장음표시 사용
191쪽
comitialibus morbis alii ni mederi: item sei cu melle potu: hoc & anginae. Ecauda arefacta solui aluum .fimi cinere crispari capillum cum oleo. Et dysentericis prodest illitus cinis,potusque quantum tribus digitis capitur, etiam comitialibus morbis. Urinam fullonibus utilissimam esse tradunt:
itemque ulccribus manantibus. Barbaros eam seruare quinquennio, SI Ee-
M. minis potam ciere aluum. Cainclino capite est quam nisi in AEthiopes melo M uocant,nos camelopardalim dicimus. Collo equis similis, pedibus & cruribus boui,colore rutilo,candidis maculis in hinnulom morem supersparsa.Posteriora corporis anterioribus humiliora: adeo ut iis partibus humi sedere uideatur, quae bovis altitudinem non superant: cum partes priores
camelorum crura proceritate aequent,simul S quae circa armos sunt atque
pectus ipsum proceriora uideantur, quam pro reliqua corporis ratione: ut Fuero Heliodorus prodidit,caput cameli simile,maius duplo aut paulo amplius quam Lybici struttii):collum,ut oloris longum. Animal aspectu magis quam seritate conspicuum: nullam enim prae se seri saeuitiam, tracta- tiique tam facit ut funiculo cius capiti alligato,ubiuis ducatur a praefecto: ut non inter seras,sed inter pecora potius numerari debeat: quare etiam o- oui fera. uis serae nomen inuenit, Ethiopiabanc gignit. Nullam habet cum parda- α te similitudinem.
I Currunt cameli, inquit Aristoteles, eelerius quam equi Nitani. Veloces istox
camelos dromadas uocauit Liuius Decade quarta: dc dromedarios Esai ut arbitror, interpres Latinus. 1 Ouis fera, alias ouisera.
S Villum genus cum sit alias bisulcum, in Illyrico quibusdam locis&
Paeonia, atque nonnullis aliis regionibus, selidas habent ungulas sues: iquo fit ut ex utroque genere existimentur, soli pedum scilicet&bisulcorum. Dcntem nullum mutat sus: & mas plures habet dentes quam scemina. Mas item dcntes habet exertos, quibus scemina uacat. Rostrum habet sus repandum,collum crassum,& sciis horret. Testes maribus haerent retro,nec tromuli pendent. Mammas rit sarmina,nec in pectore nec insceminibus,scd in uentre, generosa duodcnas, uulgaris binas minus. genitaleucro ca continet parte qua pecoris ubera habentur: & cum per libidinem turget ac prurit aci coitum,iursum tantisper hoc retrahitur, uersitque so- Hras, ut inde mari coitus sit facilior.Cauda sui intorta: id etiam notatum,facilius iacere in dextrum quam laeuum intortam. Lienem habet angustum& oblongum:uentrem ampliore, in quo rugae cancelllac quas u cantin insunt nonnullae leucs:hum: intestinum excipit longissimum &multis conuolutum anfractibus . Vulua porcina anfractuosa sinuosaque est: quandoquidem animal multiearum sus est, & in sinibus foetum gerit. Suum ossa medullae parum in 1c continent. aprorum sanguis non spissatur. Coire incipiunt sues tam mares quam foeminae mense suae aetatis ctauo: quanquam mas antequam sit anniculus prolem generat uitiosam: foemina annicula parit : sed non omnibus locis cadem aetatis ratio in. iam
192쪽
A iam enim sues nonnusqua tam mares quam foeminae quarto cocunt mense: sexto tamen ita ut uel progeiacrare dc cducare possint. Nonnusquam apri mense decimo inire incipiunt. Vesciat ij coitu ad triennium. uetustioribus proles dererior gigni turmullus enim proscctiis accedit, nulla uirium recreatio.Paucissima cisit sus prima partione,uiget secunda: ncc senescens copia foetus deficitur,quaquam lentius coit. Vt autem Varro prodidit, sus ad sceturam quam sit foecunda,animaduertunt sere ex primo partu, quod non multu a reliquis mutat. Sunt e scrofis aliae statim prolis sa cundae laudabilis: aliae increscentes melius generant. Vbi uero quintiadecimum annunata scrofa est,non praeterea generat:aliquibus tamen uita prope ad uic nos annos: plurimis uero ad quindecim.Si pinguet Ocyus,& iuuenis,& s B nescens mouetur ad coitum: si grauida admoclum pinguescat, cilicitur ut foeta minus habeat lactis. Sues cicuros bis pariunt anno:natura cnim diui sus est suis annus bifariam:quaternis mcsibus seri uentrem:binis nutricat. Parere tot potest scrofa quot inamas habet:si minus pariat, fructuaria non erit idonea. Numerus partus plurimum ad uicenos: si tamen multos pepererint, educare omnes no queunt.Nutricare octonos porcos paruulos primo possunt,ut Varroni placet:incremento facto,a peritis dimidia pars remoueri solet,quὁd neq; mater sola potest sufferre lac, neq; cogenerati alescendo roborari.Mihi uero utilius probatur experto, inquit Palladius, porcam cui pabula suppetunt,ut plurimum sex nutrirc de re: quia licet plures possit educarcitamen frequetiore numero sucta deficiet. Porci qui nati C sunt hyeme, fiunt exiles propter frigora, de quod matres asperimantur propter exiguitatem laetis.Cum scrofa peperit,primam mammam porco,qui primus in lucem prodiit praebet:&suam nouit quisque instetu quo genitus est ordine,eaque alitur, nec alia.Detracto illa alumno suo, sterilescit iliaco ac resilit: uno uero ex omni turba relicto, sola munifex,quae gcnito suerat attributa, dcscendit. penuriam lactis praepingues sentiunt. qui in utero sius minutiisque sucrit status,metachoeros dicitur. Omnem porro situm ruris pecus hoc usurpat: nam & montibus Jc campis com e pascitur:melius tamen palustribus agris quam sitientibus.Ncinora sunt conuenientiusima, quae glandium pomorumquc sylvestrium feracia sunt . at tibi penuria est arborum,terrenum pabulum conscitabimur:& sicco limosum prae- D seremus,ut paludem rimentur,effodiantquc lumbricos,atque in luto uolutentur,quod est his ic pecori statissimum. Herbae frugumue minime appetens est imo uiridia pabula mibus plerunque nocet:ὶ sed radicum maxime cx omnibus animalibus: rictuque aptissimo ad id negotii est.Facillime etiaomnium ad quodvis pabulum assuescit:& celerrime quoque in pinguedinem proficit, pro sui corporis magnitudine:sexaginta enim diebus pinguea scit: quantum autem proflaccrit,ij cognoscut quibus ea res curae est. Alitur hoc pecus pinguescstque maxime glade:deinde faba, de hordeo, & caetcro
frumento .quae rcs non modo pinguitudinem ossicit, sed etia carnis iucundum saporem: sed maxime pecus hoc,ut etiam caetera quibus uentriculi is optime concoquit, quiete immotion que pinguesciti magis autem inedia
Varro: Plini non ultra trimarum.
193쪽
saginatione orsa. Caeterum sues pinguiores redduntur etiam cum in luto Ese uolutant.Sues ex omnibus pecudibus impatientissimae famis sunt, ita ut aliquando si indigeant pabuli,non tantum alienam si liceat) sobolem sed
etiam suam consumant. Sucs tantum coitu spumam ore sinadere inuenimus. uerrem subantis audita uoce,nisi admittatur, cibum non capere usque ad maciem. In Africa suillum genus non uiuit. Apud Indos quoque nullum suem neque serum neq; cicurem nasci Ctesias Cnidiu ς ait. In Macedonia sues muti esse dicuntur. Agatharsides ait sues in AEthiopia cornua
habere. Cum caetera animalia,nisi nouclla castrentur, intereant,aper unus qua aetate castretur non resert .Postquam enim salire desierit,ita ut id recte sacere possit, castratur saginatiirque, quoad perueniat ad lanium: uerum castrantur uerres commodissime anniculi,utique ac minores quam seme- Fstres:quo facto nomen mutant,atque e uerribus dicuntur malalcf. Castratur & foeminae post bidui inediam suspensae pernis posterioribus,uulua re- 3 scissa,cclerius ita pinguescunt. Variis morborum generibus laborant sues, ut raucedine,anginatae, struma,sebribus: & unum ex omnibus quae nouimus animalibus,sus grandine concipit. Grandinosi autem fiunt sues,quo ruin crura, de collum,& armi carne constant humidiore: quibus partibus uel grandines plurimae innascuntur. ro dulcior est si gr. idines habet paucas sed si multas,humida ualde&insipida est. Facile qui grandem concepere cognoscuntur: parte enim linguae inscriore grandines habentur: & siseras dorso cucllas, sanguinolentae in radice uidentur. pedibus etiam posterioribus constare non possunt qui grandent: & caput obliquum in incessu Gest: andinem uero non habent cum adhuc solum lactent. Sucin oculo amisso putant cito extingui. Porci alienos sibi manipulos sceni lacerantes, pluviam praesagiunt. missium gregem uult habere idoneum,eligere oportet tum bona aetate,tum bona etiam sorma. Verres itaque leguai sunt, totius quidem corroris amplitudine eximi j: sed quadrati potius quam qui longi aut rotundi sunt,uetre promisi clunibus uastis: cruribus uero & ungulis haud sperinde proceris, rostris breuibus & resutinis, amplae de glandulosae ceruicis: maximeq; quod ad rem pertinet, quam salacis limos oportet esse uerres: qui & ab annicula aetate commode progenerant dum qu drimatum agant. Scrofae probantur longissimi flatus,& quibus ad sustine- dum steturae onus,magnus se uenter effundat:caetera uerribus similes. Foe- Hmina sus habetur ad partus edendos idonea fere usque in annos septem, ut dictum est. Annicula non improbe concipit. Si regio frigida ta pruinos vcst,quam duris limae densaeque&nigrae setae dux eligendus est. Si teperata atque aprica, glabrum pecus,aut qualectique prouenerit,potcst pasci. Suesserae scinci anno gignunt: principio hycinis cocunt, uero pariunt, petentes
maxime invia,praerupta,angusta & opaca loca. M. as cum sceminis dies triginta magna cx parte convcrsari solet. maribus non nisi anniculis gener tio est.In coitu plurima asperitas:tunc inter se dimicant indurantes attritu arborum costas,lutόq; sc tcrgorantes. Pugnant adco acri certamine, grege relicto,ut saepentinaero mortem uterque aduersarius obeat. Foeminae in partu
194쪽
A partu asperiores, quae & nonnunquam cum libidine excitantur, uel homines aggrediuntur:idque candida maxime uesic indutos. Numerus partus& lcmpus ferendi, idem atque in urbanis suibus est. uox etia similis: sed scemina uocatior est,mas raro uocem emittit. Mares castrati, maiores serocioresque euadulataeastrantur autem, quod iunioribus adhuc morbus pruriens incumbit in testes: quo fit ut atterentes eam partem ad arbores, testes exstringant. Inter omnia edulia,suilla caro ualentissime nutrit, & ex quadrupedibus facillime concoquitur: &,sii in uentriculo & in iccinore probe concoquatur,optim tam procreat succum, sed qui glutinosi nonnihil in se habeat:quo fit u i iecur obstruat,& rencs iis quibus haec a natura meatus habent angustiores: atque ubcrior sicquentiorque citis usus in his membris B uel grauitatem uel dolorem nonnunqua creat: eόque senibus inutilis est. Optimum autem succum gignit corum caro qui aetate sunt mediocri: paporccllorum recens natorum caro mucosa est, excrementis abundat.
Viscera suilla omnia,caeterorum quadrupedum uisecribus sua natura multo sunt suaviora:quae tamen etiam seipsis meliora evadunt, cum animal ipsum caricas abunde comederit. Adhibetur de ars iecori sceminarum sicut anserum. Neq; alio ex animali numerosior materia ganeae: quinquaginta prope sapores,inquit Plinius,cum caeteris singuli. Vulua,ut diximus, eie-nsacto partu mclior quam odito: eicistitia uocatur illa,haec porcaria primi parq Uubia ρα suis optimaaeontra effatis. A partu, praeterquam codem die suis occisae, li- ria. Uida ac macra.Nec nouellarum suu in praeterquam primi pararum probanC tu potitisque ueterum necdum cssoetarum,& biduo antc partum,aut post partum,aut quo cicccrint die.proxima eiectitiae est occisis uno die post p. ars tum. Huius dia sumen optimum,si modo scelus non h. auserit: eiectitiae de- Somen. terrimum, antiqui abdomen uocabant. Praepinguium suu cutis, ubi probe elixa sit, glutinosum quidem pinguemque succum gignit, sed non ad
modum crassummec tam facile concoctione admittit quam extremae partes, crura inquam ac labra: neque succum praestat tam bonum,sed qui excrementis magis abundet. Pulmo suillus intertrigines, quae a calciamentis fiunt,ab instaminationc tueri sanareq; crcditur. Aprinum iecur rccens si arefactum teratur,ex uino potu contra scrpentiu morsus auxilio est. Suillulac sunt qui arbitrentur utilissimu tcnasmo,dysenteriae,necnon phthisicis. D Adipem luillum axungia Gr i appellauere)antiqui maxime axibus uehiculorumierungendis ad faciliorem circvaetii in rotaru utebanturninde S: αἱ nomen: sic quoq; utili medicina cit illa ferrugine rotaru ad sedis uitia uiri
litatisque. Adeps suillus omni u liquidissimus est,instarq; olei diluitaemollit atq; concoquit magis stoicu:idiam cataplasmatis quae ad phlegmonas
imponii tur,apte comisceri solet. Humotii acrimonia impolitus maxime obtudit,ac proinde medicamelis ulcera curatibus miscetur: quale est quodparygron uocant.Et per se axungia medici antiqui maxime probabat rcnibus detracta: &cxcptis uenis . aqua caelesti fricabat crebro, decoquebantq; fictili nouo saepius,tum demum asservates. syncera axungia medetur igne ambustis uel niue: pernionibus autem cum hordei cinere: & galla pari mo
195쪽
do. Ad tussim uetere recens decoquitur quadratis pondere in uini cyathis Etribus, addito melle: uetus etia phthisin in pillulis Rimpta sanat, quq sine sale inueterata est: omnino enim n5 nisi ad ea quae purgada sint,aut quae non sint cxulcerata,salsa recipitur. Quidam quadrates axungiae & mulsi in ui-1-, 'tra ni cyathis tribus decoquunt contra tussim, quinto die picem liquidam int' ouo sumi iubent,circunligatis lateribus & pectoribus,& sic. apulis eoru qui phthisin sentiunt: tantaque est uis, ut genibus etiam adalligata, redeat in
os sapor, eamque cxpuere uideantur.E sue quae no peperit,aptissime uiui tur ad cutem mulieres:contra scabiem uero qui uis,admixto iumentorum
seuo,pro parte tertia & pice, pariterque subscruefactis. Medicorum aliqui admixto anseris adipe taurorum seuo & oesypo, ad podagras uti iubent: sitiero permanet dolo cum cera,myrto, resina,tice.Vsus igitur axungiae ad Ff mρδε inollienda, excalfacienda,discuti eda, purgandaque .Inueteratur aute dii
'Te -.. modis:aut cum sale aut syncera:tanto utilior, quanto sit uetustior:constris Di do i uenitque salsam magis emollire, excalfacere, discuterer utilioremque es. de, lib.,. se uino lotam. Elota uino pleuriticis prodest: cinere aut calce cxcepta, inflammationibus, fiss ulis,ac tumoribus succurrit. Talum suillii ustum atq; epotum,quidam colli inflammationes atque tormina diuturna sanare produnt. Atque haec de bisulcorum genere satis praecepimus.1 Sus,ἔt: olim Porcus, ut Varro tradit, Graecum nomen est antiquum,' M, eiρφςid obseuratum,qubd nunc eum uocant χῖρον.Cum porci depulsi sunt a mama, a qui- ω - busdam delici appellantur: neque iam lanentes dicuntur: qui a partu decimo die, uel ut ali) die quinto habetur puri, ab eo appellantur facies: qubd tu ad sacrificia idonei GNO de , dicuntur primum. Amis nomine lactentis dicuntur nefrendes, ab eo quod nondum fabam frendere possint, id est frangere. Sus scemina, scrota: mas,uerres dicitur, & n V 6 . nunquam aper,graece μ' 's: quanquam aper sere pro sylvestri accipitur, qui Graecis appellatur. 2 QDomodo saginatur sues, docet Aristot. lib. 8 hist anim. sAristoteles. Pernis posterioribus, recisa cute inter scemina,qua maribus testes maxime continentur.&c. ubi Plinius, pernis prioribus habet: quem Sc Theodorus secutus est. De suum morbis, dc eorum curatione Aristoteles lib.8. hist. de Columel. lib. .s Sumen interpretantur suillas cum lacte suo densato mammas, ut Martiat. lib. is. Esse putes nondum sumen: sic ubere largo Einuit, Scuiuola te papilla tumet.
De quadrupedibus seli pedibus. CV. C. REliquum iam est solipedum genus: carum scilicet quadrupedum, quae ungulas in pedibus gerunt solidas. Porro selidas habent ungulas sere, Hquae non sunt cornigera,igitur pro iis, telum ungula est illis: nec talos habent eadem.Soli pedit crura statim iusta nascuntur mensura: postea exporrigentia se uerius quam crescentia:itaque in infantia scabunt aures post rioribus,quod addita aetate lapia queunt:quia longitudo superficiem corporum solum ampliat. Hac de causa inter initia pasti, nisi submissis genibus non possunt,nec usque dum ceruix ad iusta incrementa perueniat. De equo. Cap. CI.
196쪽
A dc omnium quoque generosis sinit. Iudicium quoque ac uoluptatem, age eiusque alios nonnullos humanissimilcs iis inesse, praestantillimo salieni
eorum generi, in exemplis habetur. Cum caeteris sere anili talibus in suo singulis genere oculorum color sit idem,equus, secundum hominem,omniucaeterorum animalium maxime uersii color est: & aliqui caelii altero oculo nascuntur,quod nulli sere cx caeteris bcstiis euenit manifeste. Ccruix iuba ornatur: & pili in iuba largi. Dentes habet equus cotinuos numero quadraginta : quorum primores quatuor messe tricesimo amittit, binos utrinque,supra dico & subter.Tum ubi praeterea annum compleuerit,incipiat- Comosia que quartum agere annum:quatuor item eodem modo mittuntur, duo sui peritis,totidemque inseritis: & incipiunt nasci quos uocant columcllares. B Lursus anno altero feracto,quinto scilicet anno incipiente,& omnino in- istis. tra sextum annum,simili modo quatuor alij cadunt. Quibus iam peractis annis quatuor & mensibus sex, nullus praeterea mittitur: quanquam euenisse in aliquo certum cst,ut cum primis omnes amitterentur:atque etiam in alio, ut cum ultimis omnes: sed raro. Sexto deinde anno quos primos
mutauit,exaequat Septimo omnes cxplentur aequaliter,& ex eo cauatos gerit. Nec polica quot annorum sit ex dentium mutatione comprehendi potest: sed prouectioribus, lecimo anno sui nonnullis placet: ut uero aliis se to decimo in tempora cauari incipiunt,& supercilia nonnunquam canescere,& dentes prominerc. Agitur certe in equis contra atque caeteris animalibus:cum enim caeteris senectute dentes nigrcscant, cquo candidiores redC duntur.Equus in pedibus solidas gerit ungulas . scite omnino carci. Salacis limus omnium tum foeminarum tum marium equus est,excepto homi , , ne .ci,ire incipit bimus tam mas quam is mina: sed noc in paucis fit.pullique corum minores imbecillioresque sunt. Quod autem plurimum, tri matu tam mares quam foeminae cocunt,& proficiunt subinde in generando,ut proles praestantior ad armos usque uiginti procreetur.Iuniorum coitus praeter aetatem contingit,pabuli bonitare & copia. Seniores equi sedcu-diores sunt tam marcs quam sceminae: quo fit ut a circo pos uiccsimu annum mittantur equi ad sobolem reparandam. Matrem autem post decennium non esse utilcm iudicant Columella & Palladius:qubd ex annosa matre tarda sit atquc iners proles. Coeunt mares ad annos tricenos ternos:scd D minae ad quadragenos:ita ut per totam sere uitam coitum equis seruari e a ueniat:uiuit enim mago ex parte mas annos circiter quinque & triginta,
foemina plus quam quadraginta. iam de quinquo de sexaginta annos uixisse equum proditum cst. zmina quinquennio finem crcscendi capit, mas anno addito. Ad generandum paucis arri malium minor sertilitas: qua de causa per interualla admissurae datur. Equae triccnae,inquit Aristotcles,aut paulo plures singulis dantur admis Iariis. Ncque tame aequalcm numerum omnibus debemus adhibere,scd aestimatis uiribus uniuscuiusque admista-xij, submittenda sunt pauca uel numerosa coniugia. Iuveni equo & uiribus
formaque constanti ut Palladius praecipit in non amplius quam duodecim
uel quindecim dcbemus admittere: caeteris pro qualitate uirium suarum a . , ,
197쪽
Nec unus admissarius, ut Plinus author est,quindecim initus eiusdem anni Eualet tolerarc: quanquam ut Columellae placetὶ nec minus quam quindecim,nec rursus plures quam uiginti unus debet implere. Equus non corto dicrum numero implet, sed aliquando uno aut duobus tribusue, aliquam do pluribus:serius corte quam asinus equam superueniens implet. Coitus uerno fit aequinoctio: atque hoc tepore horum saeturae initium admisso nis facere oportet ad solstitium,ut partus idoneo tempore fiat: duodecimocnim mens ridie decimo aiunt nasci. Qui uero post solstitium partus eduntur, uitios & inutiles existunt,ut Apsyrtus docuit.Equos autem pretioses,
reliquo tempore anni remouere oportet a taminis, ne aut cum uolent in
cant,aut si id facere prohibeantur, cupidine solicitati noxam contrahant. Equas autem domitas LX diebus equire ante quam gregales inuenimus. FCoitus tempore equi equos mordent,& prosternunt equitem quoque. Incenduntur libidine taminarum equar potissimum, uti diximus: quae tempore coitus colligunt scse, & societate magis quam antea gaudent. Cauda
mouent crebrius,uocemque immutant. mingunt etiam psuries,atque in
ter se ludunt. Nec dubium,quin aliquot regionibus tanto flagrent ardore cocundi tam inae, ut etiamsi marem non habeant, assidua &nimia cupiditate figurantes sibi ipsae uenerem cohortalium more auium) uento concipiant. Fert uterum equa menses undecim:parit duodecimo mense,ut dictum est .Pariunt equae magna ex parte singulos: sed gemellos quoque aliquando,cum plurimum, procreant. Aboreum etiam facit equa odore sentiens et lychnij lucern extinctGquod & mulierum nonullis accidit.In hoc Guninianti. genςre grauida stans parit: praeterque caeteras istum diligit. Quod hippo- 3
manes uocant,ueluti caruncula est,& hqret quidem fronti nascentis pulli, ut narratur, ricae magnitudine,colore nigro: sed equae perlambentes abstergentesque id abrodunt:alioqui partum ad ubera non admittunt. Non statim a partu equa impleri debet, scd intermita tempore:& melius quarto aut quinto anno interposito procreat,ut Aristotcli uisum est. Omnino si nihil plus detur,unum tamen interponere annum, & quasi nouale facere necesse cst. Alternis, inquit Varro,qui admittunt, diuturniores equos Mmeliores pullos fieri dicuntii laque ut restibiles segetes essent exuetiores,sic quotannis quae praegnans fiat.Et Columclla, uulgari inquisitaminet solenne est omnibus annis parere: fenerosam conuenit alternis continere, quo Hfirmior pullus lacte materno laboribus certaminum prςparetur: mammas nanque pullis equae anno prope toto praebent. Fruge herbaque uescuturequi,sed maxime potu pinguescunt: ut alia enim iumenta, ita & equi pro aquae quam bibunt usu,suo fruuntur pabulo: dc qui minus potum asperia tur,is appetentior pabuli est. Gaudent pratis & paludibus. Aquam quoque
turbulentam & crassam suauius bibunt: quod si clara est, pede eam inturbant. Bibunt autem equi sorbendo:& quo quis acrior, in bibendo profundius nares mergit.Equos castrare quibusdam in more est,ut Scythicis Sarmaticissique gentibus quibus equi parui sunt,acrc'; ualde,neque adeo tra-c tres chabiles: demptis enim testicuis,hunt quietiores: de canteri, appellantur,
198쪽
Aut in suibus,mai alcs,& in gallis gallinaceis,capi. Equorum gregales morbo inimi ines fiunt,cxcepta podagrae hoc enim uno laborant, & plerun lucob id ungues amittunt:sed antistis alij statim renascuntur: fit enim ut altero subnasccnte ungue,alter amittatur. At ucro cqui domestici morbis plu rimis obnoxi) sunt: adeo ut homines usu periti totidem ferc morbis equuinfestari,quot hominem rcferant. Equinum pecus tripartito diuiditur, uti Columella prodidit: est enim generosa materies, quae circo sacrisq; certaminibus equos praebet:est mularis,quae pretio sortus sui comparatur generose: est & uulgaris,quae mediocres sceminas maresque progenerat. At
Varro ita distinguit: equi quδd alij sunt idonei ad rem militarem,alij ad uecturam,alij ad admissuram, alij ad cursuram,alij ad praedam: itaque peritus
B belli alios eligit,atque alit ac docet: aliter quadrigarius ac desultor: neque idem qui uel ios facere uult,neque eodem modo pariatur ad cphippium ut ad praedam:quo ut ad rem militarem, quod ibi ad castra habere uolunt acres: sic contra in viis habere malunt placidos: propter quod discrime, maxime institutum , ut castrentur equi. Quales autem equos maxime legi oporteat,his prccipitc signis intelligitur.Cum natus est pullus,confestim li-
1 cet indolem aestimare,si hilaris,si intrepidus, sit neque conspectu, nouaeque rei auditu terretur,si ante gregem procurrit, si lasciuia & alacritate, interdum & cursu certan aequales cxuperat,si sossam sine cunctatione trasilit, pontemque flumenque transcendit. Haec erunt honesti animi documen ta.Corporis uero forma constabit exiguo capit nigris Oculis, naribus pa- C tulis, breuibus auriculis & arrcctis, ceruice molli lataque nec longa: praeterea quae non porrecta sit,ut suis,sed intro flectatur gallinaceorum more, densa iuba & per dextram partem prosus lato & musculorum toris numeroso pectore, grandibus armis & rectis, lateribus pro ris S: ad uentre inflexis: spina duplici,uentro substricto, testibus paribus de exiguis, latis lumbis & dcorsum uersum pressis, cauda longa S setosa crispaq;, mollibus a
que altis rectisque cruribus,tereti genu paruόque, ncquc introrsus spectati ,rotundis clunibus,sceminibtis torosis,ubiis excarnibus, duris ungulis, &altis,& concauis rotundisque,quibus coronae mediocres supcrpositae sunt.
Sic uniuersum corpus compositum,ut sit grade, siublimc,erectum,ab aspe- tradit Vcrgilius, '-Honcsti Spadices glaucsque:color deterrimus albis Et gilvo. Haec eadem in equabus consideranda sunt:& maxime,ut sint longi & magni uciatris S corporis. De stirpc magni interest, qua sint: quod genera 6 sunt multa.Itaque ad hoc nobiles a regionibus dicuntur, ut in Gr cia Thessalici equi,in Italia, Apuli. Sed Cappadocia ante alias altrix equorum, &prouentui equino accomodatissima est. In Hispania Galetica gens est, &Asturica. uini generis hic sitiit, quos thiel dones vocamus. minori sor
rietate in equis plura legas M
199쪽
A A, mi O ima appellatos asturcones gignunt, quibus non uulgaris in cursu gradus, Zsed mollis alterno cruru explicatu glomeratio: unde equis tolutim capere lincursus traditur arte . Celtiberorum equi corporis agilitate pernicitat que reliquos facile superat,Parthicorum maxime similes. Hi in Celtiberia Vario onere quidem colore spectantur uario cinereόuc:in alieno ucro solo colore mu-μ φῖ μοι. tare solent,ut Posidonius author est. Circa Maeotim paludem Pusilligi,
equi: sunt enim loca haec impense frigida. Apud Indos Psyllos ariey tibus non maiores equi gignuntur. Terram quoque India equos uno cornu praeditos procreare ferunt:quorum e cornibus pocula conficiuntur, in quae morti serum uenenum coniectu si quis bibcrit,nihil graue, quod co Equi obici. nu repellat malum, perpetietur. De Lybicis equis haec seruntur: equorum uelocissimos esse, nullo laboris sensu assici, ex habitus gracilitate macilem Flos esse,totosque ex sese aptos ad sortissime sustinendam dominorum negligentiam: pabulum enim dominos eis nec largiri,nec cos cum laborauerint strigile perfricare, nec cis cubilia substernere, nec ungulas expurgare:
sed simul atque iter institu tum confecerunt,ex equis dissilientes, nos ad pastiones dimittere. Lac equinum,cum a camelino discesseris,liquidissimuomnium cst,minimumque in se pingue habet. Caseum equinu,hippacem uocant alis: Sextius eosde effectus equino, quos bubulo tradit. Hippace Diij coagulum equinum dixere: haec dysentericis coeliatisque prodesse scripsere nonnulli. Lichenes uocantur in equorum genibus & prope ungui indurati calli,in earum partium flexu nati: hi triti & ex aceto epoti comitialibus morbis medcri traduntur. Sunt qui cos & ad cuiusuis serae mor- GEquar feste sum exhiberi cosulant. Damnatur equinum fel inter uenen ut Plinius rem' φ ς rem fert.Quin & sanguis eorum septicam uim habere traditur: item equarum uirginii,erodere,emarginare ulcera. De equis seris pauca sci
pserunt Graeci,quonia terrae illae non gignebat: Hispania multos. Ad Hiryanim fluuium sunt equi seri candidi.In AEthiopu terris ultimis &deuiis,
ferorum equorum non parua natio duobus dentibus acutis & uenenatis
praedita uersatur:quibus non perpetua pedum ungula, sed similiter ut ceruorum bifida est. iuba per mediam spinam ad extremam usque cauda pertinet. Ac si quando eos positis laqueorum insidiis Indi c5prenensos in se uitutem redigere uelint,abstinent se cibo & potionc,qubd seruiendi indignitate acerbissime serant. Dimidio quain equus maior poephagus est, ani Hmal Indicu spississima cauda & nigerrima: humani pili subtilitate eius sciet uincunt. Ad bina cubita singulae ipsius fetae longituatne procedunt: ex una
radico triginta simul exoriuntur. Omniu animalium timidissimus cst poe-phagus.Septentrio seri & equorum greges scrorum:pr terca alcem iumeto similem, ni proceritas auri u & ceruicis distinguat: quibus in rebus mula comparanda est:adeo propenso labro superiore, ut nisi recedens in posteriora uestigia pasci non queat,ne in priora tendens labrii inuoluatur.Scandinania insula e regione Germaniae mittit animal quale alces, in hoc orbe nunquam uisum,multis tamen narratum, mach lin nomine. Huic suffragines ut elephantis flecti nequeunt:propterea non cubat cum dormiendum est:
200쪽
Aest: tame somnolentu arbor sustinet,quae prope casura secatur,ut scra, tum assuetis fulcimentis innititur faciat ruinam ita capitur,alioqui dissicile est eam manu capi: nam in illo rigore poplitum, incomprehesibili fuga pollet. Sunt in Hcrcynia sylva,ut C sar author cst,quae appellantur alccs. Harum est consimilis capris fisura,& uarietas pellium: sed magnitudine paulo antecedunt: mutitaque sunt cornibus:& crura sine nodis articulisq; h bent. Neque quietis causa procumbunt: neque si quo afflictae casse cocide rint,erigere sese aut subleuare possunt. His sunt arbores pro cubilibus: ad eas se applicant:atque ita paulum modo reclinatae quietem capiunt:quaru
ex uestigiis cum cst animaduersum auenatoribus,qud se recipere consue uerint,omnes co loco aut ab radicibus subruunt,aut incidunt arbores, i, B tum ut summa species carum stantium relinquatur. huc cum se consuetudine reclinauerint,infirmas arbores pondere affligunt, atquc una ipsis co-ν cidunt.Equos pennatos & cornibus armatos, quos pegasos uocant, AEthiopia generat. ut uero alij reserui, ales est pegasus:& naec ales equinum nihil praeter aures habct.
I Intra sextum annum molares superiores cadunt, inquit Columella: Aristotelequero,Maxillares nullum animal mutat. α Vivunt equi, inquit Plinius, annis quidem quinquagenis : serminae minore spatio. 3 Vt Theocritus scribit, i me utit.:
Cratenas, fructum fert planta ficui simile,sed nigriorem, folium papaueris, sed spin sum.Sed σωρων sorsitan dixit Theocritus quasi φ .sm,id est tuberculti quod in pulli fro- te nascatur,uti sentit etiam Aristoteles. ψ Morborum signa & curationum genera C a medicinae ueterinariae scriptoribus perquirenda sunt: nonnulla quide ab Aristotele plura uero a Columella,Vegetio M aliis qui medicinam tradidere ueterinariam. ς Quae sint in equα maxime uituperanda docet Pollux liba. ubi & notae etiam habentur generos equi. 6 Regiones in quibus nobilissimi procreantur equi, ostendutur praecipue ab Oppiano De uenatione lib. I,&Gratio atque Strabone. 7 Equos penatos. Monstro simile uel monstrum potius hoc uocauit Plinius: Se sabulosum arbitratur. Apuleius lib 8 De asin.Meu ipse reputabam Pegasum inclytum, illii motu magis uolaticum fuisse,ac per hoc merito pen natum proditu m,dum in altum & adusque caelum subsilit ac resultat,sormidans scilicet igni serae morsum chimaerae.
De asino. Cap. CII. Vnem uulgaremque asellum rus omne tanquam maxime necessarium L desiderat:nec sane iniuria:nam ctiam eo rure quod pascuo caret, contineri Potest,exiguo& qualicunque pabulo contentus: quippe cum non
fruge ibium & herba ucscatur,sed uel foliis spinillique, uel perticis salignis
alitur,uel obiecto fasce sarmentorum: paleis uero,quibus pene omnes re-hiones abundant, etiam glisci sed potu maxime: tum imprudentis cust dis negligetiam sortis sine sustinet, plagarum & penuriae tot crantissimus: laboris etiam & famis maxime paties,raro morbis assicitur. Huius animalis tam exiguae tutata plurima &necessaria opera supra portione respondent: cum & facilem terram leuibus aratris poscindat,& no nimio podere uellicula trahat: & pleraque utesilia & ueherc in urbem, & reportare collo uel dorso commode possit.Iam uero molarum & consciendi frumenti pe-