장음표시 사용
371쪽
gi L Iuris Naturalis Elementa .
Non sati, SIC Vere se res habent. Hinc in uni- est viriu versum liquet ex solo Naturalium Legum
in his r - cultu gigni posse hominum solicitatem , &qui: hu aliquῖm humana societate disciplinam
man, constitui. Illinc contra si vitii virtutisque pruden- spectentur soliti & naturales exitus, nontia adhi- ita videtur praestare vitio virtus, ut sem- victi, mi .pςr praepolleat Ordo in hominum utilitatem ii, me Ieru Mus . . deatur. Inde oritur gravissima quaestio adversus morale nostrum systema . Cujusvis Legis , inquiunt, ea debet esse sanctio, quae rati ne i praeditum hominem ad obsequium flectat , propter ipsius bonum propriamque uintilitatem , 'est enim humanarum actionum summa motriX utilitas. Quamquam vero qui
morali vestro systemati parent s sic enim Pergunt contrariae opinionis fautores j ex eo plus utilitatis in universum percipiant,
quam qui eidem non parent , ea tamen non tanta est nec tam certa utilitas, ut
' per illam ' in singulis causis suffcienter ea pententur quae quis pati cogitur in o 'ciis
suis exequendis. Igitur vestro systemati non inest necessaria vis & auctoritas ad eum finem assequendum quem sibi Deus proposuit. Quapropter alia quam vestra statuenda est evidentior , certior , & latius parens verae Legis sanctio , si quae praesertim Lex a natura sapientissima suam habet originem . Quae
372쪽
pars II. Cap. XII. 317 Quae hic nobis objiciuntur politicae administrationis periti atque Legislatores pulchre intellexerunt quam vera sint , unde invalidae sanctionis defectum , quantum in se fuit, supplevere. Itaque Civile Ius promulgarunt Naturali Iuri suppetias serens; laeteri poenas comminati sunt, suam virtuti posuere mercedem, & tandem judices constituti sunt humanarum actionum. PAc sane novum illud est Iustitiae praesidium , nec quidquam melius excogitare homines potu runt quo malis mederentur de quibus dictum est . Neque tamen hoc sufficit, &nisi quid aliud addatur , multa ex parte
mancum est morale systema. Nam I. plurima mala sunt tum a natuis a tum ab hominum iniquitate parta, quOrum omnis humana potestas vel maxime probos viros nequeat immunes praestare. Σ.
Leges humanae non semper cum justitia &sequitate consentiunt. 3. Quantumvis jussae snt humanae Leges , ad omnia non polia sunt extendi. q. Quibus exequendarum Legum demandata cura est, ii vel sunt imbecilles, vel imperiti, vel se corruptelae permittunt. S. Quantacumque sit Μagistratus probitas, multa tamen ejus prudentiam fugiunt : nec enim potest quodvis rescire , nec quodvis emendare. 6. Denique inauditum non est probos uiros non semper in suo Judice benevolum fautorem , sed quandoque praepotentem inimicum sortiri. Quae igitur sors erit probitatis, si armatam ad ver
sum se ipsam manum illam formidet , qua
373쪽
a18 Iuris Naturalis mementa. a qua sitaem de sensionem & praesidium exis
ITAQUE vim suam adhuc retinent quae hic nobis objiciuntur, quorum sane non leove pondus est . Primo namque universum divinae providentiae consilium impugnant et Deinde per haec non parum labefactari potest virtutis imperium , ejusque necessaria cum hominis felicitate cohaesio. Operae pretium est objectam quaestionem diluere, quae tum gravissimum momentum habet, tum omnibus retro faeculis proposita fuit. Haec autem quaestio quanto in se verior & difficilior est, tanto probabilior sutura videtur ejusdem enodatio. Quorsum eis nim Divina Sapientia , quae tari sapienter physicas res ordinavit, adeo imperfectas obscurasque res morales esse voluisset Rursus itaque naturam hominis, eique destinatam sortem evolvamus, Videamusque an non praesentem vitam alia vita subsequatur in qua objectae quaestionis solutionem inveniamus . Quae hactenus dicta sunt de iis quos virtus vitiumque naturales exitus habent , jam dimidiam exhibent Naturalium Legum sanctionem . Inquiramus porro an non aliam sanctionem possimus comperire ,
integram illam quidem & proprie dictam , quae in suo genere , in suo gradu, in sua
duratione modoque omnino posita sit in mera Legislatoris Voluntate quae rursus
374쪽
Pars II. Cap. XII. 3Ist sanctio ea sit per quam omnia juxta summam justitiam invicem pensentur , dc perquam in omnibus & secundum omnia Divinae Leges humanis Legibus antecellant .
f. I. π modo nobis objecta quaestio est , ouils,
quamque in hoc capite elucidandam pro 'aggredimur, haec ita se habet, ut se- posita cundum illam totum humanitatis systema quaestio . hac praesenti mortalique Vita circumscriba.tur , nec post hanc mortalem vitam alia sors hominum futura sit, atque idcirco ad Naturales Leges sanciendas nihil aliud a Divina Sapientia expectandum sit quam quod his in terris cernitur. Quod si ita se habeat, mancae profecto sunt Naturales Leges. At vero morale systema ostendemus esse suis omnibus numeris absolutum, si prius nobis haec sequentia duo probata sint. Primo quidem , quae praesens est hominum conditio , initium est futuripalterius conditionis, quaeque longius pateat. Deinde certa haec est upluntas Dei , ut
quas hominibus agendi Regulas Rationis ope praescripsit, vim omnem habeant Legi.
375쪽
bus competentem, eas enim Deus munivit
De pro- D E quibus gravibus certe quaestionibus P0sitR inter se dissentiunt scriptores. Alii asserunt ne pissen e Rationis lumine deduci evidentiatiunt scri inconcussaque . argumenta , quibus non so-ytores . tum constat de poenis atque mercedibus suturae vitae destinatis , sed quibus etiam a- In mi θ' nimae immortalitas arguitur . Alii autem xia digno contendunt unam Rationem de proposita sci possit quaestione consulentibus incerta & obscura Volunt 3 essi, omnia , tantumque abesse ut per Rationem futurae Vitae adsit aliqua demonstratio, ut ne ulla. quidem probabilitas appareat . Sed qui alterutro modo ratiocinaniatur , mihi videntur rectae ratiocinationis limites egredi . Quae res hic disceptatur , quoniam tota posita est in Dei voluntate , hujusce voluntatis dignoscendae certissima ratio foret ipsius Dei diserta hac de re significatio. At nos siquidem augustis naturalium cognitionum spatiis includimur, disertam illam Dei significationem omittamus , eXperiamurque an ex recta Ratione argumenta certa elici possint , aut ea saltem ita vere conjici per quae satis certo Dei propositum innotescat. Quod ut praestemus, nominis naturam praesentemque conditionem iterum iterumque evolvamus; tum duce recta Ratione Dei virtutes , propositumque Deo de humano genere consilium
376쪽
Pars IL Cap. XIII. 32I expendamus , ac ita tandem dignoscere eo-nemur , quinam futuri sint exitus harum Naturalium Legum 'quas nobis Deus in
Quo D ad hominis naturam attinet, hoc Anim primum anquirendum Occurit , an mors rein est ne im- vera 1lt ultima existentiae nostrae meta , ita mortalis ut soluto nostro corpore necesse sit animam quoque nostram interire ' vel utrum anima
nostra sit immortalis , id est , etiamnum superlit 1oluto nostro corpore RAtqui animae immortalitas non solum in se ipla nihil habet impossibile, sed hanc animae immortalitatem Ratio, conoicit omnino verisimilibus causis innixa.
Quibus peritissimis Philosophis nostra .
quaestio agitata est , ii animam a corpore omnino fecernunt , utpote quorum natura Α nam prorsus diversa sit . Primum enim animae corporis facultates, quales sunt intellectus , volus 'U' 'l'tas , libertas , & quaecumque ex iis animae videtur facultatibuS Oriuntur, nulla intelliguntur si- natura militudine accedere ad extensionem , ad fi- mζηtis. suram , ad motum , quae omnia materiae propria sunt . Deinde quia substantiam existentam intelligimus ut mere passivam, substantiae extensae dos illa passiva prorsus repugnare videtur cum interiore illa adeoque actuosa facultate , quae cogitantis substantiae propria est. Corpus ex se ipso non movetur, at vero mens suorum motuum ἰn se ipsa conti-
377쪽
re non sequitur animae necessarius interituSa
net originem . Menti scilicet inest actio .cogitatio, Voluntas; per eam movetur cor
pus ; haec suas actiones vertit quocumque libitum est I sistit suum iter vel ulterius progreditur, aut etiam regreditur. 3. Quae in nobis substantia cogitans est , aliquid simplex est , unicum indivissimque; siquidem omnia nostra cogitata omnesque nostras perceptiones tanquam in unum coadunat ς per mentem enim concipiuntur , sentiuntur, atque inter se conseruntur, quae omnia praestari nequeunt a natura pluribus partibus constante.
q. IV. IGITUR nostrae mentis videtur esse pecualiaris natura , quae ab aliis corporeis crassisque substantiis omnino diversa sit, quam vere dixeris meram esse intelligentiam, &aliquo modo supremae naturae participem, inquam sententiam sic apprime TULLI Us .is Animorum nulla in terris origo inveniri se potest: nihil enim est in animis mixtumis atque concretum , aut Quod ex terra nais
se tum atque fictum esse videatur; nihil ne se aut humidum quidem aut flabile aut i- ,e gneum. HiS enim in naturis nihil inest, se quod Vim memoriae, mentis, cogitationis is habeat; quod & praeterita teneat & futuri ra provideat & complecti possit praesentiatis quae sola divina sunt nec inveniunturis unquam , unde ad hominem venire pos
se sint, nisi a DEO . Singularis est igitur
378쪽
Pars II. Cap. XIII. gasse quaedam natura atque Vis animi, sejunis ,, cta ab his usitatis notisque naturis. Ita
si quidquid est illud, quod sentit, quod sa-- pit , quod Vivit, quod viget , coeleste
se & divinum, ob eamque rem aeternum fitis necesse est. Cic. Tuscul. Disput. Lib. I. ,, Cop. 27. - Ex quibus merito TULLI Us infert imis mortalem animam esse. Namque anima &corpus si duo sint omnino inter se diversa, sublato uno minime necesse est tolli & alterum ' nihilque obstat quominus anima perstet, quamquam in quibus degebat caducae aedes diruantur. V.
si re objicias non se nobis compertam
esse interiorem substantiarum naturam . ut recte negemus concretam cum aliqua extemia materia mentem seu cogitationem adglutinari per Deum potuisse: Respondeo, non aliud attamen de rebus judicium ferri posse,
quam quod cum ipsa rerum apparentia atque cum ideis nostris contentii ' alioquin incertum foret in scientiis quidquid eviden.tissima demonstratione non inniteretur , atinque sic absurdae Pyrrhoniorum opinioni quodam modo assentiremur . Verum in hoρ nostro argumento id unum Ratio postulat, ut accurate secernantur , quae dubia, quae certa , quae probabilia lunt ' quoniam autem quidquid nobis de extensa materia compertum est , nullam habet cum no
379쪽
3i4 Iuris Naturalis Elementa. strae mentis iacultatibus affinitatem , sed contra substantiae extensae & substantiae cogitantis videntur esse dissociabiles qualitates , si quis asserat esse omnino probabile,
quae pars nostri cogitans est a natura corinporea necessario diversam esse , is certe divinam potentiam non coarctat , sed Rationis lucem sequitur .iVI Confir- SED quaecumque si animae natura, atque matur su- si etiam , nullo licet indicio suffragante ,
PQ δx coro ea finciatur esse anima minime ta- tum quo Inen exinde pollet colligI, Intereunte corponiam . in re animam pariter necessario interire . Neis
Natura ni-que enim quidquam videmus quod in nihil in ni- hilum proprie recidat , corpusque ipsum , eidit . quantum Vis anima sit longe deterius , non tamen per ipsam mortem ad nihilum redigitur . Corporis quidem partium magnant per mortem corruptici; nihilominus cor-- poreae substantiae eadem semper natura re
manet , nec ei quid aliud contingit quam
formae immutatio , aliusque partium con-- . textus . Quam ob causam igitur anima in nihilum recideretὸ Concedam , si vis , so- re ut animae superveniat non levis muta tio, ei it namque Vinculis libera quibus corinpori adligabatur , nec ulterius simul operabitur cum corpore. Sed an inde consequenm. est animam non subsistere segregatam a corinpore , vel an ideo praecipua sua facultate,
nimirum intelligentia spoliabitur Non hae
380쪽
Pars II. Cetp. XIII. 3 asprosecto suturae videntur animae Vices , nec ex interitu corporis sequitur interitus
Quapropter interior animae n/tura etiam- si non esset dijudicatu possibilῖs , ahtamen qui ex interitu corporis necrabrium colligeret interitum animae S is rectae ratiocinationis limites praetergrederetur , & consequentias deduceret ultra id quod per ipsam rem exhibetur . Itaque semper eo quaestio redit οῦ vult ne Deus animam ad nihilum redigere , vel eam servare λ Equidem per illa quae de animae natura nobis innoteIcunt , non inducimur ad credendum cum corpore animam interire : sed si insuper animae praestantiam Contemple inmur , ex hac animae praestan ta non sine gravi causa conjicietur ejusdem immortalitas a
Eequis probabiliter censeat praeditam in- II. Aj αtellectu naturam , quam penes est Iot vera mentiam. dignoscere , tot Operta retegere . de rebus Animae innumeris ratiocinari ' quae rerum illarum p.r st- inter se accommodationem callet , conve- 'nientiam & pulchritudinem , quae ad suum conditorem Deam assurgit , ejus opera &consilia contemplatur scrutaturque , seque ipsam evehit supra res sub s ensem cadentes, rerumque corporis expertium divinarnmque