M. Tullij Ciceronis Orationum pars 1.3.. Cum correctionibus P. Manutij , et annotationib. D. Lambini

311쪽

ORATI ODesunt nonnulla. . illa pestis inmanis, importκ-na Catilinae prorumpet: qua minatκr, in agros suburbanos repente adnotabit: uersabitur in castruiseror,im curia timor in foro coniuratio,in campo exercitus,in urμMas lituomni autem in sed ac loco ferr-,pammamq; me tκemus qκae iamdin coparantnr:eade ista omniasi ornata suis praesidis, erit rest; facile σ magistratu consilῆς, tr. priuatorn diligentia opprimentur. Quae tu ita sint,iudices,primum reip.caussa, qua nulla res cuiqua potior de-.bet esse,κos pro mea summa,et nobis cognita in remp. diu sentia moneo, pro auctoritate consulari hortor, pro magnitudine periculi obtesto ut otio,ut paci,ut salκti,ut v ea uestrae,et ceteroru cinium cosiulatis: deinde ego fide uestra,vel defensoris,et amici osticio adductus,oro,atque obsecro,indiser,ut ne hominis miseere,et cum corporis morbos tu animi dolore confecti, L. Murenae recentem gratκlationem noua lumentatione Obruatis. modo maximo beneficio pop. R.ornatus, fortunatus uidebatur,quod primas is familiam Meterem,primus in municipisi antiqκissimum cosulatu attulisset: nunc idem squalore sordidus, confectus morbo, comis,ac maerore perditu ,κester est supplex,i dices,uestram fidem obtestatu misericordiam implorat, Destra potestate, ac uestris opes intuetur. nolite, per deos immortales,indices,tac ea re,qnase bonestiore fore puta

Mit,etiam ceteris ante partis honestatibus, atque omni dignitate, forinnas privare . atque iis uos Murena, indisci, orat, atque Ascrat: si inti tenemiuem laesiti, si

312쪽

destiae locus; sit demi si s hominibus perfugium; sit auxiliupudori. misericordia β Patio consulatus magnam habe

inuidiam uero his temporibus habere consulatas ipse via ia potest.obbjcitur enim concionitas seditiosiorum, insidijs coniuratorum,teli, Catilinae:ad omne denique periculum. atque ad omnem inuidiam solus opponitur. quare, quid inuidenda Murenae,aut cuiquam nostru sit in hoc praeclaro consulatu,non uideo udicesique uero in stranda sunt, ea σ mihi ante oculos nersantκr s uideresst perii. rae potestis. Si,quod Iuppiter omen aueraei, hunc uestris sintent ijs afixeritii quo si misier uertet domu net ut eam imaginem clarissimi uiri parentis 'ii quam paucis ante, diebus laureatim in sua gratulatione constrati, eandem, deformatam ignominia, lugentems uideat'an ad matre quae mistra modo cosulem osculatas liam suum, nunc cria

cisturio silicita est,ne euntem paullo stoliatu omni di-rnitate coniiciat. sed qκid ego matrem,aut domu appe tot quem mus poena legis er domo in parente, om in m suorum consuluiiue,constes Α λ; priuat. ibit igitκνm exsilium miseriquoiad orieηtis ne partes,in quibus annos multos legat s fuit, cr' exercitus ἐκxit, O' res maximas egit at bubet magnύ dolorem, unde eu honore δε- cesseris,eodem cum ignominia reuerti. an se in contraria . partem terrarum abdet ut Gallis tracalpina, quem nuper summo cum imperio libentissime uiderit enndem lκ- gentem, meretem,exsulem uideat i in ea porro prouiscia

Manimo C. Murenam fratrem suum albiciet i qua

313쪽

ORATIO

huliis dolor i qui illius maeror erit ' quae uerri que lamentatio ' quanta autem perturbatio fortunae, atquesermo nis ' quod, quibus in locis, patuis ante diebus, factum esse confutem Murenam nuncis, Pteras celebrassent, m

unde hostiles, atque amici gratκlatum Romam concin rerint, repente eo accedat ipsi nuncius suae calamitatu .

Quae si acerba, si misera, si luctκosa sunt, si alieni'-

ma mansiuerudine, σ misericordia uestra, iudicesu conseruase populi R. beneficium, reddite reip. conselem.ὐ- te hoc ipsum pudori, due patri mort ,iate generi, σfamiliae, date etiam Lanuvio, municipio bonesti 'mo, quod in bac vi sa 'eqnens maestκm s vidistis: nolito a sacris patri js Iunonis subitae, evi omnes consules fuere cesse eit, domesticum, suum consi lem potissimum mellere . qκem ego uobis, si quid habet aut momenti com mendatio, aut auctoritatis consirmatio mea, con-l coin Hem, iudices, ita commendo,ut equissimum oti, studio fimum bonorum, acerrimum contra' ' sed itionem, forti'mum in bello, in micissimum brio coniurationi,

314쪽

ORATIO XXIV. . . VMm maximis periculi, huius n1 bu ar' iique inperη , graκiginis, atqμe acerbiρC simo re . casu, socis, atque adiutore consiliorum, pericul orum s meorum L. Flaeco cadem a uobis, coniugibus iberis uestris, uastitatem a templis,dilari urbe, Italia depelleba, sterilam udices, bonorum potitu L. Flacci- adiut rem futurum, miseriarum deprecatorem. quod Θ m esset praemum dignitatis, quod populus R. cum huisitu maioribus semper detulisssit, huic dinegaret cum L. Flaccus.κeterem Valeria gentis in liberanda patria laude prope quingentesimo anno reip. rit lisset. Adsi forte a quando avit beluscij huius obtrectator, aut Mirtutis hostis, aut laudis inuidus exstitisset; existimabam L. Flacco maltitudinis polim imperitae, nullo tamen cum periculo,qua sapientigimorum lectissimorum utrorum iudicium esse subeundum. etenim,quibus ductoribus, re defensorisbiu omnium tum salus esset non ciuium solum, verum etiam gentium defensa, ac retenta, neminem umquam pise ui per eos ipsos periculum huius fortunis, atque insidias creaturum. quρd si esset aliquando fκturum, ut aliquis de L. Flacci pernicie cogitaret: hismquam tamen exist maia, iudices, D. Laelium,optimi uiri filium,optima W-μm stre praeditum, summa dignitutis, eam subcepturum

σccusationem , quae sceleratornm ciuim potius odio,

315쪽

ORATI inmeiaretatenim,cum a clari semis uiris iustissimaι infra citreis saepe cum bene meritis a gus depositaι esse κidissem,

quem obtriter ' q em implorem sinatum ne i di is ipsi auocili m petit a nobiι, m confirmationem a ct tutis si uestra potestdii permissam esse sientit.an eqvites R. t iκδε- cibitis principes eluc ordiniis quinquaginta,quid rum ommbus si eritis.an popia m R. at is quidem omnem suam de bonis paritatem tradit κοbis. quamobrem nisi hoc loco, ausi ηρ i μος, nisi per ins,i dias,non sufforitatem, Τπα amissa sisti satilem nostram, q- ste exiguri extrema cupendet, temerm inihil est praeterea, quo confugere pos

316쪽

PRO. L. FLACCO. I stis,cui mussa Iunianuiua iaciantur, iudices non uidetis. damnatus est is,qui Catilinam igna patriae inferensem,instremit . quid est mussae, cur non is, qMi Catilinam ex urbe repulit, pertim imi rapitur ad poenam, qui indicia communis exitii cepit: mr sibi considat is, qui ea pro erenda, pat scienda curauit ocii consiliorum, ministri, co mites qi uexansur; quid an lores, qκid duces,quid pra reps sibi exstectens i atque limuim inimici nostri,ac bono

νum omnium mecum pontu contendant, utrum tamen omrus boni, duces nostri, an comites fuerimi ad communem eonstruandam salarem .

- .. Deest aliquid. .

Hoc igitur utrum, Laeli,quibus tIn de rebus oppugnas' fuit P. Seruilio imperatore in cilicis tribumus mil.ea res sileturifuit M. Pi*ni quaestor in Histania:κοx de quaestura nulla missa est.bellu Cretensi ex magna parte Iesiit, atque una cum sium uis imperatore sisti nuit. muta est huius temporis acci filio. praeturae tui isdictio, res uariais' multiplex ad susticones,er simul tutes,non ottingitκν :at uero in sium 'pericκlosissimo reip tepore etiam ab inimicis laudatur. At a testibus liditur. An se qua dico,a qκibus, qua ste, qua re conomiis,qua loruitate, qZau tate, q a perfidia , qua audacia praeditis, dic: m degenere uniuersio, G de condicione omnium nostr m . . erdeos immortules, iudices, uos, qRomodo is, qai anno ante Romae ius dixerat, anno post in Asia ius dixe iit , a te

stibus qκaeretis ignotis, ipsi coniectara rubii iugi. uuiis ' in ramu mi ii dictione tam multa dcircia, tot bovis in P

317쪽

o R A T I Orratiosorum Use uolunt ires: quae est umquam iamnon uesti M,-tamen solet esse false, sed iracundiae κοχ,aut doloris ' er is est reus auaritiae, qui in uberrima re turpe compendium, in maledicenti limis ciuitate, in fusticio sesimo negotio maledictum omne , non modo crimen , eeκ git. praetereo illa, qκα praetereunda non μM , nullumhκivi in priuatis rebus factum auarum, nullam in re pecuniaria contentionem, utillam in re familiari sordem

posse proferri. quibus igitar testibus ego hoste possinn

ν utare, nisi uobis ψ T molites ille uica s, homo non modo nobis, sed ne inter suos quidem nctus,uος docebit qua ιη sit L. Flaccus t quem uos nu destissimum adolescentem, prouinciae maxime sanctissimum uirum, nostri exerestuι forti βj-m militem, diligenti sit m ducem , t peratissimum legatum, quaestorem s cognouerunt; quem vos prae sientes constantissimum senatorem tu pisymam praetorem, ac amantissimum reip. ciuem iudicastis: de quibus Mos alijs testes esse debetis. de iis ipsi alios testes audisti. 8 at uos testis primum dicam, id quod est commune , Crix cos: non qκo nationi huic ego unus maxime fidem derogem: nam, si quis umquam de nostris hominibus a generi illo, studio ae uoluntate non abhorrens fuit me esse arbitror,'magis etiam tκm, cμm plus erat Oth, fuisse: sed sunt in illo numero multi boni, docti pudente qui ad hoc iudicium deducti non sunt ; multi impruden

res, illiterati, bues, quos uariis de arus; video concita eos . uerumtamen hoc dico de lam genere Graecorum tr ικο illis heras: do multarum artium lIciplinam:non adimo sermonis leporem, ingeniorum acumen, dicendi co

riam: denique etiam , si qκa sibi alia simum i non rarae'

318쪽

PRO. L. FLACCO. I Ttno i testimoniorum religionem,ofidem 1mmquam ista natio coluit, totius f huiψce rei quae sit uis , qua auctoritas , quod pondus, ignorant. unde illud est, Da mihi aestimomum mutuum rum Gallorum, m Histanorum p κtu2κν totum istud Graecoram est: ut, etiam qui Grace usiant, hoc quibus uerbu a Graecis dici soleat, siciant. im g e uisete , quo uult , qua considentia dicans: tum intelligetis,m religione dicant . numquam nobis ad roga tum rest ondens , semper accUatori plus quam ad rogatum: numqκam laborans, qκemadmodum probent,quod incunt, sed quemadmodwm se explicim dicendo. Iratus Flacco dixit M. Lurco, quod, ut ipse aiebat, libertus erraeius surpi iudicio condemnatus : mhil dixit, quod laedere eum, cis cliperet: impediebat enim religio: dimen id, quod dixit, quanto cu'm p dore, quo tremore, er pallore dixit f Quam promptus homo P. Septimius quam iratus de iussicio, de uillico' tamen hastabat, tamen eira

iracundiae religio nonnumquam repugnabat. Inimicus

publicanum iκdicare contra publica m, sublutus erat enumero recuperatorum: tamen tenuit se, neque attiait in

iudicium quidquam ad laedendum, rusi uoluntatem. hi si Graeci fuissenti, ac nisi nostri mores ac disciplina plus ua-brent, quam dolor, ac si mulis: omnes se stoliatos,uexatos, fortunis euersos esse diag . Graecus aestis cum ea Moluntate processi, ut ladat, non inrisiκrandi, sed laedendi uerba meditatur. Rinci, refelli, coargui,putat esse tur-ssimum: ad id separat, nihil curat aliud: itaque non optimus quisque, nec gravissimus, s d inpudentissimus, .loiuacissima s Alliinti Mi dηtcm m prinatis νηπι -

319쪽

RATIOvum rerum iudicij, testem diligenter expenditis : etiam si formam hominis, si nomen, si tribum nostis , mores ει men exquirendos putatis. qui autem dicit testimonium ex nostris hominibuι,ut si ipsi fustetat, ut omnia uerba moderatur,ut timet,ne quid cupide, ne quid iracunde, ne quid lus minus ue,quam sit necesse, dicat. num illos idem putatu quibus iusiκrandκm Ocus est ,testimo tum AdMpexi istimatio uestra, tenebrae alis; eroes,gratia, gratulatio propositu est omnis in impudensi mendacio. ρd non dilatabo Oratronem meam: etenim posset esse in inita si bi libeat totivi gentis in temoniis dicedis explictre urinitatem.sed propius actaeda de his nostris testibim dicam. Vehemensem accolore nacti Amus judices, re inimicAm in omnii genere odiosum , de molestusque stero bis rebus fore magno' usii re amicis,' reip. sed certe instam mutas iscredibili cupidiae te haec mussim accusationemq; 'saepit, qui conlitatus ira inquirendos comitatum dico' mouero quantAue exercitus quae iactura s qui sumptus t quatae largitio' quae quaqua utilia s sit calisbae,timide tumen dico, ' nereone Laelius ex his rebus,qus sibi su sapit gloriae mussa,pκ-tet aliquid oratione mea ser monis irasse, aut inuisae esse

quaesitum. itaque hanc partem tolam re qua:dimu auo

bis perum judices,ut, sit quid ipsi audistis communi a, da

que sermone de ui,de manu, de armis,de copiijs, memineritis,quaru reru inuidia ege hac receli,nc noua, certuι est' inquisiuioni comitum numerus costitutus. Sed ut banc vim

umitrum , quanta ilia snt f quae quoniam accusatorio rure, more sint facta, reprehendere non possui mus6 queri rume cogimur: primum, noldistributis parti

320쪽

PRO. L. FLAcco. I gL. Flacco est uehemen er inimicus , contendi se a D. Latio , paterno amico , ac pernecessario, ut hune boeiudicio arcesseret,omnemq; eisnam auctor tem, gratia, copias, opes ad hoc negotium conficiendum detulisse. ij hae uerismiliis Graecis hominibus uidebatur,quod paullo erae in eadem prouincia semiliarem Laelium Flacco videram. Pompei: autem auctoritas cum apud omnes tanta est , quantu esse debet, tum exallit in ista proκmcis, qMm m per er praedonMm, regum bello liberauit Adiunxit illa, ut eos,qui domo exire noleban/, testimonqdenuntiatione terreret qui domi stare non poterant, lar-to et liberali uiatico commoueret et adolescens ingeniij ple s locupletes metu,rennes praemio , stultos errore permovit:.sic sint expressa ista praeclara quae recitantur, Verbis

misia,non sententiis, que auctorisatibus declaratu, Me iureiurando constricta , sed porrigenda munu , pro- fimdendoq; clamore militudinis cocitata. o morem praeclarum,dsciplinamque, quam a maioribus accepimus,

si quide temrems, sed ne is quo pacto iam de manibus et bitur . nulla illi nostri sapientissmi, er sanctiymi uiri

vim contionis esse uoluemunt. quae scisceret plebs, αμ ε populus iubere summota concione, distributis partibu tributi,n, er eenturiatim,destri si ordinibus, classibus, aetatibus, auditis auctoribus, re multos dies promulgater cognita,ruberi,uttaris uoluerunt. Craecorum autem tota res'. sedentis concionis temnitate administrantur.

itaque ut bane Graecia, qua iamdiu sinis consiliij, pertu aer a besa es omittam:issa uetus, quae quondam opibus, imperio, gloria fornit, hoc uno mulo concidit, liberthemmoderata ac licentis sonuotissm cum in theatro nu

ri vet