장음표시 사용
511쪽
CICERONI sp tum, et imago, et sibi ipsi responsio, et immutatio , et disiunctio, et ordo, et relatio, et degressio, et circumscriptio. Hae C enim sunt sere, atque horum similia vel plura etiam esse possunt, quae Sententiis Ora tionem , verborumque conformationibus illuminent.
55. Quae quidem te, Crasse, video, inquit Colla,
quod nota esse nobis putes, sine definitionibus, et sine exemplis effudisse. Ego vero, inquit Crassus, ne illa quidem , quae Supra dixi, nova vobis esse arbitrabar, sed voluntati vestrum omnium parui. II is autem deIX, 3, 39, exponit: Vt haec in unum congeruntur per ροταβοὶηv , ita
oontra illa diversa sunt, quae a Ci-ereone dissipata dici Puto: Hic segetes, illie veniunt selicius uvae, arborei
Continuatum Herenn. IV, 19 , ntistiationem appellavit. Et quod interruptum Gueis. Λomittit quod. Quum continuato ΟPP natur , nihil aliud significare Potest, quam formam dicendi per incisa r
tulit.' Imago Iulio Rufiniano dicituricon e. 24. Herenn. IV, 49 imaginem explicat per sormae cum forma cum quadam similitudiue collationem. Et sibi ipsi responsio Nempe breuior quam illa in figuris se tentia
I. respiciens: re Et mutatio , inquit . et si ea est, quam Rutilius αλλο - σι ν vocat, dissimilitudinem ostendit hominum, rerum. Iactorum I quae Si Iatius sat, figura non est, si auguStiuS, in αντιθετον cadit; si vero haec aP-pellatio significat hypallagen , satis de ea dictum eStu. Disiunetio Explicat Λ. ad Herenn. IV , 27. Ordo Videtur expressisse Graecum ταξις, quam Rutilius Lupus II ao fieri dicit, quum unaquaeque refi
novissimorum verborum sententia
clare distinguitur; quae figura cur ταξεως nomine insigniatur, haud sa
Belationem quid acu i Delit, non ti- et mihi. Nam si υπαλλαγηv, aut ἐπαυοδου , aut αυτιαεταβολη v dixit , de omnibus sequuti sumus . Dan MMra esse non potest, etsi eam Aquila Rom. c. 34 relatum vocat. Nam haec figura iam supra nominata erat.
Celerrim pro ν latio Gueis. Α habet latio. B et C translatio. Desgressio) Quum inter figlirassententiarum iam degressio his , longior nimirum et brevior memorata sit, dissicile est dicere, quaenam haec sit degressio inter sgraras ver- horum , nisi cum Strebaeo αποπρο- ρη v quandam intelligere velis.' Circumser quis Sine dubio est eadem, quae A. ad Her. IV, 32 eiretii-
tio nominatur, nempe Oratio rem simplicem assumta circumscr/bens elocutione.
512쪽
DE ORATORE LIB. III, CAP. S 5 5 os
rebus sol me ille admonuit, ut brevior essem, qui ipse iam praecipitans, me quoque haec praecipitem paene devolvere coegit. Sed tamen huius generis demonstratio est et doctrina ipsa vulgaris; usus autem gravisSimus, et in hoc toto dicendi studio dissicillimus. Quam
obrem, quoniam de Ornatu omni Orationis sunt Omnes,
si non patefacti, at certe commonstrati loci: nunc, quid aptum sit, hoc est, quid maxime deceat in oratione, videamus. Quamquam id quidem perspicuum est, non
omni causae, nec auditori, neque Per nae, neque tempori congruere orationis unum genus. Nam et causae capitis alium quendam sonum requirunt, alium rerum
privatarum atque parvarum ; et aliud dicendi genus deliberationes ; aliud laudationes , aliud iudicia , aliud Sermones, aliud consolatio, aliud obiurgatio, aliud disputatio, aliud historia desiderat. Refert etiam, qui audiant, senatus, an populus, an iudices; frequentes, an pauci, an singuli; et quales ipsi quoque oratores, qua sint aetate, honore, auctoritate, debet videri; tempus pacis an belli, festinationis an otii. Itaque hoc loco nihil Sane est, quod praecipi posse videatur, nisi ut figuram orationis plenioris, et tenuioris, et item illius mediocris, ad id, quod agimus, accommodatam deligamus. Orn
DUMMere Vulgo moIMere. Sed metaphora postulat deMOlMere. Sunt Omnes, si non patebeti Sie Pearcius e MSS. Ioan et Hari. edidit. Ernesti idem in Erl. inventum recepit. Vulgo : si non sunt Omnes patefacit. Et sic Gueis. B, C.' Neque personae Nempe ipsius
Alium quendam sonum requirunt Vulg. Merborum sonum. DeIevi autem Merborum, quis e glossa irrepsit.
Similiter Quiutilian. XI. t , 43 de
eadem re ageus; nec eodem sono, inquit, ρυbliea iudieia et arbitrorum diaso lationes aguntiar.
Et quales ipsi quoque oratores, qua sint aetate, honore , auctoritate, debet rideri Forsan interpolatoris explicationi tribuenda verba debet Mideri. Melius enim a verbis refert etiam ista quoque Penderent: φsique Oratores , qua sint aeιale , honore, aucto rιtate ; temptis meis an belli; Iestinationis an otii. Cockmannus in codd.
suis ψsique pro imi quoque inveniti Georg. Trapezuntius p. 49έ , ista fio
513쪽
CICERONIsmentis iisdem uti sere licebit, contentius alias, alias summissius: Omnique in re posse, quod deceat, sacere, artis et naturae est; scire, quid, quandoque deceat, Pr dentiae. 56. Sed haec ipsa omnia perinde sunt, ut aguntur. Actio, inquam, in dicendo una dominatur. Sine hac
summus orator esse in numero nullo potest; mediocris, hac infit ructus, Summos saepe superare. IIuio primas
dedisse Demosthenes dicitur, quum rogaretur, quid in dicendo esset Primum; huic secundas, huic tertias. Quo mihi melius ollam illud ab Aeschine dictum videri solet, qui, quum propter ignominiam iudicii cessisset Athenis, et se Rhodum contulisset, rogatus a Rhodiis, Iegisse fertur orationem illam egregiam , quam in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat; qua perlecta, Petilia in est ab eo postridie, ut legeret illam etiam, quae erat contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita; quainquum suavissima et maxima voce legisset, admiranti hus omnibus, Quanto, inquit, magis admiraremini, si audissetis ipsum: Ex quo satis significavit, quantum esset in actione, qui orationem eandem aliam esse pularet, actore mutato. Quid fuit in Graccho, quem tu melius, Catule, meministi, quod me puero tantopere
Me inderi, quae transpositio auget glos ematis suspicionem. Contentitis vilias alias summissιtis Hune verborum ordinem , anadent Ileusiugero. praetulimus, cui lavet Iectio Goel . A r eontemptius alias. mmmιssitis. Vulgo alias eontentiae ,
Atiam est Cliolt. Α, aliam fore. Et in eompluribus IasS. a Coamanno ei Peareio tollatis est Iore mearia. Ernesti tamen esse defendit. vereor
em tu meritis , caltile , memini, i ) Sie sitieis A. Vulg. quem tu, Catti e , melius moministi. Nonius P. 524, is habet et wem tti probe, Catulo. meministi. Cotis. Heusiugerum ad Cie. ome. l. 37. Tiantopere ferretur ) suas. A, tanto vera ferrettir. Lamhimis eorrigi v lvit oster αν. At foris r h. l. est
514쪽
DE ORATORE LIB. III , CAP. li 7
serretur ' quo me miser conferam ' quo Deriam ' in Capitoliumne ' at iratris sanguine redundat. an domum'
matremne ut miseram lamentantem Mideam, et abiectam'
Quae sic ab illo acta esse constabat, oculis, Voce, gestu, inimici ut lacrymas tenere non possent. HaeC eo dico pluribus, quod genus hoc totum Oratores, qui sunt Ueri latis ipsius actores, reliquerunt; imitatores autem veritatis, histriones, o Cupaverunt. 57. Ac sine dubio in omni re vincit imitationem veritas; sed ea si satis in actione essiceret ipsa per sese,
arte profecto non egeremus. Verum quia animi permotio , quae maxime aut declaranda, aut imitanda est actione, perturbata saepe ita est, ut obscuretur, ac Paene Obruatur, discutienda Sunt ea, quae Obscurant, et ea, quae sunt eminentia et promta, sumenda. Omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum , et Sonum, et gestum: lotumque corpus hominis, et eius omnis vultus, omnesque voces, ut nervi in sidibus, ita sonant, ut a molia animi quoque sunt pulsae. Nam voces, ut chordae sunt intentae, quae ad quemque tactum respondeant; acuta, gravis; cita, tarda; magna, Parva; quas tamen inter Omnes est suo quaeque in genere mediocris. Atque etiam illa sunt ab his delapsa plura genera, lene, asperum; contractum, dis- susum; continenti spiritu, intermisso; fractum, Sci sum; flexo sono; attenuatum, inflatum. Nullum est enim horum similium generum, quod non arte, ae
lem rideam, et abiectam Concinnius sie Guel . A. Vulgo Morentantemque. Perturbata fame ita est Nempe aetione, quod hic est repetendum. Cicero enim hoc innuit, saepe actio-isis uitio aliquam animi permotionem, quae vclioue maxime declaranda esset , ita perturbari, ut obscuretur
ac paene obruatur. Omnis enim mottis sunt Pulsae Haec verba mala manu interpolata videntur. Certe pressius et elegantius sie decurrerent: omnιs enim motus animi suum Pendam a natura habet Multum et gestum ἰ Omnesque Moces hc-
515쪽
CICERONIS moderatione tractetur. Hi sunt actori, ut pictori, expositi ad variandum coloreS. 58. Aliud enim vocis genus iracundia sibi sumit: acutum, incitatum, crebro incidens:
Impius hortatur me frater, ut meos malis miser
et ea, quae tu dudum, Antoni, protulisti:
Ecquis animadvertit ' vincite . . .
et Atreus sere totus. Aliud miseratio ac moeror; flexum, Plenum, interruptum, flebile:
Quo nunc me vertam Z quod iter incipiam ingredi Domum paternamne' anne ad Peliae filiast
O pater, o patria, o Priami domus let quae sequuntur:
minis , ve ne i in Idibus, ita sonant, ni a molia animi quoque sunt Ptitiae. Sibi sumit Ita edd. vett. ut Mei Lem. meliua quam ut vulgo, sibi
Impius hortatur me frater Bentlexus ad Cic. Tusc. IV, 36, ubi hi ver
siculi recurrunt, metri causa emendavit: impius me hortatu frater. Sunt autem ex Accii Atreo.
Ma Sie edidi pro vulgato flexibile,
P. i.febit. M a. Nam Moce eat a glassatore adiectum; et flexibiti alienum est a proposito. Confirmat emenda
tionem nostram Quintilian XI, 3. ubi in miseratione poscitur vox sexari flebilis. Pro ylenum, quod vocis
genus in miserationem ne moer rem non cadit, malim lene.
' Qtio nune me Mertam Versiculi sunt Ennii ex Medea, qui litis hos Medeae Euripideae imitatus est, Soaseqq. νυν ποι τραπονμπις ποτεραπρις πατρος δομους , ους σοὶ προδούσα καὶ πάτραν ἀφικομηv; n πρῆς ταλαιουας Iuλtαυας, ' O mteri Hi et proxime sequentes versiculi ex Lucili Andromacha de-Prompti.
516쪽
DE ORATORE LIB. III, CAP. 58 5oy
Haec omnia vidi innammari, Priamo vi vitam evitari.
Aliud metus; demissum, et haesitans, et abiectum:
Multi' modis sum circumventus, morbo, exsilio, atque inopia r Tum pavor sapientiam mihi omnem exanimato expectorat: Alter terribilem minitatur vitae erueiatum et necem rQuae nemo est tam firmo ingenio, et tanta confidentia, Quia refugiat timido sanguen, atque exalbescat metu.
Aliud vis; contentum, vehemens, imminens quadam incitatione gravitalis:
Iterum Thyestes Atreum attractum advenite Iterum iam aggreditur me, et quietum exsuscitati Maior milii moles, maius miscendum 'st malum, Qui illius acerbum cor eontundam et Comprimam.
Aliud voluptas; effusum, lene, tenerum, hilaratum ae
remissum: sed mihi quum tetulit eoronam si collocandas nuptias, Tibi serabat: quum simulabat alteri sese dare, Tum ad te ludibunda doete , et delicate letulit.
utilli' modi, Versus sunt Ennii ex Alcmaeone. CL Cie. de Fiti. Iv. Exanimato uig. ea animo. Turintietas legebat eranimo. Sanguen Olim falso edebatur Unguine, aut sanguem. Veram lectiomem saramen confirmant Nonius Narcellus. Pilaetavus , aliique . qui
ipse loquitur. tistim , Iene a Malim essum . plenum. Nam etiam Quintilian. XI. 3. 63: tria e laetis in rebus, inquit. plena. simplea , et insia quodammodo 1itima fuit. Sia mihi Θtim triti it Sie, Doldestitit, tit vulgo, legendum esse docuit ileusingerus. CL praestitionem ad Cie. ome. p. 44. Ernesti errabat, quum lectionem tetulit, quam iam Cratander praeiverat, metro adversari di e-hat ; quum potius destitit adversetur Idem paulo post metri causa altari sese dura aeribendum viditi pro vula. sese alteri dare.' Docia, et de eate Metilila virum.
517쪽
D I 0 Aliud molestia; sine commiseratione grave quoddam ,
et uno spiritu, ac SOuo duCtum :Qua tempestate Par s Helennm innuptis iunxit nuptiis, Ego tum gravida, expletis iam sere ad pariendum mensibus et Per idem tempus Polrdorum Hecuba partu postremo Parit.
59. Omnes autem hos motus subsequi debet gestus, non hic verba exprimens, Sceni Cus, sed univerSam rem et sententiam, non demonstratione, sed significatione declarans, laterum inflexione ac forti ac virili, non abscena et histrionibus, sed ab armis, aut etiam a palaestra. Manus autem minus: arguta, digitis subsequeris Verba, non exprimens: brachium procerius proiectum,
que adverbi iam de scito, lepido et urbano puellae gestu accipiendum. G Me quoddam empe genus vocis. Sic Gueis. A, B, C. Vulgo graMe quiddam. Vno spiritu Ita Bectinemus cor
rexit viil g. uno Prcssu. Ac sono ductum Vulg. ac sono obductum. Lectio Auctum , quam e codd. protulit Beeschemus , aptior ad
Hecuba Partu Postremo parit Wet-etelius Puris legondum esse oPiniatus . quasi illa omnia Hecuba ipsa loqua tur, metro id prohiberi non sensit.' Hos mortis Nempe hos assectus,
Non demonstratione In hac Tullii periodo: Caedebatur in medio sior
Mcssanae, etc. non est motus luterum,
qualis esse ad verbera solet. torquendus; nec vox, qualis dolore exprimitur, eruenda; nec si quis de citharoedo loquatur, eum compositis quasi ad pulsandos nervos inauibus designare debet; permittitur tamen manum ad se referre . aut in alium intendere , de quo loquitur. Filius lib. XI, cap. 3 . PRUST.' Manus Quot motus habeant manus, dici vix Dotest; his poscimus.
Pollicemur, vocamus, dimittimus, etc. Est ille gestus maxime communis, quo index ad pollicem contrahitur explicatis tribus aliis digitis; convenit exordiis cum leni in utramque Partem motu prolatus, eapite seu sim ad id . quo fertur manus, inclinante. Idem gestus erit paulo productior in narrando, in exprobrando acrior. Est et ille verecundae actionis 'tissimus, quo quatuor primis leviter in summum coeuntibus digitis. non Procul a pectore ad nos fertur manus. Deinde admirationi convenit hic gestus , quo manus modice su Piis nata , ac Per Singulos a minimo collecta digitos redeunte siexu simul
explicatur atque convertitur. Praeterea optime manus a sinistra Parte
incipit, et in dextra deponitur ; sed ut deponi, non ferire videatur. Denique in exordiis gestus fieri non a I et , nisi post tria. quatuor, aut
quinque verba. Ex Quintiliano .
B, initim Brachia proiiciantae tu contentionibus, coulrinuatur m
518쪽
quasi quoddam telum orationis: supplosio Pedis in con lentionibus aut incipiendis, aut siniendis. Sed in ore
sunt omnia. In eo autem ipso dominatus est Omnis Oculorum: quo melius nostri illi senes, qui persona lumne Roscium quidem magnopere laudabant. Animi est enim omnis actio, et imago animi vultus est, indices oculi. Nam haec est una pars corpori S, quae- quot animi motus sunt, tot signi sicaliones, et commutatiOnes possit enicere. Neque vero est quisquam, qui eadem contuens ossiciat. Theophrastus quidem I auriscum quendam dixit actorem aversum Solitum esse dicere,
remissis. Nunquam tamen sint omnino extenta . uunquum supra oculos nitollantur, nunquam demittantur
infra pectus. Ex eodem . ID. i
Gueli. C omittit omnis, haud male. Graviust est enim dominatus sine adiectione Positum.' Qui Mersonaliam ne Roscium qui
narum ustam ita scena Crassi demum tempore invaluisse' et Roscium non- nuu litum haud Personatum egisse, ita ut omnes oris vultus couSPice
Quae, quot animi motus sunt , tot signisi cationes et commutationes Possit escere: Misero friget et commu- rationes ; quare id lubenter deleverim. Et vero in Gucis. A cimi sum. Abest quoque in Pall. I, 2, Pith. Mem. Ne pte Mero est quisquom, qui ea Aem Gueis. A: nritie Mρνυm est quidquam , qui eadem ; unde coni icore aliquis Possit, Ciceronem scripAisse :neque Merum est quidquam, quod ea-Aem contuens eskiat. Melior tamen
vulgata; et cumcisi resertur ad signiFGationes quamquam id nimis abruptuin iudicabat ErucStius, adeo ut
ei in montem veniret, .Hear Nohia commendare; quaSi de eo a sutur, quod sit contra naturam et constretra
dinem hominum. Sed hoc perpetui. tuti orationis et scriptoris consilio Plane repugnat. Mollior tamen fieret iunctura , si legeretur : Noque Mer est quisqMaur, qui eas significatio . nes idem conmens esciat. V ictorius Var. Lect. XII, i 7 corrigebat: neque
Mero est quisqriam , quin Eudem con ruens coiciat, tu quo est AEusus auctoris menti Prorstin coiitrarius. Ilete autem Strebactis et Drarcius ea dem contuens de utiliu oculorum rigido semperque in eadem re defixo
accepcrunt. Sed non est Praetere unq
ua lectio, in quam Gulicimus coniectura inciderat, post etium Grutero Prohatu, cuius etiam vestigia sunt in MSS. quibusdam a C Lmanu
lavdatis: neque Mem est quisquam, qui eadem connirens i. e. oculos Claudens iniciat. Etsi Quintilianus
XII, 3, 76: κunm Dpertos, inquit, compressosque eos in dicendo , quis nisi plane rudis uut stultus, habeat' is Tauriscum quendam Falso Stre baeus si hi Persuasit, hunc TaurisCnm ipsum illiun actorum iu ibse , qui alio
519쪽
5 iaqui in agendo, conluens aliquid, pronuntiaret. Quare
oculorum est magna moderatio. Nam oris non est nimium mutanda species, ne aut ad ineptias, aut ad pravitatem aliquam deseramur. Oculi sunt, quorum tu in intentione, tum remissione, tum coniectu, tum hilaritate, motus animorum Significemus apte Cum genere ipso orationis. Est enim actio quasi sermo COOporis ; quo magis menti congruens esse debet. oculos autem natura nobis, ut equo et leoni fetas, caudam , aures, ad motus animorum declarandos dedit. Quare in hac nostra actione secundum vocem vultus valet.
Is autem oculis gubernatur. Atque in iis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data. Quare etiam hac imperiti, hac vulgus, ac denique bar
bari maxime commoventur. Verba eni in neminem movent, nisi eum, qui eiusdem linguae societate coniunctus est, sententiaeque saepe acutae non acutorum hominum sensus praetervolant; actio, quae prae semotum animi fert, Omnes movet; iisdem enim omnium
animi motibus concitantur, ut eos iisdem notis et in aliis agnoscunt, et in se ipsis iudicant.
quid eonluens pronuntiaret. Id enim verba non patiuntur. Non enim dieii Crassus: Theo in altis ritimaetim
Mendam actorem aMersum solitias
se dirare, sed Theophrasius Tati H aetini quendam dixit actorem ave atim solitum esse dicere. Ergo Tauriseus uel de eerto quodam actore. vel de aetoribus universe, qui siepronuntiarent, iudicavit. Suspieor autem, Tauris in suisse Grammalleum illum. Ceatetia auditorem, cuius mentionem facit Sextus Empi- eleua adv. Gramm. Is enim fuit Theophrasti aequalis. Ceterum si paulo ante lectio eonniυens placeat, eam hic quoque repetendam ce eam iqui, in mendo erarint na , allati dyma
nuntiaret. Ael rem a ratim Mala Ernestius interp. QMersiam a rmione et eomιι , altitium. Imo ost proprie aeeipie dum. Taurixeus dicebat, actorem. qui semper idem eouiuena pronuntiet vel qui eoanivens pronuntiet .
haud meliorem esse eo, qui stet ave atis a theatro, et speetatorihua tergum obvertat.
Et in sa ipsis indieana vulg. mae ipsi. Sed lite vis oppositionis r quirit imia.
520쪽
6o. Ad actionis autem usum atque laudem. maximam sine dubio partem VOX obtinet; quae primum estoplanda nobis; deinde quaecunque erit, ea tuenda. De
quo illud iam nihil ad hoc praecipiendi genus, quemadmodum voci serviatur; equidem magnopere Cen Seo
s rviendum; sed illud videtur ab huius nostri sermonis ollacio non abhorrere , quod , ut dixi. paulo ante, plurimis in rebus, quod maxime est utile, id nescio quo pacto etiam decet maxime. Nam ad vocem obtinendam nihil est utilius, quam crebra mutatio: nihil perniciosius, quam effusa sine intermissione contentio. Quid r
ad aures nostras, et actionis Suavitatem, quis est vicissitudine, et varietate, et commutatione aptius y Ilaque idem Gracchus quod potes audire, Catule, ex Licinio, cliente tuo, literato homine, quem servum sibi ille habuit ad manum , cum eburneola solitus est
Ad Moeem obtinendam ) Lambinus corrigendum censuerat ad Mocem indicendo mendam, idque Pearcio mirifice placuit. Ernesti autem doeuit. Mtinere hie esse exquisitae latinitatis, quum obtinere Mocem h. l. sit i. q. essicere, ut ad finem eadem ma
neat , nee obtundatur aut rauces t.
Ex Licinio Ernesti veterem lectionem Erycino restituerat; quo iure, recte dubitavit Spaldingius ad Quintil. I. ro. Nam Licinio et apud PIlitarchum, et apud Gellium locis mox laudandis legitur. Quum tamen lectio Erycino vix a librariis orta sit, fortasse scripsit Cicero ex Lieinio Erycino, ut simul patriam hominis
' Peritum hominem Milicet actis declamandi; ex quo deinde nonnullifinxerunt musicae artis peritiam, qua si hac ad fistulam inuandam opus
Ciam eburneola - fistula Gelli ux Nocti Att. I, ra: Eme autem tthiae quoque illius concinnatoriae in mentem venit, quam C. Graccho eum Populo agenti Praeisse ac Prae monstrasse modulos ferunt. Sed nequaquam Sic est, ut a vulgo dicitur. canere tibia solitum . qui Pone eum loquentem staret. variisque modis tum demulcere animum actionen qnu eius, tum intendere. Quid entin foret ista re ineptius, si, ut planipedi saltanti. ita Graccho cones Onanti numeros et modos et frequentamen laqDaedam varia tibicen incineret 'Sed qui hoc compertius memoriae tradiderunt, stetisse in eircumflanti hiis dicunt occultius, qui sistula brevi sensim gravius utam Sonum inspiraret ad deprimendum sed an dumque impetum vocis eiras. Esser vescente unmque in Prathri et iustinctu extraueo naturalis illa Gracchi