장음표시 사용
391쪽
Natura lium Leogum saniactionem ipse On- fluuit.
Iuνis Naturalis Elementa. Sue tandem praestiturum omnino selices quos diligit , utpote ipsius voluntati addictos , improbis autem meritas poenas irrogaturum'
f. XIV. Sic se habent Dei consilia, hique pro
positi fines , . quantum ex accuratissima divinarum persectionum contemplatione tantae rei cogntrionem valemus assequi . Etenim si sua tandem virtuti merces non staret, & sua vitio poena, ratione quidem certiuima, expleta, universa , & ad cujus que probitatem Vel nequitiam accommodata , jam Naturales Leges eae non essent, quae constitui debuerant a summo Legislatore, cujus providentia, sapientia, potestas,& benignitas nullis finibus circumscribuntur. Iam Leges illae praecipua sua vi destiis tuis non aliam quam simplicis suasionis auctoritatem obtinerent. Iam a fundamentis quateretur humanitatis systema, juxta quod homines ideo facultatibus suis utuntur , ut felicitatem assequantur. Ac uno Verbo, nisi in altera vitai virtuti sua merces Muitio sua poena parta sit , in morali systemate desectus occurrit ab hominis natura,
ab humanae societatis statu , & ab ipsis moralibus Dei persectionibus non leviteae
Longe aliter se res habet , si suturam vitam statuamus . Sic enim morale systema firmum deprehenditur , cohaerenS dQ-hnia
392쪽
Para II. Cap. XIV. 337 finitumque , ita ut nihil sit quod ulterius
desideres . Qua ratione nihil Deus illorum omittit quibus homines impelluntur ad rectam vitam instituendam , fit missimisque fundamentis innituntur Naturales Leges , quibus jam nihil deest , ut gravissimis de causis homines ad exequendum tu urn ostucium obstringantur. Quam sanciendarum Naturalium Legum rationem debemus existimare coeteris quibusvis rationibus antepositam fuisse , quia in se optima & pulcherrima , atque Deo dignissima est , nec aliam novimus quae ita sit hominis naturae, conditioni, & necessitatibus accommodata. q. XU. Η Α c autem integra Naturalium Legum Natura sanctio , variis. accommodata probitatas , lium Le-& nequitiae gradibus , si posset in his ter- gum inris sussicientex deprehendi , supervacaneum futura vi certe foret deductum ex altera Vita argu , qui tu mentum , in qua jam non esset quaerem va perda Dei propositorum solutio . Sed supe ipsa obrius intellectum est , etiamsi hinc ipsa re Ject 3 ex rum natura faveat , illinc adsint varia ho PIiςR
minum Initituta , non tamen omnλ eX par- statu de
te suam in hac vita debitam vitio poenam, ducta. suamque virtuti mercedem positam esse . Testem Historiam, testem consule experientiam , & constituto ordini obstare cernes quam plurima . At si altera vita statuatur,
jam omnis solvitur qMestio ς elucidantur, I. I. Burlamaqui . V ordi.
393쪽
ρ 8 Iuris Naturalis Elementa. ordinanturque omnia ; humanitatis systema firmum, sibique ipsi cohaerens & accommodatum est : in aperto Dei sapientia ponitur , omniaque supplementa , omnesque ne cessarias compensationes invenimus ad illud emendandum quidquid in hac mortali vita mancum est,.inconcussoque columine virtus adnititur , quoniam ex hujusmodi constituto ordine viri probi rerum quantumvis arduarum vel obeundarum vel serendarum prie-
Quae hic statuimus , si ex mera conjectura ortum ducerent , haberi quidem illa
possent ut figmentum minus ad veritatem accedens , quam explicando nostro systemati accommodatum. Sed nostra sententia, ut
jam probatum est , ipsa nititur hominis naiatura atque praestantia , nec non ingenito no-
. his illo sensu quo supra vitam praesentem evehimur ; fundatur etiam in morali pariste hominis , prout pretescriptam Regulam sequi , suarumque actionum rationem te netur reddere . Quibus si addas opinione nostra virtutem fulciri , totumque perfici. Naturalium Legum systema , profecto necesse habebis confiteri earumdem Naturaistium Legum in futura vita sanctionem non minus verisimilem , quam eximiam & utilem esse .
394쪽
. lnde si ut latum vitae opinio omnibus Futura temporibus & apud omnes gentes plus mi- vita onusve recepta st . prout homines plus mi mnibxisnusve Rationem suam excoluerunt , vel P 'pζm ' proximius ad rerum originem accessere . tibi', e rInter Ethnicos eamdem , quae nostra est , dita . '& eisdem de causis i apientissimorum virorum fidem extitisse , tum ex historicis monumentis , tum ex luculentissimis Philoso j phorum testimoniis in promptu nobis est demonstrare . Sed hic fatis esto ladvertere , Α quae aliis scriptoribus de hoc argumento Philosophorum testimonia collecta sunt adfirmandam nostrae opinionis Veritatem mulis itum quidem prodesse ; siquidem ex his testimoniis dignoscuntur vel nunquam pentintus interlita primigeniae fidei vestigia , vel Natum atque Rationis elata V.X , aut uistrumque siti ut , unde nostris ratiocinationiis bus non parum accedit ponderis.
395쪽
. Quae modo protulimus argumenta eam babent VERISIMILITUDINEΜ , eam CONUENIENTIAΜ , ut abunde sussciant ad sa-hiliendam nosram frim , nostramque Men. di rationem dirigendam.
Natura T TACTENUS mentis immortalitatem,lium Le- A 1 quaestionem certe summopere momeningum sδn tot am , necnon dedicatum in futura vita suffitiori suum Virxuti preemium , suamque nequitiae ter proba- demandatam pinnam expendimus , quantum vimus. haec omnia naturali lumine possumus assequi . Prolati cujusvis in has quaestiones a gumenti suum proculdubio peculiare robur est ; & haec singula argumenta alterum alisterius opem sortita , atque sic per suam conjunctionem validiora , intimam certe .persuasionem inducere debent in animum attentum & praejudicatarum opinionum immunem , viderique debent sufficientia ad Naturalium Legum stabiliendam auctoritatem saninonemque , quae auctoritas & sanctio tam late pateant , quam necesse est
ad objecta quaevis solvenda . g. II. Obileitue S I N dicas omnia nostra de proposita nonnisi quaestione ratiocinia probabilibus tantum
396쪽
Pars II. Cap. XIV. 341eonjecturis niti , nec iis aliud quidquam σε
vere contineri nisi qualemcumque conυenienistiam , unde nostra argumenta longe distant artumenis a demonsiratione ' fatebor equidem non iis conti- hic omnimodam evidentiam deprehendi : neri. Cui ' sed nostrorum argumentorum tanta est . qrisimilitudo , & firmata tam gravibus cau- suna ren sis convenientia , ut nostra opinio ad- pondetur. 'velsae opinioni longe debeat antecellere ,& juxta illam instituenda sit nobis vitae
Etenim mirum in modum incerti vagaremur ineundarum partium nescii , si non aliter ad agendum quam per evidentia a gumenta impelleremur . Saepissime fit ut
quarum rerum natura evidentiam non assimittit , in iis sufficere debeant probabiles multae conjectulae , quibus raro decipimur , si tamen inter se conjungantur comparenaturque , & sedulo explorentur . Itaque in physicis rebus , in arte medica , in Critica , in Historia , in publica administrati ne , in mercatura , atque sere in omnibus quae hac in vita geruntur , Vir prudens has vel illas partes amplectitur variis causis imis pulsus , quas mature dijudicatas contrariis causis superiores putat esse .
. o melius ;ntelligatur quam vera sit quid se
haec nostra ratiocinandi ratio , abs re non sinerit statim elucidare quid sit tanυementiae' 'ες ζιβ. ratio ' tum deinde investigabimus quo uni
397쪽
342 Iuris Naturalis mementa verio principio fundetur deducta ex eonis venientiae ratiose nostra ratiocinatio , &- in quo potissimum sita sit ejus vis, si quando Naturali Iuri accommodatur . Sic enim vere innotescet quale quantumque sit a gumentorum nostrorum pondus , & quousque in agendo sequenda sit nobis illorum
CONVENIENTIAE RATIO est ratio deducta ex necessetate rem quamdam ut certam arimittendι , ad perfectionem issematis alioquin utilis, veri , sebique co restis , quod 1 e-ma , licet nulla de causa dici possit gravi aliquo defectu laborare , nihilominus mancum esset , nisi dicta convenientiae ratio admittereri
livid. r - si ui Ofinitioni illustrandae sequens
Iog Cap. exemplum adhibeamus . offert se nostris V .62. oculiS ingens superbumque palatium miro omnium inter te partium ordine , junctura , commensuque undequaque absolutum , in quo aedificando architectonices servatae sunt regulae illae omnes unde constat aedium firmitas , salubritas , commodus usus , &pulchritudo . Uno verbo quascumque dicti palatii partes intuemur , peritissimum a chitectum indicant . Nonne merito sensebimus quae non videmus fundamenta sein qualiter tamen firma esse , & ponderi apta quod sustinent 8 An in re tanti momenti , fundamentis scilicet , hallucinatum archiis tectum censebimus ' Nemo certe conjiciet hujusmodi rem neutiquam verisimilem , ni
si adsint illi certissima argumenta , aut ipse suis oculis viderit non esse posita palatii.
398쪽
Para II. Cap. XIV. sundamenta . Quis enim sanus , quoniam palatii fundamentis destituti possibilitatem in suo Itantum intellectu existentem percipit , cum aliquo fadta sponsione contendat , suppositis fundamentis superjectum non es
Sic se habet CONVENIENTIAE RATIO. Nostrae In qua ratiocinandi methodo illud genera. ratiocina Her praecipuum est , quod non ea tantum ti'nil gς' sint spe landa , quae possibilia , sed & quae I 'I' probabilia sunt . Cujus autem rei Veritas mentum. ex se parum innotescit, per genuinam suam cum aliis veritatibus conjunAionem sit verisimilis. Qua de causa Physiici de comperista veritate non dubitant , si quando eam hypqthesim adinvenerunt per quam feliciter explicantur omnia phoenomena; nec in Hi- storia. quidam eventuS in dubium revoca..tur , licet non ita perspicuus , quoties hoe eventu tanquam unico fundamento & cardine volvuntur. alii plures eventus certissimi . Quo probabilitatis principio partim. nititur moralis certitudo , cujus tam frequens usus est non tantum in plerisque scientiis , verum etiam in ipsa vivendi ra- . tione instituenda , necnon an ais rebus qua maximam continent Privatorum & familia. rum ac universae societatis utilitatem.
399쪽
f. V. Ubi de SED haec ratiocinandi & judicandi ratis
Iure Na- si tam saepissime in rebus humanis usurpe-
rurali agi tur atque in universum fundetur vero Prin
rissima est ςipio , longe ad pue certior est, si quando conve de operibus Dei instituitur disputatio , &nientiae indaganda ac dijudicanda sunt inita Deo x xi'. . consilia , & propositi fines . Etenim universus orbis & singulae partes quibus constat , necnon singulariter ipsius hominis &humanae societatis systema opus sunt infinitae intelligentiae . Nihil sortuito editum est, nihilque hoc in orbe ex coeca , vel levi. aut impotente causa pendet ' sed ea quae facta sunt omnia computavit & dimensa est altissima Conditoris sapientia . Igitur judicandum omnino est in perficiendo humani- . tatis systemate nihil quod esset necessarium a Conditore praetermissum fuisse , sed po- . tius systema illud suis omnibus numeris abis solutum esse, quo finis obtineretur Deo proin' positus , nec enim Deus sibi ipse adversa, tur . Certes si necessariis partibus adhibendis curam impendit peritus architectus ,
quamquam errori obnoxius, utpote qui sit homo , quanto magiS eamdem curam debeiamus existimare adhibitam fuisse a natura
400쪽
Pan II. Cap. XIV. VI. Ex iis quae dicta sunt intelligitur con C6nkε
venientiae rationem non semper aequaliS eL nientiae se ponderis, sed ejus auctoritatem plus mi is ratio plu-nusve validam esse , prout validiori vel res habet imbecilliori necessitate fundatur . Atque ut ovomo. in hanc rem Regulae quaedam statuantur , gra- in universum dici potest, . I. Quo Dei dus di- Conditoris proposita & consilia sunt notio gnostan-Ta Σ. Quo magis certam habemus ejus R ' sapientiam potestamque; g. Quo magis sapientia & potestas illa perfectae sint ' 4. Quo nostro systemati adversata opinio pluribus & incommodis & tricis laborat, &magis ac magis in absurdam Vertitur sententiam, eo magis urgent nos quae ex en meratis omnibus fluunt consequentiae ' nec
enim jam aliquid superest per quod earum
consequentiarum possit Vis adaequari , unde illarum veritati per rectam Rationem cogimur assentiri.
AE statuimus principia , sic apprime, Quae sta-
sic absolute araumento nostro accommodanis xvj m stur, ut convenientiae rationi nequeat major hhi tivis, nec clarior lux accedere . Quam rem gumento si velimus enucleatius ostendere , profecto accom- actum agamus, nam ipsa se manifestam exis modRnhibet, & de illa in superioribus capitibus xR 'satis superque disputatum est. Id unum adve