incommoda. Igitur quidquid illud sit, & quibuscumque argumentis
Naturalium Legum sanctio .impugnetur , nihilominus vir lapiens inter illas Leges se Vandas aut violandas non pendebit animi dubius, sed nequitiae semper virtus praepollebit . 2. Futura vita quamquam dubia foret ac prorsus incerta' nostra tamen sententia semper intelligitur sapientissima ac prudentis infima, atque id eo claesus liquet, quod nemo possit inficiari quin nostra sententia longe probabilior sit quam adversantium opinio. Qui vis homo res perie is expendere atque dijudicare ad agendum seie acri
cingit ι modo impulsus primo verisimilitudinis gradu, modo simplici probabilitate . Quam in usu solito vitae agendi rationems prudentia postulat , quanto magis hae eadem prudentia praecipit , ut similiter in
iis nos geramus, quorum gravissimum momentum est, & ad nostram felicitatem necessario pertinent, F3. Sed longius progrediamur , ac denirique rem habeamus qualis revera in se est. Statuimus igitur futurum alterius vitae statum non equidem argui proprie dicta demonstratione ' at simul statuimus hujusce futuri status tot verissimis conjecturis sun- dari verisi litudinem, ejusdemque tantam con-
407쪽
3 si Iuris Naturalis Elementa cconvenientiam esse , ut ad certitudinem propemodum accedat nostra sententia. Quibus ita positis evidentissimum fit praesen. tem vitam sic hominibus exigendam esseranquam futuram alteram vitam credemi-hus, nec eis per Rationem licere ut aliter. se gerant.
Rostra EQUIDEM natura intellectu praedita di-sen renti λ gnius nihil est , quam ut in omnibus evni H3u α -t sm quaerat, nee ad agendum impellacitur ex tur nisi Veras & perspicuas agendi causas. ipsa ho- nacta sit. Sed quoniam omnes res evide minum tiam non admittunt, in quibus tamen re- ' μ' bus necessario sequendae sunt alterutrae sea
tes, milerrima certe sors foret hominum,
si antequam agerent, expectanda semper illis e siet accuratissima demonstratio . Quis ummum certitudinis gradum nequit assequi, in inferiore consistit, & in magna verisimilitudine sussiciens agendi causa est , nisi potior sit contraria ratio. Verisimilitudinis autem partes quamquam non sint evidenter certae, verisimilitudo tamen certa idens Regula est, cui adhaerendum idcirco sit, quia istud requiritur per humanarum rerum conditionem.
Atque haec nostra sententia necessario deducitur ex ipsa hominum natura statu-.que. Quoniam enim circumscripta est hominum mens, & tamen necesse habent agere , si nunquam aliis quamlcertissimis, non '
408쪽
Pars II. Cap. XIII. 333 autem saepe probabilibus causis ad agendum
impellerentur , consequens esset horum alis xerutrum , ut homines vel minus probabiles nec verisimiles partes amplecterentur .s quam sententiam nemini puto acceptam
fore ) vel iidem homines vitam degerent fere semper dubii , animi pendentes , huc& illuc fluctuantes , torpore desides , nihil
aggredientes , vel quarumvis in agendo regularum expertes , unde funditus evertere tur totum humanitatis systema.
IN universum igitur omnino cum Ratio- Convene consentit . ut ubi deficit evidentia , ibi nientiae convenientia & probabilitas agendi Regula fiant : quae Regula multo est adhuc rectior ii, se di magis necessaria in iis peculiaribuS cau- quendae sis , in quibus , ut jam dictum est, nul- obligatiolum apparet in sequenda probabilitate peri. 'ξ culum . Ubi nullum est damnum, si erres:
multum autem lucrum , u non erres ' qua
potiori causa ad convenienter agendum potes impelli ' Tum hoc praesertim Verum est , si te gravi periculo commiseris malas ex errore partes amplexus , ex quibus , etiamsi forsan bonae sint , nihil tamen per cipias emolumenti . Quibus ita positis, ni- .hil est quod in eligendo ulterius deliberetur . Praecipit Ratio ut tutiores partes in antur. , quarum ineundarum obligatione ad. . stringimur , quae obligatio eo validior est, suod pariatur ex causarum coagmentatio I. I. Buriamaqui . . Z ne ,
409쪽
gs Iuris Naturalis Eleneuta. ne , quae caulae nullis aliis potioribus vel aequalibus causis aut impugnantur aut debilitantur . Uno verbo , si cum Ratione consentiat , ut quas dicimus partes amplectamur, quaminquam penitus incertas ς quanto magis amis '
lectendae sunt si sint aliquatenus probabies tum hoc necessarium sit , si multis . gravibusque probabilibus causis urgeamur :ac tandem harumce partium obeundarum augetur adhuc necessitas , si quidquid con-etigerit , partes hae manifesto tutissimae , &utilissimae sint . Quid igitur praeterea desideres ad pariendam veram obligationem , o juxta principia quae nobis constituta sunt de interiori obligatione quam nobis Ratio
β.9 θ II. QR s dici' Osuun omnia diximus. Nam quam me. titimam moramus interiorem oc primigeniam obligavi plectenia tionem, haec ipsius Dei voluntate firmatur, darum unde illi tanta vis inest , quanta major non v*Τgδtist' potest inesse. Enimvero quam dicimus asten-bi, Deu, da re Iudicand1 rationem quoniam profluit ex ipse praeia nostra natura qualem nobis illam ipse Concipit. ditor indidit , vel ex hoc uno verissimum arsumentum colligitur eam Dei voluntatem
esse , ut juxta ejusmodi principia nos geramus, quod quid i m jubente Deo hominibuslb vid. incumbit op FICI UΜ . Etenim , id quod
C., ij supςriuβ adnuinum est , s b) quidquid est f. , in natura hominia, quidquid ex hac h
410쪽
Para II. Cap. XIV. minis natura & primigenio statu consequutur , illud aperte & nitide divinam voluntatem ostendit, & quemadmodum velit Deus homines facultatibus luis uti , & quo illos Obligationum genere constrinxerit. Quod operae pretium est attendisse . Namque si vere dici possit , & erroris secluso periculo ,
eam revera Dei ἰvoluntatem esse , ut homines mortalem hanc vitam degant tanquam futuram aliam vitam credentes , quibusque omnia snt a Deo vel speranda vel timenda , prout his in terris coluerint virtutem aut vitio indulserint, nonne hinc suturae alterius vitae plusquam probabile nascitur argumentum , & certa esse quae in hac altera vita virtuti praemia aut Vitio poenae deis
mandatae sunt ρ Alioquin dicendum foret homines ab ipso Deo in errorem induci , quoniam hic error necessarius erat ad eius consilia exequenda , & ex illo errore pendebat quod propositum Deo suit hominum& humanae societatis systema . Sed nonne pariter absurdum esset impiumque sermonem illum habere de natura persectissima , cujus Potentia , Sapientia , & Benignitas nullis limitibus definiuntur λ Etenim vel ex hoc ipso quod homini necessarium sit vitam fuisturam credere , & haec fides cum Dei proposito cohaereat , certe cui Vita futura creditur , non potest is in ERRORE versari . Haec autem proculdubio VERIT As est, quidquid jubente Deo, aut fit OFFICIUΜ,
aut CUΜ RATIONE CONSENTIENS IN STITUENDAE v ITIE PRINCIPIUM.