장음표시 사용
621쪽
set, omnium eade esse principia. de etia sit,ut nulla earum artium,quae in tractanda certa qhadam natura demonstrationibM νtutur,percontado disserat, suas probationes ea interrogationibus accipiat. tam enim noupinit,ex utraq;cotradictionis parte,accommodata ad redocendam feri ratiocinatis,no debet liberum esse viramvis partem admittere. Dialectica autem percontatrix est, totam vim habet ab interrogatione.Et paulo post Planὸ, inquitigeneris eiusdem est pirassice cum dialentica: neque enim hίc tentanes, examinandi ratio talis qπ-da. ars est qualis geometriasta cuius munus praestare otia indoci' aliquis psit.Quid enim est,cur no positi, qui rei alicuius no habet scientia quasi tentandi causa, cu eod putare,qui etiam sit illius rei imperitus* ertim cuco conferatur dispulctio,ut non ex iis costet,quae illi,qui doctus sit,perspecta sunt,quaeq; funt rei propriae, sed ex consentaneis quibusdam ct consequentibus rei, qua co- sequetia huiusmodi ferὸ sunt,ut tametsi illa scias, nil tanten vetet arte te nescirerat si nescias, omnino artis c gustione visequi no possis.Ex iis ergo plana est,pirassicen non esse scientiam, quae in certo quodagenere vers tur, ideoq; de omnibus d putationem suscipere.Habent mim omnes stientiae comunia quaedam quibu4 νtunἰur. Ob ea,q; casim fit, τt Omnes homines,etiam idiotae,quodammodo νμntur arte dialectica piroica.Ite in me libri de Reprehensionibus sophisiam ita scribit: Hoc bitur a principio diximu3 fuisse nostrum institutum, ut inueniaremus facultate quanda disserendi de quacunque reproposita,ex iis qus essent in ipsa quam maximὸ probabilia. Est enim hoc ficia dialectici,tu eius quae ipsa per Iespectatur,tum eluta quae in tentara, ct examinado cernitur. Scribit etiam pri. Vet. hoc modo: Rhetorica dialet Ii quas ex altera parte respondet: versatur enim utraque
622쪽
in iis,quorum cognitio omnibu4 quodammodo comMunes est, quaei nulliua certa scientiaesunt Et alio loco eiusdem libri: Ac nulla quidem,inquit,aliarum artium concludi contraria:Dialectica autem rhetorica sols id faciunt: Niraque enim in Pno pariter atque in altero contrarioruνersatur. Et paulo post:Quod igitur rhetorica cuti dia lectica,nullum certum genua habeat, in quo quasi subiecto versetur: quodque villis sit, perspicuum est Et paulupo=Sit igitur R betorica acultas per picieri quid sit in
re quaque veri mile. 2 eq; enim hoc alterius cuiusquaartis Uycium est. Aliae sequis omnes, totae in certo quο-da sibisubiecto genere docedo ac probando posiis sunt:νς
medicina,in iis quae ad morbos, ct valetudine pertinent Geometria in proprietatibuΛ magnitudinis: Arithmettiaca in numeris versaturaeodemq; modo reliquae ct artes,
scientiae. At rhetorica in eo posita est, ut psimo iuquacisq; re proposita perspicere qui sit verisimile:Ideoque negamus hoc artificia babere contum quodda subiectum,in quo versetur. Et paulo polita enim rbetorica, quemadmodum etiam priua diximus,pars queda,ac Ne 'lutisimulachrum dialectices neutra enim eam est certi cuiusdemgeneris cognitio, per tua quale illud ipsum sit sciatum sed acultatessunt suppeditandi regumenta. Et
alio loco Dialectico rhetoricas argumentationes appello, eas qus eruutur ex iis,qκos locos appellamua. Loci
autem huiusmodi sint,qui communes sunt rebus iussis, naturalibus,ciuilibres, C aliis multis specie disseretibus
qualis est locus 2 maiori minori.Ex hoc enim loco r ziocinationes aut enthymemata emes,pariter ad tracta dis de rebus iustis aut naturalib', aut aliae quibusvis, quefanὸlpecie diaιVmmir. Proprias alite argumetatistue, voco, quae ductior ex propositionibi, proprie ad certum quo a genus a Gmodatis. Srent enim de rebres naturali his verbigratia,Propositiones quaedam, ex quibus non
623쪽
BIALECT ET LOGIC. critosiis eruere aut syllogismu, aut enthyraema rebus m rasibus accomodatu cotraq; de his rebus sunt aliae quae da, quae naturalibus nunqua couenirent:quod ide in aliis dicendum est. tque istius quidem generis argume ita tropo sunt doctum in certo quodam genere reddere aliquem, cum ad nullum certusubiectum pertineant. Huius vero generis argumenta talia sunt, vi qui bulas generis propositiones seligere rem poterit,aliam quandam scientia diciat, qua O dialectica O rhetorica. Si enim in primcipia quaedam incurrat quispiam, non iam id dialectices erit aut rhetorices,sed eius scientiae, cuiuου illa sunt principia.Et alio loco ita scribit: Ubim quod etiam privo diaximus,uerum est:rbetoricam scilicet compositam esse ex analytica scientia,O ea, quae in moribus verr satur, ciuili doctrinaratque illa quide ex parte similis est dialecticae hac autem,sophisticis di putationibus. Quod si qui pia, aut dialecticam, aut banc ipsam,no vi facultates,sed ut
scietias in uere ac docere conaturiis no videt se natura
eam de medio tollere,disi illas no facit solii sermonis ,sed reru quarundascietio. ius locus est lib. q. Metapb. cap. 2.Dialectici,inquit, sopbistae persona indutit phialosophi: phistice enim est simulata modo,no vera sapie-tia, dialectici de omnibus disserui .commune aute omnibus est id quod est.Porro aute de iis ipsis ideo disserunt quia philos biae haec propria sunt. Versantur enim di lentice Osopbi ice in eodem genere,in quo philosophi Vem haec ipsa i priori quid e , modo facultatu distinguia
turea posteriori aute, vitae instituto. Ea autem dialectica percolatrix eam reru, quam cognitione prae fefert ph losophia,sophistice autem nil habet praeter fallace quandam, inanem speciem. Item II. Metapb. ca. .ita ait:
Dialectica, sophistica in iis quidem νersantur,quae iis quae sunt, accidunt, sed non hoc ipso quod sunt, neque
orsa id quod es, qua ratione est, νers in Ar. Hi sun
624쪽
6α DIALECT. ET LOGIC. fere omnes lac in qμsbus Arsoteles in iis,qui extat Labris facit mentionem dialectices: ex quibws luce claria Ttanquam ullo modo Aristote urpasse nomen dia Iesiices,quo modo ab ovibus fores Aristoteleis temerὸ accipi siolan quanqua ego non negaueram habere eos quι nomine dialectices ita abututurgrauissimos aut boreriquι-bus se tueaturiStoici enim in Academici, cum philosophia tripartito diuitiit, νne illius dini ius parte,modo Uic modis Dialectice absq; illa discrimine appellarui: uos Cicero ct Quintil.alsiq; Latini auitares secuti,iu ad diuersarum sectarum diuersas sententias spectanter
induxerunt. Dua enim ab ictis authoribus induerar πι- nisue de frictica,ta in Aristotelis doctrina traducere conatur qua si oporteat πbi nomina eade sunt res easdem es praesertim rustctis ta interberi si dictabas. Ex hac veri j uoratione natae sunt multae quesiones, de ordinembroru Aristotelis, quas cum no possint satis comodὶ explicare,alii ordinem libroru Aristotelis immutanda cen-
lecticas praeceptiones accuratὰ tradentem maduerInes script runt Divisim illa dialectices,in inuentione meae iudicium Ciceronis est, aliorsimques e Stoicor m ,sine cauod potius sentio Academicoru,non riselu.atta men.quas oporteat doctrinam Aristotelis ad illam diu
Tem uac nunquam cogitauit, esse accommodatam au itur statim ui libri ad inuentionem, qu d iudici rertineant. ut d cum non pontuit rem explicareotum
sie aliquiae e e ostenderent, mel rus esse extima κνti . . stotclem, et is imperitum doctor , .ss cmnare.
625쪽
D IF F ERE UT I . scilicet ad illum, quam ipsi a Cicerone acceperunt,opinio
nem,libros suos non accomodauerit. que vero moueri
quispia debet ex eo quod Cicero initio Topicorum , Ui- quam posuit illa diuisione,subiicit, utriusq; partis principem fuisse Aristotelem.uuanquam enim veru sit,nuulum esse authore,ex quo tu posiis plura praecepta inuet tionis O iudici, accipere,quam ex cristotele quo sanὰ
modo ego interpretor illa verba Ciceronis9non statim effi. scitur, illius esse hanc diuisionem aut huius eum ratione habuisse in libris suis.Verum ut intelligamus qua να- si labor tam,qui volu ristotelis libros ad illa diuisione accomodare, paulo altius repetemus discrime opinio-nu Aristotelis,a Stoicis, Academicis de disserendi r tione. Ac primum quide Stoici in sola iudicandi parte Iaborarunt: quemadmota Cisero testatur in Topicis, Oq.de Finib. bonorum maiorue ita vi nomine dialectiaces,nil intelligerent prster scientiam quanda redia collocandi quaecunque inueneris argumenta. de etiam po quam infinitos modos concludendi Osimpliciter, est ex conditione persecuti erant niuersam se siue logice, siue dialecticen,absoluisse existimabant. Ex quo intelligi potest ad Stoicorum opinionem Aristotelis libros referamus,eum in iis qui extat librisDialectica tantu docuisse, in lib.de interpr. O duobus libris Priorum. Nam quod non agnouerint Stoici certam illam demostrandi ratioue, quae in libris de Demonstrat.traditur cum ex eo intelligi potest,quod qui inuentionem relinquunt naturs deόque
Omne argumentum,quod inueneris,approbant,moia r
m disponas,longe absunt ab illa certa probandi ratione, in qua plus,aut certὸ non minuῬ interes quid inueniat, qua quomodo colloces:tu vero aperte ostendis Gal. in ii. a. . de placitis Hippocratis σ Plat. ubi cotracti I
sippy disputat cillic enim reprebeditur Chrysippus, quasi ignarur Anablices : νt qui multitudine potio rationu
626쪽
contentus,quam veritate, omnes rationes Nndecunquaduceretur,acommodata4 ad docendu existisabat. Academici νοὴ, Ulla onem sapienti detrahentes, nulliin rei certam possie e sescietiam voluerunt tex quo intelligi potest,nullam eos disserendi ratione nouin puter eam,qur probabilibus contenta est.Tautum igitur abest,ut An lyticen, quam Arsoteles M. Metapb .c.I in demonstratione ct scientia versari dicit, agnouerint vi etiam ipsi eum de mediosustulerint. Hos Ciceronem,ut erat acad micus, in ratione etiam disserendi secutusui se ver imile est quo minus mirum est, quae a Cicerone de Dialectica dicuntur,non semper cum Peripateticorum doctrina co- uenire: sanὸ illa aetate non erat, nisi admodum paucis cognitus Aristoteles: quod ipse Ciceroscribit in epist. ad Trebatisi, quae initio Topicorum legitur.Aristoteles vero unam faciebat dissereri ratione cientiis accomodata quae ex propriis principiis cuiusque artis proficisceretur
ad docendisi ea, quae rebus ad eam arte pertinentibus co uenirent:alteram vero,communem quanda de quacunq;
re di serendi facultate, quae sua ex communibua quibu)-dam, probabilibus ducet e argumenta. Illi contrariam faciebat ψευδ ογραις istis: huic mero Itaque iis
explicunda disserendi ratione semper habuit rationem illius diuisionis,non eius quae a Cicerone suam, Ni opinor, academiam secuto,in inuentionem O iudicium ponitur. Etenim haec diuisio potes comunis esse viriq; parti diuiammis Ari stotelis:quandoquide utraq; suam quanda i uentionem ct suu quodda iudiciu habeat. Priore illam disseredi ratione,eiusq; contraria tradidit iniistoteles in Anablicis posteriore vero, cu cotraria in Topicis docuit o libro de Repreb sopb. Posteriorem istum facultatem Aristoteles appellauit Dialectice riori vero ut est omnibus scientiis communis,ita non est ν nomen,nsi for
ti eamphilasophiam eoe dicamns : nam o Aristoteles fere
627쪽
phicum disputationem dialecticae.Vnde es citur,om, Ἀνeodem modo assectam esse ad Dialecticam, quo ιαναλυτια, ad omnes scicitas demonstrativas:aut si νno nomine coprehendere νelis,ad philosophia.Eι H αναλυτι η est velut propria di γανον ad philosophia ita ταπικη est ad Di lecticam οργανον.Sicut enim illa,omnem disserendi rati nem philosophorum complectitur:ita lac omnem artem. qua in dissereti xtitur dialecticus,comprehendit. Porro utrique parti communis est explicatio syllogismi,enuntiationis πιατηγοριων.Quδ i bis quaeratur,quod nomest illi doctrinae, quae coplectitur duas illas partes, eaqus sunt utrique comunia:ego,ex exodi i Aphrodi .sei sententia res' debo, Logicen appellari:nam apud A
riuotelem,in iis qui extant libris,non legitur nomen L gices pro arte quadam licet apud eum repertas λογα probare,oe λογικους συλλυπερος, λογικά;.Probare enim λογικῶς inpud eum, est cum onii dispr priis principiis,adbibentur coimmunia,quibus non demostratur res, sed tamen congruentur rationi, O νt xe bum pro verbo fingam,rationabiliter ostenditur. Et λογικοὶ συλλογισμοὶ ,interdum apud eumsignificant dialecticos θllogismos,quia licet non demonibent, con ve ter tamἴ rationi eas res probat,in quibus versatur pbialosophia, να primo libro Rhetorices interia vero no resiciedos, O quoa vulgo dicinius,rationabilesostogismos.
ut a lib. de Dexnonstra .cap.8. lib. 8. Topicorum cap, λογιωα προ μαἁ uno loco,significat ea quae multis rationibus aut co*viari,aut refutari possunt,ut 1.cuib. cTopicorum, alio loco, ea quae ctam ipsa perst non pertineant,aut ad cognitione , aut ad actionem, attamen, certo uod Od rudiumentu adferunt ad Pirunque:qua enimina descriptione appellauerat nono cap.primi lib. Topia ι.rum earisoteles,ea paulo post duodecimo cap. logica
628쪽
ttiisse induc re interpretes,Υt λογικῆν appellarent communem Ha scientiam , quae omne complexa disserendi
ratione, et veluti kγανοπpbilos pisae pellemus stitur et exandruseqai velimus, Eogicen cientia quae a primis initiis profecta,omuem dissereni ratione exqui-ritctexplicat: concedam que rhetoricas praeceptiones, poeticis sicuti dialectas su&hacscientia cotineri.Vnde illud e sciemus, fViceno modo pbilosophis instrumetis esse sed etiam dialePices rhetori es ita ut dicatur istiuos,biectam esse λογ oo c est siue sermo ue oratio Aliorum interpretum fuit alia opinio,exiuimantiu no-1nen logico non tam larὸ patere sed ut philosophiae modo instrumentum appellari soler,ita subiecta illi esse tantum Oracionem philosophorum:quia oratione cotinentur
poli'mnin demonstratio ct definitio, quos duos sciendi modos fecit tacti teles ad finem Ab.r . Metaph. I . de
anima cap. tum horum causa enunciaticio verba simplicia. Itaque horusentetia inistoteles in iis qui extant libris, rogiceri docuitJantum in categoriis.lib.de Inter- p ret. 4. lib. Analytisorum. Quid autem de hac repotius senserit Aristoteles, non potest plano iudicari quia, Ῥtsupia dixi,nusquam apud eum reperitur nomen illud
Logices Sunt sanὸ utrinque momenta rati onum, quae Te faciunt cύtrouersama quod ristoteles scribit, esse quaeda problemata dialectica . quae cum ipsa perse, nee ad cognitiunt iecud actione pertineat,adiumenta rasne u serui ad Hrunq;: que problemata Logica ab eode vocan ruriit ,inquam, locus videtur indictare rogicon ex tri stotelis sent retia nil aliud esse praetrer instrumentu phi Iosophia. Contra vero, quae dὸ Syllogisemo traduntur , dernuncialion ι .m C ego, iis , communia est e dialecticiso domo, istratoribsis,quemadmodu rario indicat, O
629쪽
litem componere potius, q m altera parte condemi revelim ,dicendum nobis. erit, logicen qui se et mmmune instrumentu pbilosophiae dialectica, ut 'uis . lexander sed ita tamen,νt potior elisa pars si q s, d philosophia pertinent:a qua potiore parte , nomen in te instrumetu potius philosophiae dicitur: Pias licet potisse sinu ad Dilos phia rese litur praecepta logica . Vbi Arictoteles q/ i tradit lue quatuor libris Analyticora a demoliratione pertineresalim initio 'torus Gibit camtamen omnia fer ρ, quae ii libris de Syllogismo asilio pertinere pini Hectica rbetoricasq; p baιωn Grmi ipse idisscribit secundo libro se Syllogi mo,cap. rvcvηνero illa poti ad demonstratione perti re di erit nos postea dicemus Nunc ex iis quae dicta si νtramuissequaru de logica opinione cpam enim, vidi nxi interesυ err re eos vehementer,qui ripatetico, d sciplina pro tent confundunt nomen logico cum dialectica. Egi eiura Logice , ex Per qγ ic μm s tesstis ρ ορδοs quaedam praeceptis comprimis; eas oratiorines quibus ηιuturo mye quid rei ut ac praesertim θ' seu νtuntur philos in ... PNie ca νer' fac
630쪽
LE CL ET LO G I Q nablice verὸscietia esse dicam',nescio an posita' Topice si eam cum Alexandro logices partem faciamno recte appellare scientia:in hac enim po tur multa praecep ta,demoGratur propria ac vera demostratione 'nuia Mais pauca..Adde quod Arrioteles isse ad sine r. p. r. lib. Topi .ait no accuratii genus doceat sibi illic seque iuesse sed omnia rudi Atinerua tractat fatis esse . quodsanea vera scietia alienu esset:at in Anablicis,qus est potissima pars omnia demonstratur:Vnde',νt no incomo Logicen a potissma O maxima fui parto scietia appe
lauerimu s.cum etia no oporteat ut in omnibus partibus alicuius sesentiae,sint ex aequo accuratae dem strationes:
na cum ia ad infima descensum est non possunt similes esse
iis qus in toto genere erant demonstrationes. Quod si ta-Ies adhibeatus rationes,qus ad materia subiecta sint a commodatae.non desinet scietia tota appellari,sicet in iij Ia rei u i Umara parte non sint tam accuratὸ quam in Gliis partibus demonstratis,es cappellemus igitur Logice scientiam, licet partem aliauam habeat,in qua vi no requiratur accuratf demonstratio'es,ita non reperiuntur: sed pro materia subiecta satis apta ad docendu rationes, concedamusque quod in tota cur sic dico corpus aliam scientiaru cadit,posse in Nicen eadem ratione cetrire. Iaxero qui ita confundunt nome dialectices ca logica, quid
respondebunt Aristoteli dicenti, unum genua quaestionis dialectiu esse logica quastis,see Quomodo enim logica Odialectica eadem sunto materia dialectices una tantum particula sunt qus ad logico pertinet' Postremo si in da Arii tele in Topios, Oli de Mprehensoph. νnitiersam dialectice docuisse,nec dicinosiit in iis duob' libris uniuersam ivica contineri, onne planum e rit toto
errare . Peripateticora disciplina qui ista pro e dem accipiunt' Atqui Ariuoines in fine lib. de Reprehen sopb. repet edo, quod a principio itistituerat,inuenire