장음표시 사용
171쪽
A nenius bos. quidem cornua, sed inansraetiam conuoluta. AEgyptus boues gignit can- E p by gidos maximόsque & mites:Phrygia uero fulvos & rusos, quibus prol i 'ta A, ι,, a dependent palearia.Cornua quoque iis capiti nequaquam assi v phlliis, bis,. aures mobilia.Syriaci Polletque nigri ,robusti,seroces, fronte lata, a- 3 Sothita, bos. spectu horrido: suaque natura neque obesi nimium neque strisosi: ac proinde & ad pugnam & ad cursum idonei .Scythici, quorum in clor gibber est, & procerissimi,& cx omni parte elidi di,perparuis cornibus sunt, & minime acutis: similiterque ut cameli eminenti dorso existunt:simul & cum dorso clitellae imponuntur,perinde ut cameli genu flectunt: rursii mque suscepto oncrc surgunt, ab hominibus nimirum edocti. Syriacis non propen H dent palearia,sed in dorso gibber est. Carici quoque in parte Asia: sardi uisu,tubere super armos a ceruicibus eminente, laxatis cornibus,cxcclientes Fin opere narrantur: caeteri ni ri coloris candidiue ad laborem damnantur. Bimnes. Bistones iuba uisu horrcnda a ceruice utrinque & pectore leonum in m rem dependente insignes,cornua habent peracuta,& nequaquam aliorum
more in aduersum sese spectantia,sed supina & plane recta. Lingua his an- Paeonis bos. gusta,sed asperrima,& quae linctu sanguine cliciat. In Paeonia boues si inquit Pausanias, toto quide corpore pilis hirsuti, sed pectore m Nimc circa maxillas. Troglodytarum boum cornua in terram directa sunt:qua de causa obliqua ceruice pascuntur .Feruntur & in Africa boues, qui retro Bρ π ο πιος- ambulantes pascuntur, indeque dicti: ne enim aliter ob cornua z, ,hisiis possunt,quae illis antrorsum & in terra directa sunt: uerit hoc fabulo- objeb, boues arbitratur Ulpianus. Phoenicii libri testantur indigenas uaccas ea esse Guοω. magnitudine,ut uel procerissimi pastores cumulgent,stare, atque . ideo in Phaenicia bo- scabellii ascedere habcant necesse, ubera ut possint pertingere. In nostro Or' iroticis laus magna: ac Pyrrhi ut serutiniam inde regis cura prςgrai sis fuere, hodieque reliquiae stirpiu durant. Epiroticae uaccae prae sua praecipua magnitudine amphoras singulas singulς implet lactis: mesur q; cius dimidium mammis duabus praestant. Ercctus stat qui mulget, aut paululuse inclinat:quonia sedendo uocra contingero nequeat. Nec tantu diuem sitas prouinciarum,sed eade quoquc regio, ut Italia ipsa partibus suis disse crepat. Campania picrunque boues progenerat albos & cxiles: Vmbria ii stos&albos,eademq; rubros, nec minus probabiles animis si corporibus: Hetruria S: Latium compactos & ad opera sortes: Apenninus durissimos, H
Alii Meea. Omncmq; difficultatem tolerantes, nec ab aspectu dccoros. Altinae uaccae, oua, quas eius regionis incolae cetias appellant, humilis sunt staturae, hactis abii dantes. In boum genere cornia a fere habent tam mares quam sceminς:sed uaccarum cornua & taurorum inter se dissilent: tauris enim minora sunt cornua tenuioraque .Dcntcs habet bos,ut & reliqua cornigera continuos: bimiisque dcntes amittit,non tamen uniuersos.Boum caudis longissimus caulis,atque in ima parte hirtus. Huic tantum animali omni hi quibus procerior cauda,non statim nato,consummatae ut caeteris mcsurae:crescit uni, donec ad uestigia ima pervcniat. Renes bovi quasi ex multis exiguis renibus costituti.Taurorum sanguis ubi e uena effluxeri crassissimus est de nigerrimus
172쪽
Agerrimusaeelerrime omnium coit durescitque, idcόque pestifer potu. i
re tum mares tum foeminae anno aetatis primo peracto incipi ut,ita ut etianonnunquam generent: uerum quod magna ex parte fit,uel anniculi, uel nacti octauum mcnsem uenerem adeunt.Iuuenca reccntior quam annicula non patitur uenerem,nisi ostentoriam enim uci quarto aetatis messe coisse perspectu est: sed enim quod maxime confessiam habemus, bimatu generant: sed tauri generationem quadrimi implent. Et qui quadrimis minores sunt, Drohibitur admissura: sicuti & qui maiores quam duodecim annorum:illi quoniam quasi puerili aetate seminandis armentis parum habentur idonei,hi quia senio sunt essexti. Et tauris singulis sceminet dent eo dem anno traduntur:uel ut aliis placen unus mas quindecim vaccis suff- . 'B ciet. Apud Magonem duo tauri in septuaginta matribus sunt.Maxime idoneum tempus ad concipiendum, a delphini exortu ad quartum scilicet idus Iuni)ὶ usque ad dies triginta,ut sentit Plinius: uel X aut paulo plus ut Varro. ae enim ita conceperint,temperatissimo anni lcmpore, & adultis iam pabulis partui. uerum Aristoteles initium coitus plurimis quidem mense Aprili de Maio prodidit: sed nonnullae uaccae etiam ad autumnum usque tempus coeundi deducunt.Et gentibus quidem quς lacte uiuunt,ita
dispensatur,u t omni tepore anni supersit id alimentum.Bos uno initu implet,agitque uehementer, ita ut scemina uix tolerans succumbat. Et qui dem uaccae tauros in coitu non patiuntur nisi raro,propter rigorem geni talis:eaquc causa gradiuntur in coitu,clunibusq; subductis semen recipi ut C genitale.Si sorte conceptio pererrauerit, uicesimo post dic marem scemsena repetit.Seniores tauri nec saepius quidem sceminam eandem eodem superueniunt dicinisi fortasse ex interuallo:& no saepius quam bis die incut: at uero iuniores & eandem lapius cogunt,& plures petunt ac superueni ut uigore suae aetatis.Salax minime inter mares taurus est:at ex taminis ini duntur libidine,post equas,potissimum uaccae: tempore enim coitus libidine quandoque adeo inceduntur, ut bubulci eas tenore aut capere neque ant: ad haec uaccae tauros superueniunt,& sequuntur sedulo,&asi istunt. Ferunt uterum uaccae menses nouem decimo pariunt. sitiat qui dccem totos menses,exceptis paucis diebus,uterum gestare assirment.Quod autem in lucem praecurrit haec tepora,id abortivum est,uital Eque minime, etiam D si paulo maturauerit partum:praemolli nanque imperfectaq; ungula prodit.Boues grauidas negant,praeterquam in dextro uuluae sinu serre, etiam cum geminos serant.Pariunt singulos,geminos raro. Lac a partu utile cst: ante partum lac non habet bos. Exprimo sempera partu colostra fiunt: ni obsistia. admisceatur aqua, in pumicis modum coeunt duritia:uel perinde ut lapis durescit,ut Aristoteli placet.Quandiu uiuunt,& coire solent & parere. Vivunt m a ex parte loeminae annos quindecim,atque etiam mares excisi. I Nonnullis aetas uel ad uiginti annos,atq; etia plures,si corpore bene habito sint: nam & cxcisi plus temporis quam caeteri uiuunt,usu exerciti j & copia pabuli. Viget quinquennes maxime .domitura boum in trimatu ,antὸprq- , bis matura. Boues&pascunt per societates atque cosuetudines:& si unus ab
173쪽
crrauerit.reliqui sequi intiar:qtuapropter boari jMisi praeucnerint,totum aD Emcntum requirant ncccsic cst. Boues & fruge & hcrba uescuntur: discuntur etiam commodi illinc in nemoribus, ubi ut multa de Dons multa. Pinguescunt iis quae flatum cient, ut cruo dc faba fresis, atque etiam fabarum herba. Lavationc quoquc calidae aquae traduntur pinguescere. Boues ani malium soli, S: retro ambulantes pascunturi S sunt in Africa qui ita perpe tuo pasci strantur,neque aliter quam recededo in auersum Pasci solere. Bibbunt boves sorbendo claram bibere gestiunt: adeo ut nisi aqua sit clara, frigida & lympida,libenter bibere nolint. Augentur iuuencς amplius, cum plus temporis expertes vcneris degunt: quapropter terrae Epiri incolae bo Non ante qua ues quas Pyrrhicas uocant, annis nouem intactas uenere seruat. Laborant mm.Po armenta uehemetius pruina solicitata quam niue. Boues gregales morbis F ' duobus tentantur, podagra &stiuina αρ- ρει Gr ci dicunt: facit podragra, ut pedibus intumclcant,& 'vanuis non intercant,tamen ungulas amittat. Euenit in ut calidius frcquetiusque spircuir. Quod deniq: in homi ne sebris,idem in bove est , sebrem uocat Columella: indiciu motbi,ut aures sacccant,& ut comedere nequeatised breui moriuntur. Boues caelum olfactantcs, seque lambentes contra pilum, hyemem praesagiunt. Qui gregem armentorum emere uult,haec quasi communia & certa in c-
minis bobus praecepta sequi debet Parandi sunt boves nouelli, quadrati, grandibus inebris,cornibus proceri sac nigratibus & robustis, ac sine curuaturae prauitate lunatis, Dote lata & crispa,magnis 5 hirtis auribus,o lis & labiis nigris,naribus resimis patialisque,ceruice torosa dc copacta,ra- Glcaribus amplis 3 pene ad genua promissis, pectore magno, armis uastis, uentre non paruo, sed capaci de tanquam implente utero, lateribus porre- sctis,lumbis latis,dorso recto planinuo, hici etiam subsidente, clunibus rotundis,cruribus compactis ac rectis,sed breuioribus potius quam longis, 6 genibus eminulis,distantibus inter se,unsulis magnis,caudis logissimis 3: γsὸ tosis pilosis, , pilo totius corporis denso ac breui:colore rubeo uel susco, tactu corporis ino illissimo,non aspero ac duro. At uero colore,ut Varroni placet,potissimum nigro,deinde rubeo,tertio heluo,quarto albo: molisti mus enim hic de duris limus primus:de mediis duobus, prior quam posterior melio utrique pluris,quam nigri de albi. Hςc maris sorina spe&ndam . cst:ncque enim alio distat bonus taurus a castrato, nisi quod tauris in aspe- Hctu generositas: torua fronte, auribus setosis,torosiore ceruice: uentre paulo substrictiore,cornibus breuioribus de in procinctu dimicatione poscentibus: sed tota comminatio prioribus in pessibus statiira gliscente alternos
replicans,spargensque in altum arenam, desolus animalium eo stimulo a 3 cm. descens. Vaccae probantur altis limae formae longaeque maximis uteris, Dontibus latissimis,oculis nigris de patentibus, cornibus vcnusti si dc leuibus, de nigri cantibus,pilosis auribus,compressis malis, palearibus & caudis amplissimis, ungulis modicis 3c cruribus. Caetera quoque cade Drc in sic- minis,quae dc in maribus desideratur. Boues hyeme ac uereprimo mcdiό- que se aciles sunt. prauumque succii in cibo praebent: proccccnte uero anni tempore
174쪽
A tempore, obcsiorcs ctiadunt succiq; melioris,cum scilicet alicti fuerit her ba. Bubula caro plurimum nutrit, sed sanguinem gencrat,uel quam suilla crassiorem mam bos temperamento longe sicciorccst quam sus. Senibus minime,sed nec ulli ali) utiles sunt carnes bouill ,inquit Galenus. Bubulas carnes additi caules caprifici magno ligni compedio percoquunt. Ad eam quae in uentriculo fit concoctionem, uitulina bouillae praestat: meliusque nutrit,ac minime mucosa est, & siccundum lioedi nam optima. I ac bubu-- lum pinguis limum omnium cst de crassimum, '; minus aluum mouet, si Galeno credimus: alijs uero aluus maxime soluitur bubulo. Caseo serti ialius est bubulum quam caprinum ex eadem mensura pene altero tanto r dc 'ut caseum, ita de butyrum habet plurimum, ualenti iisque nutrit. Datur B priuatim iis qui coiciat con biberint,aut cicutam,aut doriciatum,aut leporem marinum. bubuli lactis serum orti pnoicis prodest ante caetera ad ιdito nasturtio . Taurinus sanguis recens, inter uenena est, ut modo dixi mus: cum polenta illitus duritias emollit ac discutit. Taurinus adeps calore siccitateque suillam longe superat: sed leonino inferior cst: ut inter utrunque medium locum tenere uideatur. Non inepte igitur medicamentis admiscetur, de quae scirrhosis medetur affectibus, de quae phlegmonas concoquunt. Mcdulla uitulina uterum emollit tum appositum, tum inpeta inditum .Felic taurino priuatim anginae cum melle perunguntur.Sc dis ulcera sanat,inquit Dioscorides, de ad cicatricem usque perducit. m
detur & aurium sibilo ex porri succo instillatu. Felle bubulo femina attin C gi utile putant,quo mures a segetibus abigantur.Taurino scili prςcipua potentia etiam in aere pellibusque colore aureo ducendis. In iuuencarum si cundo uentre,inquit Plinius,rcpcritur pilae rotunditate nigricans tophus,
nullo pondere, singulare sui putant remedium aegre parientibus, si tellure
non attigerit. Talum bovis combustum dentes mobiles firmare tradunt:
cum melle autem epotum teretes lumbricos expellerc : cum Oxymelltc lienem minuere: dc uenerem quoque excitare. Foemoris ossa cremata,sa
guinis fluxioncs cpota sistunt,& uentris quoque. Bouis armentari j fimii, dum uiridi herba pascitur,si recens apponatur,uulnerum inflammationes mitigat: soliis autem inuoluitur,cinereque scruente calfactum apponitur. coxendicis dolorcs fotu compescit. illitum ex accio duritias, strumas, pa-D uόsque discutit. Eorum uero qui paleis uescuntur fimo oblinutur aqua in tercute laborantes, ita ut mox in sole reclinciatur. Habet enim stercus uinum uim etiam attrahentem: qua rationc apum vesparumque ictibus mcdctur Privatim autem sussitu fini,quod a masculo boue collectum est, procidentes uuluae reprimuntur: citisque nidore culices sint diis dicti) fugantur. Boum coriis glutinum excoquitur, taurorumq; , & id praecipuli: xylocollam hoc uocant, de taurocollam: Praestantissimu candidu de translucens:nigrum uero deterius est,& lignofum quoque damnatur. Praestan- tissimum fit ex auribus taurorum de genitalibus: ncc quicquam csticacius
prodest ambustis. Ex aqua calida dilutum atque illitum pullulas crumpere non patitur. Sed adulteratur nihil aeque quibusvis pcllibus inueteratis
175쪽
calciament que etiam decoctis Rhodiacum uero fidelissimum,e uepi- Ectores & medici utuntur. Glutinum in aceto resolutum, impetigines cutissique lepras delet: melle & aceto dissolutu uulneribus prodest. In boum genere sunt apud Aracholas boues sylvcstes,qui disserunt ab urbanis,quatum inter sues urbanos &sylucstres interest.Sunt colore atro, co re r busto,rictu leuiter adunco, cornua gerunt resupinatiora. Atroci sumos lia 9bet .ssithiopia tauros sylvestres,maiores agrestibus, uelocitate ante omnes, Io colore fulvos,oculis caeruleis,pilo in contrarium uer ,rietii ad aures dehi- it scente iuxta cornua mobilia: tergoris duritiam silicis,omne respuens uulnus.seras omnes uenantur: ipsi non aliter quam foveis capti feritate semper intercunt. Bonasus gignitur in terra Paeonia mole Mesapo, qui Pae
niae & Mediς terrς collimitium est,& Monapos a Paeonibus appcllatur: ma Fgnitudine tauri,sed corpore quam bos latiorc:nequaqua enim oblongior, sed in latera auctior est Tergus distentum eius locum septem accubantiu occupat:cinera sorma bouissimilis est, nisi quod ceruix iubata armorum tenus ut equi cst:sed pilo molliore quam sit equinus & copositiore. Color pili totius corporis flatius,iuba prolixa, & ad oculos usque demissa & frequens:colore inter cinereum & rusum, non qualis equorum, sed uillo sit pra squalidiore,subter lanario.Nigri aut admodum rufi nulli sunt, uocem limitem boui emittunt.Cornua adunca in se flexa, orbemque inter se colligentia,& pugnae inutilia: magnitudine dodrantali aut paulo maiora: amplitudine non multo arctiore quam ut singula sex sextarios capiant: nigritie pulchra & splendescente. Anciae in Hiis ιν uocant Graeciὶ ad oculos us- Gque demissae.Caret superiore dentium ordine, ut bos & reliqua cornigera omnia .crura hirsuta atque bisulca habet. Caudam minore quia, pro corporis sui magnitudine similem bubulae, interiora omnia bubus similia continet.Carnem habet gustu suauem: quamobrem in usu uenandi est. Cum percussus est, git,& defatigatus consistit:repugnat calcitrans,& proluvie
alui, uel ad quatuor passus proiiciens: quo praesidio facile utitur,& plerun-
ue ita adurit, ut pili insectantium canum tanquam ab igne absumantur: cd tunc ea uis est in fimo cum belua excitatur & metuit: nam si quiescit, nihil urere potest. mpore pariendi uniuersi simul in montibus enim tur: sed prius quam scelum edant,excremento alui circiter cum locum,in quo pariant,se quasi uallo circundant & muniunt:largam enim quandam cius Hcxcrementi copiam haec belua gerit. Paucis lima Scythia gignit:pauca cta
termina illi Germania,insignia tamen boum seram Mnera:iubatos bisor tcs,excellenisque ui & uelocitate uros: quibus imperitum uulgus bubalo-1 rum nomen imponit. Sunt uero uri magnitudine paulo infra clephantos: specie, dc colore,& figura tauri.Neque homini,neque steminae quam comspexere parcunt. hos studiose foveis captos interficiunt. Hoc se labore durant adolescentes: atque hoc gcnere vcnationis exercent: & qui plurimos ex iis interfecerunt,relatis in publicum cornibus,quae sint testimonio, magnam serunt laudem. Sed assuescere ad homines de mansueti fieri, ne paruuli quidem excepti possunt. Amplitudo cornuu & figura de species mul
176쪽
A tum nostrorum boum cornibus differt. Haec Caesar. Cornua iis taurina, inquit Solinus,in tantum modum protenduntur,ut dempta,ob insignem capacitatem, inter regias mensas potuum gerula fiant: urnasque binas capitis unius cornua impleant. Haec studiose conquisita,ab labris argento circuncludunt, atque in amplissimis epulis pro poculis utuntur. In Hercyniasyluagisnuntur: rhinocerota uocant,& tauru AEthiopicum. Huic in capi-1ue te non sunt cornua: sed in naribus unicum est,& repandum quouis osse dii Trita,rius:quod subinde ad saxa limatum in mucronem excitat, coque aduersus thiopi s. elephantos utitur in dimicatione,alvu maxime petens,quam scit esse mol
liorem: par ipsi prope corporis longitudine, sed cruribus multo breuioria
bus: magnitudo tauri est: forma uero apri,praetcrqua quὁd in summis nata' pismi
Bribus,titiam diximus,cornu est. Color illi buxeus, uel eburneus potius: uel ''ut Ohpiano placet, tuus, raris inspersis maculis nigri cantibus. Habet au- s quam sedi tem duo ueluti cingula, figura serpentu flexibus haud dissimilia,quae a dorsi spina ad uentremusque pertenduntur: quorum alterii prope iuba moritur, alterum ad lumbos. in hoc gcnere nullae conspiciuntur foeminae, sed mares omnes. Author est Iphicrates, in Africa gigni qui rhius uocantur, Rhiuciet forma tauris proxima:at utctu magnitudineque ac uiribus ad pugnam, clephantissimiliores.
i Vitultis unetiqui adhuc si ib matre est &lactet. Δαμαλiςκ- πρ ς quae , necdum coluerit, nec ad iuguidonea est. Haec exTheocriti interprete . a Erythraeiboues,inquit AElianus, mobilia similiter cornua ut aures habent. 3 Pelleus bos, a
CPella,ut arbitror, Macedoni oppido. Bistones, a Biltonide Thraciae palude Scregione. 1 Gibberi spina leniter remissa. Varro. 6 Cruribus solidis, neruosis ac breuibus.Palladius. 7 Pedibus, inquit Varro, non latis, neque ingredientibus,qui displodatur,nec cuius ungulae divaricet, de cuius ungues sint leues de pares. 8 Aliis, ut Plinio de Dioscoriae bubulum,asininum, de equinu magis aluum s oluunt, ciuiue s Indicos tauros uocat Solinus. Taurum serum hunc uocat Gillius ex Op T Wri Dysi plano,quem apud Troglodytas nasci ait. dc altu quoque huic haud dissimilem habet
taurum serum AEthiopicum. io volucris pernicitas.Solinus. ii Hiatus omne quod caput .Solinus. I 2 Dod raritali,tra ita Λοζοι, id est, unciarum nouem, magni
tudine palmari, ut interpretatur Theodorus, aut paulo maiore: amplitudine non mul3to auctiore quam ut singula semisextarium capiant: id est congia dimidium, id est sex sextarios, nisi tortasse medosus sit codex. Is Eις αὐ- ας ορνυας, ad quatuor passus, uel trium iugerum longitudine,ut refert Plinius: ut uero haec cohaerere possint ostendit Claymondus in scholiis in Plin. t Martiat. lib. 1. iungit bubalum cum bi- D sonte, hoc uersu: Illi cessit atrox bubalus atque bison. Biso uti fertur cerui spe. ciem habet: cuius a media fronte inter aures unum cornu in excelsum magis dirigitur, quam ea quae nobis nota sunt cornua. Ab eius summo, sicut palm , sic rami late diffunduntur. Eadem natura foemina qua mas praedita est: eadem etiam forma, ea dcmq; magnitudine cornuum. Haec Gillius, ex authore quodam, sed incerto. Is Pausanias uero scribit,in extrema nare unicum esse cornu,& paulo supra alterum, sed quod mi
De ovibus. Cap. X C III. I IT boues sumptum hominum excolunt, ita corporii tutela pecori de' o, AV betur.Itaque post boves ouilli pecoris secunda ratio est: ut quod praecipue nos contra frigoris uiolentiam protegit,corporibusque nostris libera-
177쪽
liora praebet uelamina. In hoc citioque genere cornua uel sceminis natura Etribuit, sed ea conuoluta in anfractum arietum generi, ceu cestus daret.
Dentes quoque plures maribus quam sceminis dati. Ouis binas gerit inter iscemina mammas. Ouium pars maxima fel habet: δί quidem terris quibusdam adco large,ut exuperantia prodigij loco habeatur,ut in Naxo: sed aliis quibusdam locis omnino caret, ut apud Chalcidem Euboica parte quadaagri .In renibus se opimandis inaxime omnium luxuriant: quippe quae renibus pingui undique obductis intercant, quod ubertate pabuli fit: quo fit ut quanquam pingues admodum sint,tamen aliquid desit oportet, si noutriquc rcni,at dextro saltem. Aries ad utrunq; aequinocti hi cubadi ratione . mutat: quippe qui sex hybernis mensibus in laeuum latus iacens quiete capit: contraque ab aequinoctio uerno in dextru incubans dormit. Oves an- Fni cubae coeunt atque utero serunt: mares quoque eodem illo tempore ineunt,sed proles differt, quatenus praestantior ea est,quam senescentes mares & sceminae procrearint. Neque pati oportet, ut praecipit Varro, mino res quam bimas saliri:qubd ncque natum ex his idoneum cst, necnon ipsae sunt etia deteriores quam trimet admissae. Arietes primit uetustiores foeminas ineunt: agnas cnim fastidiunt. Coitus omnibus ab arcturi occasse,id est
a tertio idus Maias,ad aquilae occasum, id est x iii Cal. Augusti: quod quς
Meοωρά -- postea concipiunt,fiunt uegrandes atq; imbecillae,ut ait Varro Oves ternos abs.Plinis. aut quaterno coitu implentur: & si .a coitu imbcr accessit, abortum inscrt.
Pariunt maxima cx parte singulos,sed aliqua lo & binos & ternos & quaternos. pariunt geminos tum pabuli beneficio, tum si pater aut mater uim Gcam geminandi per naturam obtineat. Mares autem aut sceminae gener. tur ut tum aquaruna,tum etiam propter admissionis tempus: nam & aquae
faciunt ut foeminae maresue cocipiantur. Ad haec aquilonis flatu mares potius concipiuntur,austrita minae. Vis tanta est aquilonis, ut uel cas quae non nisi is minas pariat, tinnititet ad prolis masculae procreationem. Spectarc ad aquilone oportet cum cocant sceminae. Dextro teste maribus prς- ligato, foeminas generari aiunt,iquo,mares. runt uterum quinque mensie. s. bus dicbus C L inquit Plinius:) & cordos aut chordos uocabat antiqui pol f achordi. id tempus natos agnos.Itaque fit ut partus exitu autumnali fiat: contingit tamen ut locis nonnullis,quibus caeli clementia dc pabuli copia est,bis pariant .Pariunt iuniores pauciores,quam uetustiores. Oves parere usque ad Hannum octauum possunt:& si benc curentur,uel in undecimii facultas pariendi protrahitur. Et quidem fieri potest,ut etiam per totam sere uita coeant tam mares quam foeminae. Multi hybernos agnos praeserunt uernis: quoniam magis intersit ante solstitium quam ante bruma, firmos csse: lumque hoc animal utiliter bruma nasci: castrari agnos inisi quinquemc-strcs,praematurum existimant.Vita ovibus ad denos annos: sed magna ex parte ad pauciores: duces pecoris tamen, vel ad quindenos protrahunt uitam.Singulis ovilibus singuli mares duces constituuntur. Oves AEthiopiae uel ad duodecim & tredecim annos uita agunt: quae mane iniri s lent, marem si sero dici admiseris, non patiuntur.Candi vi nigri uc cilici utur scelus,
178쪽
A si sub lingua arietis uenae nigrae aut candidae habentur: cuius enim coloris sunt uenae,ciusdem & ucllus est: varium etiam, si pliares uenarum colorcssunt: de rusum, si uenae rubrae fuerint: si palatu in quoq; nigrum fuerit,aut maculosiam uel lingua ipsa, pulta,uel etiam uaria nascitur proles. adiuadmissura sit,eadem aqua uti oportet:qubd comutatio& lanam facit uariam,& uterum corrumpit oues hcrba ucscuntur: de pascere seduliae atque
stabiles solent.Pinguescunt potissimum ex potu:quamobrem ςstate salem dare die quinto soliti sunt,singulis centenis lingulos modios, ut sitibundae
plus aquae hauriant: sic enim pecus incolume atque pinguius redditur. Opimat pecus olea,oleaster,aphaca,Palca, herba: quς omnia ossicaciora sunt ex salsugine respersa.Oues si grauidae glandem copiosius ederint,abortum B faciunt. Homines usu periti totide sere morbis ouem infestari, quot homi- De oum mον-nem reserunt: & frequentius quam ullum aliud animal infestatur scabie. O,metu Mollissimu pccus est: o quanuis ex omnibus animalibus sit uestitissinu, frigoris tamen impatientis limia est,nec minus aestiui uaporis. Genus ouile ames cst,moribusque ut dici soleo inter omnia animalia stultissimis. Repit in deserta sine causa: dc hyeinc obstante ipsum saepe egrcditur stabulo: occupatum a nive, nisi pastor compulerit,anire non vult: sed perit desistens, nisi mares a pallore ducantur: ita enim reliquus grex consequitur, adeo ut
etiam qua timuere ingredi,unum cornu raptu fcquantur.Pccora exultantia & indecora lasciuia ludentia pluuiam praesagiunt. Pro loci natura differunt oues,non m agnitudine solii,sed & aliis discriminibus. Pinguis de ca- C pestris situs, proceras oves tolerat: gracilis & collinus,quadratas: sylvestris& insitosus,exiguas: pratis planisque novalibus tectum pecus commodissime f. ascitur: id* no soluin generibus, sed etiam coloribus plurimum refert.Magnae oues circa Mcotim paludem gignuntur: generis eximia Milesias, Calabras, Apulasque nostri cxistimab.ant,inquit Columella, carum loptimas Taretinas: nunc Gallicae pretiosiores habentur: carumque praecipue Altinates:item quς circa Parmam &Mutinam macris stabulantur capis. Color albus quanta is sit optimus, sunt tamen suapte natura pretio co-mcndabiles pullus atque fuscus quos prebent in Italia, Pollentia: in Betica, Corduba: nec minus Asa rutilos quos uocat ερο ρους. Sed & alias uari ClatcS c i, ζοοis. in hoc pecoris gcncre docuit usus exprimere: ut cu uari; coloris sylvestres
D ac seros arietcs masticiactos tectis ovibus quispiam admisisset,eae primum hirtς,sed paterni coloris agnos ediderunt: qui & ipsi deinde Taretinis ovibus impositi, tenuioris uelleris arietes progeneraucrut . Ex his rursus quicquid conceptum est, maternam mollitiem, paternum & avitum retulit colorem: itaque oues quas pascimus,ortae sunt ab ovibus scris. Ouium aliae Ouis uitas sunt uillaticae,aliae in saltibus pascutur: itaque ovium summa genera duo, OH t
quod Grςcu Ouis Usura. 3 tectum & colonicum:uci uti Columella nominat molle. mollius,hoc in pascuo elegantius.Mollis limum genus ou pecus, S: plerique Tarentinum uocant,nili cum domi ini praesentia est, uix G,cῶpecus. expedit haberi: siquidem & curam & cibum maiorem desiderat nec ullam Tanimae ομυ. domini aut magistrorum inertiam sustinet, nauit hic minus auaritia: nec
179쪽
aestus nec frigoris patiens. Raro seris,pleri inque domi alitur:& est auidissLinum cibi :cui si detrahitur fraude uillici,clades sequitur grege.Plures autein eiusmodi gregibus,quam in hirtis, masculos enutrirc oportet: na priusquam foeminas inire possint mares, castrati cum bimatu cxpleuerint enecantur: & pcllcs eorum propter pulchritudinem lanae maiore pretio quam usura oues. alia uellcra mercantibus traduntur. Hirsutum uero ovium genus quod ' ρης - colonicum appellauimus in saltibus pascuntur, deatae is absunt longe: &colom α ρης --in diuersiis locis pasci solent. idcirco portant secum Crates aut retia pastores,quibus cohortes septaque secreta in solitudine faciat. Ego inquit M.Varro in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui: Atticus in centenas.In gregibus ovium magnis,quos miliarios faciut quidam, facilius de summa hominum detrahere postunt.Pascua ouillo generi Futilia sunt, quς uel in novalibus, uel in pratis siccioribus excitatur:palustria
uero noxia sunt,sylucstria damnosa lani hyemem si penuria est,scenti
uel palea,vel uicta,uel facilior uictus ulmi ieruatis frodibus praebeatur,aut fraxini. In ovium gregibus comparandis in primis uidendum,ut boni seminis pccus habeas: id sero ex duabus rebuspotest animaduerti, ex forma& ex progenie: si uidelicet . agnos procreent formosos. de forma, ouem esse oportet corpore amplo,quae lana multa sit & molli,uillis altis & densis t
to corporc,maxime circum ceruicem & collum. uentrem quoque ut ha-
pilosum:itaque quae id non haberet, maiores nostri apricas aut Ficas appellabant ac reiicieb. at Esse oportet cruribus humilibus. caudis obserua- re, ut sint aliubi,ut in Italia prolixis, in Syria brcuibus, ut tradit Varro. at GPlinio, Syriae cubitales ovium caudae, plurimumq; in ca parte lanici j. Sint
elisse a praetcrea uellere candido:uariam autem & canam coma improbabit Arictis lacro habitus maxime probatur, cum est altus atquc procerus, uentre
promista atque lauato:cauda longissima densitq; uelleris atq; candidi: fro- te lata,testibus amplis, intortis cornibus potius quam surrectis, patullique& pronis ad rostru,r. auis oculis,auribus amplis, pcctore S scapulis Se cli nibus latis. Aduertendumq; lingua ne nigra aut uaria sit:qubd fere qui talem habcnt,nigros aut uarios,ut dictum est,procreant agnos. Atq; haec co- Ouin ore. munia sunt in comparandis ovibus quas palcimus .Prςstantissima est ovili caro primo ac medio uere. Melior item quae cst unius anni quam quae uetustioriquς de dissiculter concoquitur,& malum procreat succum: nocetque Hiis qui stomacho sunt humido &pituitosis. Est enim caro ipsa ovium fragi sda ac humid. a,cxcrementosaq; & mali succi . Iuvenibus quide no omnino malus cst cibus:senibus ucro nec ea est commoda: atque citam hac multo minus agnina: quippe quae humida,& mucosa,& glutinosa, & pituitosa caro. cst.Oui ita caro,Praesertim arietina post solstitiu in elixa, grati iter olet: grauius etiam si assetur: quo circa dum coquitur, operculum olae auferre, aquam copiosai i fundere,& condimeta quoque addere praeccpit Rufus. Lac ouillum caprino crassius est pinguiusque,& dulcius,ac magis alit: sto-mocho tamen minus utile. priuatim tonsillas & fauces lactis ouilli garga rigatio adiuuat. Dysentericos recreat caseus ouillus uetus. Utatu agninu
180쪽
A aduersus omnia mala medicameta pollet.Phreneticis prodesse uidetur &lethargicis pulmo pecuducalidus circa caput alligatus. Pulmo agninus inter- trigines quae a calciametis fiunt sanare creditur. Dysentericos recreat seuu Satrare. Disin ovillii decoctum in uino austero: hoc & ilco medetur &tus si ueteri. purgat fel pecudis cum melle. Verbem uulnera Scuibices pellibus ovium recetibus impositis obliteratur,idq; nocte ac dic una, uti Galenus prodidit. Lanae praeter cultum & tutelam contra frigora, succidae plurima praestant
remedia ex oleo uinόque aut aceto,prout quaeque mulceri morderiquc opus sit,& astringi laxarsiae. Succida lana mollis e collo sceminibusque la datissima habetur. Haec succos quibus fiant irrigationes facile combibit: dcob pinguitudine illam,quam oesypum uocant, emolli edi uim habet. Con-B tusis imponitur & quoquo modo percussis: luxatis mcmbris dolentibus que neruis ac ossibus fractis inter initia crobrόque suffunditur, ex oleo ui noque aut aceto. Facit & ad capitis, stomachi,aliarumque omnium partium dolores cum aceto & rosaceo imposita.Succida lana imposita subditaque mortuos partus cuocat.Eadem nitro,sulphure,olco,aceto,pice liquida teruentibus tincta, quam calidissima imposita bis die lumborum dolorcs sedat.Cum uero lota fuerit lana,nec amplius oesypum in se habeat,succis ad irrigationes excipiendi Midoneum habetur. Arietis uellera lota frigidaque ex oleo madefacta in muliebribus malis inflammationes uuluae sedant:& si procidant, sussitu reprimunt. Crematae lanae cinis uim habet cali Quoram m dam & acrem:crustas ulceribus obducit,excrescentias in carne cohibet, &C cicatricem inducit.Illinitur attritis , uulneratis, ambustis: &in oculorum medicamenta additur, in fistulas auresque suppuratas. Vis eius septica est,
inquit Plinius,essicacissimeque genas purgat. Quin & ipsae sordes pecu- O Nisi,
dum sudόrque foeminum de alarum adhaeretes lanis Nesypum uocantὶ innumeros prope usus habet. In Atticis ovibus genito palma. excalfacit, ex- Ou 'm piet ulcera de emollit: praesertim quae circa sedem aut uuluam contingunt cum meliloto & butyro. Menses & foetum euocat cum lana inditum.ulceribus aurium genitaliumque atque oris etiam imponitur cu anserino adi- Abhide, Opsi pe. Contra erosos oculorum angulos scabiossesque,&palpebras quae callucontraxere,& ciliorum dequuta emcax est. oesypum cum melle Corsico, quod asperrimum est, maculas in facie extenuat: ilcm scobem cutis in fata D cie cum rosaceo impositum uellere: quidam & butyrum addunt. Sordes quoque caudarum cocretae in pilulas,ac siccatae per se,tus aeque in farinam,& illitae, dentibus inire prosunt etiam labentibus, gingiuis'; si carcinoma
serpat.Iam uero pura uellera aut per se imposita caecis doloribus, aut accepto sulphure & cinis eorum genitalium uitiis: tantiimque pollent, ut medicamentis quoque superponantur. Medentur ante omnia de pecori ipsi,si fastidio non pascatur.Cauda cnim quam arctissime praeligata, eui ilia inde lana,statim uescuntur: traduntque quod extra nodum sit e cauda praemori. Epinyctidas sanat de clauos, thyinos,uerrucas pensiles:& ambusta igni r sacco cerato exceptum fimum. Pecudum fimi cinis illitus ex aceto contra omnium phalangiorum morsus remedium cst: alopecias replet cum oleo